УДК 711.7
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ БЕРУДЕГІ ИННОВАЦИЯЛАР ЖƏНЕ ƏЛЕМДІК ТƏЖІРИБЕЛЕР
Наурызбаева С. Н. – құқықтану мамандығының оқытушысы, Zhansugurov College.
Абзалқызы Г. – педагогика мамандығының магистрі құқықтану пəнінің оқытушысы, Zhansugurov College.
Бейсенбеков Е. Б. – құқықтану пəнінің оқытушысы, Zhansugurov College.
Мақалада Қазақстан Республикасындағы білім саласының инновациялық дамуы мен қарқынды өзгерістері, ғылым саласындағы əлемдік тəжірибелердің біздің елімізге енуі, білім саласының жаңа атрибуттарының күшіне енуі туралы ақпараттар қамтылған. Сонымен қатар, Білім саласындағы ең табысты халықаралық тəжірибеге негізделгенинновациялық заманауи тұжырымдар қамтылған.
Түйінді сөздер: оқу процесі, ұлттық бірыңғай тестілеу, ғылыми-зерттеу, электрондық оқу- лықтар, цифрлық білім.
Қазақстанда білім беру кеңістігін қайта құру жəне жаңғырту айтарлықтай белсенді жүріп жатыр жəне бұл үдерістер білім беру жүйесінің құрылымы мен функцияларын, сондай-ақ оқыту технология- сын жəне жалпы білім беру процесінің мазмұндық сипаттамаларын қозғайды. Алайда, бұл процестер қарама – қайшылықтардан жəне ішкі-сыртқы проблемалардан айырылмайды. Бұл барлық білім беру жүйелерінің-үздіксіз, сонымен қатар білім беру мекемелерінің дамуы мен жұмыс істеу процестерін зерттеушінің əділ қызығушылығын зерттеу қажеттілігін растайды.
Қазақстан Республикасының Елбасы Н.Ə. Назарбаев Қазақстанның 2030 жылға дейінгі Даму Стратегиясында ғылыми жəне шығармашылық əлеуеті жоғары білімді халық мемлекеттің маңызды артықшылығы болып табылатынын атап өтті [1,б.98].
Бұрынғы Одақтың білім беру жүйесінен мұраға қалған қолда бар баға жетпес капиталды дамыту жəне оның дамуы үшін барған сайын жаңа əрі неғұрлым өркениетті жағдайлар жасау қажет.
Экономиканың дамудың инновациялық жолына көшуі жəне тұтастай алғанда елдегі əлеуметтік- экономикалық жағдай саясаттағы кейбір басымдықтарды қайта қарауды жəне үш негізгі элементтің:
Білім, инновация жəне ғылымның интеграциясына негізделген қоғамның жаңа түрін құруға көзқа- растарды шоғырландыруды талап етеді. Алайда қазіргі таңда білім-ғылым жағы жақсы қарқынмен дамуда деп айта аламыз.Мысалы, орта жəне жоғары мектеп түлектерінің гуманитарлық білім дең- гейіне назар аудара отырып, біз білім беру жүйесінің қоғамның қазіргі дамуын талап ететін талаптарға сəйкес келетінің байқаймыз. Шет тілдерін жақсы білу, əдеби нормативті тілді жоғары меңгеру деңгейі, өз ойларын логикалық түрде жеткізу, əлемдік жəне отандық тарихты, құндылықтар мен мəдениет тарихын жеткілікті білу, сондай-ақ құқықтық, экономикалық жəне саяси сауаттылық сияқты жағымды тұжырымдар айқын.
