• Ешқандай Нәтиже Табылған Жоқ

ВТОРИЧНЫЙ ОСТЕОПОРОЗ ПРИ ЗАБОЛЕВАНИЯХ ЖЕЛУДОЧНО- КИШЕЧНОГО ТРАКТА. ЛИТЕРАТУРНЫЙ ОБЗОР

Зульфия М. Жанкалова1, https://orcid.org/0000-0002-5122-4130 Марал Г. Ногаева1, https://orcid.org/0000-0003-1182-5967

Молдир М. Оразбаева1,

Гульбану З. Абдугулова1, https://orcid.org/0000-0001-7778-9619 Раушан Н. Касымова1, https://orcid.org/0000-0002-0845-9794

НАО «Казахский Национальный медицинский университет им. С.Д.Асфендиярова», г. Алматы, Республика Казахстан

Актуальность. Остеопороз (ОП) – системное метаболическое заболевание скелета, характеризующееся снижением костнои массы в единице объема с нарушением микроархитектоники кости, приводящее к повышенной хрупкости костей и риску развития переломов. В настоящее время ОП является одной из актуальных проблем при заболеваниях желудочно-кишечного тракта (ЖКТ), что обусловлено прежде всего, высокой частотой возникновения у

Reviews Science & Healthcare, 2021 (Vol. 23) 6

таких пациентов нарушений костного обмена. Вторичный ОП, практически всегда, встречается при всех заболеваниях системы пищеварения, гепатобилиарной системы и при воспалительных заболеваниях кишечника (ВЗК), таких как неспецифический язвенный колит (НЯК), болезнь Крона (БК).

Цель изучение литературы по вопросу вторичного ОП при заболеваниях ЖКТ, гепатобилиарной системы и ВЗК.

Методы: мы рассмотрели исследования, систематические обзоры (СО) и мета-анализы (МА) опубликованные с 2016 года по настоящее время в базе данных Medline, PubMed, Cochrane, GoogleScholar, CrossRef на английском языке. Критерии включения: вопросы по теме вторичного ОП при заболеваниях пищеварения, гепатобилиарной системы: первичный билиарный цирроз (ПБЦ), первичный склерозирующий холангит (ПСХ), неалкогольная жировая болезнь печени (НАЖБП), алкогольная болезнь печени (АБП), при трансплантации печени, желчно-каменной болезни (ЖКБ), постхолецистэктомическом синдроме (ПХЭС), хроническом панкреатите (ХП). При ВЗК: НЯК, болезнь Крона (БК). Всего было найдено 315 источников, для последующего анализа отобрано 50 источников. Критерии исключения: повторяющиеся статьи, статьи без доказательной базы, с нечеткими выводами, статьи опубликовнные ранее 2016 года и не отвечающие поисковым запросам.

Результаты. Низкая минеральная плотность костей (МПК) и ОП остаются частыми проблемами у пациентов с заболеваниями ЖКТ, гепатобилиарной системы и ВЗК. Так, при хроническом панкреатите изменение метаболизма костной ткани связывают с нарушением всасывания витамина D в кишечнике на фоне нарушения полостного пищеварения – развивается мальдигестия и мальабсорбция. Исследования ВЗК указывают на роль витамина D, как в улучшении исхода заболевания, так и в терапии и в отношении активности заболевания. По данным общенационального популяционного когортного исследования на Тайване ОП увеличивает последующий риск образования камней в желчном пузыре. У пациентов с различными заболеваниями печени, также с возрастом выявляются остеопения и ОП. Очень часто вторичный ОП возникает у пациентов после трансплантации печени.

Поскольку потеря костной массы в раннем посттрансплантационном периоде происходит практически у всех реципиентов органов и связана с введением глюкокортикоидов (ГК), необходимо использовать минимальные дозы ГК и постепенно снижать дозу с последующей отменой препарата. ОП, является осложнением цирроза, которое не решается после трансплантации печени, поскольку потеря костной массы часто увеличивается после терапии иммунодепрессантами. В связи с чем, первичным и ранним медицинским вмешательством в лечении ОП при данных заболеваниях являются антирезорбтивные препараты - бисфосфонаты.

Выводы. В данной статье приведен анализ вторичного ОП, возникающего у больных с желудочно-кишечной патологией, который непременно нужно учитывать при лечении больных с патологией пищеварения, гепатобилиарной системы и ВЗК осложнением которых является ОП.

Ключевые слова: вторичный остеопороз, минеральная плотность кости, заболевания ЖКТ, гепатобилиарной системы и ВЗК.

