АЛМАТЫ ЭНЕРГЕТИКА ЖӘНЕ БАЙЛАНЫС УНИВЕРСИТЕТІ КОММЕРЦИЯЛЫҚ ЕМЕС АКЦИОНЕРЛІК ҚОҒАМЫ Электр станциялары, тораптары және жүйелері кафедрасы БЕКІТЕМІН
ОӘБ Проректоры ___________Коньшин С.В.
«____» ___________ 2016 ж.
ЭЛЕКТР ЭНЕРГЕТИКАСЫ МАМАНДЫҒЫ БОЙЫНША ҚАЗАҚША –ОРЫСША
ОРЫСША –ҚАЗАҚША СӨЗДІК
ОҚҰ ҚҰРАЛЫ
КЕЛІСІЛДІ ЭСТжЖ кафедрасының отырысында
қаралып және бекітілген ОӘБ бастығы № __ Хаттама
________ Мухамеджанова Р.Р. “____”_________ 2016ж
“___”___________2016 ж. ЭСТжЖ кафедрасының меңгерушісі, т.ғ.к., доцент ОӘБ төрағасы __________Умбеткулов Е.К ________ Б.Қ. Көрпенов “____”_________ 2016ж
“___”___________2016 ж. Құрастырғандар:
ЭСТжЖ кафедрасының профессоры т.ғ.к,
Редактор және стандарттау ___________Г.Х. Хожин
бойынша маман ӨКЭЖ кафедрасының аға оқытушысы
_________А.Н.Нысанбаева ___________Т.Н.Агимов
“___”___________2016 ж. ЭСТжЖ кафедрасының ассистенті
___________Ж.Н. Тасыбаева
Алматы 2016 ж.
4
Коммерциялық емес акционерлік
қоғамы
«Электр станциялары, тораптары және жүйелері
кафедрасы»
ЭЛЕКТР ЭНЕРГЕТИКАСЫ МАМАНДЫҒЫ БОЙЫНША ҚАЗАҚША –ОРЫСША
ОРЫСША –ҚАЗАҚША СӨЗДІК
ОҚҰ ҚҰРАЛЫ
Алматы 2016 ж.
АЛМАТЫ
ЭНЕРГЕТИКА ЖӘНЕ БАЙЛАНЫС
УНИВЕРСИТЕТІ
5
ҚҰРАУШЫЛАР: Г.Х. Хожин, Т.Н. Агимов, Ж.Н. Тасыбаева. Электр энергетикасы бойынша қазақша-орысша, орысша-қазақша сөздік оқұ құралы – Алматы: АЭжБУ, 2016 - 134 б.
Берілген сөздікте электр энергетикасы мамандығында оқитын студенттер үшін сала бойынша қолданылатын термин сөздер аудармасы сонымен қатар термин сөздер мағынасына қысқаша түсініктеме келтірілген.
Пікір беруші:
«Алматы энергетика және байланыс университеті» коммерциялық емес акционерлік қоғамының 2016ж жоспары бойынша басылады.
© «Алматы энергетика және байланыс университеті» КАЕҚ, 2016 ж.
6 Алғы сөз
Электр энергетика саласында пайдаланылатын терминдік сөздер көлемі өте ауқымды оның бірден-бір себебі, электр энергетикалық жұмыс процессі өте күрделі. Жұмыс істеу, істен шығу, апатты режимдер, қалыпты жағдай, сол процесстердегі жалпы қондырғыларды баптау, жөндеу, күтім көрсету, басқару және қауіпсіздік шаралары үзіліссіз қайталанып отырады. Сол процесстердің жұмыс істеу принциптерін жақсы меңгеріп физикалық қасиеттерін тереңірек ұғыну және ең бастысы дұрыс пайдалану және жетілдіру үшін сала мамандары әдебиет көздерін және техникалық құжаттарды оқу арқылы көп ізденіс жасайды.
Бұл оқұ құралы электр энергетикасы саласында қолданылатын жалпы термин сөздердің қазақша мағынасын түсіндіру мақсатында құрастырылды.
Оқұ құралында электр жүйелерімен тораптарындағы осыған сәйкес кейбір жалпы энергетика саласында кеңінен енген терминдік сөздер алфавит реттілігімен орналастырылып, оларға қазақша түсініктеме беріледі.
Сонымен қатар сөздікте электр станция және қосалқы станция, электр машиналары, релелік қорғаныс, апатқа қарсы автоматика және оны басқару, электрмен жабдықтау бөлім бағыттары бойынша жалпы электр қондырғылары, электр құрылғылары сол сияқты электр аппараттары мен өлшеуіштік, дабыл беру бұғататуыш құралдары, өндіргіштік өткізгіштік және тасымалдағыш түрлендіргіш жабдықтар атауларына қазақша анықтамалық талдау жасалынып аударма мағынасы көрсетілді.
Авторлар құрастырылған оқу құралы жоғары оқу орындарының
студенттеріне, магистранттары мен докторанттарына, энергетика
қызметкерлеріне пайдалы болар деп үміттенеді.