Осы ішкі жəне сыртқы жетістіктерді ескере отырып, білім беру жүйесі кезең-кезеңімен терең стратегиялық жаңғыртудан өтуде. Оқу процесі – оқу процесінің негізі болып табылады, сондықтан оны жаңғырту əрқашан үлкен рөл атқарады.Ең алдымен, жаңғырту мынадай бағыттармен сипатталуда:
- оқушылардың нақты сауаттылығын дамыту: Қазақстанда алғаш рет функционалдық сауатты- лықты дамыту жөніндегі ұлттық іс-қимыл жоспары əзірленді, ол оқушылардың бойында құзыреттілік дағдыларын, алған білімдерін нақты өмірлік жағдайда тиімді қолдану қабілетін дамытуды жəне бекітуді көздейді;
- электрондық оқытуды пилоттық енгізу. 2020 жылдың басында бұл жобамен мектептердің 90% қамтылды, цифрлық білім беру ресурстары: электрондық оқулықтар мен кітапханалар, үздік əлемдік білім беру ресурстарына тұрақты қолжетімділік мектеп білім беру жүйесінің жаңа атрибуттары пайда болды;
- 12 жылдық оқытуға көшті;
- білім беру үдерісіне бастауыш мектептен бастап университетке дейінгі барлық деңгейлер бойынша ағылшын тілін оқыту еңгізілді. 2013 жылдың 1 қыркүйегінен бастап барлық қазақстандық мектептерде ағылшын тілін 1 сыныптан бастап оқыту енгізілді;
- жалпы білім беретін мектептерде шығармашылық ойлауға қабілетті, кəсіби жолды дұрыс таңдай алатын жəне өмір бойы дамуға дайын қоғамның рухани, физикалық жəне зияткерлік жағынан дамыған мүшесін қалыптастыруға бағытталған ұлттық жоспар шеңберіндегі тəрбие жұмысы;
- мектептегі оқу процесін жаңғыртудың локомотиві «Назарбаев Зияткерлік мектептері» болып табылады. Олардың базасында ең табысты халықаралық тəжірибеге негізделген жаңа енгізулер енгізілуде жəне пысықталуда.
Қазіргі заманғы білім беру моделін іске асыру үшін басым бағыты инновациялық білім беру жобаларын əзірлеу, енгізу жəне тарату болып табылатын Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың мемлекеттік бағдарламасы əзірленгенін атап өткен жөн. Инновациялық білім беру
жобалары оның үйлесімді дамуын қамтамасыз ете отырып, бүкіл білім беру жүйесін жаңғырту үшін жаңа өлшемшарттар, қағидаттар мен тəсілдерді қалыптастыруға ықпал етед [2,б.58].
Тағы бір бағыт – Ұлттық бірыңғай тестілеуді жетілдіру. Алдағы 12 жылдық оқытуға көшуге байланысты жəне əлемдік практикаға сəйкес ҰБТ-ны екі деңгейге бөлу мүмкіндігі қарастырылуда.
Бірінші деңгей-мектеп білімін тестілеу əдісімен растау. Екінші-жоғары оқу орнына түсу кезіндегі тесті- леу. Бұдан басқа, ашық тесттерге жəне бақылау-өлшеу материалдарының өзге де нысандарына өту мүмкіндіктері, сондай-ақ оқу орындары түлектерінің қорытынды аттестаттау нысандарын таңдау құ- қықтары қаралатын болады. Тестілеу сұрақтарының мазмұнында да өзгерістер болады, ең алдымен логикалық сұрақтарға, сондай-ақ оқушылардың құзыреттілігін жұмылдыруды талап ететін тапсырма- ларға назар аударылады.