Библиографическая ссылка:

Жанкалова З.М., Ногаева М.Г., Оразбаева М.М., Абдугулова Г.З., Касымова Р.Н. Асқазан-ішек жолдарының ауруларындағы екіншілік остеопороз. Әдеби шолу // Ғылым және Денсаулық сақтау. 2021. 6 (Т.23). Б. 178-187. doi 10.34689/SH.2021.23.6.019

Zhankalova Z.M., Nogaeva M.G., Orazbaeva M.M., Abdugulova G.Z., Kasymova R.N. Secondary osteoporosis in diseases of the gastrointestinal tract. Review // Nauka i Zdravookhranenie [Science & Healthcare]. 2021, (Vol.23) 6, pp. 178- 187. doi 10.34689/SH.2021.23.6.019

Жанкалова З.М., Ногаева М.Г., Оразбаева М.М., Абдугулова Г.З., Касымова Р.Н. Вторичный остеопороз при заболеваниях желудочно-кишечного тракта. Литературный обзор // Наука и Здравоохранение. 2021. 6(Т.23). С. 178- 187. doi 10.34689/SH.2021.23.6.019

Кіріспе

Остеопороз проблемасы асқазан-ішек жолдарының (АІЖ) ауруларында өзекті мәселелердің бірі болып табылады, бұл ең алдымен асқазан-ішек аурулары бар науқастарда сүйек алмасуы бұзылысының пайда болуының жоғары жиілігіне байланысты. Сүйек алмасуының бұзылуы немесе сүйектердің минералдануының төмендеуі бірнеше кезеңнен тұрады - сүйектің минералды тығыздығының (СМТ) аздап төмендеуінен остеопорозға дейінгі кезең. Остеопороз - сүйектің микроархитектоникасы бұзылған, сүйек массасының көлем бірлігінде төмендеуімен сипатталатын қаңқаның жүйелі метаболикалық ауруы, бұл сүйектердің сынғыштығының жоғарылауына және сынықтардың даму қаупіне әкеледі.

Остеопороз сүйек сынуы салдарынан науқастардың мүгедектігі мен өлім-жітімінің себебі ретінде инфекциялық емес аурулар арасында жүрек-қантамыр жүйесі (ЖҚЖ), онкологиялық патология мен қант диабеті (ҚД) ауруларынан кейін төртінші орын алады.

Екіншілік остеопороз ас қорыту жүйесінің барлық дерлік ауруларында кездеседі. Бірақ көбінесе гепатобилиарлық жүйенің ауруларында: біріншілік билиарлы цирроз (ББЦ), біріншілік склерозды холангит (БСХ), бауырдың алкогольсіз майлы ауруы (БАМА), бауырдың алкогольді ауруы (БАА), бауыр трансплантациясы кезінде, өт-тас ауруы (ӨТА), постхолецистэктомиялық синдром (ПХЭС), созылмалы панкреатит (СП) кезінде кездеседі. Остеопороз ішектің қабыну ауруларында (IҚА) өте жиі кездеседі, мысалы,

спецификалық емес ойық жаралы колит (СЕОЖК) және Крон ауруы (КА).

Барлығы 315 дереккөз табылды, кейіннен талдау үшін 50 дереккөз таңдалды.

Мақсаты АІЖ, гепатобилиарлық жүйе және ІҚА аурулары кезіндегі екіншілік ОП мәселесі бойынша әдебиеттерді зерттеу.

Іздеу стратегиясы схема түрінде ұсынылған.

Дәстүрлі әдебиетке шолу → сыни шолу → өзекті шолу → сараптамалық шолу

Бұл тақырып бастамашыл болып табылады.

Екіншілік ОП кезіндегі ішек микрофлорасының рөлі

Ішек функциясының бірі-иммундық, онда ішек микробиотасы үлкен рөл атқарады. Қазіргі уақытта ішек микробиотасы мен сүйек тығыздығының өзара байланысына арналған зерттеу саны жеткілікті.

Сонымен қатар, зертханалық жануарларға жүргізілген эксперименттік және адамдарда осы мәселені зерттеумен байланысты практикалық жұмыстар да кездеседі.

Nilsson A.G. [36] 2018 жылы авторлармен бірлесіп жазған жұмысында эксперименттік жануарлардағы – тышқандардағы сүйек метаболизміндегі ішек микрофлорасының рөлі ескерілді. Осыған дейін Lactobacillus reuteri 6475 тышқандардағы сүйек тінінің минералды тығыздығының жоғарылауына әкелуі мүмкін екендігі анықталды. Nilsson A.G. және әріптестерінің зерттеуінің мақсаты L. reuteri 6475-тің төмен СМТ бар егде жастағы әйелдердегі сүйек жоғалуына әсер ету байланысын анықтау болды.