7
ҚАЗАҚ ТІЛІНІҢ АЛФАВИТІ
Рет
саны Баспа түрі Жазбаша түрі Әріптердің
айтылуы бас әріп кіші әріп бас әріп кіші әріп
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42
А Ә Б В Г Ғ Д Е Ë Ж
З И Й К Қ Л М Н Ң О Ө П Р С Т У Ұ Ү Ф Х h Ц Ч Ш Щ Ъ Ы І Ь Э Ю
Я
а ә б в г ғ д е ë ж
з и й к қ л м н ң о ө п р с т у ұ ү ф х h ц ч ш щ ъ ы і ь э ю
я
А Ә Б В Г Ғ Д Е Ë Ж
З И Й К Қ Л М Н Ң О Ө П Р С Т У Ұ Ү Ф Х h Ц Ч Ш Щ Ъ Ы І Ь Э Ю
Я
а ә б в г ғ д е ë ж
з и й к қ л м н ң о ө п р с т
у ұ ү ф х h ц ч ш щ ъ ы і ь э ю
я
а ә бе ве ге ға де е йо же зе ыи,іи қысқа и
ка қа эл эм эн эң о ө пе эр эс те ұу,үу
ұ ү эф ха hа це че ша ща айыру белгісі
ы і жіңішкелік
белгісі э йу йа
8
РУССКИЙ АЛФАВИТ
Порядковый
номер Печатные буквы Рукописные буквы Название буквы заглавные прописные заглавные прописные
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33
А Б В Г Д Е Ë Ж
З И Й К Л М Н О П Р С Т У Ф Х Ц Ч Ш Щ Ъ Ы Ь Э Ю
Я
а б в г д е ë ж
з и й к л м н о п р с т у ф х ц ч ш щ ъ ы ь э ю
я
А Б В Г Д Е Ë Ж
З И Й К Л М Н О П Р С Т У Ф Х Ц Ч Ш Щ Ъ Ы Ь Э Ю
Я
а б в г д е ë ж
з и й к л м н о п р с т у ф h ц ч ш щ ъ ы ь э ю я
а бе ве ге де е йо же зе
и и краткое
ка эл эм эн о пе эр эс те у эф
ха це че ша ща твердый знак
ы мягкий знак
э йу йа
9
Резервті қорек Питание резервное
«Генератор - қозғалтқыш» жүйесі (Г – Қ жүйесі)
Система «генератор - двигатель»
(Система Г - Д)
абақ, сепая, мосы штатив
6-35 кВ КТҚ және СКТҚ ұяшығындағы доғалық тұйықталудан қорғау (доғалық қорғаныс)
Защита от дуговых замыканий (дуговая защита) в ячейках 6-35 кВ КРУ и КРУН I санатты электр қабылдағыштар Электроприемники I категории
II – V электр қауіпсіздік тобы бар
жұмысшы Работник, имеющий группу II - V
II санатты электр қабылдағыштар Электроприемники II категории III санатты электр қабылдағыштар Электроприемники III категории
IP код (құпият) Код IP
Y –тәріздес жалғағыш Y -образная муфта
Абсалютті диэлектрлік қабылдау Абсолютная диэлектрическая восприимчивость
Автоматтандырылған басқару жүйесінің ақпараттық функциясы
Информационная функция автоматизированной системы управления
Автоматтандырылған жүйе Автоматизированная система Автоматтандырылған жүйенің
ақпараттық қамтамассыздандырылуы
Программное обеспечение автоматизированной системы Автоматтандырылған жүйенің
ақпараттық қамтылуы Информационное обеспечение автоматизированной системы Автоматтандырылған жүйенің
лингвистикалық қамтамасыз етілуі
Лингвистическое обеспечение автоматизированной системы Автоматтандырылған жүйенің
математикалық қамтамасыз етілуі
Математическое обеспечение автоматизированной системы Автоматтандырылған жұмыс орны Автоматизированное рабочее место Автоматты ажыратқыш Автоматический выключатель Автоматты ажытарқыш Автоматический выключатель Автоматты бақылау жүйесі Автоматическая система контроля Автоматты жиілікті түсіру (АЖТ) Автоматическая частотная разгрузка
(АЧР)
Автоматты қайта қосу (АҚҚ) Автоматическое повторное включение,АПВ
Автоматты осциллограф (апатты жағдайлар тіркегіші)
Автоматический осциллограф (регистратор аварийных ситуаций)
Автотрансформатор Автотрансформатор
Автотрансформатор Автотрансформатор
Автотрансформатордың номиналды қуаты
Мощность автотрансформатора номинальная
Автотрансформатордың өтпелі қуаты Мощность автотрансформатора проходная
Автотрансформатордың электрлі қуаты Мощность автотрансформатора электрическая
Автотрансформатордың электромагнитті қуаты
Мощность автотрансформатора электромагнитная
Агрегаттың (электростанцияның ) нақты (иелігіндегі) қуаты
Располагаемая мощность агрегата (электростанции)
Ағу жолының меншікті тиімді ұзындығы
Удельная эффективная длина пути утечки
10
Ағызым (сұйықтықты шығару тәсілі) қашыртқы
дренаж
Ағымдық жөндеу Текущий ремонт
Ағымдық пайдалану ретінде орныдалатын жұмыстар
Работы, выполняемые в порядке текущей эксплуатации
Ағып кету тогы Ток утечки
Ағытқыш,ағытпа расцепитель
Ағытпалы түйіспелік қосылыс Разъемное контактное соединение
Ажыратқыш Выключатель
Ажыратқыш Выключатель
Ажыратқыш бұзылуындағы резервтеу құрылғысы (АБРҚ)
Устройство резервирования при отказе выключателя (УРОВ)
Ажыратқыш жетегі Привод выключателя
Ажыратқыш модулі Модуль выключателя
Ажыратқыш полюсі Полюс выключателя
Ажыратқыштың коммутациялық циклі Коммутационный цикл выключателя ажырату,бөлектеу,кесу,алшақтату отсечка
Аз мәнді кернеу қауіпсіз кернеу
Малое напряжение Безопасное напряжение
Айгөлек, мойынтірек подшипник
Айқасқан тіректер Перекрестные опоры Айқасқан, айқастыра перекрестный
Айқастырма,шаңбақ крестовина
Айқын полюсті (ротор құрылысы) машина
Машина явнополюсная Айқын полюсті емес (ротор құрылысы)
машина Машина неявнополюсная
айқыш перекрестье
