Л.Н. ГУМИЛЕВ АТЫНДАҒЫ ЕУРАЗИЯ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТIНІҢ
ХАБАРШЫСЫ ВЕСТНИК
ЕВРАЗИЙСКОГО НАЦИОНАЛЬНОГО
УНИВЕРСИТЕТА ИМ. Л.Н. ГУМИЛЕВА
BULLETIN
of the L.N. GUMILYOV EURASIAN NATIONAL
UNIVERSITY
ҚҰҚЫҚ сериясы Серия ПРАВО
LAW Series
№ 1 (122)/2018
1995 жылдан бастап шығады Издается с 1995 года
Founded in 1995
Жылына 4 рет шығады Выходит 4 раза в год Published 4 times a year
Астана, 2018 Astana, 2018
ISSN 2616-6844
2 Бас редакторы
з.ғ.д., проф.
Амандыкова С.К. (Қазақстан)
Бас редактордың орынбасары Ибрагимов Ж.И., з.ғ.д.,доцент (Қазақстан) Бас редактордың орынбасары Сарсенова С.Н., з.ғ.к., доцент (Қазақстан)
Редакция алқасы
Абайдельдинов Е.М. з.ғ.д., проф. (Қазақстан) Абдрасулов Е.Б. з.ғ.д., проф. (Қазақстан) Алебастрова И.А. з.ғ.к., доцент (Ресей)
Ақпанов А.Н. з.ғ.д., проф. (Қазақстан)
Баймаханов М.Т. з.ғ.д., проф., академигі (Қазақстан) Балтабаев К.Ж. з.ғ.д., проф. (Қазақстан)
Букалерова Л.А. з.ғ.д., проф. (Ресей)
Жумашева Г.С. з.ғ.к., доцент (Қазақстан)
Коняхин В.П. з.ғ.д., проф. (Ресей)
Коробеев А.И. з.ғ.д., проф. (Ресей)
Кристиан Комплак д.ю.н., проф. (Польша)
Мукашева А.А. з.ғ.д., проф. (Қазақстан)
Мурат Тумай PhD (Түркия)
Нургалиева Е.Н. з.ғ.д., проф. (Қазақстан)
Тлепина Ш.В. з.ғ.д., проф. (Қазақстан)
Томас Давулис з.ғ.д., проф. (Литва)
Тхабисимова Л.А. з.ғ.д., проф. (Ресей)
Умирзаков П.К. з.ғ.к. (Қазақстан)
Хайрмуханмедов Н.И. PhD (Қазақстан)
Явуз Оглу PhD (Түркия)
Редакцияның мекенжайы: 010008, Қазақстан, Астана қ., Сәтпаев к-сі, 2, 408 б.
Тел.: (7172) 709-500 (ішкі 31432) E-mail: [email protected]
Жауапты хатшы, компьютерде беттеген: Е.А. Изтелеуова, Д. Байтлесова
Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің хабаршысы. ҚҰҚЫҚ сериясы Меншіктенуші: ҚР БжҒМ «Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті» ШЖҚ РМК Қазақстан Республикасының Ақпарат және коммуникациялар министрлігімен тіркелген. 27.03.18 ж. № 16992-Ж -тіркеу куәлігі
Мерзімділігі: жылына 4 рет.
Тиражы: 35 дана
Типографияның мекенжайы: 010008, Қазақстан, Астана қ., Қажымұқан к-сі,12/1, тел.: (7172)709- 500 (ішкі 31432)
© Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті
Главный редактор д.юр.н.
Амандыкова С.К. (Казахстан)
Зам. главного редактора Ибрагимов Ж.И., д.юр.н., доцент (Казахстан) Зам. главного редактора Сарсенова С.Н., к.юр.н., доцент (Казахстан)
Редакционная коллегия
Абайдельдинов Е.М. д.юр.н., проф. (Казахстан) Абдрасулов Е.Б. д.юр.н., проф. (Казахстан) Алебастрова И.А. к.юр.н., доцент (Россия) Ахпанов А.Н. д.юр.н., проф. (Казахстан)
Баймаханов М.Т. д.юр.н., проф., академик (Казахстан) Балтабаев К.Ж. д.юр.н., проф. (Казахстан)
Букалерова Л.А. д.юр.н., проф. (Россия) Жумашева Г.С. к.юр.н., доцент (Казахстан)
Коняхин В.П. д.юр.н., проф. (Россия)
Коробеев А.И. д.юр.н., проф. (Россия) Кристиан Комплак д.юр.н., проф. (Польша) Мукашева А.А. д.юр.н., проф. (Казахстан)
Мурат Тумай PhD (Турция)
Нургалиева Е.Н. д.юр.н., проф. (Казахстан) Тлепина Ш.В. д.юр.н., проф. (Казахстан) Томас Давулис д.юр.н., проф. (Литва) Тхабисимова Л.А. д.юр.н., проф. (Россия) Умирзаков П.К. к.юр.н., (Казахстан) Хайрмуханмедов Н.И. PhD (Казахстан)
Явуз Оглу PhD (Турция)
Адрес редакции: 010008, Казахстан, г. Астана, ул. Сатпаева, 2, каб. 408 Тел.: (7172) 709-500 (вн. 31432)
E-mail: [email protected]
Ответственный секретарь, компьютерная верстка: Е.А. Изтелеуова, Д. Байтлесова Вестник Евразийского национального университета имени Л.Н.Гумилева. Серия: Право Собственник: РГП на ПХВ «Евразийский национальный университет имени Л.Н. Гумилева» МОН РКЗарегистрирован Министерством информации и коммуникаций Республики Казахстан. Регистра- ционное свидетельство № 16992-Ж от 27.03.18 г.