Төмен СМТ-мен 75 жастан 80 жасқа дейінгі әйелдер арасында қос соқыр плацебо-бақыланатын зерттеу жүргізілді, олардың бір бөлігі күн сайын 10 10 L. reuteri 6475 колониясын құрайтын бірлікті немесе плацебо қабылдады. 12 айдан кейін сан сүйегңнңғ жалпы көлемді BMD (bmd) анықталды. Бұл зерттеудің қорытындысы L. reuteri 6475-ті жасына және остеопороздың дамуына байланысты сүйек массасының жоғалуын болдырмау үшін қолданылған жөн деген тұжырымға келді.

Қытай еліндегі ғалымдар [6] ішек микробиотасы мен сүйек денсаулығы арасындағы байланысты анықтады.

Ішек микробиотасы сүйек метаболизміне қатысуы мүмкін, сондықтан бұл байланысты одан әрі зерттеу сүйек денсаулығы мен остеопорозды зерттеудегі маңызды бағыт болып табылады.

Сүйек кемігі мен бауырдағы комменсальды ішек микробиотасының иммуномодуляциялық әсері гомеостазға катаболикалық әсер етеді [37]. Бұл комменсальды микробиотаның остеобластогенезге, остеокластогенезге, сүйек кемігінің Т-жасушалық гемопоэзіне және жасушадан тыс эндокриндік органдардың қызметіне иммунорегуляторлық әсерін анықтау үшін қолданылған белгілі бір патогендер мен микробтарсыз жас ересек тышқандарға жасалған экспериментте дәлелденді. Комменсальды микробиотаның остеобластогенезді тежейтін антианаболикалық әсері бар, және остеокластогенезді күшейтетін прокатаболикалық әсерлері бар, бұл организмдегі сүйек массасының жоғалуына әкеледі.

Сүйектердегі Sp7 (Osterix) және Igf1-ді және белгілі бір қоздырғыштары жоқ тышқандардағы сарысулық IGF1- ді төмендетуі комменсальды микробиотаның антиостеобластикалық әрекеттері IGF1 сигналының жергілікті бұзылуымен байланысты болады деп болжамдайды. RANKL/OPG Axis in vivo және RANKL- индукцияланған IN vitro остеокласттардың прекурсорларының жетілуіндегі айырмашылықтары комменсальды микробиотаның RANKL-медиальды остеокластогенездегі тұрақты өзгерістерді тудыратындығын көрсетеді. Комменсальды микробиотаның проостеокластикалық әрекеттерін байланыстыруы мүмкін механизмдерге: өзгертілген эффектор CD4 + сүйек кемігінің Т жасушалары және қаңқа мен аурудың нашарлауына жол бермеудің алдын алатын маңызды ішек-бауыр-сүйек жаңа осі жатады.

Екіншілік ОП кезіндегі қабыну цитокиндерінің рөлі

Ішек ауруларындағы остеопороздың патогенезін Hsu E. авторлармен бірге зерттеді [21]. Қабынуға қарсы цитокиндер ортасы жыныстық стероидты гормондардың жетіспеушілігі сияқты жағдайларда сүйектердің резорбциясын тудырады. Иммундық жүйенің микробиоманың белсенділенуіне реакциясы Т- жасушалық механизм бойынша айналымдағы остеокластогендік цитокиндердің көбеюіне әкеледі.

Сонымен қатар, ішек микробиотасы сүйек гомеостазына қоректік заттардың сіңуі, IGF-1 жолының байланысына, қысқа тізбекті май қышқылдары мен метаболизм өнімдері арқылы әсер етеді. Микробиотаға пребиотиктермен немесе пробиотиктермен әсер ету қабыну цитокиндерінің өндірісін азайтады, бұл сүйек тығыздығының өзгеруіне әкеледі. Пробиотиктердің әсер ету механизмдерінің бірі болып тығыз байланысқан ақуыздардың реттелуін арттыру, ішектің эпителий қабатының беріктігін арттыру және антиген презентациясын азайту және ішек иммундық жасушаларының белсенділігін азайту болып табылады.

Тышқандардағы зерттеу барысында жыныстық стероидтардың жетіспеушілігі ішек өткізгіштігін арттырды, Th17 жасушаларының санын көбейтті және жіңішке ішекте және сүйек кемігінде остеокластогенді TNFΑ (TNF), RANKL және il-17 цитокиндерін күшейтті [26]. Микробсыз тышқандарда (GF) жыныстық стероидтардың жетіспеушілігі остеокластогендік цитокиндердің өндірісін арттырмады, сүйек тінінің резорбциясын ынталандырмады және трабекулярлық сүйек тінінің жоғалуына әкелмеді, бұл ішек микробиотасының жыныстық стероид тапшылығынан туындаған трабекулярлық сүйектің жоғалуында басты рөл атқаратынын көрсетті. Сонымен қатар, біз Lactobacillus rhamnosus gg (LGG) пробиотиктерімен немесе VSL # 3 коммерциялық қол жетімді пробиотикалық қоспасымен аптасына екі рет жыныстық стероид тапшылығы бар тышқандарды емдеу ішек өткізгіштігін төмендетенін, ішек пен сүйек кемігінің қабынуын әлсірететінін және сүйек жоғалуынан толық қорғайтынын көрсеттік. Керісінше, пробиотикалық емес E. coli штаммының немесе lgg мутантының қосылуы қорғаныс әсерін тигізбеді.