Аймақтық диспетчерлік басқару (АДБ) Региональное диспетчерское управление (РДУ)
Айналатын магниттік өріс Вращающееся магнитное поле Айналатын тұрақты ток машинасы Машина постоянного тока
вращающаяся
Айналатын электр машинаны қоздыру Возбуждение вращающейся электрической машины Айналатын электр машинаның тістері
(теміртіс)
Зубец вращающейся электрической машины
Айналатын электр машинасының бір фазалы жұмыс режимі
Однофазный режим работы
вращающейся электрической машины Айналатын электрлік машина Вращающаяся электрическая машина Айналатын электрлік машинаны
төмендетілген кернеумен қосу
Пуск вращающегося электродвигателя переменного тока при пониженном напряжении
Айналатын электрлік машинаны тура қосу
Прямой пуск вращающегося электродвигателя
Айналатын электрлік машинаның зәкір
реакциясы Реакция якоря вращающейся
электрической машины Айналатын электрлік машинаның
қарымталанған орамы
Обмотка вращающейся электрической машины компенсационная
Айналатын электрлік машинаның
магнитті жүйе Магнитная система вращающейся
электрической машины
Айналатын электрлік машинаның Паз вращающейся электрической
11
ойығы машины
Айналатын электрлік машинаның ролюсі
Полюс вращающейся электрической машины
Айналатын электрлік машинаның толастатқыш орамы
Обмотка вращающейся электрической машины успокоительная
Айналатын электрлік машинаның
түйіспелік сақинасы Контактное кольцо вращающейся электрической машины
Айналдырылған тізбек Обводная цепь Айнымалы кереумен (токтың) модулі
бойынша орташа мәні Среднее по модулю значение переменного напряжения (тока) Айнымалы кернеудің (токтың)
гармоникалық құраушысы
Гармоническая составляющая переменного напряжения (тока) Айнымалы кернеудің (токтың) қисық
пішін коэффициенті Коэффициент формы кривой переменного напряжения (тока) Айнымалы кернеудің (токтың) қисық
пішінінің бұрмалануы
Искажение формы кривой переменного напряжения (тока)
Айнымалы ток генераторы Генератор переменного тока Айнымалы ток генераторы Генератор переменного тока Айнымалы ток қозғалтқышы Двигатель переменного тока Айнымалы ток қозғалтқышы Двигатель переменного тока Айнымалы ток қоректендіру
торабының бұзылуы
Нарушение питающей сети переменного тока
Айнымалы ток электр машинасының
жиілік тербелісі Качания частоты вращения
электрической машины переменного тока
Айнымалы электр тогы Переменный электрический ток
айырғыш Разъединитель
айырғыш Разъединитель
Айырғыш құбырлы-қағаздық оқшаулама
Трубчато-бумажная изоляция
ақа шпилька
ақау дефект
ақаусыздық Исправность
АҚҚ кезіндегі токсыз үзіліс Бестоковая пауза при АПВ
Аккумулятор Аккумулятор
Аккумулятор ыдысы Бак аккумулятора Аккумулятордың жылдамдатылған
заряд
Форсированный заряд аккумулятора Аккумулятордың сұйыққоймасы Бак аккумулятора
Аккумуляторлық батарея Аккумуляторная батарея
Ақпа тогы Ток утечки
Ақпараттық жүйе Информационная система
Ақпаратты-өлшеуіштік жүйе Информационно-измерительная система.
Активті (электрлік) өткізгіштік Проводимость активная (электрическая)
Активті диэлектрик Активный диэлектрик Активті қуат және жиілікті реттеу
автоматикасы
Автоматика регулирования частоты и активной мощности
Активті қуат релесі Реле электрическое активной мощности Активті қуатты және жиілікті
автоматты реттеу (ҚЖАР)
Автоматическое регулирование частоты и активной мощности (АРЧМ)
12
Активті күштік сүзгісі Фильтр силовой активный
Активті тізбек Активная цепь
алап, жиым массив
Алыстату,кетіру отводить
Амплитуда-жиіліктік сипаттамасы (электр тізбегінің)
Амплитудно-частотная характеристика (электрической цепи)
Амплитудалық сипаттама Амплитудная характеристика
Аналогты сигнал Сигнал аналоговый
Аналогты-цифрлі преобразователь Аналого-цифровой преобразователь Анкерлік (қарнақы) тірек Анкерные опоры
Анод Анод
Апатқа қарсы автоматика кешені Комплекс противоаварийной автоматики
Апатқа қарсы автоматиканың орталықтандырылмаған жүйесі
Децентрализованная система противоаварийной автоматики Апатты дабыл соғу Аварийная сигнализация
апатты жөндеудің ұзақтығы Продолжительность аварийного ремонта
Апатты сөну Аварийное отключение
Апаттық дайындығы бойынша электр беріліс желісімен қондырғыны жөндеу жұмысынан кейін жұмысқа қосу
Ввод в работу линии электропередачи и оборудования из ремонта по аварийной готовности
Апаттық жөндеу Ремонт аварийный
Аппарат полюсі Полюс аппарата
Аппарат түйіспесі Контакт аппарата
Аппараттың доға сөндіргіш камерасы Дугогасительная камера аппарата Аппараттың магнитті үрлеу орамы Катушка магнитного дутья аппарата Аппараттың магниттік үрлеу орамы Катушка магнитного дутья аппарата Аппараттың толық өшу уақыты Время отключения аппарата полное Ара жабын, аралық жабын Перекрытие
