ریثأت هلژ ،لسع و ینمیا ۀناماس ،درکلمع رب لسع روبنز ۀدرگ و لایور
هجنسارف ینپاژ نیچردلب ینوخ یاه
ییاباب هنیکس یمیحر نابعش ،1
2
،*
مادمحم ی ر یزیشرت یمیرک ،3
ملاغ یبسامهط نیسح ناریم یقلاخ رصاندیس ،4
1
1 . ناد نارهت ،سردم تیبرت هاگشناد ،یزرواشک ۀدکشناد ،رویط دیلوت و شرورپ هورگ ،یرتکد یوجش ،
ناریا
2 . داتسا هورگ شرورپ و لوت ی د ط ی
،رو دکشناد ۀ زرواشک ی
، هاگشناد برت ی ت سردم نارهت ، ، ناریا
3 . نارهت ،سردم تیبرت هاگشناد ،یزرواشک ۀدکشناد ،رویط دیلوت و شرورپ هورگ رایداتسا ،
ا ناری
4 . داتسا
، لسع روبنز تاقیقحت شخب
، م ؤ سس ۀ ماد مولع تاقیقحت جرک ،روشک ی
، ناریا
:هلاقم لوصو خیرات 02
/ 11 / 1393 :هلاقم شریذپ خیرات
14 / 01 / 1394
هديكچ هلژ ،لتع ریثأت زا زا نیا اب ،ینپاژ نیکردلب ین خ یاهر نکا و ینمیا ۀنامای ،زرکلمع رب لتع ر نز ۀزرگ و لایور
160 ۀاج ج هعطق
حرط بلاق رز نیکردلب
ًلاماک کی ،)ینزوز ا نودب( دها [ رامیت راهک اب ی زاات
مرگ زرگ رز مرگ لیک
،سار خ 125 یلیم مرگ رز رنیل
هلژ و یندیما آ بآ رز لایور 22
رز مرگ رنیل و رارکت راهک اب ]یندیما آ بآ رز لتع 10
رارکت ره رز هج ج هعطق هاب
تدام 42 زور
ررب د یی ت رگن رارق یشیامزآ یاهرامیت ریثأت تحت روز لک رز تا لت دصرز و سار خ فرام
یندیماا آ بآ رز هاک یناگدانرپ
لتع ،دنزرک ت ایرز ورگ ریای اب هتیاقم رز ار هنازور نزو سیاز ا و ییاذغ لید ت بیرض نیرنهب
اه دننا از نازایم راب ااهرامیت راثا
یننآ دیل ت یزاب
ق ل لگ هیلع دن ی گ زمر
ینعم یننآ رایع نیرتلااب ز ن راز لاتع رامیت هب ط برم لیاک ین و ازنا ل نآ سوریو هیلع یزاب
ز ب ( 05 /
>0 هلژ ، ریج رز زرگ نزوز ا )P
هب ار لاحط نزو یندیما آ بآ رز لتع و لایور ینعم ر ط
دهاا وراگ ااب هتیاقم رز یراز
( زاز سیاز ا 01
/
>0 ب فیاپ لتع و زرگ )P
دانزاز نااشن یل لای یانمیا ااب هتیاقم رز ار یرنه (
01 /
>0 )P
زروآرا زا زا نایا یااه
هجنیار ز هب ب ی ،لتعر نز د ین خ یاه
( 01 /
>0 (P
هلژ و لتع هک زاز ناشن جیانن تای قت و زراکلمع ز ا هب راب ولااع لایور
هجنیار زرگ دند مری یاهدیپیل و زک لگ سهاک ب ی ینمیا ۀنامای یاه
ۀناماای ز ا هب راب یرانمک رثا یلو دیشخب ز هب ار ین خ
ت از زرکلمع و ینمیا دیلك هژاو یل لی ینمیا:اه ،
ینمیا لار م ه ، ، ،ینپاژ نیکردلب ،لتعر نز
هجنیار ن خ یاه
هرود
17 هرامش
2 ناتسمز و زییاپ 1394
هحفص یاه 320 - 311
همدقم یااب ۀزا ناایا یاانزوز ا و اااهوراز زا هاایور
ییایمیاا یاااه
ینارگن و ناگدننکدیل ت رز ار یزدعنم یاه فرام
ناگداننک
زروآر فراام تایا زراک زاجیا ر یط یاه زا ناگداننک
یننآ و ییایمی زا م یایاقب زا ی ان ضرا ع کیت یب
رز ااه
زروآر رز یرناشیب یهااگآ ز اخ ینملاای راب ر ایط یاه
زرک ادیپ هن ذگ اب هتیاقم سیازا ا باج م راما نایا و دنا
فرااام و ناگدااننکدیل ت هااج ت ناایا هااب ناگدااننک
زا زا
ینزوز ا هب یعی ط أشنم اب یاه ینزوز ا یاج
ییایمیا یااه
( تیا د 10
نیدب ) ن اچمه یزداعنم تاا یکرت ،ر ظنم
رااع ،یلآ یاهدییا کیت یبورپ ،یهایگ یاه
میزنآ ،اه و ااه
یرپ کیت یب ریج رز اه ( تایا دا سیامزآ ر یط یاه
3 )
ک هب ام ر ش ییاای ارغج طیارا لایلز
، بآ و ییا اه ع انت و
یهااایگ ساا پ زا یااکی
نیراانهب ناگدااننکدیل ت ،لااتع
هلژ رب ،لایور لاتعر نز رهز و زرگ ،م م ،م م
نااهج رز
یم ب تحم ز
،یایوریودض ،یکراقداض ،یرنکابدض تیصاخ لتع یننآ رپ ،ینادیتکا ی
زراز ناطرایدض و باهنلادض ،یکیت یب
.