Reviews Science & Healthcare, 2021 (Vol. 23) 6

Микробиоманың сүйектің минералды тығыздығының төмендеуіне әсері

Ішек микробиомасының патофизиологиялық процестердің көбеюіне қатысуының дәлелі жинақталуда, олардың көпшілігі қабыну реакцияларымен байланысты [22]. Атап айтқанда, ішек микробиомасы жоқ тышқандарда сүйек массасының өзгеруі байқалады. Пробиотиктермен емдеу эстроген тапшылығы бар жануарларда сүйек массасының жоғалуын азайтады. Ішек микробиомасының сүйек тініне әсері CD4 + Т жасушаларының активтенуін модуляциялауды, остеокластогендік цитокиндердің өндірісін бақылауды және гормон деңгейінің өзгеруін қоса алғанда, күрделі механизмдерді қамтиды. Бұл күрделілік кейбір зерттеулерде байқалған сәйкессіздіктерді түсіндіруге ықпал етуі мүмкін [48], олардың нәтижелері жасына, жынысына, генетикалық фонына және емдеу ұзақтығына байланысты өзгереді.

Das M.-нің және, Yatsonsky L.D. бірлесіп жазған жұмыстарында сүйектердің гомеостазымен және қарттардың когорттарындағы сынықтармен байланысты ішек микробиотасының құрамындағы айырмашылықтар зерттелді [10,49]. Фекальды микробиотаның профильдері остеопениясы (n = 61) немесе остеопорозы (n = 60) бар 181 адамда, сондай-ақ қалыпты СМТ (n = 60) бар бірдей жастағы және жыныстағы топта анықталды. Жалпы деңгей бойынша жіктелген ампликонның 16s (V3-V4 аймағы) мәліметтер жиынтығының талдауы айтарлықтай дифференциалды таралған таксондарды анықтау үшін қолданылды.

Нәтижесінде алты ұрпақ анықталды, олардың саны жасына және жынысына сәйкес келетін бақылау тобымен салыстырғанда остеопороз немесе остеопениясы бар топтарда айтарлықтай өзгерді. ДСИ, денсаулық жағдайы, диета және дәрі-дәрмектерді қамтитын ауыспалы метадеректері бар микробиота қауымдастықтарының егжей-тегжейлі зерттеуі бұл метадеректер микробиотаның мәліметтер жиынтығындағы дисперсияның 15-17% - ын түсіндіретінін көрсетті. Осылайша, остеопения мен остеопороздағы СМТ төмендеуі микробиотаның өзгеруімен байланысты [25,27], бұл СМТ төмендеу қауіпі жоғары адамдарда биомаркер немесе емдік мақсат ретінде пайдасын тигізуі мүмкін.

Микробиоманы сүйек фенотиптерімен байланыстыру үшін метагеномды талдауды қолдану өз кезегінде микробтармен синтезделген К дәруменінің сүйек матриксының сапасын реттеуші болып табылуының дәлелін көрсететін нәтижелер береді [19].

Ішектің қабыну аурулары және ОП

ІҚА - мен ауыратын науқастардың 50% - ында ішектен тыс көріністер бар екені белгілі; олардың арасында метаболикалық сүйек ауруы (MBD) деп аталатын сүйек тығыздығының зақымдануы бар. ІҚА популяциясындағы сүйек өзгерістері көп факторлы этиологияға ие:соның ішіндесүйектердің резорбциясы қабынуымен байланысты физикалық белсенділіктің төмендеуі, ішектің резекциясы, минералдардың диеталық мальабсорбциясы және D дәрумені тапшылығы, генетикалық факторлар, ішек пен сүйек арасындағы иммундық сигналдардың өзара

әрекеттесуі, стероидтармен емдеу, микробиоталар және т. б. барлығы бірге немесе жеке-жеке сүйектердің минералды тығыздығының өзгеруіне ықпал етеді [11].

Осыған байланысты Крон ауруы және ойық жаралы колит бар пациенттердің емінде сүйек өзгерістерінің скринингі және профилактикасы маңызды деректер береді.