Аралас (құрама) оқшаулатқыш Изолятор комбинированный Аралас қоздырылатын машина Машина с комбинированным
возбуждением
Аралас оқшаулатқыш Комбинированный изолятор
Аралас ток трансформаторы Трансформатор тока комбинированный Араласқан нөлдік жұмысшы және
қорғаушы өткізгіш ( PEN -өткізгіш) Совмещенный нулевой рабочий и защитный проводник ( PEN - проводник)
Аралық тіректер Промежуточные опоры
Аралық тіректер Промежуточные опоры
Аралық ток трансформаторы Трансформатор тока промежуточный Арқалайтын сымарқаны бар кәбіл (сым) Кабель (провод) с несущим тросом
арқау,арматура арматура
Артық қысымды кәбіл Кабель с избыточным давлением
Артықтылық Избыточность
Арын (екпін) напор
Аса дымқыл ғимаратлер Особо сырые помещения Аса қауіпті ғимарат Помещения особо опасные
Аса қауіпті емес ғимарат Помещения без повышенной опасности Аса өткізгішті кәбіл (сым) Кабель (провод) сверхпроводящий Аса өткізгішті талсым Жила сверхпроводящая
Асинхронды қозғалтқыш Асинхронный двигатель
13
Асинхронды қозғалтқыш Двигатель асинхронный
Асинхронды машина Асинхронная машина
Асинхронды режимді жою
автоматикасы (АРЖА) Автоматика ликвидации асинхронного режима (АЛАР)
Асқын токты шектеу аймағы Область ограничения перетоков
Асқын жүктелу Перегрузка
Асқын жүктеме тогы Ток перегрузки
Асқын заряд Перезаряд
Асқын кернеу Перенапряжение
Асқын кернеу ұзындығы Длительность перенапряжения
Асқын ток Сверхток
Асқын токтар сальдосы Сальдо перетоков
аспа, асылғы, ілме подвеска
Аспалы оқтауша оқшаулатқыш Изолятор стержневой подвесной Аспалы оқшаулатқыш Изолятор подвесной
Аспалы оқшаулатқыш Подвесной изолятор Атқарудың істен шығуын орташа
оқшауландыру уақыты
Время локализации отказа функционирования, среднее Атқарушылық сауыт Броня функциональная Атқарушылық, орындаушылық функционирование
атқарым наработка
атқарым Наработка
атқарым наработка
Атмосфералық асқын кернеу Перенапряжение атмосферное Атылатын (шығуы,түтіндік) балқыма
сақтандырғыш
Стреляющий (выхлопной) предохранитель
Атылатын балқыма сақтандырғыш (түтіндік)
Предохранитель стреляющий (выхлопной)
Атылу өтімділігі жоқ қабықша Взрывонепроницаемая оболочка Атылудан қорғалған электр
қондырғылар Взрывозащищенное
электрооборудование
Ауалы ажыратқыш Выключатель воздушный
Ауалы, құрғақ трансформатор Воздушный трансформатор
аудару перекидка
Ауыстырып қосқыш Переключатель
Ауыстырып қосқыш Переключатель
Ауыстырып қосу Переключение
Ауысымша, аралық өткізгіш? переходник
ашауыз вилка
Ашық қосалқы станция Открытая подстанция Ашық қосалқы станция Подстанция открытая Ашық өткізетін бөлік Открытая проводящая часть Ашық тарату құрылғысы (АТҚ) Открытое распределительное
устройство (ОРУ)
Ашық тізбек Разомкнутая цепь
Ашық электр сымы Открытая электропроводка Ашық электротехникалық бұйым
(электротехникалық құрылғы, электр қондырғы)
Изделие электротехническое открытое (электротехническое устройство, электрооборудование)
Аяққы жалғағыш Концевая муфта
Аяққы(соңғы) тіректер Концевые опоры
Бағалау (өлшемі) критерия
14
Баған, ұстын, тірек колонна
бағана колонка
Бағдартқыш, кулачок
Бағытталған граф (электр тізбегі) Граф (электрической цепи) направленный
бағыттау Наводить
Базисті , орнықты шама Базисная величина
Базисту түйін Узел базисный
Байланыстыру, байлам привязка
байтесе отвертка
Бак, сұйыққойма, сұйықсауыт, ыдыс бак
Бакты (сұйық қоймалы) ажыратқыш Выключатель баковый
Бақылайтын кәбіл Кабель контрольный
Бақылау және басқару жүйесін орнату диспетчеризация Бақылау және басқару жүйесін орнату
нысандары
Объекты диспетчеризации Бақылау және басқару орталығы диспетчерский
Бақылау және басқару орталығы Диспетчерский центр Бақылау және басқару орталығының
диспетчері Диспетчер диспетчерского центра
Бақылау кәбілі Контрольный кабель
Бақылау сынақтарынан өткізу Контрольные испытания Бақылаудың автоматтандырылған
жүйесі Автоматизированная система контроля
Бақылаулық сенімділікке сынақтан өткізу
Испытание на надежность, контрольное
Балқыма элемент Плавкий элемент
Балқытылған шор (пісірілген жіктің ақауы)
Наплыв (дефект сварного шва)
балласт Балласт
Балластық кедергі Балластное сопротивление
баптау Настройка
Баптау (реттеу) настраивать
Баптау, наладка
Басқарғыш, контроллер контроллер Басқарғыш, контроллер Контроллер
Басқару кәбілі Кабель управления
Басқарылатын реактор Реактор управляемый
Бастапқы түйіспелік басу Начальное контактное нажатие
бастиек Головка
бастырма Кнопка
Батырма, түймешік Кнопка
Батырмалы ажыратқыш Выключатель кнопочный Батырмалы ажыратқыш Кнопочный выключатель
бәдіз кернер
Бейімделгіш ҚҚА Адаптивное АПВ
Бейтарабы жерлендірілген тораптағы ағып кету тогы
Ток утечки в сети с заземленной нейтралью
Бейтарабы жерлендірілген электрлік торабы
Электрическая сеть с заземленной нейтралью