Периодичность: 4 раза в год Тираж: 35 экземпляров
Адрес типографии: 010008, Казахстан, г. Астана, ул. Кажымукана, 12/1, тел.: (7172)709-500 (вн.31432)
© Евразийский национальный университет имени Л.Н. Гумилева
4 Editor-in-Chief Doctor of Juridical Sciences Amandykova S.K. (Kazakhstan)
Deputy Editor-in-Chief Ibragimov Zh.I., Doctor of Juridical Sciences, Assoc.Prof. (Kazakhstan) Deputy Editor-in-Chief Sarsenova S.N., Can. of Juridical Sciences, Assoc.Prof. (Kazakhstan)
Editorial board
Abaydeldinov E.M. Doctor of Juridical Sciences, Prof.(Kazakhstan) Abdrassulov E.B. Doctor of Juridical Sciences, Prof. (Kazakhstan) Alebastrova I.A. Can. of Juridical Sciences, Assoc.Prof. (Russia) Akhpanov А.Н. Doctor of Juridical Sciences, Prof. (Kazakhstan)
Baymakhanov M.T. Doctor of Juridical Sciences, Prof., Academician (Kazakhstan) Baltabayev K.Zh. Doctor of Juridical Sciences, Prof. (Kazakhstan)
Bukalerova L.А. Doctor of Juridical Sciences, Prof.(Russia) Khairmuhanmedov N.I. PhD (Kazakhstan)
Konyakhin V.P. Doctor of Juridical Sciences, Prof.(Russia) Korobeyev A.I. Doctor of Juridical Sciences, Prof.(Russia) Krystian Complak Doctor of Juridical Sciences, Prof. (Poland) Mukasheva A.A. Doctor of Juridical Sciences, Prof. (Kazakhstan)
Murat Tumay PhD (Turkey)
Nurgaliyeva E.N. Doctor of Juridical Sciences, Prof. (Kazakhstan) Tlepina Sh.V. Doctor of Juridical Sciences, Prof. (Kazakhstan) Tomas Davulis Doctor of Juridical Sciences, Prof. (Lithuania) Thabisimova L.А. Doctor of Juridical Sciences, Prof.(Russia) Umirzakov P.K. Can. of Juridical Sciences (Kazakhstan)
Yavuz Oglu PhD (Turkey)
Zhumasheva G.S. Can. of Juridical Sciences, Assoc.Prof. (Kazakhstan) Editorial address:2, Satpayev str., of.408, Astana, Kazakhstan, 010008
Теl.: (7172) 709-500 (ext. 31432) E-mail: [email protected]
Responsible secretary, computer layout: Yelena Izteleuova, Dinara Baytlessova Bulletin of the L.N.Gumilyov Eurasian National University. Law Series
Owner: Republican State Enterprise in the capacity of economic conduct «L.N.Gumilyov Eurasian National University» Ministry of Education and Science of the Republic of Kazakhstan
Registered by Ministry of information and communication of Republic of Kazakhstan. Registration certificate No. 16992-Ж from 27.03.2018
Periodicity: 4 times a year Circulation: 35 copies
Address of printing house: 12/1 Kazhimukan str., Astana, Kazakhstan 010008; tel.: (7172) 709-500 (ext.31432)
© L.N.Gumilyov Eurasian National University
МАЗМҰНЫ
Мемлекет пен құқық, конституциялық құқық теориясы
Ахметов А.С. Құқықтық мәдениетті зерделеуге деген заманауи жолдар... 11 Ибрагимов Ж.И. Құқықтық мемлекетті дамытудағы конституциялық реформалар эволюциясы... 16 Нургалиева Е.Н. Мемлекеттік органдарда мемлекеттік емес ұйымдардың мүдделердің жүзеге асыруды құқықтық реттеу... 23
Әкімшілік құқық, қаржы құқығы, кеден құқығы
Айдарханова К.Н., Омарова А.Б. Кеден-логистикалық инфрақұрылымды дамыту... 30 Дайрабаева Н.К. АҚШ-тың мемлекеттік сатып алу саласындағы антимонопольді реттеу... 37 Дайрабаева Н.К. Мемлекеттік сатып алуды қалыптастырудың еуропалық, америкалық және қазақстандық үлгілерін салыстырмалы талдау... 42 Тлепина Ш.В. Қазақстанда және Ресейде мемлекеттік органдарға жүгіну құқығын құқықтық реттеу... 47
Қылмыстық құқық
Қанатов А.Қ., Балгынтаев А.О. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс қимылдың проблемалық аспектілері (заңнама мониторингісі)... 57 Финк Д.А. Әдістері қылмыстық құқық бұзушылық келтірген зиянның, Қазақстан Республикасының заңнамасы бойынша... 66
Қылмыстық-процессуалдық құқық
Азаров В.А., Каштанова Н.С. Тағайындау тәртібі туралы сот ай сайынғы мемлекеттік жәрдемақы тұлғаларға уақытша босатылған қызметінен: салыстырмалы талдау Қылмыстық іс жүргізу кодексінің Ресей және Қазақстан Республикасы... 76
Криминалистика
Сембекова Б.Р. Терроризм және діни экстремизмге қарсы әрекет ету жүйесіндегі өзара әрекеттесудің тактикалық формалары... 86
Экологиялық және азаматтық құқық
Досжанов Ж.Б. Мүліктік әсер етуді көздейтін құқықтық жауапкершілік түрлеріне қысқаша шолу... 95 Ережепқызы Р. Қоршаған ортаны қорғау және табиғи ресурстарды пайдалану саласындағы ақпаратқа қоғамның қол жетімділігін құқықтық институт нормаларының орны... 100
Халықаралық құқық
Адилгазы С., Рэккиниен М. Адамдардың құқықтарын қорғаудың халықаралық құқық тәжірибиесі... 107 Айгаринова Г.Т. Қазақстан Республикасында азық түлік өнімдерінің қауіпсіздігін қамтамасыз ету саласындағы құқықтық мәселелер... 115 Ахметбеков Д.Е. Борыштың құрылымын қайта құрау – ЕАЭО елдерінде қаржы ұйымдардың тоқыраудан шығуына бағытталған құқықтық тәсілі ретінде қарастырылу амалы... 122 Байдильдина Ш.С. XXI ғасырдағы құқықмирасқорлық мәселелері... 132 Есиркепова М.М. Орталық Азиядағы Еуропалық Одақтың саяси-құқықтық саласы... 138