Сауд Арабиясының зерттеушілерімен бірге Mohammed Ewid [31] өз зерттеулерінде ІҚА пациенттерінің 2 тобын анықтады ( КА және СЕЖК). КА тобы СЕЖК тобымен салыстырғанда остеопения мен остеопорозға едәуір бейім болды; БК бар пациенттердің 44% - ында қалыпты СМТ, 19% - остеопения, 37% - остеопороз, ал ЖК бар пациенттердің 78% - ында қалыпты СМТ, 7% - остеопения және 25% - остеопороз (p <0,05 мәні) болды. КА тобында ең төменгі T - балл дене салмағының индексімен (ДСИ) (R = 0,45, P <0,001), z - бел балымен (r = 0,77, P <0,05) және Z-жамбас балымен статистикалық маңызды корреляцияны көрсетті. (r = 0,85, P <0,05). СЕЖК тобында ең кіші t-шот тек белге арналған z - бағалаумен (r = 0,82, P <0,05) және бел сүйегінің z - бағалауымен (r = 0,80, P <0,05) статистикалық маңызды корреляцияны көрсетті. ROC қисығы төмен ДСИ КА тобындағы ең төменгі t - баллды

≤ 23,43 (М/кг 2) оның ауданы 0,73 құрады (95% ДИ:

0,59-0,84) 77% сезімталдықпен және 63%

ерекшелігімен. Дене салмағының төмен индексі - ДСИ КА бар пациенттерде СМТ төмендеуінің маңызды факторы болып табылады.

Кортикостероидтардың ІҚА кезіндегі екіншілік ОП ағымына әсері

Lo B. авторлармен бірлескен жұмысында Копенгагеннің нақты анықталған аймағында 513 нау0асты [213 КА, 300 СЕЖК] когорттық Даттық зерттеуге енгізді [28]. Жалпы, 338 (66%, КА: 164 [77%], СЕЖК: 174 [58%], p <0,001]) науқаста кортикостероидтар ≥ 500 мг бір жыл ішінде тағайындалды, нәтижесінде 781 науқас жылына остеопорозға ұшырайды. Олардың арасында тек 83 [10,6%] науқас сол жылы немесе келесі 2 жыл ішінде екі энергиялы рентгендік абсорбциометриямен тексерілді . Жалпы ІҚА бар 73 науқас [14,2%] (КА: 31 [14,6%], ЖК:

42 [14%]) және [6,6%, p <0,001] бақылау тобындағы680 науқасқа тексеру барысында остеопороз диагнозы қойылды. Остеопороз қауіпі бақылау тобымен салыстырғанда жоғарылаған (мүмкіндік қатынасы: КА:

2,9 [95% сенімділік аралығы: 2,0–4,1], ЖК: 2,8 [2,1–3,9]).

Бұл нәтижелер ІҚА бар науқастар арасында остеопороз қауіпін одан әрі түсіну қажеттілігін көрсетеді.

IҚА кезіндегі D витаминінің рөлі

Szafors P. авторлармен бірлескен жүйелі шолуында және мета-анализінде [44] бақылау тобындағы сау адамдармен салыстырғанда ІҚА бар науқастарда сүйектің сыну қауіпін және төмен СМТ болу қауіпін зерттеді. Әдебиеттерді MEDLINE, EMBASE, Кокран кітапханасында және тиісті ғылыми конгрестерден үзінділерде жүйелі түрде іздеу жүргізілді. Деректерді екі тәуелсіз зерттеуші алды. Мета-талдау 95% сенімділік

интервалдарымен бірлескен коэффициенттерді (OR) және тәуекелдер қатынастарын (RR) бағалау үшін кері дисперсия әдісін қолдану арқылы жүргізілді. Жиырма төрт зерттеу қосу критерийлеріне сәйкес келді. Тоғыз зерттеу негізінде бақылау тобымен салыстырғанда ІҚА бар пациенттер үшін сынықтардың жалпы қауіпі артты (ОР = 1,38, 95% ДИ 1,11–1,73; p = 0,005). ІҚА кезінде сыну қаупі омыртқалардың сынуы үшін едәуір артты (OR = 2,26, 95% ДИ 1,04–4,90; p <0,001), бірақ кез келген басқа учаске үшін емес. СМТ бағалайтын 16 зерттеудің талдауы барлық учаскелердегі бақылау тобымен салыстырғанда ІАҚ бар пациенттер үшін орташа СМТ және Z-баллдарының айтарлықтай төмендегенін көрсетті. ІҚА-мен ауыратын науқастарда сынықтар, әсіресе омыртқаның сынуының жоғары қауіпі және барлық учаскелерде СМТ-ның айтарлықтай төмендеуі бар, бұл осы популяция арасында жоғары қауіпі бар адамдарды анықтау қажеттілігі бар екенін көрсетеді.