Бейтарабы қарымталанған электр торабы
Электрическая сеть с
компенсированной нейтралью
15
Бейтарабы оқшауланған тораптағы ағып кету тогы
Ток утечки в сети с изолированной нейтралью
Бейтарабы оқшауланған электр торабы Электрическая сеть с изолированной нейтралью
Бейтарабы тиімді жерлендірілген электр торабы
Электрическая сеть с эффективно заземленной нейтралью
бейтарап Нейтраль
Бейтарап өткізгіш ( N ) Нейтральный проводник ( N )
Бейтарап ығысуы Смещение нейтрали
Бейтараптағы трансформатордың кернеуін реттеу
Регулирование напряжения трансформатора в нейтрали Бейтараптың кернеу ығысуы Напряжение смещения нейтрали Бейтараптың ығысу кернеуі Напряжение смещения нейтрали Бекіткіш бөлшектер Крепежные детали
Бекіту,қатыру,ұстап тұру фиксация
Белгіленген қызмет ету мерзімі Назначенный срок службы Белгіленген ресурс Назначенный ресурс
Белгіленген сақтау мерзімі Назначенный срок хранения
белгілі Определенный
Белдеу оқшауламасы Изоляция поясная
Белдеу оқшауламасы бар кәбіл Кабель с поясной изоляцией Белдеу оқшауламасы бар кәбіл Кабель с поясной изоляцией Белдеулік оқшаулама Поясная изоляция
бәрбі коловорот
Беріктігін арттыратын жабын Упрочняющий покров Беріліс саны (санауыш құралда) Передаточное число Беріліс, трансмиссия трансмиссия
бәсеңдеткіш редуктор
Бәсеңдету, төмендету редукция Беттік тесілу
жабын Поверхностный пробой Перекрытие
Беттік тесілу Пробой поверхностный
Беттік эффект Поверхностный эффект
Биікте жасалатын жұмыстар Работы на высоте
Білдек, станок Станок
білік вал
Білік вал
Білікті қызмет ететін персонал Квалифицированный обслуживающий персонал
Бір қоректендіру көзі бар сақина тізбегі Кольцо с одним источником питания Бір полюсті жанасу Однополюсное прикосновение Бір тізбекті электр біріліс желісі Линия электропередачи одноцепная
Бір үлгідегі типовой
Бір фазалы жерге тұйықталу Замыкание на землю однофазное Бір фазалы электротехникалық бұйым
(құрылғы)
Однофазное электротехническое изделие (устройство)
бірегей уникальный
Бірізді трансформатор Трансформатор тока каскадный Біріккен энергия жүйе Объединенная энергосистема Біріншілік кереу (кернеу
трансформаторы) Первичное напряжение
(трансформатора напряжения) Біріншілік реттегіштердің сезілмейтін Зона нечувствительности первичных
16
аймағы регуляторов
Бірқалыпты қосу Плавный пуск
Бірнеше қоректендіру көзі бар сақина
тізбегі Кольцо с несколькими источниками
питания
Біртұтас ұлттық электр торабы Единая национальная электрическая сеть
Біртұтас энергетикалық жүйе Единая энергетическая система Біртұтас энергия жүйе Единая энергосистема
Біртұтас энергия жүйе Единая энергосистема
Біруақыттық коэффициенті Коэффициент одновременности Бірфазалы автоматты қайта қосу
құрылғысының таңдаушы органы (бөлігі)
Избирательный орган устройства однофазного автоматического повторного включения
Бірфазалы реактор Реактор однофазный Бірфазалы электр техникалық бұйым
(құрылғы)
Изделие (устройство)
электротехническое однофазное
Блок-станция Блок-станция
Бойлық ажыратқыш Путевой выключатель
Бойлық қарымталауыш Компенсация продольная Бойында кернеу бар Под напряжением
Болат алюминді сым Провод сталеалюминиевый Бос электр тогының тербелмелі
құраушылары
Колебательная составляющая свободного электрического тока Бос электрлік ток Свободный электрический ток
бөбешік бобышка
Бөгеу, бөгеп қою,тосқылау заграждать
Бөгеуіл, бөгет помеха
Бөгеуілдің рұқсатты деңгейі Допустимый уровень помехи
бөлгіш Отделитель
бөлгіш Разделитель
Бөлетін трансформатор Разделяющий трансформатор Бөліктік диэлектрлік разряд Разряд диэлектрика частичный
Бөліктік разряд Частичный разряд
Бөлінетін (тармақталған) жалғағыш Разделительная (разветвительная) муфта
Бөлінетін трансформатор Разделительный трансформатор
бөлшек деталь
Бөлшектенбейтін түйіспелік қосылу Контактное соединение неразборное Бөлшектеу, орнынан алу демонтаж
бөтен өткізшгіштердің қосылуы Наброс
Бригада Бригада
буат шпонка
будан гибрид
будан гибрид
бүліну Повреждение
бүлінуі Повреждение
бунақ проточка
Бүр үлгідегі сынақтан өткізу Типовое испытание
Бүркеншік, қалпақ колпачек
Бүрлегіш (құрал) накатка
буылтық буртик
Бұғалықтау, таңу захлестывание
17
Бұғалықтау, таңу захлестывание
Бұғаттау құрылғысы Устройство блокировки Бұғаттау құрылғысы Устройство блокировки Бұғаттау, құлыптау,құрсаулау? блокировка
Бұзылусыз жұмыс ықтималдығы Вероятность безотказной работы Бұзылусыз қоректендіру агрегаты Агрегат бесперебойного питания
бұзылым Сбой
Бұзылымсыз қоректендіру жүйесі (БҚЖ)
Система бесперебойного питания (СБП)
Бұзылымсыз қоректендіру жүйесінің функционалдық (орындаушылық, атқарушылық) (БҚЖ)
Функциональные устройства системы бесперебойного питания (СБП)
