СЕКЦИЯ 13. ЖАҺАНДАНУ ЖАҒДАЙЫНДА ҦЛТТЫҚ ЭКОНОМИКАНЫ ЖЕТІЛДІРУ
13.1 Жасыл экономика - G-global коммуникативті
5824
1436. Рысбекова А.Р. Криминологическая характеристика женщины -
преступницы на Украине……… 5152
1437. Сулейменова М. Имплементация международно-правовых норм, регламентирующих право на жизнь в национальное законодательство Республики
Казахстан……… 5154
1438. Тишбеков Б.М. Қазақстандағы өлім жазасының кейбір мəселелері.. 5157 1439. Финк Д.А. Причины дорожно-транспортных происшествий в
странах Европы, Азии и Соединенных Штатах
Америки……… 5159
1440. Ыбырайым А.М. Причины девиантного поведения несовершен-
нолетних... 5162 1441. Шуляк Р.В. Проблема судейского усмотрения……… 5164
СЕКЦИЯ 13. ЖАҺАНДАНУ ЖАҒДАЙЫНДА ҦЛТТЫҚ ЭКОНОМИКАНЫ
5825 1456. Әкімбергенова
Әйгерім
Тұтынушылық сұраныс: ерекшеліктері,
факторлары, мəселелері... 5301 1457. Байгарашева Б.М. Сложности, перспективы и пути решения проблем
по переходу к «Зеленой экономике» в РК………… 5306 1458. Бектасова Алтын
Сабировна
Курс Казахстана на прогрессивный «Зеленый»
экономический рост……… 5309
1459. Берикболова Б.Ш Жаскайрат А.С.
Сагындыкова Ф.
Единый Накопительный Пенсионный Фонд……… 5314
1460. Болтаева Айсулу Турлыбеккызы
Зарубежный опыт повышения энергоэффектив- ности как условие модернизации зеленой
экономики………. 5318
1461. Бҧлақбай Азамат Мҧратбекҧлы
Қарашығанақ кен орнында MWD өлшеу жүйесін жанама оқпанды бұрғылауды автоматтандыруда
қолдану тиімділігін бағалау ... 5322 1462. Волошина Е.А. Инвестиционный капитал в Республике
Казахстан………. 5327
1463. Дюсембаев А.Е., Калданулы Б., Айтыкенов М.М.
Развитие малого и среднего предпринимательства
в Казахстане………. 5331
1464. Ералина Ф.М. Бюджеттік реттеудің тиімділігін арттырудың
жолдары... 5337 1465. Eрниязoвa A.,
Бaқытжaнoвa A ., Xaштaeвa А.
Қaлдықтaрды бaсқaру жүйeсiн жeтiлдiру... 5341
1466. Ертаскызы А «Жасыл экономика » ииновациларды дамыту
құралы ретінде... 5344 1467. Есенбек Гулдана
Абдуахитқызы
Қазақстанның адам капиталы сапасын жоғарлату
мəселелері... 5348 1468. Есентаева Д.К. Оценка и учет финансовых инвестиций………… 5352 1469. Есниязова Ботагоз Триботехника – как отрасль «зеленой экономики» 5355 1470. Ешенбаева С.Ә. Қазақстан Республикасындағы табиғи
ресурстардың экологиялық жағдайы... 5359 1471. Ешкеева А.Н. Политика республики Казахстан по привлечению
прямых иностранных инвестиций……… 5361 1472. Жакиянова А.С.,
Каримбекова М.С.
Қазақстан Республикасындағы газдарды тазалау
жүйелері жəне олардың қоршаған ортаға əсері... 5365 1473. Жанбырбаева
Динара Тилековна
Оптимизация деятельности банка по управлению
кредитным портфелем………. 5368 1474. Жанузакова Назерке
Болатбековна
Экологические аспекты водоснабжения в г.
Астане………. 5373
1475. Жигалова А.А. «Зелѐная экономика»: опыт, проблемы и
перспективы...
5379 1476. Жолумбетов Елдар
Маратбекович
Глобализация мировой экономики: украинский
кризис ……….. 5382
1477. Жолумбетов Елнур Маратбекович
Роль инвестиции в развитии сельскохозяйственной
продукции в РК……… 5386
1478. Жумабаева Замзам Государственно- частное партнерство в РК……..