ІҚА зерттеулері аурудың нәтижесін жақсартудағы D витаминінің маңыздылығын [34,35] және сырқатқа қатысты терапиялық потенциалын көрсетеді [32,33].

D витаминінің сіңуі оның мицеллаларда еруіне байланысты және қарапайым пассивті диффузия арқылы және ішінара параинтестинальды лимфа дренаждық жүйесі арқылы жүреді [23, 17].

ИЛ-6, ИЛ-1бета және TNF-альфа біріктірілімде Крон ауруы бар науқастарда сүйектердің түзілуі және сүйектердің резорбциясы арқылы остеопоротикалық фенотипке әсер етеді [4]. Постменопаузалық остеопорозда сүйектің резорбциясы IL-6, IL-1β және TNF-α индукцияланады. Керісінше, КА бар балаларда IL-6 сүйек резорбциясына әсер етпестен сүйек тінінің түзілуін азайтты. Цитокиндерді біріктіріп қолдану лиганда NF-κ/ остеопротегерин (rankl / OPG) рецептор активаторының арақатынасын 2 және 14 күннен кейін 2 есеге арттырды. Нәтижелер бойынша IL-6, IL-1β және TNF-α тек остеобласттардағы RANKL/OPG қатынасы арқылы ұсынылған остеокластостимуляциялық белсенділікті индуцирледі деген болжамға келді.

Дексаметазон цитокиндердің экспрессиясын азайта отырып, остеобласттарда бұл әсерді одан әрі күшейтті.

Остеокласттардағы нәтижелер сүйек резорбциясына остеобласттардың тікелей және жанама әсерін растайды.

Yamamoto E. әріптестерімен бірге ІҚА-да D дәрумені белсенділігі туралы клиникаға дейінгі мәліметтерді қарастырды [47,18,24], онда науқастар әдетте D3 дәруменін пероральды қабылдайды. D3 дәруменінің көптеген әрекеттерін және D дәрумені рецепторының (VDR) рөлін растайтын мәліметтерді ескере отырып, нәтижелердің қай жерінде айырмашылықтар мне сәйкессіздіктер бар екенінанықтады [ 2,13,1].

Piovani D. авторлармен бірлескен жұмысында [38]

ІҚА бар науқастардағы 71 қауіп факторының 53 мета- анализінде 183 бағалауды зерттеді. ІҚА қауіпін арттыратын 9 фактор анықталды: темекі шегу (КА), қалалардағы өмір (КА және ІҚА), аппендэктомия (КА), тонзиллэктомия (КА), антибиотиктердің әсері (ІҚА), оральді контрацептивтерді пайдалану (ІҚА), алкогольсіз сусындарды тұтыну. (ЖК), D дәрумені тапшылығы (ІҚА)

және Helicobacter pylori емес-Helicobacter (ІҚА) энтерогепатикалық түрлері. ІҚА қауіпін төмендететін факторлар анықталды: физикалық белсенділік (КА), емшек емізу (ІҚА), шай қабылдау (ЖК), фолий қышқылының жоғары деңгейі (IҚА), Д витаминінің жоғары деңгейі (КА) және H. pylori инфекциясы (КА, ЖК және ІҚА).

D дәрумені рецепторы (VDR) - көптеген жасушалық гендердің транскрипциясын реттеу арқылы D дәрумені әрекетін байланыстыратын стероидты рецепторлар отбасының бір мүшесі болып табылады. Бұл зерттеуде біз ЖК бар науқастарының биоптаттарындағы D дәрумені рецепторларының деңгейін бағалауға тырыстық. Зерттеуге [7] 112 ЖК бар науқас (65 ер және 47 әйел) және 30 бақылау тобының науқастары (19 әйел және 11 ер адам) кірді. ЖК-пен ауыратын науқастардағы VDR деңгейі бақылау субъектілеріне қарағанда статистикалық тұрғыдан төмен болды және ауру ағымының ұзақтығы мен зақымдану орнына байланысы болмады.

GM қысқа тізбекті май қышқылдары, индол туындылары, полиаминдер және қайталама өт қышқылдары сияқты молекулаларды шығару арқылы иммундық жасушалар, дендриттік жасушалар және гепатоциттер сияқты энтералды емес жасушалармен әрекеттесе алатындығы деректерде жазылған [9].

Иммундық және сүйек жасушаларының тығыз өзара әрекеттесуіне байланысты GM сүйек денсаулығын сақтауда басты рөл атқарады және сүйектердің жаңаруы мен тығыздығына әсер етеді. GM сүйек денсаулығын жақсарта алады, сонымен қатар кальций сіңірілуін арттырады және ішекте, молекулада серотонин өндірісін модуляциялайды.