Бұлық (айналсоқ), топса шарнир
бұр накатка
Бұралған талсым Жила скрученная
Бұралған талсым Скрученная жила
бұрама винт
Бұрама шеге шуруп
Бұрау қадамы Шаг скрутки
Бұрмаланбаған электр өрісінің кернеулігі
Напряженность неискаженного электрического поля
Бұрыштық тіректер Угловые опоры
Бұрыштық ығысу Угловое смещение
БЭЖ қалыпты пайдалану шарты Нормальные условия эксплуатации ЕЭС
Вакуумды ажыратқыш Выключатель вакуумный
Вакуумды шам Лампа вакуумная
Варистор Варистор
Варистор Варистор
Вебер-амперлік сипаттама Вебер-амперная характеристика Векторлы диаграмма Векторная диаграмма
Вентильді машина Машина вентильная
Вентильді разрадтауыш Разрядник вентильный Вентильді реактор Реактор вентильный
Вольт-амперлік сипаттама Вольт-амперная характеристика Вольтқосатын трансформатор Трансформатор вольтодобавочный Газ разрядты шам Газоразрядная лампа
Газ толтырылған шам Газополная лампа
Газ шам Газовая лампа
Газбен оқшауланған қосалқы станция Подстанция газоизолирующая Газбен оқшауландырылған электр
біріліс желісі
Линия электропередачи газоизолированная
Газды ажыратқыш Выключатель газовый
Газдық разряд Разряд газовый
Газразрядты шам Лампа газоразрядная
Галогенді шам Галогенная лампа
Галогенді шам Лампа галогенная
Гамма-пайыздық қалпына келу уақыты Время восстановления, гамма- процентное
Гармоникалық тербеліс Гармонические колебания
ғарыш космос
Генератор Генератор
18
Генератор жүктемесі Нагрузка генератора
Генераторды қоздыру Возбуждение гидрогенератора Генератордың қалыптасқан кернеуі Установившееся напряжение
генератора Генераторлардың автоматты
синхронизациясы
Автоматическая синхронизация генераторов
Герконды реле Герконовое реле
Герконды реле Реле герконовое
Гидрогенератор Гидрогенератор
Ғұмырлық жұмыс жасауына сынақтан өткізу
Испытание на долговечность Дайындық коэффициенті Коэффициент готовности Деградациялы істен шығу Деградационный отказ Декомпрессор, қысымды түсіргіш декомпрессор
декремент (азаю, кему) Декремент
делегей диск
Демеуіш (тіреуіш) подпорка
Деңгей,табалдырық порог
Деңгейлі істен шығу Постепенный отказ Деңгейлі сезілетін ток
Сезілетін ток деңгейі
Пороговый ощутимый ток Порог ощутимого тока Деңгене,күйенте, таразы коромысло
дәнекер припой
Дәнекерлік генератор Сварочный генератор Дәнекерлік трансформатор Сварочный трансформатор Детектор (түрлендіргіш) Детектор
Диафрагма, тоспал диафрагма
Дизель-генератор Дизель-генератор
Динамикалық беріктіктің номиналды тогы
Номинальный ток динамической стойкости
Динамикалық индуктивтілік Индуктивность динамическая
Динамикалық өзара индуктивтілік Индуктивность взаимная динамическая Динамикалық сиымдылық Емкость динамическая
Диод Диод
Дискретті сигнал Сигнал дискретный
Диспетчер Диспетчер
Диспетчерлік бағдар Диспетчерское ведение Диспетчерлік басқару Диспетчерское управление Диспетчерлік график Диспетчерский график Диспетчерлік команда (топ) Диспетчерская команда Диспетчерлік өкім Диспетчерское распоряжение Диспетчерлік сәйкестендіру Диспетчерское согласование Диспечерлік бақылаудың
автоматтандырылған жүйесі Автоматизированные системы диспетчерского управления
Дисплей, бейнелегіш дисплей
Дифференциалды индуктивтілік Индуктивность дифференциальная Дифференциалды өзара индуктивтілік Индуктивность взаимная
дифференциальная Дифференциалды сенімділік тарифтері Тарифы надежности,
дифференцированные Дифференциялдық сиымдылық Емкость дифференциальная
19
Диэлектрдің тозуы Старение диэлектрика
диэлектрик Диэлектрик
Диэлектрик Диэлектрик
Диэлектрик тозуы (тозу) Старение диэлектрика (Старение) Диэлектриктің ағып кету тогы Ток утечки диэлектрика
Диэлектриктің қызуға төзімділігі Жылутөзімділігі,температураға төзімділігі, қызуға төзімділігі
Нагревостойкость диэлектрика
Теплостойкость, температуростойкость, термостойкость
Диэлектриктің тесілетін кернеуі Напряжение диэлектрика пробивное Диэлектриктің тесілу кернеуі Пробивное напряжение диэлектрика Диэлектриктің химиялық төзімділігі Химстойкость диэлектрика
Диэлектриктің электрлік беріктігі тесілу кернеулігі; диэлектрлік беріктік;
меншікті тесілу кернеуі
Электрическая прочность диэлектрика Пробивная напряженность;
диэлектрическая прочность; удельное пробивное напряжение
Диэлектриктің электрлік беріктігінің
қор коэффициенті Коэффициент запаса электрической прочности диэлектрика
Диэлектрлік қабылдағыштық Диэлектрическая восприимчивость Диэлектрлік материал Диэлектрический материал
Диэлектрлік материал Материал диэлектрический Диэлектрлік өтімділік Диэлектрическая проницаемость Диэлектрлік шығындар Диэлектрические потери
Доғалық қыздыру Дуговой нагрев
Доғалық пеш Дуговая печь
Доғалық разряд Разряд дуговой
Доғалық шам Дуговая лампа
Доғалық шам Лампа дуговая