Жұмыс берушілермен бірлесіп индустрияландырудағы басым мамандықтар бойынша кəсіптік стандарттар мен білім беру бағдарламаларын əзірлеу басталды. Осы бағдарламалардағы маңызды жаңалық практикалық сабақтар үшін оқу уақытын ұлғайту, жаңа біліктілік алу үшін оқу уақытын қосу болып табылады, бұдан басқа оқу орындары жұмыс берушілердің талаптары негізінде тиісті маман- дықтар бойынша пəндерді өз бетінше енгізе алады. Сондай-ақ, көлік, ауыл шаруашылығы, машина жасау, металлургия, химия, мұнай-газ жəне тау-кен өндіру салалары үшін кадрлар даярлауда теория- лық-практикалық оқыту элементтері енгізілуде. Осындай дуалды жүйені енгізу ағымдағы жылдың өзінде кадрларды даярлауға 100-ден астам кəсіпорынды тартуға мүмкіндік береді. 120-дан астам ма- мандық бойынша кадрлар даярлау өндірістегі практиканың 70%-ы бар қағидатты жаңа схема бойын- ша жүргізілетін болады. Осылайша, оқу орындарымен өзара тиімді серіктестік негізінде кəсіпорындар олардың талаптары бойынша арнайы оқытылған дайын мамандарды "толық дайын" алады. «Кəсіп- қор» холдингі өз кезегінде жұмыс берушілерді мамандарды жүйелі даярлауға тартудың катализаторы ретінде əрекет ететін болады.
Сонымен бірге, елдің техникалық білім беру жүйесінің қазіргі жай-күйі жақсы жақтарымен сипатталады: ғылыми жəне педагогикалық əлеуетінің жоғарлағандығы, оқыту процесінің нақты өндіріс сұраныстарына сəйкестігі, шет тілдерін білуі жəне тағы басқалар. Жоғары жəне жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру саласындағы өзгерістердің қажеттілігі айқын, олардың ішінде жоғары оқу орындары- ның білім беру бағдарламаларын қалыптастырудағы белгілі бір бостандығының шекарасын кеңейтуді бөліп көрсетуге болады, бұл ретте жоғары білім беру мазмұнын жаңарту жұмыс берушілердің сұра- ныстары мен талаптары бойынша тікелей жүзеге асырылуы тиіс. Бұл өзгерістер озық дамудың инно- вациялық стратегиясының талаптарына жауап беруі керек, бұл кез-келген оқу орнының-білім беру процесінің мəнін құрайтын қызметтің маңызды бағытына қатысты. Бұл саладағы инновациялар білім беру ғылымында ерекше орын алады жəне оның «педагогикалық инновация» деп аталатын арнайы бағытын зерттеу объектісі болып табылады. Бұл ғылым педагогикалық инновациялардың пайда бо- луы мен дамуының табиғатын, заңдылықтарын, сондай-ақ олардың білім беру субъектілеріне қатысты өткен жəне болашақ дəстүрлерімен байланысын зерттейді. Алайда, егер сіз өзіңізді тек оқу процесі- мен шектесеңіз де, жаңа идеялар қаншалықты тартымды жəне ойластырылған болса да, олар Инно- вациялық процестерді тиісті кешенді ұйымдастырумен жəне басқарумен ғана инновацияларға айналады [3,б.101].
Қазіргі заманғы жоғары оқу орындары жалпы осындай өмірлік маңызды саладағы инновация- лар тиісті бақылаусыз жəне басқарусыз қалмауы тиіс екендігін түсінеді. Осыған байланысты олардың көпшілігі тиісті құрылымдық бөлімшелер құрады, олардың функционалдық міндеттеріне оқу процесіне жаңа білім беру технологияларын əзірлеу жəне енгізу, оқытудың жаңа техникалық құралдарын игеру жəне енгізу жəне т.б. кіреді. Осы саладағы ең ірі тəжірибешілер инновацияны тек бір бөліммен немесе тіпті идеяларды шығаруға (содан кейін қорғауға) заңды құқығы бар бөліммен ғана шектей алмайтынын айтады. Сондықтан кез-келген жоғары оқу орнын жүйелік көзқарас тұрғысынан қарастыру керек, яғни қажетті уақыт аралығы шеңберіндегі мақсатқа сəйкес ортадан бөлінетін функционалды элементтер мен олардың арасындағы қатынастардың жиынтығы ретінде. Бұл жағдайда білім беру процесімен қатар, университеттің инновация сияқты сипаттамасына тікелей əсер ететін ішкі ортаның келесі ком- поненттерін бөлуге болады, атап айтқанда:заманауи ЖОО қызметінің барлық саласын қамтитын басқару жүйесі;оқу үдерісімен қатар ұйым ретінде ЖОО қызметінің негізін құрайтын ғылыми-зерттеу қызметі; өзгергіштік пен белгісіздіктің жоғары деңгейімен сипатталатын сыртқы ортамен өзара əрекеттесу механизмдері.