5391
5826 1479. Жҧмабекқызы А.,
Есқақова Ф.
«Жасыл» экономика- Қазақстан дамуының жаңа
векторы... 5396 1480. Жунусова К.Ж. Проблемы обеспечения экономической
безопасности Республики Казахстан……… 5399 1481. Жунусова К.,
Рахимова А., Советова Д.
Формирование хлопково-текстильного кластера в
Казахстане ………. 5403
1482. Жылкайдарова А. Қазақстан Республикасының шағын жəне орта бизнестің қаржылық менеджментінің тиімділігі
жəне оның проблемалары... 5412 1483. Загидуллина Г.Н,
Чепикова Е.А
Основные проблемы и пути их решенияпри образовании кластеров в легкой промышленности Казахстана………
…..
5417 1484. Загипарова Г.С Современное состояние и актуальные проблемы
налогово-бюджетной политики РК………. 5422 1485. Захарова Е.С. Пути развития зеленой экономики в Казахстане на
примере системы JIPTO……… 5425 1486. Иманбалан Айнур
Арманкызы
Решение вопросов утилизации отходов в РК... 5428 1487. Исахан Д.Т. Формирование и развитие «зелѐной» экономики
Казахстана………. 5432
1488. Исенова К.К. Астана EXPO-2017: направления и привилегии.
Роль молодежи в подготовке к «Астана EXPO-2017
……….
5435 1489. Исламбек А.С. Социальная политика Казахстана в сфере
образования и здравоохранения ……… 5439 1490. Ищанова Р. Развитие зеленой экономики в Казахстане……….
5442 1491. Қабылдин А.М. Қазақстан Республикасындағы «жасыл
экономиканың» дамуын мемлекеттік қолдау... 5445 1492. Калипова К,
Аманжолова Д..
Развитие инновационного предпринимательства в
Республике Казахстан……….. 5448 1493. Калиева С.С. Сүт өнімдері өндірісінің экономикалық
тиімділігі... 5454 1494. Калиева М.Д. Коммерциялықбанктердің принципіретінде несие
саясатының мақсаты... 5457 1495. Каракесекова А.С.
Кҧраш Н.П
Қазақстанның инновациялық дамуын басқару
сапасын жетілдіру... 5460 1496. Лотова А,
Асанхан Е
Жасыл экономика – g-global коммуникативті платформасындағы диалогтың жаңа бағыты
ретінде... 5462 1497. Минов Станимир
Любомиров
How a firm’s competetive environment influences the choice of business strategy telecommunication
industry perspectives……….. 5465 1498. Минов Станимир
Любомиров
Analysis of the relationship between
telecommunication firm’s performance, role of luck
and market specific circumstances……… 5469 1499. Мҧзапбарова А.Ж. Кəсіпорынның пайдалылығы жəне оны арттыруды
жоспарлау жолдары………. 5472
1500. Муратова А.А. Органическое земледелие как один из способов
укрепления продовольственной безопасности 5476
5827
страны...
1501. Мухамедалиева Л.З., Конырбеков М.Ж.
Энергосбережение в ЖКХ - основа «Зеленой»
экономики Казахстана……….. 5479 1502. Мухамеджанова Г.Г. Зеленый рост и зеленый бизнес: проблемы и
перспективы в Республике Казахстан………. 5482 1503. Мухаметқанова А.Ж. Альтернативные источники энергии как условие
модернизации экономики………. 5487 1504. Мҧқҧшева Ә.
Қалдыбаева Т.
Рахман Ш.
Жасыл экономика. Энергияның балама көзі –
биогаз... 5492 1505. Мҧхатай Гҥлім
Шынтанқызы
Қазақстандағы «Жасыл экономика» жəне оның
даму жолдары... 5496 1506. Мырзалина Н.Б. Қазақстан Республикасындағы жұмыссыздық
деңгейі жəне оны төмендету жолдары... 5501 1507. Нукенева М.Б. «Зеленая» экономика как новый курс развития….. 5504 1508. Нҧрмағамбет И.И. Зеленая экономика - шаг к созданию «чистого
будущего»………. 5506
1509. Нурашева С.Н. Экономические аспекты регионального развития
Республики Казахстан... 5511 1510. Нҧрғали А. Н. Күн сəулесі – болашақтың сарқылмас
энергиясы... 5516 1511. Нурпеисова А.Е.,
Атимова М.Е.