доңғалақ маховик
Дроссель, кедергіш дроссель
Дымқыл (аса ылғалды) ғимаратлер Сырые помещения
Ебелек (зырылдауық) пропеллер
әдіс метод
әдістеме Методика
әздек шатун
Екі еселенген оқшаулама Двойная изоляция Екі еселенген реактор Реактор сдвоеный
Екі клеткалы асинхронды қозғалтқыш Двигатель асинхронный с двойной клеткой
Екі орамды трасформатор Двухобмоточный трансформатор Екі тізбекті электр біріліс желісі Линия электропередачи двухцепная Екі фазалы жанасу, түйісу Двухфазное прикосновение
Екі фазалық жерге тұйықталу Замыкание на землю двойное
Екі шина жүйесі бар қосалқы станция Подстанция с двумя системами шин Екі электрлік өткізгіш арасындағы
сиымдылық
Емкость между двумя проводниками электрическая
Әкімшілік-техникалық персонал (қызметкер)
Персонал административно- технический
Екіншілік кернеу
(кернеу трансформаторы)
Вторичное напряжение
(трансформатора напряжения) Екіншілік орам
(кернеу трансформаторы)
Вторичная обмотка (трансформатора напряжения)
20
Екіншілік орам
(ток трансформаторы)
Вторичная обмотка (трансформатора твока)
Екіншілік реттеу ауқымы Диапазон вторичного регулирования
Екіншілік тізбек Вторичная цепь
Екіншілік ток
(ток трансформаторы)
Вторичный ток (трансформатора тока)
Екіполюсті Двухполюсник
елгезер шкив
ең аз Минимальный
ең кемінде Минимально
Еңбек қауіпсіздігі Охрана труда
Енжар,пассивті, пассивный
Епелек,төсем, тығырық шайба
Әрекет ету, жұмыс істеу срабатывание
Әртүрлі полюсті машина Машина разноименнополюсная Есептеп шығару, есептеу вычисление
Есептік шама Расчетная величина
Әсер етуі күшті қоздырудың автоматты реттегіші
Автоматический регулятор возбуждения сильного действия Әуе электр беріліс желісінің және
байланыс әуе желісінің қорғалатын аймағы
Охранная зона воздушных линий электропередачи и воздушных линий связи
Әуе электр беру желілеріндегі (ӘЖ)
сымдарда мұзқату (мұз тұру) Гололедообразование на проводах воздушных линий электропередачи (ВЛ)
Әуе электр беру желісі (ӘЖ) Воздушная линия электропередачи (ВЛ)
Әуелік желі магистралі Магистраль воздушной линии Жабық қосалқы станция Закрытая подстанция
Жабық қосалқы станция Подстанция закрытая
Жабық тарату құрылғысы (ЖТҚ) Закрытое распредустройство (ЗРУ) Жабық электр қондырғы Закрытое электрооборудование Жабық, тұйық тізбек Замкнутая цепь
жаднама памятка
Жайлы, ыңғайлы Удобный, приятный
Жайылу аймағы (жергілікті жер) Зона растекания (локальная земля)
Жалауша, жалаушық флажок
Жалған әрекет ету, қате жұмыс жасау Ложное срабатывание
Жалғауыш (тұқыл) Штуцер
Жалпы жарықтандырушамы Светильник общего освещения Жалпы қолданысқа арналған
қозғалтқыш
Двигатель общего назначения Жалпы қосылу нүктесі Точка общего присоединения Жалпы станциялық аккумуляторлық
батарея
Аккумуляторная батарея общестанционная
Жалпыға арналған қозғалтқыш Двигатель общего назначения Жалпыға арналған электр жабдықтау
жүйесі
Система электро снабжения общего назначения
Жанама жанасудан қорғау (жанама түйісуден қорғау)
Защита от косвенного прикосновения (Защита от косвенного контакта)
жанап профиль
21
Жаңартылған энергия көздері Возобновляемые источники энергии
Жанасу кернеуі Напряжение прикосновения
Жаңғақ тәріздес оқшаулатқыш Изолятор орешковый Жаңғақ тәріздес оқшаулатқыш
(ойықтары мен тесіктері 90 градустық бұрышпен орындалған )
Орешковый изолятор
жапқыш затвор
жапсарлық нахлестка
Жапсарлық салу нахлестывание
Жапсырма, бастырма накладка
Жарма, мойынтұрық, бұғау ярмо
Жартыла өткізгішті реле Реле полупроводниковое
Жартылай өткізгіш Полупроводник
Жартылай өткізгішті реактивті қуат компенсаторы
Полупроводниковый компенсатор реактивной мощности
Жарықтандырғыш арқау Осветительная арматура Жарықтандыру арқауы Арматура осветительная Жарықтық сигнал беру Световая сигнализация Жарықтық сигнал беруі кіріктірілген
(ендірілген) батырма
Кнопка со встроенной световой сигнализацией
Жарықтың жылтылдау аймағы Область миганий света Жарылыс қауіпсіздігі Взрывобезопасность Жарылысқа қауіпсіз электротехникалық
бұйым (электротехникалық құрылғы, электр қондырғы)
Изделие электротехническое (электротехническое устройство, электрооборудование)
взрывобезопасное Жарылысқа қауіпсіз электротехникалық
құрал (электротехникалық құрылғы электр қондырғылар)
Взрывобезопасное электротехническое изделие (электротехническое
устройство, электрооборудование) Жарылыстан қорғалаған
электротехникалық құрал
(электротехникалық құрылғы электр қондырғылар)
Взрывозащищенное
электротехническое изделие (электротехническое устройство, электрооборудование)
жасау, жеткізу Разработать
жедел оперативный
Жедел ақпараттық кешен Оперативный информационный комплекс
Жедел-технологиялық басқару Оперативно-технологическое управление