Швейцария когорттық зерттеуінде ішектің қабыну аурулары бар науқастарда остеопорозды скрининг пен емдеудің әртүрлі тәжірибелері анықталды Schüle et al.

[42]. Көп факторлы логистикалық регрессиялық талдау стероидтерді қолданумен қатар, аурудың ағымының ұзақтығын және т.б. қоса алғанда, скринингтің болжамдық факторларын анықтады. IҚА бар науқастарда ауыр клиникалық мәселе ретінде остеопороз жайлы деректерді арттыру пациенттерге күтімнәі сапасын және ем нәтижесін жақсарта алады.

Бірнеше зерттеулерде жүйелі және жергілікті қабынуға қарсы цитокиндердің, соның ішінде ісік некрозының факторы альфа (TNF-α), интерферон-γ (IFNγ), интерлейкин (IL) -1β, IL-4, IL-5, IL-6, IL-13 және IL-17 жоғары концентрациялары сүйек метаболизмі үшін зиянды екендігі және сүйек массасының жоғалуына және сыну қауіпінің жоғарылауына ықпал ететіні көрсетілген. Зерттеу [46] қазіргі заманғы әдебиеттерге ІҚА ағза ның патофизиологиясындағы қабыну факторларының рөлі туралы шолу жасауға және дәлелдемелер мен клиникалық және патофизиологиялық дәлелдердің жиынтығы негізінде сүйек денсаулығын жақсарту үшін емдеуді ұсынуға бағытталған.

DSS натрий декстрансульфатымен шақырылған колит қабынудан туындаған сүйек жоғалуын тудырады, ал иризинмен емдеу ішекте де, сүйектерде де қабыну жағдайын жақсартады. Corinne E. және Metzger авторлармен бірлесіп жасаған жұмысында [5]

Reviews Science & Healthcare, 2021 (Vol. 23) 6

экзогендік иризинмен емдеу ІҚА бар кеміргіштерде тоқ ішектегі, ішек лимфа тамырларындағы және сүйектердегі қабыну өзгерістерін жоятынын анықтады.

Иризинмен емдеу сүйек түзілу жылдамдығын арттырады, остеокласттардың бетін азайтады және остеоциттердің қабынуға қарсы факторларын төмендетеді. Бұл деректер созылмалы ішек қабынуының сүйектерге теріс әсерін, сондай-ақ иризиннің қабынуға қарсы агент ретіндегі емдік әсерін көрсетеді.

Бауыр аурулары кезіндегі екіншілік ОП

Үлкен бөлімде бауыр патологиясы және онымен байланысты остеопороз ұсынылған. Бауыр трансплантациясынан кейін науқастарда жиі екіншілік остеопороз пайда болады.

Трансплантация-мүшелердің терминалдық жеткіліксіздігін емдеудің жалпы қабылданған әдісі болып табылады. Трансплантацияға дейінгі сүйек ауруы да, иммуносупрессия режимі де сүйек массасының тез жоғалуына және сыну жиілігінің жоғарылауына әкеледі. Кредиттерді аудару мен жинақтаудың еуропалық қоғамы (ECTS) сүйек денсаулығына бауыр ауруының соңғы сатысының салдары туралы қолданыстағы әдебиеттерге жүйелі шолу жасау үшін жұмыс тобын құрды. Сондай ақ, трансплантациядан кейінгі сүйек ауруының сипаттамалары және иммуносупрессанттардың ағзаға әсері бағаланды, сонымен қатар трансплантациямен байланысты остеопороздың алдын-алуы және емдеуі бойынша ұсыныстары дайындалды [3].

Трансплантацияны күтіп отырған науқастарда сүйек ауруларының жоғары жиілігін растайтын қолда бар деректерді ескере отырып, трансплантацияға барлық үміткерлердің остеопороз және сыну қауіпі тұрғысынан тексерілуі және көрсетілімдер болған кезде, трансплантацияға дейін және одан кейін емделуі ұсынылады. Ерте трансплантациядан кейінгі кезеңде сүйек массасының жоғалуы барлық дерлік орган қабылдаушыларында болады және глюкокортикоидтарды енгізумен байланысты болғандықтан, негізгі мақсат ең аз мүмкін дозаларды қолдану және дозаны біртіндеп төмендету және глюкокортикоидтарды мүмкіндігінше ертерек тоқтату болуы керек.