6
Қапсәлямов Қ.Ж., Қапсәлямова С.С. ТМД аумағында халықаралық терроризмге қарсы іс-қимыл мәселелер және болашағы... 145 Ойнарова А.А. Цифрлық трансформация - Еуразиялық экономикалық одақтың дамуының өзекті басымдықтарының бірі... 152 Тастанова М.М. Бала құқықтарын жүзеге асырудың кедергі келтіретін кейбір факторлар мен қиындықтар... 164
Салыстырмалы құқықтану
Джиембаев Р.Қ., Алиев А.Н. Шет мемлекеттердің заңдарындағы әлеуметтік, ұлттық, рулық, нәсілдіқ, таптық немесе діни алауыздықты қоздыруға қарсы іс-әрекеттер мәселелері... 168 Хайрмуханмедов Н.И. Мемлекеттілік қалыптастыру тұрғысынан Қазақстан және Орталық Азия республикаларындағы саяси және құқықтық мәселелер... 175
СОДЕРЖАНИЕ
Теория государства и права, конституционное право
Административное право, финансовое право, таможенное право
Уголовное право
Ахметов А.С. Современные подходы к изучению правовой культуры... 11 Ибрагимов Ж.И. Эволюция конституционных реформ в развитии правового государства.... 16 Нургалиева Е.Н. Правовые вопросы продвижения интересов неправительственных организаций в государственных органах... 23
Aйдарханова К.Н., Омарова А.Б. К вопросу о развитии таможенно-логистической нфраструктуры... 30 Дайрабаева Н.К. Антимонопольное регулирование в сфере государственных закупок
США... 37 Дайрабаева Н.К. Сравнительный анализ европейской, американской и казахстанской моделей становления института государственных закупок... 42 Тлепина Ш.В. Правовое регулирование права на обращение в государственные органы в Казахстане и России... 47
Канатов А.К., Балгынтаев А.О. К проблемным аспектам противодействия коррупции(мониторинг законодательства)... 57 Финк Д.А. Методы заглаживания вреда, причиненного уголовным правонарушением, по законодательству Республики Казахстан... 66
Уголовно-процессуальное право
Азаров В.А. , Каштанова Н.С. О порядке назначения судом ежемесячного государственного пособия лицам, временно отстраненным отдолжности: сравнительный анализ УПК России и Республики Казахстан... 76
Криминалистика
Сембекова Б.Р. Тактические формы взаимодействия в системе противодействия терроризму и религиозному экстремизму... 86
Экологическое и гражданское право
Досжанов Ж.Б. Виды юридической ответственности, связанные с имущественным воздействием... 95 Ережепкызы Р. Особенности эколого-правовых отношений в сфере определения права на экологическую информацию... 100
Международное право
Адилгазы С., Рэккиниен М. Международный правовой опыт по защите прав человека ... 107 Айгаринова Г.Т. Правовые аспекты обеспечения безопасности продовольственных товаров в Республике Казахстан... 115 Ахметбеков Д.Е. Реструктуризация долга - правовое средство финансовых организаций в странах ЕАЭС по выходу из кризиса... 122 Байдильдина Ш.С. Проблем правопреемства XXI века... 132 Есиркепова М.М. Политико-правовые основы Европейского союза в центральной Азии ... 138
8
Сравнительное правоведение
Капсалямов К.Ж., КапсалямоваС.С. Проблемы и перспективы противодействия международному терроризму на территории СНГ... 145 Ойнарова А.А. Цифровая трансформация – один из ключевых приоритетов развития Евразийского экономического союза... 152 Тастанова М.М. О некоторых факторах и трудностях, препятствующих осуществлению прав ребенка... 164
Джиембаев Р.К., Алиев А.Н. Вопросы противодействия возбуждению социальной, национальной, родовой, расовой, сословной или религиозной розни в законодательстве зарубежных стран... 168 Хайрмуханмедов Н.И. Правовые и политические проблемы становления государственности в Казахстане и Центральноазиатских республиках... 175
CONTENTS
The theory of the state and the law, the constitutional law
Administrative law, financial law, customs law
Criminal law
Criminology
Akhmetov A.S. Modern approaches to the study of legal culture... 11 Ibragimov Zh.I. Evolution of the constitutional reforms in development of the constitutional state ... 16 Nurgaliyeva E.N. Legal questions of advancement of interests of ungovernmental organizations are in public organs... 23
Aydarhanova K.N., A.B. Omarova To the question about development of custom-logistic
infrastructure... 30 Dairabayeva N.K. Antitrust regulation in the field of public procurement in the USA... 39 Dayrabayeva N.K. Comparative analysis of the European, American and Kazakhstan models of the formation of public procurement... 42 Tlepina Sh.V. The legal regulation of the law on the application to state bodies in Kazakhstan and Russia... 47
Каnаtоv А.К., Bаlgyntayev А.О. To problematic aspects of combating corruption (monitoring legislation)... 57 Fink D. A. Methods of compensation for damage caused by a criminal offence under the legislation of the Republic of Kazakhstan... 66
Сriminal procedural law