هاج ج یندیماا آ بآ هاب لاتع نزوز ا رز ینا گ یااه
ر نازایم ،بالق نابرض سیاز ا ب ی ،ییامرگ سرنیا طیا
یم تیرک تامه دصرز و نت یاامز راب یراثا یلو ،ز
ل لگ یناوار ،دعقم ،لای ورنه ،ن اخ دی ای و زامرق یاه
( زرادن لی وز ئا و لی وزاب ،تیی ن م ،تیی مل 5
)
ر نز ۀزرگ زا سیب لتع
12 ،نیمانیو ع ن 28
زا ام ع ن
،یندعم 11 میزنآ ،میزنآ ک ای 11
( تاردایه برک ع ن 35
اات
61 یوااح و زراز )زراکای و ز نکور ،زک لگ ًاتدمع دصرز و اهدااایئ نتراک ،اهدااایئ نولا ،زازآ ۀااانیمآ یاهدیااایا
لورنی نی تیا اه
( 1 و 4 ) هج ج ۀیذغت ااب ینا گ یااه
یواح ییاذغ ۀریج 5
/ 1 باج م لاتع ر ا نز ۀزرگ دصرز ر ب و س میت لماکت رز عیرتت
رز ریخأات ،س یاتیربا س
یام یانمیا فایاپ سیازا ا و سر ب ن ییارنژز ز ا
( 4 )
رااع ای زرگ فرام یننآ ریثأت نآ یاه
زراز ی ق نادیتکا
بییآ ربارب رز کک ک ۀزور و د ک زا و یخرب زا ی ان یاه
یم تظ احم م می ( دنک
4 )
هلژ لایور زام زا هاک تایا یا رای رز یاقلحریز زداغ
نار نز اک و ح رت رگر ب
ه ل اط ماامت رز هکلم یاذغ نا نع
لوا زور هی رز نازاز ن نینچمه و رمع زا نایا
یام ز ا
هاالژ یااننآ صا ااخ لااایور ،کاای ورتور ن ،یننادیااتکا
یننآ ،کیمتیلاگ پیه نمض و زراز تییاتحدض و یکیت یب
داا ر ،یاانمیا ۀنامااای تاایلاع ،ن ااخ لورنااتلک سهاااک نا خنیا هب ار ندب د ر و اه یام ز
داشخب ( 25 ) تایلاع
یااننآ هاالژ ینادیااتکا ،ش اام ،راامخم ،ناااهایگ یور لااایور
سرناایا لااباقم رز نآ تااظا ح و یهاگااشیامزآ تااانا یح تایا د دهاشم اهدیپیل ن ییادیتکارپ راهم و یتادیتکا ( 12 قیرزت اب ) هج ج رز SRBC
یننآ دیل ت نازیم ،اه یزااب
ت ای سیاز ا
هلژ یم لایور ا ک دانا ت
ت یمای رابارب رز ار د
( دنک تظ احم 26
هلژ ) نوداب لاتع ر ا نز ۀزرگ و لایور
یم زا نیا نا خنیا یک پ نامرز یارب ی ناج ضرا ع ز
یم سهاک ار یزورپ ئنیا زا ی ان یگنتک رطخ و دهز
( 11 ) ماجنا تاقیقحت زروآر ریثأت ۀنیمز رز د
ر ا نز یااه
هلژ دننام لتع زرگ و لتع ،لایور
،تیا زودحم ر یط رز
ریثأاات یاایررب ،رااضاح سهوژااپ ماااجنا زا فدااه نیاربااانب هلژ ز هب ،زرکلمع رب زرگ و لتع ،لایور ناماای
ۀ ا ی انم و ی
تیل بانم تیا ینپاژ نیکردلب رز ،ن خ یاه
شور و داوم اه
،سیامزآ نیا رز 160
ی ینپاژ نیکردلب ۀج ج هعطق ک
زور
حرط بلاق رز
ًلاماک رز ی زاات ااب ،یاشیامزآ وراگ راهک
ریثأت هلژ ،لسع کلمع رب لسع روبنز ۀدرگ و لایور هجنسارف و ینمیا ۀناماس ،در
ینپاژ نیچردلب ینوخ یاه
و رارکت راهک 10
ا ق لاخاز ،رارکت ره رز هج ج هعطق
هیص ت سایارب هیاپ ییاذغ ۀریج دنن ای شرورپ نمجنا یاه
( تاااقیقحت یاالم )NRC
تاااظحلام نن رااگرظنرز اااب و
اااب و تری و ای اای ۀاالاجنک ۀاایاپ رااب یزاااانقا مراان
رازاا ا
UFFDA
( دا ر ۀروز یارب 1
اات 42 ا میاظنت )یاگزور د
لودج(
1 راامیت لما یشیامزآ یاهرامیت ) نوداب( دهاا
،)ینزوز ا چیه کی
رز زرگ مرگ ره
مرگ لیک
،سار خ 125
یلیم مرگ رز هلژ رنیل لایور و یندیما آ بآ رز 22
رز مراگ
رنیل یندیما آ بآ رز لتع ۀزراگ ز اب
نانایا زا ط الخم
هلژ ،ناه صا رز رقناتم یاهودانک زا نشیوآ لتع و لایور
زرا لا نانایا رز عاقاو ر اشک یاماز م الع تاقیقحت زکرم عمج یروآ د دن
نزو فرام و ندب سار خ
ۀروز لک رز زادنا
یرایگ و
ییاذغ لید ت بیرض ه یاحم
دا شروراپ ۀروز ل اط رز
زور تا ث زا داعب و نیز ت یشیامزآ دحاو ره تا لت زادعت فلت تاا لت داصرز روز راه نایاپ رز دند مودعم ،ند
یشیامزآ دحاو ره د ه یاحم
رز.