Тəжірибе көрсеткендей, қазіргі уақытта білім беру секторының көптеген мекемелері өздерінің басқару жүйесін, соның ішінде инновациялармен байланысты қызметті құра отырып, өздерінің немесе бəсекелестерінің тəжірибесіне, сондай-ақ шешім қабылдауға жауапты адамдардың түйсігіне негіздел- ген сараптамалық-эмпирикалық тəсілдерді қолданады. Сонымен бірге, кез-келген жоғары оқу орны сыртқы ортадағы өзінің даму траекториясын анықтауда қолдана алатын, ғылыми-зерттеу жəне білім беру қызметтері нарығында бəсекеге қабілеттілікті еске түсіретін принциптердің жəне/немесе тұжы- рымдамалардың белгілі бір жүйесін жасау қажет.
Зерттеушілер атап өткендей, жоғары оқу орнының өмір сүруі мен жетістігі негізінен үш интегра- цияланған процесті басқару жүйесінде бөлуге жəне ұйымдастыруға байланысты:сапаны басқару;
инновацияларды басқару; материалдық емес активтерді басқару (ғылыми-зерттеу қызметі нəти- жесінде алынған).
Соңғысы ҚР жетекші жоғары оқу орындарының оқу процесіндегі елеулі өзгерістерді білдіретін зерттеу университеттері форматына көшуін білдіреді. Дамыған елдерде университеттер іс жүзінде іргелі ғылымның негізі болып табылады. Қолданбалы зерттеу болса да, жүргізіледі, бірақ ұсынылмай- ды тұлға академиялық ғылым ретінде жазаланады. Əдетте, олармен ірі компаниялардың зерттеу бө- лімшелері, ал біздің елімізде ғылыми-зерттеу институттары (ғылыми-зерттеу институттары) айналы- сады [3,б.155].
Алайда, зерттеудің екі түрінің арасындағы айырмашылық айтарлықтай айқын болғанымен, көбінесе мұғалімдер, содан кейін студенттер түсініктерді араластыру немесе оларды нақты ажырата алмау арқылы қателеседі. Мұнда елеулі кемшіліктер байқалады: университеттердің зертханаларында іргелі зерттеулер көбінесе қолданбалы ғылым схемасына сəйкес жүргізіледі, бірақ сонымен бірге іргелі болып табылады. Мұндай ғылымға да, білімге де тигізетін зияны өте зор. Іргелі жəне қолданба- лы ғылымдар-екі түрлі қызмет түрі. Іргелі ғылым тек жаңа білімді өсірумен айналысады, қолданбалы ғылым тек сыналған білімді қолданумен айналысады. Жаңа білім алу-бұл ғылымның авангарды, жаңа білімді сынау, яғни.бір рет алынған білімді негіздеу жəне тексеру, Қазіргі зерттеулерді ғылымның
«қатты ядросына» айналдыру.
Практикалық қолдану – бұл «қатты ядро» білімін нақты өмірлік проблемаларға қолдану əре- кеті. Əдетте, ғылымның «қатты өзегі» оқулықтарда, оқулықтарда, оқу құралдарында, оқу əдістерінде жəне барлық нұсқаулықтарда көрсетіледі.Іргелі білімнің басты белгілерінің бірі-оның ақылдылығы.
Əдетте, ол ғылыми жаңалық мəртебесіне ие жəне өз саласында басымдық болып табылады. Басқаша айтқанда, үлгілі болып саналады, эталондық.