Azarov V.A., Kashtanova N.S. On the appointment by the court of monthly state allowances to persons temporarily removed from office: a comparative analysis of the criminal procedure code of Russia and the Republic of Kazakhstan... 76
Sembekova B.R. Tactical forms of interaction in the system of counteraction to terrorism and religious extremism... 86
Ecological and civil law
Doszhanov Zh. B. A brief overview to types of legal liability which involves property impact... 95 Yerezhepkyzy R. Place the norms of the legal institution of access to environmental information in the field of environmental protection and use of natural resources... 100
International law
Adylgazy S., Riekkinen M. International legal experience in the field of human rights protection.. 107 Aygarinova G.Т. Legal aspects of food products protection in the Republic of Kazakhstan... 115 Akhmetbekov D.E. Debt restructuring is a legal tool of financial organizations in EEA countries to overcome the crisis... 122 Baidildina Sh.S. Problems of succession in the XXI century... 132 Yessirkepova M.M. Political-Legal Framework Of The European Union In Central Asia... 138 Каpsalyamov K.Zh., Каpsalyamovа S.S. Problems and prospects of combating international terrorism in the CIS... 145
10
Comparativе law
Oinarova A.A. Digital transformation is one of the key priorities for the development of the Eurasian Economic Union... 152 Tastanova M.M. Factors and difficulties impeding implementation of the rights of the child... 164
Dzhiembaev R.K., Aliev A.N. Issues of counteraction against social, national, tribal, racial, class or religious enmity in the legislation of foreign countries... 168 Khairmukhanmedov N. Legal and political issues of state building process in Kazakhstan and central Asian republics... 175
8. Zakon Respubliki Kazahstan ot 31 oktjаbrjа 2015 goda № 379-V «O gosudarstven- no-chastnom partnerstve» [Law of the Republic of Kazakhstan dated October 31, 2015 № 379-V
«On Public Private Partnership»] http://online.zakon.kz
9. Urkimbaev A. Yeksperty ot 15.01.2014 g. [Experts from 01.15.2014]// [Yelektron.resurs]:
kapital.kz/expert
10. Sotrudnichestvo Kitajа i Kazahstana v transportnoi sfere vyshlo na novyi uroven [Chi- na and Kazakhstan cooperation in the transport sector reached a new level] http://alternativa.in 02.07.2015
11. Kazahstan i Kitai - sotrudnichestvo v sfere transportnogo mashinostroenijа [Kazakhstan and China - cooperation in the sphere of transport engineering] http://portnews.ru/digest 30 no- jаbrjа 2016
Сведения об авторах:
Айдарханова К.Н. – заң ғылымларының кандидаты, Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ кеден, қаржы және экологиялық құқық кафедрасының профессоры, Әл-Фараби данғылы, Алматы, Казахстан.
Омарова А.Б. - заң ғылымларының кандидаты, Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ азаматтық, кәсіпкерлік және еңбек құқық кафедрасының профессоры. Әл-Фараби данғылы, 71. Алматы, Казахстан.
Aidarhanova K.N. - Candidate of Law, Professor of the Department of Customs, Financial and Environmental Law of KazNU named after al-Farabi. al-Farabi Ave., 71. Almaty, Kazakhstan.
Omarova A.B. - Candidate of Law, Professor of the Chair of Civil, Business and Labor Law of the al-Farabi Kazakh National University. al-Farabi Ave., 71. Almaty, Kazakhstan.
МРНТИ 10.21.01
Н.К. Дайрабаева
Евразийский национальный университет имени Л.Н. Гумилева, Астана, Казахстан (E-mail:[email protected])
Антимонопольное регулирование в сфере государственных закупок США
Аннотация. В данной статье проведен анализ антимонопольного регулирования в сфере государственных закупок США. Рассмотрены условия участия в конкурсных отборах, организованных государственными учреждениями; указаны основные направления деятельности государства в сфере регулирования монополий.
Исторический опыт и показатели эффективного функционирования в сфере системы государственных закупок США в настоящее время обуславливают интерес рассмотрения данной системы в качестве международного опыта. Управление федеральной закупочной политики (Office of Federal Procurement Policy) занимается работой по координированию деятельности в сфере государственных закупок США.
Одной из ключевых фигур в системе государственных закупок США является государственный заказчик в лице контрактного офицера. Контрактный офицер это уполномоченное лицо, официальный представитель государства в процессе исполнения закупок, имеющий право заключать, администрировать или прерывать контракт от лица Правительства Соединенных Штатов. При этом он выступает гарантом соблюдения интересов Соединенных Штатов в контрактуемых расходах и доходах и с учетом этого формируются планы закупок необходимых расходов для заказчика.