Schreiber P.W. [41] зерттеуінде трансплантация кезінде және трансплантациядан кейін 6 айдан кейін 70 бауыр реципиенттерінде сүйек метаболизмінің негізгі маркерлері бағаланды. Бауырдың 70 рецепиентінің ішінде 25-oh D дәрумені, 1, 25- (oh) 2 D дәрумені және қалқаншамаңы безінің гормонының деңгейі перитрансплантация мен трансплантациядан кейінгі 6 ай арасында айтарлықтай өзгерген жоқ. CTx медианасы бойлық бағытта 60,0% - ға (0,45-тен 0,72 нг / мл-ге дейін; P = 0,002), ал p1np 49,3% - ға (84,0-ден 125,4 нг / мл-ге дейін; P = 0,001) ұлғайды. сынығы бар және сынығы жоқ бауыр рецепиенттері арасында бағаланған биомаркерлер арасында өзгеріс болған жоқ. Қорытындылай келе, бағаланған биомаркер көрсеткіші бауыр трансплантациясынан кейін, сондай- ақ бүйрек трансплантациясынан кейінгі ерте кезеңде кейін өте белсенді болды.

Өт тас ауруы кезіндегі екіншілік ОП

Тайваньдағы бүкілұлттық популяциялық когорттық зерттеуге сәйкес [43] остеопороз өт тастарының пайда болу қауіпін арттырады: Остеопонтин (OPN) - әртүрлі тіндерде көрінетін, сүйектерді қалпына келтіру процесіне қатысатын және остеокласттармен сүйектің резорбциясын ынталандыратын қабынуға қарсы цитокин. Бұл сонымен қатар холестеринді өт тастарының негізгі ақуызы. Ұлттық медициналық сақтандыруды зерттеу дерекқорында кезең ішінде остеопороз диагнозы қойылған 1638 пациент анықталды. Остеопорозсыз салыстыру когорттары (n = 6552) жасына және жынысына байланысты 4: 1 қатынасында остеопорозы бар әр науқас үшін кездейсоқ таңдалды.

Остеопороз және салыстыру когорттарындағы өт тас ауруы қаупінің регрессиялық талдауы тәуекелдердің қатынасын 1,35 (95% сенімділік интервалы: 1,07–1,69; p <0,01) ретінде көрсетті.

Тайваньдағы остеопорозбен ауыратын науқастарда жалпы халыққа қарағанда өт тас ауруының даму қауіпі жоғары екендігі анықталды.

Бауыр аурулары кезіндегі екіншілік ОП

Бауырдың әртүрлі аурулары, мысалы, алкогольді бауыр ауруы, алкогольсіз бауыр ауруы, бастапқы билиарлы цирроз, бастапқы склерозды холангит өзгерген микробиомамен байланысты [45]. Бауыр ауруларындағы ішек микробиотасының маңызды рөлі бауыр ауруларының кейбір асқынулары, мысалы, бауыр энцефалопатиясы, әртүрлі пребиотиктермен, пробиотиктермен және антибиотиктермен тиімді емделетіні туралы деректердің жиналуымен расталады.

Бауыр ауруларындағы ішек микробиотасы мен оның компоненттерін жақсы түсіну Осы күрделі аурулардың толық көрінісін бере алады, сонымен қатар жаңа емдеудің негізі бола алады.

Кейбір бағалаулар бойынша бауырдың созылмалы ауруы бар пациенттердің 40% - ында остеопоротикалық сынық болуы мүмкін. Gabriella Handzlik-Orlik зерттеуінде [12] бауыр циррозы, гемохроматоз, алкогольсіз бауыр ауруының сияқты бауыр ауруларының патогенезі, диагнозы, емі және олардың остеопорозмен байланысы қарастырылады.

Бауырдың әртүрлі аурулары бар 90 науқаста (m- 84,4%, F-15,6%) остеопения және остеопороз анықталды, бұл сол жастағы бауыр патологиясынан зардап шекпейтін науқастарда кездесу жиілігіне қарағанда көп [39].

Сүйек метаболизмінің бұзылуы-бауырдың созылмалы ауруының (СҚА) жиі асқынуы. Сондықтан асқынулардың алдын алу өте маңызды, атап айтқанда остеопоротикалық, әсіресе сынықтар [16].

ВГВ-мен ауыратын науқастардың басым бөлігінде шаршау белгілері болды. Чайлд-Пью-Тюркотт (CTP) шкаласы бойынша А-дан С-ға дейін жоғарылаған сайын, остеопороздың дамуымен қатар науқастар саны қалыптыдан остеопенияға дейін өсті. Сүйек кемігінің қалыпты және төмен тығыздығы (BMDW) бауыр ауруының терминальды сатысы (MELD), D дәрумені, қалқаншамаңы гормоны және аурудың ұзақтығы арасында статистикалық маңыздылық анықталды.

Outline

СӘЙКЕС КЕЛЕТІН ҚҰЖАТТАР