Жоғары білім берудің маңызды мəселелерінің бірі – іргелі жəне қолданбалы ғылымдардың арақатынасын оңтайландыру, білімнің өмірдің тұтас көрінісіне, ең алдымен адам əлеміне, мəдениетке жəне жеке тұлғаның жүйелік ойлауын қалыптастыруға көшуі. Теориялық жəне іргелі білім əлемде адамзаттың болашақ өмірін қамтамасыз ете алады. Бұл мəселенің шешімі, біріншіден, ғылыми дайын- дықты күшейту қажеттілігі болып табылады. Екіншіден, гуманитарлық пəндердің мəні мен рөлін түсіну- де – адамды ең маңызды əлеуметтік құндылық ретінде тану, оның жеке басын құрметтеу, қабілеттерін ашуға мүмкіндік жасау [4,б.58].
Біздің əлеуметтік-экономикалық қатынастардың эволюциясы жағдайындағы жоғары мектептің қазіргі жағдайы мен даму тенденцияларын ескере отырып, осы ортада инновациялық прогрестің жоғары білікті ғылыми-техникалық мамандарды даярлау процестерімен өзара байланысы неғұрлым қарқынды жəне қарқынды түрде анықтала бастағанын атап өткен жөн. Бұрынғы Одақтың бүкіл аума- ғында университеттердің нарықтық бағдарлануы олардың ғылыми-техникалық əлеуетін белгілеудің айқындаушы факторы болып табылады.
Жоғары мектеп əлеуметтік-экономикалық даму тұрғысынан ғылым, мəдениет жəне білім беру орталығы болып табылады. Жоғары оқу орындарының кəсіптік білім беру жүйесіне студенттердің ірге- лі, көпсалалы даярлығы тəн, ол оқуды университет қабырғасында кейінгі барлық деңгейлерде жалғас- тыруға мүмкіндік береді. Жоғары оқу орындарының оқу жүктемесі аясында айтарлықтай үлес өзіндік жұмыс пен жеке оқыту формаларына тиесілі. Уақыттың қалауын ескере отырып, назардың білім беру іс-əрекетінен ғылыми аспектіге ауысуы қазіргі заманғы шындыққа сəйкес кадрларды даярлау мен қайта даярлаудың көптеген мəселелерін шешуге мүмкіндік береді.
Жоғары мектептің білім беру жүйесі жоғары оқу орындарының жүйесінде біріктірілген иннова- циялық əлеуеттің интеграциясына негізделеді, сəйкесінше жоғары оқу орындарының стратегиялық жəне тактикалық бағыттары ғылыми-инновациялық негізге сүйенеді. Ғылым жоғары оқу орны қызме- тінің негізгі құрамдас бөлігі болуға тиіс, демек, жоғары кəсіптік білім беру жүйесін жаңғырту осыған бағдарлануға тиіс. Бұл ортадағы инновациялар сапалы білім алудың, мамандар даярлаудың жоғары деңгейінің, сондай-ақ ЖОО-ның қаржы-экономикалық жағдайын жақсартудың сөзсіз элементі болып табылады [4,б.78].
Маңыздылықтың кему тəртібімен мамандардың құзыреттілігін арттыруды қамтамасыз ететін ықтимал бірінші кезектегі шаралар туралы сарапшылардың пікірін ескеру маңызды. Атап айтқанда, тұрақты, бірақ сонымен бір мезгілде жеткілікті қаржыландыруды қамтамасыз ету, оқытушылардың жа- лақысын арттыру, қазіргі заманғы ақпараттық ортаны қамтамасыз ету, материалдық-техникалық база- ны жаңғырту, жас оқытушыларды орнықтыру, өндірістің нақты секторында қаржылық-экономикалық өсу үшін жағдай жасау, жоғары оқу орындарында ғылыми-зерттеу жұмыстарын дамыту, оқулықтармен жəне оқу құралдарымен тиісті қамтамасыз ету, оқытушылардың біліктілігін арттыру, білім беру стандарттары мен бағдарламаларын жаңарту, оқытушылар мен студенттерге қойылатын біліктілік талаптарын арттыру, талапкерлер мен студенттердің конкурстық іріктеуін күшейту. Алғашқы төрт шара жоғары мектепті қаржыландыруды едəуір арттыруды талап етеді, ал шаралардың толық ке- шенін (жəне жоғарыда айтылғанды ғана емес) іске асыру жоғары білім беру жүйесінде айтарлықтай институционалдық өзгерістерді талап етеді. Қазақстанда Елдің жаңа қоғамдық жүйеге көшуінің күрделілігіне байланысты белгіленген жоғары мектеп проблемалары, сонымен бірге өз мəні бойынша
бірегей проблемалар болып табылмайды жəне саясат пен экономиканың жаһандануын ескере оты- рып, ақпараттық қоғам жағдайында білім беру жүйесінің негіздерін қайта құрудың жалпы əлемдік мəнмəтінінде қаралуға тиіс.