Совершенствование системы управления отходами как одно из приоритетных направлений развития
«Зеленой экономики»……… ….. 5520 1512. Омар П.С. «Зеленая экономика»: глобальный тренд
развития.казахстанский путь……… 5525 1513. Орынбаев Н.М.,
Мукатова Е.Р.
Индустриальная революция – переход к зеленой
экономике... 5528 1514. Орынбасар К. О. Зеленый офис - как активная экологическая
позиция компании... 5530 1515. Перенчук М.П. Формирование стратегий международного
маркетинга под влиянием ценовой политики»…… 5533 1516. Пернебекова Ә. М. Современное состояние и проблемы гостиничного
бизнеса в индустрии туризма в Республике
Казахстан...
5537 1517. Пинега Т.В. Перспективы развития субъектов лакокрасочной
промышленности на основе экологизации
производства………..
5540 1518. Рамазанова Н.С. Жаһандану жағдайындағы «жасыл экономиканы»
дамыту қажеттігі мен маңызы……… 5544 1519. Рамашова А.Н. Қазақстан Республикасы ұйымдарында кадрлық
əлеуетті инновациялық басқару... 5548 1520. Рамм А.В.,
ТулекЕ.С.
Управления утилизации твердых бытовых
отходов…... 5552 1521. Сагидоллаева С. Қазақстан Республикасының инновациялық даму
перспективасы……… 5555
1522. Сагиндыкова А.Б. Современное состояние индустрии строительных
материалов в Казахстане………. 5559 1523. Сағынғали А.Р. Экологиялық экономика ерекшеліктері мен 5564
5828 мəселері....
1524. Садыглы Нигяр Фаик кызы
Экологический консалтинг как фактор развития зеленных технологий в экотуризме Азербайджана
(на примере северо-западной части Республики)… 5567 1525. Сайрамбай Е. А. Қазақстанның «Жасыл экономика» бағытындағы
жолы жаһандану заманындағы елдің тұрақты дамуының кепілі ретінде...
5572 1526. СаметееваМ.А. ҚР агроөнеркəсіп кешенін орнықты дамуын
инвестициялауды жетілдіру жолдары... 5576 1527. Скендирова Д.М. Вклад некоммерческих организаций в практику
модернизации государства и гражданского
общества в Республике Казахстан... 5580 1528. Сламбеков Ануар Салық əкімшілігінің тиімділігі жəне оны жетілдіру
жолдары... 5584 1529. Тайбеков Д.Д. Сущность и теоретические основы обеспечения
экономической безопасности... 5589 1530. Талпакова Ж.Е. Байқоңыр –ғарыштық жібек жолы...
5595 1531. Тлеубердиева С.С. Переход на «Зеленую экономику» как фактор
системных преобразований в экономическом
развитии республики Казахстан... 5599 1532. Тлеугулова А.А. «Зеленая» экономика: глобальный тренд развития.. 5602 1533. Торебекова А.Е. Арал маңында «жасыл экономиканы» дамыту
негізі – экологиялық жағдайды тұрақтандыру... 5607 1534. Тохтарова Ж.К. Концессия: мемлекеттік – жеке серіктестіктің
тиімді механизмі ретінде... 5610 1535. Тӛлеу Н.М. Қазақстан-2050 стратегиясы жəне «Жасыл»
экономика мəселелері... 5613 1536. Умаргали Д Инновации – движущий фактор глобальной
конкуренции... 5616 1537. Фрибус А.А Некоторые аспекты в международном опыте
финансирования зеленой экономики... 5621 1538. Хайтбаева Ф,
Хайтбаев Ф
Инновационная экономика , как фактор
креативности развития экономики Казахстана... 5624 1539. Хасенова К.Е Зеленая экономика – основа для решения
экономических проблем ВКО... 5629 1540. Шавлинская А.М. Зеленая экономика - новый вектор устойчивого
развития……… 5634
1541. Шарипова Ж.К. Развитие банковской системы в условиях
глобализации... 5637 13.2 Туризм саласын дамытудағы заманауи мәселелер
5641 1542. Абильдина К.Р. Развитие малого бизнеса в сфере туризма……… 5641 1543. Азизова Самира
Саядгызы
Возможности развития треккинг туров в Азербайджане (на примере Аг-Гельского национального парка)...