Ключевые слова. Государственные закупки, государственный контроль, коррупция, управление государственными закупками, прокьюремент, размещение, эффективность госзакупок, расходование бюд- жетных средств.
Одним из вопросов, возникающих в рамках рассмотрения проблематики государственных закупок, является соотношение и выбор между осуществлением закупки товара или услуги у внешнего поставщика или осуществление производства товара или услуги, и поэтому законодательством о закупках установлена индивидуальная ответственность контрактного офицера за соответствие закупочных и иных хозяйственных действий условиям
38
заключенных контрактов, процедурам, положениям законов и подзаконных актов, однако также контрактная система предусматривает ужесточение контрольных и обеспечительных механизмов, что тоже является положительной стороной.
В пределах делегированных ему полномочий контрактный офицер может выносить бизнес-предложения и участвовать в торгах.
Значительное место в системе государственных закупок США представляют сертифицированные публичные бухгалтеры (certified public accountants), главной задачей которых является своевременная аутентификация рисков увеличения сметы государствен- ного договора, а также эффективный мониторинг расходов в процессе реализации госу- дарственных договоров. Согласно результатам своей деятельности сертифицированные публичные бухгалтеры предоставляют поквартальные сведения государственному заказчику. Необходимость в образовании аналогичного института определена разветвленной конструкцией государственных договоров, которая требует постоянного мониторинга. В системе государственных закупок США формирование и размещение заявок ориентировано на обеспечение материально-технической базы.
Основным законом, регламентирующим закупочную деятельность федеральных агенст в является Свод правил государственных закупок (Federal Acquisition Regulation, FAR), раз работанный в 1984 г. Свод правил содержит все этапы проведения закупок с планировани я вплоть до проблем управления заключенными договорами до этапа завершения их испол нения. Целью данного законодательного акта представляет собой обеспечение соблюдени я единой закупочной политики и использования единых закупочных правил всеми агентст вами, проводящими закупки с целью федеральных государственных потребностей. Мисси я FAR заключена в предоставлении всем государственным заказчикам продукции с лучши м соотношением цена/качество (цена/затраты), с учетом ограниченного времени в выполн ение закупок [1].
Законодательство выделяет основные многопараметровые хозяйственные соглашения:
1. «Издержки производства» (cost contract);
2. «Разделения издержек» или «долевого участия» (cost sharing contract);
3. «Издержки производства плюс фиксированное вознаграждение» (cost-plus-fixed fee contract);
4. «Издержки производства плюс поощрительное вознаграждение» (cost-plus-incentive fee contract);
5. «Издержки производства плюс вознаграждение и плюс прибыль» (cost-plus award – plus fee contract);
6. «Возмещения издержек производства многократного поощрительного типа» (cost – reimbursement multiple incentive contract);
7. «Время и материалы» (time and material contracts);
8. «Затраты рабочего времени» (labor hours contract);
9. Кредитное соглашение (letter contract);
10. Соглашение на поставку товаров (indefinite delivery contract);
11. Генеральное соглашение (General agreement. Basic agreement);
12. Коммерческое соглашение (commercial standard contract).
Согласно своду правил в США используются четыре процедуры размещения государственного заказа: открытые торги, двухэтапные торги, проведение переговоров, упрощенные способы закупок.
Условием применения упрощенных способов закупок (Simplified Acquisition Methods) является не превышение суммы закупки 100 тыс. долларов США, в сумме не более 5,5 млн долларов США в год. Искусственное дробление объема закупки на части запрещено [2].
К упрощенным способам закупок относится:
– запрос ценовых котировок (Price Quotations);
– корпоративные закупочные пластиковые карты при особо малых закупках до 2500 долларов США (Governmentalwide Commercial Purchasing Card);
– рамочные соглашения (Blanket Purchase Agreement) для регулярных закупок широкого ассортимента продукции (например, канцелярские товары и прочие расходные материалы);
– размещение заказов на закупку (Purchase Orders);
– другие упрощенные способы закупок.
С целью учета специфики закупок в области национальной обороны и безопасности было разработано Дополнение к своду правил государственных закупок для нужд национальной обороны (Defense Federal Acquisition Regulation – Supplement, DFARS). Данные инструк- ции предназначены для закупки продукции военного назначения Министерством обороны США и другими ведомствами.
При обеспечении текущих нужд применется принцип централизации, для реализации которого была создана специальная организация – Администрация общих услуг (General Services Administration, GSA). Посредством Администрации общих услуг государственные заказчики закупают широкую номенклатуру товаров, работ и услуг, «единых и стандарт- ных» для всех ведомств независимо от их профиля. В частности, GSA обеспечивает:
– аренду или приобретение офисных и производственных помещений в принадлежащих государству зданиях;
– услуги по охране, текущему обслуживанию и ремонту объектов недвижимости;
– поставку товаров по контрактам, заключаемым GSA с поставщиками, имеющими преференциальный статус;
– поставку средств вычислительной техники и нематериальных продуктов информационных технологий, а также сопутствующего консультационного сопровождения;
– оказание телекоммуникационных, транспортных услуг и услуг по доставке и т.п.;
– предоставление услуг по лизингу и аренду автомобильной техники.
Ежегодно в США государство размещает до 15 млн. контрактов практически во всех отраслях экономики, в том числе и в отраслях военно-промышленного комплекса (ВПК).
Объем закупок и поставок, осуществленных GSA в 2011 г., составил 25,5 млрд. долларов США.Одной из задач Администрации общих услуг выступает снижение затрат непосредственно на осуществление самих закупочных процедур. Так, затраты GSA на проведение закупок в 2007 г. составили в 1,75%, а в 2009 и 2010 гг. они снизились до показателя в 1,55%.