نایاپ
، روز یارب نیایعت
تا ص ین خ و سجنی ۀنامای ینمیا زا راه راامیت تاشه
باخننا نیکردلب هعطق و
زا نآ قیرطزا اه بلق
ن خ یرایگ
هب یارب دمآ لمع ییررب
زراکلمع ۀناماای یانمیا لار امه
ب ۀی ای لایاک ین سوریوداض ن ییانیتکاو 1
زور رز 7
ۀرطق قیرطزا ازنا ال نآ لایاک ین هاناگوز نتکاو و یمشک
ۀی ی(
زور رز )H9N2
21 هاب ینای پریز قایرزت تر اص
زور رز داا ماااجنا 23
هاایلع ن یاایانیتکاو موز ۀاالحرم ،
د ماجنا ات یلا ۀی ی زا زا نیا اب لیاک ین سوریو رایع
نتزاپ سوریودض لایاک ین
و ازنا ال نآ قایرطزا
سیاامزآ
ی ن ییانیت لگامه راهم د دیجن
( 15 ) یااهزور رز 21
و
35
، کی نازیم یلیم مهز یننآ رنیل
نژ ل ا لگ زامرق دن ای گ
( )SRBC
5 قایرزت هنیای ۀلمع رز دصرز زور رز دا
42
هج ج زا شرورپ اه
ن خ یریگ سیاامزآ و تا رگ تر ص یارب ن ییانیت لگامه
نییعت رنیت یننآ د ماجنا یزاب (
19 )
هب ر ظنم یبایزرا ی ینمیا رز یل ل 42 دانرپ وز ،یگزور
ق ره زا پ
زا تملاع یراذگ اب گنر یاه ن گان گ
، رز
هاایحان زا یا تاای پ نودااب رااپ اااب تحاااتم یاا یرقت
کاای
یننااای تاایار فرااط رز عاابرمرنم اااب
05 / 0 یاالیم راانیل
یز یاالیم کاای یواااح( نزاانبورلکورنین یاالیم رز مرااگ
راانیل
د زاز سلاک )DNCB
هب ر ظنم ییررب نازایم او ،سناک
تماخض تی پ
سیپ زا سلاک و 24 تعای پ زا سلاک
زادنا یریگ د ( 19 ) رز نینچمه 42
زا دانرپ وز یاگزور
نینت لگامه نی ینی پ لخاز قیرزت یارب ق ره ا
(
PHA-
داانرپ رااه دنداا باااخننا یلاااب ۀزرااپ ۀاایحان رز )M
50
ل لحم زا رنیلورکیم 50
رز نینت لگاامه نی مرگورکیم 50
لورکیم زراک تا ایرز ار تا ات یاکمن ر ااب رنی (
16 ) 24
تعای پ زا
،قیرزت تماخض لحم
قایرزت زادانا یرایگ
د هب ر ظنم ییررب نازیم ریاکت ل لی یااه رزT
مناتیی
یاانمیا یل لاای فلانااخا تماخااض
لاا ق و دااعب زا قاایرزت
هب نا نع رایعم سجنی رظنرز هن رگ د ( 15 )
رز 42 یگزور زا ره راراکت کای دانرپ راناشک و نزو
سر ااب س یااتیربا و
لاااحط زاداانا تااظلغ داا یراایگ
و لورنتلک هن من رز ز ج مHDL
مری یاه 42
یگزور ااب
یاااامیزنآ شور
CHOD-PAP
و تااااظلغ نیاااانچمه
یراات شور اااب دیرااتیلگ
GPO-PAP
اااب و یراااجت تاایک
سراپ ن مزآ د نییعت (
20 زادنا ) یرایگ ل امر اابLDL
( د ه یاحم 21
اح جیانن ) مران ااب لص
یراامآ رازا ا
SAS
لدم یارب 1
نیگنایم و هیزجت هاتیاقم ناکناز ن امزآ ااب اه
( دند 23 :)
( 1 )
Yij T ej ij
:هطبار نیا رز
Үij
، دهاشم ره یزدع رادقم نیگناایم μ
،تیعمج لک
Tj
و ،رامیت رثا
eij
تیا یشیامزآ ا ن ا
لودج 1 كرت و یكاروخ داوم . ییایمیش بی
ج ی ر ۀ هجوج دشر ( نیچردلب یاه
42 - 1 )یگزور
یکار خ زا م دصرز
تری 70
/ 50
ۀلاجنک ای ی ( 44 )نیئتورپ دصرز 52
/ 42
نغور ای ی یهایگ 2
یز تا ت میتلک 72
/ 0
تانبرک میتلک 25
/ 1
ماعط کمن 33
/ 0
نیمانیو لمکم
1ی 25
/ 0
یندعم لمکم 25 2
/ 0
لا یز ا نین ینم 13
/ 0
ن ئرت نی 11
/ 0
هیام ۀزام(
دننکرپ ) 74
/ 1
یذغم زا م ه یاحم
د
( متیل بانم لباق یژرنا ک
ی رلاک ل )مرگ لیک رب ی 2800
)دصرز( ماخ نیئتورپ 17
/ 23
)دصرز( میتلک 77
/ 0
ر ت لباق سرنیز )دصرز(
29 / 0
)دصرز( نین ینم 48
/ 0
)دصرز( نینتیی+نین ینم 85
/ 0
)دصرز( نیزیل 28
/ 1
ین ئرت )دصرز( ن 98
/ 0
)دصرز( میدی 15