5645 1544. Алиппаева Г.С. Государственное регулирование развития туризма
в Казахстане……… 5649
1545. Аскар Асель Особенности развития туризма……… 5652 1546. Аскаралиева Н.Д. Специфика учета в туризме... 5654
5829
1547. Борзова Ю.А. Индустрия гостеприимства в Республике
Казахстан: проблемы развития………. 5656 1548. Величко Е.В,
Мазин В.
Чернобыльская зона как перспективный маршрут
экстремального туризма……….. 5660 1549. Ермаханова А.И. Балқаш аймағындағы туризмнің даму жағдайы.... 5663 1550. Ермеков Бақытжан
Ермекҧлы
Туристік фирмалар қызметіндегі маркетингті жетілдіру (Шығыс Қазақстан облысы
материалдары негізінде)... 5665
1551. Есенгалиева Т.А. Атырау облысындағы іскерлік туризмнің дамуы
мен перспективасы... 5670 1552. Жунисбек Т.С. Развития индустрии туризма в республике
Казахстан – один из основных источников
дохода………. 5673
1553. Жҧмабеков Бейбарыс
EXPO – 2017 қарсаңында Сыр өңірінің туристік
əлеуетін дамыту жолдары... 5676 1554. Калиева А.Е. Шығыс Қазақстан облысында емдік-сауықтыру
туризмінің даму қарқыны... 5681 1555. Карплюк К.В. Перспектива развития промышленного туризма в
Украине(на примере Днепропетровского
региона)……… 5684
1556. Карплюк К.В. Опыт экологического туризма Швейцарии для повышения конкурентоспособности
туристической отрасли государства……… 5688 1557. Кенжембетова Ж.К. Состояние и перспективы развития туристской
деятельности в Казахстане……… 5691 1558. Красников П.Д. Основные тенденции развития международного
туризма……… 5695
1559. Кубаева М. А. Қонақ үй индустриясындағы отандық бренд
қалыптасуының мəселері мен мүмкіншіліктері... 5700 1560. Ли А.О. Развитие индустрии туризма с использованием
модели государственно-частного партнерства…… 5703 1561. Маулен А.Т. Экологический туризм – один из новых
направлений роста «Зеленой экономики»... 5706 1562. Муратова Жансулу Развитие медицинского туризма в Республике
Казахстан………. 5709
1563. Мукатова Р.А. Туристік индустрия дамуындағы туризм
менеджменті мен инфрақұрылымның рөлі... 5712 1564. Мҧхтар Л.К. Activities of the regional integration processes in
tourism in South-east Asian countries………. 5717 1565. Нурпеисова А.Е. Туристский кластер как инструмент повышения
конкурентоспособности отрасли………. 5719 1566. Пернебекова А.М. Современное состояние и проблемы гостиничного
бизнеса в индустрии туризма в Республике
Казахстан... 5723 1567. Сабырова З.Ш. Казахстан – страна с обеспеченными природными
и социально-экономическими ресурсами для
развития индустрии туризма……….. 5726 1568. Сағидуллақызы Ж Жасанды аттракцияға негізделген туристік өнім
қалыптастыру жолдарымен оның туристік
бизнестегі қолдану үлгілері... 5731 1569. Садуова Р.А. Современное состояние и проблемы развития 5735
5830
туризма в Республике Казахстан………..
1570. Сапиева А.П. Жамбыл облысы, Жуалы ауданы, Шақпақ өңіріндегі табиғи ресурстар жəне олардың
туризмде қолданылуы... 5739 1571. Снасапина А.С.
Касымханкызы А.
Ақтөбе облысындағы Әйтеке би ауданының
туристік мүмкіндіктері... 5742 1572. Ставицкая А.В. Повышение роли государственного содействия
развитию образовательного туризма... 5746 1573. Стеблянко И.О. Развитие туристической отрасли Украины:
проблемы и перспективы……… 5750 1574. Сҥйіндікова А. Е Қазақстандағы санаторлы – курорттық туризмнің
даму болашағы... 5753 1575. Тажибаев Т.К Развитие индустрии туризма в Республике
Казахстан... 5755 1576. Тайлюбек А.А. Государственное регулирование туристской
деятельности в Республике Казахстан... 5758 1577. Талпакова Ж.Е. Байқоңыр – ғарыштық жібек жолы... 5760 1578. Шилибекова Б.С. E-marketing the main in providing of the world
tourism product... 5764
5040
12.3 Қылмыстық қҧқық. Қылмыстық процессуалдық қҧқық. Криминология.