Жоғары білім инновациялық дамудың мақсаты мен нəтижесі ретінде ғылым арқылы оқыту жəне ғылым болып табылады. Əрбір нақты ЖОО-ның дамуы өзінің инновациялық əлеуеті негізінде стратегия мен тактиканы қалыптастыруды талап етеді, бұл олардың бəсекелестік артықшылықтарын нығайтуға жəне инновациялық дамудың барлық сатыларында өз тауашасын сақтауға, білім беру қызметтерінің нысандары мен көлемдеріне қажеттілікті болжауға, сондай-ақ нарықта инновациялық қызмет өнімдерін əзірлеуге, ранжирлеуге жəне тираждауға мүмкіндік береді.
Қазіргі экономикалық жағдайда университеттер қазіргі уақытта ғылыми жəне білім беру кеңісті- гінде қалыптасқан ерекшеліктерге айтарлықтай назар аударады. Сонымен қатар, университеттер тұ- рақты дамуды сақтай отырып жəне осы дамудың əртүрлі жолдарын қолдана отырып, өмір сүру тетік- терін игеруге тырысуда, дегенмен стратегиялық бағыттар көп жағынан ұқсас, өйткені олар жалпы инновацияға бағытталған [5,б.203].
Жоғары оқу орындары өз дамуында ынтымақтастықтың əртүрлі нысандарын жасайды: маман- дарды кешенді даярлау; студенттер мен оқытушылардың ғылыми зерттеулер жүргізуге белсенді қатысуы; инжинирингтік орталықтарды қалыптастыру; инновациялық жəне инвестициялық байла- ныстарды құру кезінде жұмыс берушілермен жəне серіктестермен тығыз қарым-қатынас жасау. Жо- ғары, ғылымды қажетсінетін технологияларды жасау ғылым мен білім беру мекемелерінің зияткерлік капиталын жинақтау жəне жұмылдыру жолымен ғана мүмкін болады, бұл ретте бұл процесте жоғары мектепке жеткілікті салмақты жағдай беріледі. Тұтастай алғанда прогресс үшін маңызды жоғары ғы- лымды қажет ететін технологияларға баса назар аудару инновациялық даму процесінде ғылым мен жоғары білім беруді интеграциялау міндеттері үшін ең жоғары басымдықты айқындайды.
Білім беру жүйесі, əсіресе жоғары кəсіптік білім беру жүйесі шеңберінде түлектердің жоғары сапалы деңгейін қамтамасыз етуі тиіс. Мамандарды даярлау сапасын жəне білім беру қызметтері нарығының сұранысқа ие еңбек нарығына кірігу деңгейін арттыру үшін білім беру жүйесін дамытудың инновациялық-бағдарланған жолын таңдау маңызды, бұл қазіргі заманғы жоғары білім беру жүйесін тек білім беру қызметіне ғана емес, кадрларды даярлау мен қайта даярлаудың ғылыми жəне техно- логиялық жүйесіне де қайта бағдарлауға мүмкіндік береді.Ақпараттық, ғылыми-зерттеу ортасы жоғары оқу орындарының шығармашылық белсенділігін қалыптастырады [6,б.128].