/ 0
1 ریزاقم مأت ی ن د نیماانیو : ریج مرگ لیک ره رز :A
9000IU
نیماانیو ،
D3
: 2000IU
نیماانیو ، :E
IU
18 نیمانیو ،
K3
: 2IU
نیمانیو ،
B1
: 1IU
/ 775 نیمانیو ،
B2
: 0IU
/ 65 نیماانیو ،
B3
: 9IU
/ 8 نیماانیو ،
B5
:
29IU
/ 7 نیمانیو ،
B6
: 2IU
/ 94 و ، نیمانی
B9
: 1IU
نیمانیو ،
B12
: 015IU
/ 0 :نیت ایب نیماانیو ، 1IU
/ 0 و ،
:دیارلک نیل ک 500 IU
2 ریزاقم مأت ی ن د : ریج مرگ لیک ره رز 92
/ 2 یلیم ،زنگنم مرگ 50
یلیم ،نهآ مرگ 84 / 7 یلیم ،یور مراگ
10 یلیم ، م مرگ 72 / 0 یلیم و ،دی مرگ 2 / 0 یلیم م ینلی مرگ
ریثأت هلژ ،لسع کلمع رب لسع روبنز ۀدرگ و لایور هجنسارف و ینمیا ۀناماس ،در
ینپاژ نیچردلب ینوخ یاه
ثحب و جیاتن ز روز لک ر ۀ
یاهرامیت ریثأت تحت سار خ فرام ،شرورپ
لودج( ت رگن رارق یشیامزآ 2
) لتع هب یانعم ر ط یراز
هنازور نزو سیاز ا نیرتلااب و
ییاذغ لید ت بیرض نیرنهب
ار اب هتیاقم رز دها رامیت
( ت از 05 /
>0 هک یناگدنرپ )P
و لتع هلژ لایور ناگدانرپ ااب هاتیاقم رز ،دانزرک ت ایرز
اا ( دنناا از یراانهب لیداا ت بیرااض دها 05
/
>0 دااصرز )P
یااهرامیت ریثأات تحت روز لک رز تا لت راراق یاشیامزآ
تاا رگن ( 05 /
<0 اانیزه نیراانمک و نیرنااشیب )P
ۀ سار ااخ
هب دنز نزو مرگ لیک ره یازا ۀ
نیکردلب هب اه ط ابرم بایترت
راداقم راظنزا اهرامیت هکنیا هب هج تاب ز ب زرگ و لتع هب رام سار خ یانعم فلاناخا ی
تامیق یالو ،دننا ادن راز
،لتع هلژ ۀزرگ و لایور نایا هاب ،ز اب تواا نم لتعر نز
یم تلع نیزه نیب توا ت نا ت ۀ
سار خ زراک هایج ت ار ااه
رز ز ج م ییایمی تا یکرت هلژ
لایور یم ،نداب نزو دانا ت
ییاذغ لید ت بیرض و
دهز ز هب ار سار خ فرام (
25 )
راض ،سیامزآ نیا رز هاک یناگدانرپ لیدا ت بی
هالژ لاایور
ریاای جیانن اب هک ز ب دها ناگدنرپ زا رنهب ،دنزرک ت ایرز ققحم
ا هلژ زا زا نیا دنزاز ناشن هک ن ز ا هب باج م ،لایور
ییاذغ لید ت بیرض اب هتیاقم رز
یام دهاا وراگ ،ز ا
( زراز تاااقباطم 25
) هااالژ لاااایور زا یرایاااتب یوااااح
یلآ تا یکرت ،اهدیئ نولا برک یاهدییا ،
و تا یکرت رگیز
یم هک تیا لاع لیدا ت بیرض و ندب نزو سیاز ا دننا ت
( دنشخب ز هب ار ییاذغ 25
) هلژ لایور یاننآ راثا ینادیاتکا
زراز لااکیزار رثا رز اهدیپیل ن ییادیتکارپ هک ار زازآ یااه
یم سهاک ،سنت طیار رز ( دهز
13 )
رایج رز زرگ زا زا نیا ،یقیقحت رز هاج ج یااه
یااه
نازیم هب ین گ 400
یلیم هاب رجنم سار خ مرگ لیک رز مرگ
رز هاا لا نزو و نادگناای نزو ، داانز ندااب نزو سیازاا ا هج ج هج ج رز یلو ،د رن یاه سهااک باج م زام یاه
( د ندب نزو 8
هعلاطم رز ) هاب زراگ نزرک ه اضا ،رگیز یا
هج ج ۀریج د ندب نزو سیاز ا ثعاب ین گ یاه
تیا
و اذاغ مامه رب هک زراز میزنآ یزایز زادعت لتعر نز ۀزرگ هب و تیا رثفم لید ت بیرض ز هب رز و راطع ننا از تلع
یم سیاز ا ار اذغ فرام نازیم ب خ معط ز
( ده 8 )
لودج 2 . ثأت ی ر هجوج تافلت دصرد و درکلمع رب یشیامزآ یاهرامیت هرود لك رد نیچردلب یاه
ورگ شیامزآ یاه سار خ فرام ی
)زور رز مرگ(
نزو سیاز ا )زور رز مرگ(
ییاذغ لید ت بیرض تا لت
)دصرز(
هب سار خ ۀنیزه یازا
دنز نزو مرگ لیک ره )لایر(
لتع 68
/
a 9 15 /
c 4 30 / 2
a 10 59891
هلژ لایور 67
/
a 9 92 /
bc 3 47 / 2 5
/
b 11 52423