Антимонопольное регулирование в сфере государственных закупок в США возложено на Антимонопольный департамент Министерства юстиции США и предназначено предотвратить возникновение ценового сговора (price-fixing) и мошеннических заявок (bid-rigging), которые являются нарушением статьи 1 Закона Шермана. Согласно данной статье, запрещаются все соглашения между потенциальными конкурентами, ведущие к ограничению конкуренции[3].
В соответствии с практикой правоприменения, ценовые сговоры и мошеннические заявки являются нарушением закона per se. Для предъявления иска и вынесения соответствующего решения судебной инстанцией необходимо доказать только наличие соглашения о ценах в любой форме. Не требуется доказывать отрицательного влияния соглашения на конкуренцию и эффективность.
Практика антимонопольного регулирования в сфере государственных закупок исходит из того, что основным фактором, стимулирующим конкуренцию, служат масштабные санкции за нарушение антимонопольного законодательства.
Также на предотвращение сговора и коррупции в области государственных закупок нацелен Закон о мошеннических сделках (False Claims Act). Он предоставляет значительные стимулы для частного раскрытия факта сговора при заключении сделки. Таким образом, человеку, благодаря которому был установлен факт мошеннической сделки, за счет государства выплачивается от 15 до 30 % суммы, потраченной на исполнение этой сделки. Кроме того, Закон защищает
40
информаторов от любого преследования со стороны их работодателей. Необходимо отметить, что норма вознаграждении информатора, безусловно, допускает оппортунистическое поведение, но также необходимо отметить и то, что эта норма способна сдерживать злоупотребления в сфере государственных закупок.
Антимонопольное регулирование в сфере государственных закупок активно использует метод расследований. Для того чтобы повысить эффективность расследований, департамент юстиции США ведет значительную работу по классификации тех форм, в которых выражается сговор потенциальных поставщиков, и косвенных свидетельств наличия подобного сговора.
Результаты этой работы в 1994 году были включены в «Методические рекомендации по ведению антимонопольных дел федеральным прокурорам» («An Antitrust Primer for Federal Prosecu- tors»)[4].
Методические рекомендации определяют три основных типа мошеннических заявок:
«ограничение заявок» (bid suppression, bid limiting); «дополняющие заявки» (complementary bid- ding, protective bidding, shadow bidding); «ротация заявок» (bid rotation). Практика «ограничения заявок» предполагает, что некоторые потенциальные участники воздерживаются от участия в конкурсе. В ряде случаев один из участников сговора (как правило, не предполагаемый победитель) фабрикует протесты по предложениям, поданным стороной, не участвующей в сговоре. Затем выигравшая сторона осуществляет денежный платеж подававшему протест участнику или нанимает его на основе субконтракта. Практика «дополняющих заявок» допускает, что участники сговора подают заведомо неконкурентоспособную заявку (содержащую высокую цену или другие неприемлемые условия), с тем, чтобы создавать обманчивое впечатление конкуренции при ее фактическом отсутствии. Практика «ротации заявок» означает, что все участники сговора подают заявки, однако формулируют их условия таким образом, что каждый из участников выигрывает «по очереди». При равенстве мощностей компаний, участвующих в сговоре, такое поведение должно сопровождаться в долгосрочной перспективе выравниванием текущей ценности стоимости потока контрактов в расчете на каждого участника сговора.
«Методические рекомендации по ведению антимонопольных дел федеральным прокурором» указывают на обстоятельства, которые облегчают достижение сговора. Такими обстоятельствами являются: небольшое число участников рынка; существенное отличие продукта участников сговора от продукции других участников рынка; стандартизация продукта или услуги на рынке[5].
Сговор при подаче предложений для государственных закупок США обнаруживался на таких разных рынках, как рынки молочной продукции, безалкогольных напитков, толстолистовой стали, дорожного строительства, общего и энергетического машиностроения, услуг по сбору мусора и землечерпательных работ.
Таким образом, основным сводом законов, регламентирующим ФКС США является Federal Acquisition Regulation, FAR.
Ключевой фигурой ФКС США выступает контрактный офицер, определяющий стратегию взаимовыгодного сотрудничества между государством и бизнесом в рамках своих правомочий и отвечающий за соблюдение справедливых, честных и непредвзятых подходов.
Еще одним мощным элементом ФКС США, который обеспечивает поддержание конкуренции, являются сертифицированные публичные бухгалтера, осуществляющие мониторинг и контроль за деятельностью системы ФКС. Следует отметить и дополнительные институты способствующие эффективной работе ФКС: Администрация общих услуг (General Services Administration, GSA) и Управление федеральной закупочной политики (Office of Federal Procurement Policy).
Антимонопольное регулирование в сфере государственных закупок в США возложено на Антимонопольный департамент Министерства юстиции США и предназначено предотвратить
возникновение ценового сговора (price-fixing) и мошеннических заявок (bid-rigging). Также на предотвращение сговора и коррупции в сфере государственных закупок нацелен Закон о мошеннических сделках (False Claims Act). Он предоставляет значительные стимулы для частного раскрытия факта сговора при заключении сделки. С целью повысить эффективность расследований, департамент юстиции США ведет значительную работу по классификации тех форм, в которых выражается сговор потенциальных поставщиков, и косвенных свидетельств наличия подобного сговора («Методические рекомендации по ведению антимонопольных дел федеральным прокурорам» («An Antitrust Primer for Federal Prosecutors»)).