Жоғары мектептің ғылыми-техникалық кеңістікке интеграциялануы жоғары білім беру жүйесі үшін шаралар кешенін əзірлеуде инновациялық саясатты қалыптастыру арқылы ұйымдастырылуға жəне ынталандырылуға тиіс. Дəл осы интеграция процестері ҚР Білім беру жүйесінің инновациялық даму тактикасы мен стратегиясын қалыптастыруға негіз болуы тиіс. Зерттеудің мақсаты-инновация- лық даму жағдайында оның үйлесімді дамуын қамтамасыз ете отырып, Қазақстан Республикасының Білім беру жүйесін жаңғыртудың негізгі проблемалары мен перспективаларын, өлшем шарттарын, қағидаттары мен тəсілдерін айқындау.
Əдістеме-эмпирикалық деректерге, синтезге, индукцияға, дедукцияға негізделген білім беру жүйесінің дамуын сипаттау жəне салыстырмалы талдау. Бірегейлік құндылық-жоғары технологиялық технологияларды құру тек ғылыми жəне білім беру мекемелерінің зияткерлік əлеуетін жұмылдыру жə- не шоғырландыру арқылы мүмкін болады. Зерттеуде іргелі жəне қолданбалы ғылымдардың арақаты- насын оңтайландыру міндеттерін белгілеу, білім беруді өмірдің тұтас көрінісіне көшіру, сондай-ақ қа- зіргі заманғы жоғары білім беру жүйесін кадрларды даярлау мен қайта даярлаудың ғылыми жəне технологиялық жүйесіне қайта бағдарлауға мүмкіндік беретін білім беру жүйесін жаңғыртудың бағыттарын айқындау.
Қорытынды-зерттеуде қойылған міндеттерді шешу үшін кадрларды ғылыми даярлауды күшей- ту, сондай – ақ гуманитарлық пəндердің маңызы мен рөлін түсіну қажет адамды ең маңызды əлеумет- тік құндылық ретінде тану, оның жеке басын құрметтеу. Білім беру жүйесі бітірушілерді даярлаудың жоғары деңгейін, атап айтқанда, жоғары кəсіптік білім беру жүйесі шеңберінде қамтамасыз етуге тиіс.
Мамандарды даярлау сапасын жəне білім беру қызметтері нарығының сұранысқа ие еңбек нарығына кірігу деңгейін арттыру үшін білім беру жүйесін дамытудың инновациялық бағдарланған жолын таңдау маңызды.
Əдебиеттер тізімі
1. Шестаков А.Л., Ваулин С.Д., Федоров В.В., Пантилеев А.С. Инновациялық қызмет қазіргі ЖОО дамуының маңызды бағыты // Инженерлік білім. – 2004. – №2. - С. 134-139.
2. Назарбаев Н.Ə. Қазақстанның əлеуметтік жаңғыртылуы: Жалпыға Ортақ Еңбек Қоғамына жиырма қадам [Электрон. ресурс]. -2012.-URL: http://www.educontrol.kz/ru/socialnaya-modernizaciya- kazahstana-dvadcat-shagov-k-obshchestvu-vseobshchego-truda.
3. Гошал С., Бартлетт C. A. Дараланған корпорация: принципті жаңа көзқарас – Лондон:
Random House Business Book, 2000 ж.
4. Кларк Б.Р. Кəсіпкерлік университеттер құру: трансформацияның ұйымдастырушылық жолдары Жоғары білімдегі мəселелер. – Париж: ХАА баспасы: Пергамон: Elsevier Science,
5. Mintzberg H. Стратегиялық жоспарлаудың көтерілуі мен құлдырауы. – Нью -Йорк: Free
Press, Subetto A.I. Фундаментализация мəселелері мен жоғары білім мазмұнының қайнар көздері. М.:
КГПУ им. Н.А.Некрасова, 1996. – 336 б.