زرگ 27
/
ab 10 77 /
ab 3 50 / 2
c 13 39548
دها 34
/
b 9 45 /
a 3 64 / 2
c 15 39685
09 SEM
/ 0 08
/ 0 04
/ 0 13
/ 0 2283
P-value
57 / 0 04
/ 0 03
/ 0 55
/ 0 0001
/ 0
-c
هباشمریغ فورح اب ن نی ره رز ماقرا توا ت :a
نعم ی راز ( تیا 05 /
>0 )P
رایعم یاطخ :SEM
م ی گنا ی ن اه
ار زور بذاج تای رظ نارادناناتپ رز زراگ اب هیذغت هب میخاض رطااخ اهزرپ ندا رتدنلب و رات
سیازا ا زور یا
یم لیدا ت بیراض و نداب نزو ز ا هب هاب رما نیا هک دهز
هب ییاذغ دا راجنم رتلاااب نیئتورپ متیل بانآ لیلز (
4 ) رز
زروآر زا زا نیا ،قیقحت نیا تاتنا ت لاتع ر ا نز یاه
وراگ اب هتیاقم رز ار ییاذغ لید ت بیرض و نزو سیاز ا دشخ ب ز هب دها یامزآ یااهرامیت رثا هایلع نتزااپ دایل ت نازایم راب یاش
یاانعمSRBC
لودااج( ز اا ن راز 3
رااایع نازاایم نیرتلااااب )
یننآ لاتع هاک یناگدانرپ رز لیاک ین و ازن ل نآ هیلع یزاب دها ناگدنرپ اب ،رظن نیا زا و د دهاشم ،دنزرک ت ایرز
دنن از توا ت زرگ رامیت هب ط برم ناگدنرپ و (
05 /
>0 )P
تع ،سیامزآ نیا رز یننآ رنیت سیاز ا هب رجنم ل
هایلع یزاب
یننآ نژ یانمیا فیاپ سیاز ا زین و ازنا ل نآ و لیاک ین یاه
یز و نینت لگااامه نی ۀزااام وز هااب یل لاای نزاانبورلکورنین
( هعلاطم رز د )DNCB
راب و لاتع راگیز یا رانیت م ام
یننآ هاج ج رز ار ز نیای گا دصرز و یزاب ینا گ یااه
سلاک زاز ااب د ( دانزاز سیازا ا لایاک ین سورایو 9
)
اااب یاانمیا ۀنامااای کاایرحت ۀاانیمز رز یرایااتب تاااقیقحت زروآر هب لتع تیا د ماجنا یعی ط یاه زام نا نع
یا هب یعی ط ینزوز ا
مک رصانع نن از لیلز یم فرام
رز دنا ت
،لاباقم رز دا اب رثفام ندب ینمیا ۀنامای تی قت و لماکت نز ۀزرگ ریثأت مدع ر یط لار م ه ینمیا ۀنامای رب لتع ر
رز 42 ( تیا د شرازگ زین یگزور 9
)
مادنا لیلحت تیمورحم رز یدیئ نل یاه
هایذغت یاه ،یا
هاب هایذغت ا ای و س میت لیلحت نیب طا ترا تیا یهیدب ( تیا دییر تا ثا 9
هاک زاز نااشن راضاح قیقحت جیانن )
هلژ ، زرگ نزوز ا ااحط نزو لتع و لایور
هاتیاقم رز ار ل
هلژ نزوز ا و دها ورگ اب س یاتیربا سر ب نزو ،لایور
( زاز سیاز ا اهرامیت ریای اب هتیاقم رز ار 01
/
>0 هیذغت )P
،سر اب و س امیت ۀیلوا ۀعی ت بج م لتعر نز ۀزرگ اب و لااحط یانمیا فایاپ یااقترا ،سر اب لیلحت رز سهاک یااام ر ااایط کاااک ک ۀزور ییادااانبا ۀعااای ت ( ز ااا
4 )
هلژ و زرگ رز ز ج م یاهدیئ نولا لایور
تای قت بج م
لاع و نامای یزای ۀ
یم ینمیا ( دن ا
9 دایل ت رز لااحط )
یننآ نیاموز و زراز ساقن یل لای ۀطایاو اب ینمیا و یزاب
یننآ ربارب رز هک تیا یوا نل مادنا ناشن سنکاو مری رز نژ
یم ( دهز 17 لااحط ی اتن نزو رایج هب زرگ نزوز ا ) ار
یم سیاز ا یم و دهز
تیای نل رایاکت ۀجیننرز دنا ت رز ااه
( د اب مادنا نیا 6
)
لودج 3 . رثا یاهرامیت امزآ ی ش ی رب لارومه ینمیا خساپ
ورگ یشیامزآ یاه یننآ رایع
لیاک ین هیلع یزاب یننآ رایع *
هیلع یزاب ازنا ل نآ
یننآ رایع *
هیلع یزاب
**SRBC
a لتع 75 /
a 4 50 / 4 00
/ 2
ژ هل لایور 75b
/
ab 3 75 / 3 50
/ 2
b زرگ
b 4 25 / 3 75
/ 1
b دها 5 /
c 3 2 50
/ 1
15 SEM
/ 0 27
/ 0 17
/ 0
P-value
0123 / 0 0007
/ 0 19
/ 0
-c
:a هباشمریغ فورح اب ن نی ره رز ماقرا توا ت نعم
ی راز ( تیا 05 /
>0 )P