Таким образом, ФКС и антимонопольное регулирование США обеспечивают высокий уровень конкуренции в сфере государственных закупок США.
Список литературы
1. Defense Procurement Regulations. Wash., 1989. Sec. VII. Contract Clauses and Solicitation Provisions. P. 7.104.58.
2. Дианов В., Егорушкин А., Хохлов Е. Комментарий к «третьему антимонопольному пакету». -М.: Статут, 2012. Цитировано по СПС «Консультант плюс».
3. Келарев ВЗ. Государственное регулирование антимонопольной политики: учебное пособие / В. В. Келарев. - Ростов-на-Дону, 2008.
4. Федорович В.А. США: Система государственных закупок и экономика. Механизмы регулирования/ В.А.Федорович, А.П. Патон, В.П.Заварухин; -М.: Наука, 2002.
5. Андреев И.А. Финансовые услуги для естественных монополистов: конкурсное заключение договора. -М.: Статут, 2012.
Н.К. Дайрабаева
Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті, Астана, Қазақстан АҚШ-тың мемлекеттік сатып алу саласындағы антимонопольді реттеу
Аннотация. Бұл мақалада АҚШ-тағы мемлекеттік сатып алу саласындағы монополияға қарсы реттеу талданады. Мемлекеттік мекемелер ұйымдастыратын конкурстық іріктеуге қатысу шарттары қарастырылады;
Мемлекеттің монополиялық реттеу саласындағы қызметінің негізгі бағыттары көрсетілген.
Тарихи тәжірибесі мен көрсеткіштері тиімді жұмыс істеуі саласындағы мемлекеттік сатып алу жүйесінің АҚШ-тың қазіргі уақытта негіздейді қызығушылық қарау бұл жүйенің ретінде халықаралық тәжірибе.
Басқару федералдық, сатып алу саясатын (Office of Federal Procurement Policy) айналысады жұмысын үйлестіру жөніндегі қызметін мемлекеттік сатып алу саласында АҚШ.
Бір маңызды тұлғаларының мемлекеттік сатып алу жүйесіндегі АҚШ-тың мемлекеттік тапсырыс беруші атынан келісімшарттық офицер. Келісімшарттық офицер ол уәкілеттік берген тұлға, ресми өкілі мемлекет орындау процесінде сатып алу құқығы бар жасасуға, бас-көз болмасқа немесе тоқтату келісім-шарт Үкіметінің атынан америка Құрама Штаттарының. Сонымен қатар, ол кепіл мүдделерін Құрама Штаттардың контрактуемых шығыстары мен табыстары мен осыны ескере отырып, қалыптастырылады мемлекеттік сатып алудың жылдық жоспарлары қажетті шығындарды тапсырыс беруші үшін.
Түйін сөздер. Мемлекеттік сатып алулар, мемлекеттік бақылау, сыбайлас жемқорлық, мемлекеттік сатып алуды басқару, сатып алу, орналастыру, мемлекеттік сатып алудың тиімділігі, бюджет қаражатын жұмсау.
N.K. Dairabayeva
L.N. Gumilyov Eurasian National University, Astana, Kazakhstan Antitrust regulation in the field of public procurement in the USA
Abstract. This article analyzes the antimonopoly regulation in the sphere of public procurement in the USA.
Conditions for participation in competitive selections organized by state institutions are considered; The main directions of the state’s activity in the field of monopoly regulation are indicated.
42
Historical experience and performance indicators of effective functioning in the field of public procurement system in the United States currently determine the interest of considering this system as an international experience.
Office of Federal Procurement Policy (Office of Federal Procurement Policy) is engaged in the coordination of activities in the field of public procurement in the United States.
One of the key figures in the US public procurement system is the public customer represented by a contract officer. The contract officer is the authorised person, the official representative of the state in the execution process of procurement, having the right to enter into, administer or terminate the contract on behalf of the Government of the United States. In doing so, it acts as a guarantor of the interests of the United States in the costs and revenues to be contracted and, accordingly, plans are made to procure the necessary costs for the employer.
Key words. State procurement, state control, corruption, public procurement management, procurement, placement, efficiency of public procurement, spending of budget funds
References
1. Defense Procurement Regulations. Wash., 1989. Sec. VII. Contract Clauses and Solicitation Provisions. P. 7.104.58.
2. Dianov V., Egorushkin A., Hohlov E. Kommentarij k “tret’emu antimonopol’nomu paketu”.
Citirovano po SPS «Konsul’tant plyus» [Comment on the “third antimonopoly package”. It is quoted on the PCA “Consultant Plus”] (Statut, Moskow, 2012)
3. Kelarev VZ. Gosudarstvennoe regulirovanie antimonopol’noj politiki: uchebnoe posobie [State regulation of antimonopoly policy: a textbook] (Rostov-na-Donu, 2008)
4. Fedorovich V.A. SSHA: Sistema gosudarstvennyh zakupok i ehkonomika. Mekhanizmy regulirovaniya/ V.A.Fedorovich, A.P. Paton, V.P.Zavaruhin [USA: Federal contract system and economy. Mechanisms of regulation / V.А. Fedorovich, A.P. Paton, VP Zavarukhin] (Nauka, Moscow, 2002)
5. Andreev I.A. Finansovye uslugi dlya estestvennyh monopolistov: konkursnoe zaklyuchenie dogovora [Financial services for natural monopolists: a competitive contract] (Statute, Moskow, 2012)
Сведения об авторе:
Дайрабаева Н.К.– PhD докторант кафедры теории и истории государства и права, конституционного права, Евразийский национальный университет имени Л.Н.Гумилева, ул. Сатапаева 2, Астана, Казахстан.