6. Такер Роберт Б. Инновация өсудің формуласы ретінде. - М.: Олимп-бизнес, 2006.- 240 б.
УДК 3733.1
ПОДГОТОВКА СПЕЦИАЛИСТОВ ИНКЛЮЗИВНОГО ОБРАЗОВАНИЯ В СИСТЕМЕ ДОШКОЛЬНОГО ВОСПИТАНИЯ ГОРОДА КОСТАНАЯ
Попова Г. А. – преподаватель специальных дисциплин, КГКП «Костанайский педагоги- ческий колледж», Управления образования Костанайской области, город Костанай.
Лойко В. А. – преподаватель специальных дисциплин, КГКП «Костанайский педагогический колледж», Управления образования Костанайской области, город Костанай.
В докладе отражена работа педагогического колледжа по формированию нового типа педагога, способного осуществить инклюзивное образование в дошкольных организациях.
Предлагается обзор осуществления инклюзивного образования в дошкольных организациях города Костаная. Затронуты существующие проблемы по реализации инклюзивного образования в дошкольной сфере.
Ключевые слова: дети с особыми образовательными потребностями, инклюзивное образо- вание, коррекционная поддержка, толерантность.
Актуальность осуществления инклюзивного образования в сфере развития современной образовательной системы не вызывает сомнений. Долгие годы система образования четко делила детей на обычных и инвалидов. Последние практически не имели возможности получать образование и реализовать свои возможности, их не брали в организации, где обучаются здоровые дети. Неспра- ведливость такой ситуации очевидна. Каждому из детей с особыми потребностями нужен кусочек души. Ведь мы живем, как можем, а они «другие» живут так, как мы им поможем. Дети с особыми потребностями должны иметь равные возможности с другими сверстниками.
Инклюзивное образование – явление международное. Это закономерный этап развития систе- мы образования, в который вовлечены все высокоразвитые страны. Республика Казахстан входит в число 50 стран мира, которые законодательно защищают права детей с особенностями в развитии.
Механизм реализации конституционного права лиц с особыми образовательными потребностями на образование определен в Конституции РК (статья 30), в законах «Об образовании» (статьи 1,11,14,
19,47,49), «О правах ребенка в Республике Казахстан» (статьи 15,31). Специальный закон «О со-
циальной и медико-педагогической коррекционной поддержке детей с ограниченными возможностя- ми» является важным шагом в развитии национальной системы специального образования и имеет огромную социальную значимость. Государственной программой развития образования и науки Республики Казахстана на 2020-2025 годы определено «обеспечение равного доступа к качествен- ному дошкольному воспитанию и обучению» и одним из ключевых индикаторов является создание условий для инклюзивного образования.
Начальный уровень инклюзивного образования относится к периоду дошкольного возраста.
Именно в этот период предоставляется уникальная возможность ранней интеграции детей с наруше- ниями в развитии в дошкольных организациях, максимально способствующие их социализации и раз- витию, а также организованная система поддержки их семей.Внедрение инклюзивного подхода в обу- чении детей в дошкольных организациях должно изменить и организацию учебно-воспитательного процесса, ориентировать педагогов на поиск специальных методов воспитания и обучения детей с учетом особенностей их психофизического развития и индивидуальных образовательных потреб- ностей.
В Костанайском педагогическом колледже в рабочие программы по педагогике, психологии и частных методик включены разделы работы с детьми с особыми образовательными потребностями
(далее по тексту ООП), а также на протяжении уже 10 лет студенты отделения «Дошкольное воспи-
тание и обучение» готовятся к работе в системе дошкольного инклюзивного образования при изуче- нии факультатива «Инклюзивное обучение. Формирование толерантных качеств». Целью освоения дисциплины является формирование у будущих воспитателей детских садов системы научных пред- ставлений об инклюзивном образовании лиц с ООП, осуществление их личностно-мотивационной, когнитивной и практической подготовки к реализации инклюзивной модели образования на уровне дошкольного образования.