* : کع راگل ی من رز م ن ا ی وز ی نقر ی هک زا ت لگامه ی یان ی ن پ ی س گ ی ر ی زرک تیا
**
: کع راگل ی من رز م ن ا ی وز ی نقر ی هک ت لگامه ی یان ی ن لماک هن از تیا
رایعم یاطخ :SEM
م ی گنا ی ن اه
ریثأت هلژ ،لسع کلمع رب لسع روبنز ۀدرگ و لایور هجنسارف و ینمیا ۀناماس ،در
ینپاژ نیچردلب ینوخ یاه
لودج 4 . رثا یاهرامیت امزآ ی ش ی رب لاحط و سروب یبسن نزو و یلولس ینمیا خساپ
گ ور یشیامزآ یاه تی پ فیاپ سیاز ا
)سیاز ا دصرز(
ناگرا ی تن نزو یدیی نل یاه
( مرگ رز 100 مرگ نزو ندب )
1PHA
2DNCB
لاحط س یتیربا سر ب
a لتع 93 /
a 0 70 /
a 2 083 /
b 0 101 / 0
هلژ لایور 77b
/
b 0 53 /
a 1 091 /
a 0 133 / 0
a زرگ 87 /
a 0 32 /
a 2 097 /
b 0 095 / 0
b دها 74 /
b 0 52 /
b 1 071 /
b 0 107 / 0
036 SEM
/ 0 14
/ 0 003
/ 0 001
/ 0
P-value
0007 / 0 0001
/ 0 0001
/ 0 001
/ 0
توا ت :a —c
هباشمریغ فورح اب ن نی ره رز ماقرا نعم
ی راز ( تیا 01 /
>0 )P
رایعم یاطخ :SEM
م ی گنا ی ن اه
1 :
Phytohemagglutinin-M
2 :
Dinitrochlorobenzene
نیکرداالب یل لاای یاانمیا فاایاپ ۀزااام وز راابارب رز اااه
یز و نینت لگامه نی ( نزنبورلکورنین
لودج رز )DNCB
4
مه نی تیا د زاز ناشن نینت لگا
اب لااتا هب
T-Cell
اه
هب ر ط میقنتمریغ ثعاب
کیرحت اهنآ یم ز زام نیا ثعاب
تییاتح دید
لای وزاب یااه هاجیننرز و ینای پ فایاپ
ااب هاتیاقم رز تای پ یمر ات نینت لگاامه نی
یام ز ا
زروآر یالپ زا ینغ یاه ل ان
قایرطزا اهدایئ نولا و ااه
ل لای سیاز ا لماا یانمیا یااه
ل لای یااه ،یاکمکT
ل لی ل لی و اهژا ورکام ،یعی ط ۀدنشک یاه ینیردنز یاه
سلاپ رز یپ یاه یانمیا ۀناماای کایرحت ثعاب لاحط و ری
یاام دن اا ل لاای یاام زااین بلاااب ینیرداانز یاااه اااب دااننا ت
اااهژا ورکام یارااب
نیک نیاای یزااایزازآ کاایرحت اااه
و
ل لی یاه لیکشت کیرحت یاربB
نتزاپ تکرااشم نا از
ه
دناا اب ( 14 ) ورااگ نیااب رااییغت نازاایم رز یااشیامزآ یاااه
نینت لگاامه نی قایرزت هاب فایاپ رز یلااب ۀزرپ تماخض یاانعم فلانااخا ( تاا از ز ااجو یراز
01 /
>0 نیرنااشیب )P
رز نینت لگاامه نی قایرزت هب فیاپ رز یلاب ۀزرپ تماخض هک یناگدنرپ
لتع دنزرک ت ایرز نیرانمک و دا دهاشم ،
اب ۀزرپ تماخض ،راظن نایا زا ز ب دها ورگ هب ط برم یل
دهاا ناگدانرپ ااب زراگ و لتع رامیت هب ط برم ناگدنرپ ( دنن از توا ت 01
/
>0 ) P
شرازگ جیانن نیا اب تمه د
یاانمیا ز اا هب بااج م لااتعر نز تلا اااحم هااک تاایا یم ( ز 2 و 4 )
یرت ،زگ لگ تظلغ و لورناتلک ،دیرتیلگ
ن اخLDL
لتع هک یناگدنرپ هلژ ،
رز ،دانزرک تا ایرز زراگ ای لایور
( ز ب رنمک دها ناگدنرپ اب هتیاقم 05
/
>0 لوداج( )P
5 )
نازیم رب اهرامیت رثا یانعم ن اخHDL
تلا ااحم ز ا ن راز
لزاعنم بج م لتعر نز یرت ،لورنتلک حطی ند
،دیرتیلگ
وLDL
یم ن خHDL
یرت ،لورنتلک سهاک ز دیراتیلگ
و ادم فرام ابLDL
تایا د شرازگ تلا احم نیا مو
( 13 و 24 ) تاریثأت ه ی لگ پ ی مات ی ک هالژ ، زراگ لاتع و لاایور
ار
م ی نا ت هاب ریثأات اننآ ی اتکا ی ناد ی کرت ی تاا نولا ایئ ید و
کیل ن دیاایا ز ااج م
رز نآ ت ااتن زاز ( 7 ) نولا اایئ اهد
تاریثأت ننآ ی تکا ی ناد زراز ی و بج م سهاک زک الگ ن اخ
م ی دن یننآ تا یکرت زروآرا رز ز اج م نادیاتکا