Жеке қабықшаларында сымы бар кәбіл Кабель с жилами в отдельных оболочках
Жеке қабықшаларында талсымдары бар кәбіл
Кабель с жилами в отдельных оболочках
Жеке қалқаланған талсымдары бар кәбіл
Кабель с отдельно-экранированными жилами
Жеке қорғаныс құралдары Средство индивидуальной защиты Жеке шығындар бойынша ПӘК
анықтау
Определение КПД по отдельным потерям
жеке-жеке, даралай, анық етіп Раздельно Жел көтерме (судың) Нагон (воды)
Жел соғу аралығы Пролет ветровой
желі, сызық, байланыс жолы Линия
22
Желідегі трансформатордың кернеуін реттеу
Регулирование напряжения трансформатора в линии Желілік ажыратқыш Выключатель линейный
Желілік айырғыш Разъединитель линейный
Желілік кернеу Напряжение линейное
Желілік оқтауша оқшаулатқыш Изолятор стержневой линейный
Желілік оқшаулама Изоляция линейная
Желілік оқшаулатқыш Линейный изолятор
Желіні қашықтықтан қорғау Защита линий дистанционная
желпуіш веер
Жеңілдетілген оқшауламалы электр қондырығы
Электрооборудование с облегченной изоляцией
Жер Земля
Жер, бейтарап Земля
Жерге ағу тогы Ток на землю
Жерге бір фазалы тұйықталудан қорғау Защита от однофазных замыканий на землю
Жерге тұйықталу Замыкание на землю
Жерге тұйықталу коэффициенті Коэффициент замыкания на землю Жерге тұйықталу тогы Ток замыкания на землю
Жерге тұйықталудағы ток тарау аумағы (ток тарау аумағы)
Зона растекания тока замыкания на землю
(Зона растекания тока) Жерге тұйықталудан қорғаныстың
әрекет ету уақыты Время действия защиты от замыкания на землю
Жергілікті локальный
Жергілікті жарықтандыру шамы Светильник местного освещения
жерлендіргіш Заземлитель
жерлендіргіш Заземлитель
Жерлендіргіш айырғыш Разъединитель заземляющий Жерлендіргіш құрылғы Заземляющее устройство Жерлендіргіш қыспақ Зажим заземляющий Жерлендіргіш өткізгіш Заземляющий проводник
Жерлендіргіш сым Заземляющий провод
Жерлендірілген бейтарап Заземленная нейтраль Жерлендірілген жүйе Заземленная система
жерлендіру Заземление
жерлендіру Заземление
Жерлендіру орамы, сымы Жила заземления
Жерлендіру (нөлдеу) магистралі Магистраль заземления (зануления) Жерлендіру құрылғыларындағы кернеу Напряжение на заземляющем
устройстве
Жерлендіру құрылғысының кедергісі Сопротивление заземляющего устройства
Жерлендіру магистралі (нөлдеу) Магистраль заземления (зануления) Жерлендіру талсымы Жила заземления
Жермен салыстырмалы кернеу Напряжение относительно земли
жетекті приводной
Жиілік түсуін автоматты шектеу Автоматическое ограничение снижения частоты
Жиілік артуын автоматты шектеу Автоматическое ограничение повышения частоты
23
Жиілік ауытқуы Отклонение частоты
Жиілік ауытқуы Отклонение частоты
Жиілік түрлендіргіш Преобразователь частоты Жиілік түрлендіргіш Преобразователь частоты
Жиілік ықтауы Дрейф частоты
Жиілікті реттеу жолағы Полоса регулирования частоты Жиілікті түрлендіретін қосалқы
станция
Подстанция, преобразующая частоту Жиілікті түрлендіру агрегаты Агрегат преобразования частоты Жиілікті түрлендіру агрегаты Агрегат преобразования частоты Жиіліктің біріншілік мөлшерленген
реттелуі
Нормированное первичное регулирование частоты
Жинақталған тарату құрылғысы (ЖТҚ) Комплектное распределительное устройство (КРУ)
Жинақталған трансформаторлы қосалқы станция (ЖТҚС)
Комплектная трансформаторная подстанция (КТП)
Жинақталған шинаның айналып өту жүйесі
Обходная система сборных шин Жинақталмайтын нысан Неремонтируемый объект
жинақтама комплект
Жинақтау тақтасы Монтажная панель
Жинақтау шина (шинаұстағыш, шинаөткізгіш?) жүйесі
Система сборных шин (шинопровод)
Жинақтау шинасы Сборная шина
Жинақтау, құрастыру, монтаж
Жиналмалы түйіспелі қосылыс Разборное контактное соединение Жоғарғы кернеу шығысы Вывод высокого напряжения Жоғарғы кернеулі күштік тиристорлы
вентилі
Вентиль тиристорный силовой высокого напряжения
Жоғарлататын трансформатор Повышающий трансформатор Жоғары жиілікті дифференциалды-
фазалық қорғаныс
Защита дифференциально-фазная высокочастотная
Жоғары өткізгіштік шекті магнитті
индукция Магнитная индукция сверхпроводника
критическая Жоғарыға шығып жасалатын
жұмыстары
Верхолазные работы Жолай, жолдық,бойлық путевой
Жолақ Полоса
Жолдық (ауыстырып қосқыш) ажыратқыш
Выключатель (переключатель) путевой
Жон (су айырымы) водораздел
Жоспарлы жөндеу Плановый ремонт
Жөнделетін нысан Ремонтируемый объект Жөнделмеген жағдай
(ақаулылық)
Неисправное состояние (Неисправность)
Жөндеу жұмысына Ведомость документов для ремонта
Жөндеу персоналы Персонал ремонтный
Жөндеуге жарамдылық Ремонтопригодность
Жөнелу, жүріп кету трогаться
Жүйе аралық байланыс (энергия жүйе) Межсистемная связь (энергосистем) Жүйе аралық ток ағыны Межсистемный переток
Жүйелік минута Минута системная