Dairabayeva.N.K. – PhD student of the Department of the theory and history of state and law, constitutional law, L.N. Gumilyov Eurasian National University, Satpayev str., Astana, Kazakhstan.
МРНТИ 10.21.01
Н.К. Дайрабаева
Евразийский национальный университет имени Л.Н. Гумилева, Астана, Казахстан (E-mail:[email protected])
Сравнительный анализ европейской, американской и казахстанской моделей становления института государственных закупок
Аннотация. В данной статье проведен сравнительный анализ европейской, американской и казахстанской моделей становления института государственных закупок. В каждой стране формируется соответствующая система государственных закупок, определенная в законодательном порядке и имеющая, как правило, орга- низационно-правовые механизмы и инфраструктуру ведения закупочной деятельности требующая изучения.
Формирование системы государственных закупок в Республике Казахстан началось в 1996 году с принятием ряда постановлений Правительства Республики Казахстан, впервые определяющих конкретные процедуры проведения закупок для нужд государства. Создание нормативной правовой базы, регулирующей процессы государственных закупок, и государственных структур, контролирующих эти процессы, было
«Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің Хабаршысы.
Құқық сериясы» журналында мақала жариялау ережесі
1. Журнал мақсаты. Заң ғылымдары бойынша мұқият тексеруден өткен ғылыми құндылығы бар мақалалар жариялау.
2. Журналда мақала жариялаушы автор мақаланың қол қойылған бір дана қағаз нұсқасын Ғылыми басылымдар бөліміне (редакцияға, мекенжайы: 010008, Қазақстан республикасы, Астана қаласы, Қ. Сәтпаев көшесі, 2, Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті, Бас ғимарат, 408 кабинет) және [email protected] электрондық поштасына Word форматындағы нұсқаларын жіберу қажет. Мақала мәтінінің қағаз нұсқасы мен электронды нұсқалары бірдей болулары қажет.
Мақалалар қазақ, орыс, ағылшын тілдерінде қабылданады.
3. Автордың қолжазбаны редакцияға жіберуі мақаланың Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің хабаршысында басуға келісімін, шетел тіліне аударылып қайта басылуына келісімін білдіреді. Автор мақаланы редакцияға жіберу арқылы автор туралы мәліметтің дұрыстығына, мақала көшірілмегендігіне (плагиаттың жоқтығына) және басқа да заңсыз көшірмелердің жоқтығына кепілдеме береді.
4. Мақаланың көлемі 18 беттен аспауға тиіс (6 беттен бастап).
Мақаланың құрылымы
5. ХҒТАР http://grnti.ru/ - бірінші жолдың сол жақтауында;
Автор(лар)дың аты-жөні – жолдың ортасында;
Мекеменің толық атауы, қаласы, мемлекеті (егер авторлар әртүрлі мекемеде жұ- мыс жасайтын болса, онда әр автор мен оның жұмыс мекемесі қасында бірдей белгі қой- ылу керек) – жолдың ортасында;
Автор(лар)дың Е-mail-ы – жақша ішінде, курсивпен, жолдың ортасында;
Мақала атауы – жолдың ортасында;
Аннотация (100-200 сөз; формуласыз, мақаланың атауын мейлінше қайталама- уы қажет; әдебиеттерге сілтемелер болмауы қажет; мақаланың құрылысын (кіріспесі, мақаланың мақсаты, міндеттері, қарастырылып отырған сұрақтың тарихы, зерттеу әдістері, нәтижелер/талқылау, қорытынды) сақтай отырып, мақаланың қысқаша мазмұны берілуі қажет).
Түйін сөздер (6-8 сөз не сөз тіркесі)
Түйін сөздер мақала мазмұнын көрсетіп, мейлінше мақала атауы мен аннотациядағы сөздерді қайталамай, мақала мазмұнындағы сөздерді қолдану қажет. Сонымен қатар, ақпараттық-іздестіру жүйелерінде мақаланы жеңіл табуға мүмкіндік беретін ғылым салаларының терминдерін қолдану қажет.
Негізгі мәтін мақаланың мақсаты, міндеттері, қарастырылып отырған сұрақтың тарихы, зерттеу әдістері, нәтижелер/талқылау, қорытынды бөлімдерін қамтуы қажет – жоларалық интервал - 1, азат жол «қызыл жолдан» - 1,25см, беттеу жолағы – еніне сай жасалады.
Таблица, суреттер – аталғаннан кейін орналастырылады. Әр таблица, сурет қасында оның аталуы болу қажет. Сурет айқын, сканерден өтпеген болуы керек.
Мақаладағы формулалар тек мәтінде оларға сілтеме берілсе ғана номерленеді.
Жалпы қолданыста бар аббревиатуралар мен қысқартулардан басқалары міндетті түрде алғаш қолданғанда түсіндірілуі берілуі қажет.
Қаржылай көмек туралы ақпарат бірінші бетте көрсетіледі.
Әдебиеттер тізімі
Мәтінде әдібиеттерге сілтемелер тікжақшаға алынады. Мәтіндегі әдебиеттер тізіміне сілтемелердің номерленуі мәтінде қолданылуына қатысты жүргізіліде: мәтінде кездескен