یااه
یم سهاک زور رز ار زک لگ بذج یعی ط راثا نایا دانهز
میزاانآ راااهم اااب ًلاااامنحا و زلایمآااا لآ یاا را گ یاااه
دانراز تکر تاردیه برک زیلوردیه رز هک زادیز ک لگا لآ هااب و کاایراب ۀزور یاااشغ زا زک االگ لاااقننا راااهم ااای و دعم تای نحم ۀیلخت ننخادناریخأت مااجنا کایراب ۀزور هب
یم یننآ زریگ نادیتکا
ه رثا یعی ط یاه و دانراز ینیل اتنا
ت اب رز ار زک لگ بذج یام سیازا ا یاطیحم یاه
دانهز
یننآ نینچمه نادیتکا
ل لی رب ریثأت اب اه رایازج یاانب یااه
رز زک الگ سهااک و نیل اتنا سیاز ا بج م ناهرگنلا یم ندب ( دن 17 مزآ ییررب رز ) دا زاز ناشن یهاگشیا
لتعر نز ۀزرگ هک ه د ر ر نکا
نیل اتنا 1
(
IGF-I
) ار
یم میظنت ( دنک 4 )
نازیم هب زرگ زا زا نیا 100
، 200 و 300 یلیم رب مرگ
هجنایار سهااک بج م ش گرخ ندب نزو مرگ لیک یااه
و ییاذاغ زا ام لزااعت هب رما نیا هک د ن خ ییایمی یب یننآ تایص اخ کا
( تایا دا زاز ت تن زرگ ینادیت 4
و 18 ،دنزرک ت ایرز لتع هک یناگدنرپ ،سیامزآ نیا رز )
یرت نازیم نیرنمک لامع متیناکم دنن از ار ن خ دیرتیلگ
یننآ تا یکرت نیئتورپ اپیل و اهدیپیل سهاک رز ینادیتکا
ااه
لورناتلک لیدا ت سیاز ا و لورنتلک زننی یب راهم قیرطزا ص یاهدییا هب نیئتورپ پیل تیلاع سیاز ا نینچمه ،یوار
یازاجا زا هاک لورناتلک تاظلغ بیترت نیا هب ،تیا زاپیل لیکشت نیئتورپ پیل ۀدنهز یم سهاک تیا اه
لاا نز هب و دبای
نیئتورپ پیل زننی زا نآ یام هنایاک زاین اه
( ز ا 22 نایا )
هاایج ت ًلاااامنحا مااتیناکم و لورنااتلک سهاااک ۀدااننک
نیئتورپ پیل ز اه
تیا رضاح هعلاطم ر
و لااتع زا زا ناایا ،رااضاح قاایقحت جیااانن سااایارب هلژ و زراکلمع ز ا هب راب ولااع ،نیکردلب ۀیذغت رز لایور ار مرای یاهدایپیل و زک الگ تاظلغ ،ینمیا ۀنامای تی قت
یم سهاک دهز
لودج 5 هورگ رثا . یرت رب یشیامزآ یاه ،لورتسلك ،دیرسیلگ
وHDL یلیم(LDL
سد رد مرگ ی
)رتیل
گ ور یشیامزآ یاه زک لگ
رت ی لگ ی رت ی د لورنتلک
HDL LDL
b لتع 85 /
c 184 17 /
b 158 31 / 149 41
/
b 60 26 / 57
هلژ لایور 72b
/
b 180 48 /
b 177 95 / 148 58
/
b 58 87 / 54
b زرگ 73 /
b 173 01 /
b 169 11 / 143 99
/
b 56 31 / 52
a دها 51 /
a 206 71 /
a 215 24 / 182 88
/
a 57 33 / 84
72 SEM
/ 3 75
/ 5 24
/ 4 05
/ 1 55
/ 3
P-value
001 / 0 0001
/ 0 0001
/ 0 74
/ 0 0001
/ 0
هباشمریغ فورح اب ن نی ره رز ماقرا توا ت :a—d
نعم ی راز ( تیا 05 /
>0 )P
رایعم یاطخ :SEM
م ی گنا ی ن اه
و ركشت ینادردق دکشناز تیامح اب و یتاقیقحت حرط بلاق رز سهوژپ نیا ۀ
دا مااجنا سردام تایبرت اگشناز یزرواشک تایا
هاک نیدااب
زا هلیاایو مراانحم تیریداام تاایامح
دکااشناز ناایا
یم ینازردق ز
ریثأت هلژ ،لسع کلمع رب لسع روبنز ۀدرگ و لایور هجنسارف و ینمیا ۀناماس ،در
ینپاژ نیچردلب ینوخ یاه
عبانم
1. Abreu M (1992) Food use of pollen in relation to human nutrition. Alimentaria. 235: 45-46.
2. Akibo TE (2006) Physiological response of broilers to honey and vitamin C in drinking water during hot-dry season. Project report submitted to the Department of Animal Physiology College of Animal Science and Livestock Production, University of Agriculture, Abeokuta.
3. Alcicek A, Bozkurt M and Çabuk M (2003) The effect of an essential oil combination derived from selected herbs growing wild in Turkey on broiler performance. South African Journal of Animal Science. 33: 89-94.
4. Amany AA, Amel ME and Mohamed MMK (2012) Effects of Dietary Propolis and Pollen on Growth Performance, Fecundity and Some Hematological Parameters of Oreochromis niloticus. Turkish Journal of Fisheries and Aquatic Sciences. 12: 851-859.
5. Bogdanov S (2012) Royal Jelly, Bee Brood:
Composition, Health, Medicine: A Review. Bee Product Science. 29: 532-533.
6. Cyster JG (2005) Chemokines, sphingosine-1- phosphate and cell migration in -secondary lymphoid organs. Annual Review of Immunology. 23: 127-159.
7. Gardjeva PA, Dimitrova SZ, Kostadinov ID, Murdjeva MA, Peyche LP, Lukanov LK, Stanimirova IV and Alexandrov AS (2007) A study of chemical composition and antimicrobial activity of Bulgarion propolis.
Folia Medica. 49(3-4): 63-69.
8. Hascík P, Elimam I, Garlík J, Kacaniova M,
Cubon J, Bobko M and Abdulla H (2012) Impact of bee pollen as feed supplements on the body weight of broiler Ross 308. African Journal of Biotechnology. 11(89): 15596-15599.
9. Hegazi A, Abdou M and Allah FA (2013) Influence of honey on immune response against Newcastle disease vaccine. International Journal of Basic and Applied Virology. 2: 1-5.
10. Hernandez F, Madrid J, GarciaVJ, Orengo J and Megias MD (2004) Influence of two plants extracts on broiler performance, digestibility and digestive organ size. Poultry Science. 83:
169-174.
11. Kafadar IH, Güney A, Yıldırım Türk C, Mithat MD and Silici S (2012) Royal jelly and bee pollen decrease bone loss due to osteoporosis in an oophorectomized rat model. Eklem Hastalık Cerrahisi. 23(2):100-105.
12. Kanbur M, Erasian G, Beyaz L, Silici S, Liman BC, Altinordulu S and Atasever A (2009) The effects of royal jelly on liver damage induced by paracetamol in mice. Experimental and Toxicologic Pathology. 61(2): 123-132.
13. Karaba K, Dinç H and Selçuk M (2010) The importance of royal jelly for human health.
Scholar Symposium of National Occupational Colleges. Düzce/Turkey. Pp. 117-122.
14. Karasawa K, Uzuhashi Y, Hirota M and Otani HA (2011) matured fruit extract of date palm tree (Phoenix dactylifera L.) stimulates the cellular immune system in mice. Agricultural and Food Chemistry. 59: 11287-11293.
15. Khaleghi Miran SN, Karimi Torshizi MA, Bassami MR and Jandaghi H (2010) Effect of
three immunostimulants on some of indicators of broilers’ immune response. Journal of Poultry Science. 47: 321-325.
16. Lochmiller RL, Vestey MR and Boren JC (1993) Relationship between protein nutritional status and immunocompetence in northern bob- white chicks. American University of Kuwait (AUK). 110: 503-510.
17. Lukacinova A, Mojzis J, Benacka R, Keller J, Maguth T, Kurila P, Vasko L, Racz O and Nistiar F (2008) Preventive Effects of Flavonoids on Alloxan-Induced Diabetes Mellitus in Rats. Acta Veterinaria Brno. 77:
175-182.
18. Manal K and El-Naga A (2014) Effect of bee pollen supplementation on productive and reproductive performance of Norfa chicken.
Egyptian Poultry Science Journal. 34(1): 119- 132.
19. Picker LJ and Siegelman MH (1999) Lymphoid tissues and organs. In: Fudamental Immunology. 4th Edn. Paul, W. E. (Ed).
Lippincott-raven, N. Y. Pp. 449-531.
20. Richmond W (1973) Preparation and properties of a cholesterol oxidase from Nocardia sp. and its application to the enzymatic assay of total cholesterol in serum. Clinical Chemistry. 19:
1350-1356.
21. Sahu S, Chawla R and Uppal B (2005) Comparison of two methods of estimation of
low density lipoprotein cholesterol, the direct versus friedewald estimation. Indian Journal of Clinical Biochemistry. 20: 54-61.
22. Saric A, Balog T, Sobocanec S, Kusic B, Sverko V, Rusak G, Likic S, Bubalo D, Pinto B, Reali D and Marotti T (2009) Antioxidant effects of flavonoid from croatian Cistus incanus L. rich bee pollen. Food and Chemical Toxicology 47: 547- 554.
23. SAS Institute Inc. (2002) SAS® User’s Guide:
Statistics.Version 9.0 Cary NC USA.
24. Selmanoğlu G, Hayretdağ S, Kolankaya D, Ozkok Aand Sorkun K (2009) The Effect of Pollen on Some Reproductive Parameters of Male Rats. Pesticides and Phytomedicine. 24:
59-63.
25. Seven I, Şimsek G, Seven ZPT, Arslan A and Yilmaz K (2014) The effects of royal jelly on performance and fatty acid profiles of different tissues in quail (Coturnix coturnix japonica) reared under high stocking density. Turkish Journal of Veterinary and Animal Sciences. 38:
271-277.
26. Yildirim S, Karadeniz A, Karako A, Yildirim A, Kalkan Y and Şimsek N (2012) Effects of royal jelly on liver paraoxonase activity in rats treated with cisplatin. Turkish Journal of Medical Sciences. 42(3): 367-375.