ӘОЖ: 343.131. 5
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ МЕДИАЦИЯ ИНСТИТУТЫН ҚҦҚЫҚТЫҚ РЕТТЕУ МӘСЕЛЕЛЕРІ
Адильжанова Н.Т.
Еуразия ұлттық университетінің «Заңтану» мамандығының 3 курс докторанты
Қазіргі таңда елбасы Н.Ә. Назарбаевтың тапсырмаларын орындау шеңберінде қоғамдық қауіпсіздік пен құқықтық тәртіпті нығайту мақсатында қажетті шаралар кешені қабылдануда, қылмыстық заңнаманы ізгілендіру үрдісі, азаматтардың құқықтарын сот арқылы қорғау, дауларды сотқа дейін бітімгершілікке келу жолымен шешу, соның ішінде медиация үрдісі мүмкіндіктері кеңейтілу үстінде.
Медиация институты кӛптеген дамыған мемлекеттердің құқықтық тәжірибесіне енген, алайда, қазақ қоғамында бұл институттың дамуына серпін берген заңдардың қабылдануына қарамастан, дауларды дәстүрлі сот тәртібімен шешу жолдары халық санасында нық орнаған.
Сондықтанелімізде медиацияны сот жүйесіне интеграциялаудың тиімді тетіктерін қалыптастыру қажеттігі туындап отыр.
Медиатор боламын деушілер кӛп, бірақ халық дауларды медиаторлар арқылы шешуге болатынын түсінбейді, оларға жүгінбейді. Әрине, бұл ғажап та емес. Медиация олар үшін таңсық құбылыс, олардың санасында кеңестік менталитет – жанжалдарды тек сот тәртібімен шешу қалыптасқан. Сондықтан біздің пікірімізше, аталған институтты дамыту жӛніндегі туындап отырған мәселелерді қазіргі таңда қоғамда қалыптасқан тенденцияға қарап шешуге тырысу керек. Яғни, халық сотқа сенсе, медиацияны да дамытудың бірден бір дұрыс жолы сот мекемелерімен тығыз қарым-қатынас жасау болып табылады.
Судья – ол арнайы құзыреті бар, мемлекет атынан шешім шығаратын тұлға, ал медиатордың мәртебесі халыққа беймәлім, ол ешқандай заңды күші бар шешім қабылдамайды, алайда, медиация рәсімі барысында қол жеткізілген келісім, заңға қайшы болмаған жағдайда, соттың ұйғарымымен бекітіліп заңды сипатқа ие болады.
Мен ӛз баяндамамда заңнамаға сәйкес сот процесі барысындағы медиация рәсімінің жүргізілуін ашып кӛрсеткім келеді. Яғни сотқа талапкерден талап-арыз түскен сәттен бастап медиацияны қалай ұсыну керек, тараптар медиацияға келісім берген жағдайда медиация құжаттарының рәсімделуі, сотпен бекітілуі жайында болмақ.
ҚР Азаматтық іс жүргізу кодексінің 152-бабына сәйкес судья талап арыз түскен күннен бастап бес күн мерзімде оны сот ісін жүргізу үшін қабылдау туралы мәселені шешуге құқылы.
Талап арызды қабылдай отырып, судья азаматтық іс қозғау туралы ұйғарым шығарады.
ҚР «Медиация туралы» заңының 20-бабының 4-тармағына сәйкес тараптарға медиацияға жүгінуге ұсыныс басқа тараптың ӛтініші бойынша, сот немесе қылмыстық қудалау органымен жасаулынуы мүмкін.
ҚР Азаматтық іс жүргізу кодексінің 166-бабының 1-тармағына сәйкес арызды қабылданғаннан және азаматтық істі қозғағаннан кейін судья оны уақытылы және дұрыс шешуді қамтамасыз ету мақсатымен сотта іс қарауға істі әзірлейді . Осы кодекстің 167-бабы бойынша азаматтық істерді сот талқылауына әзірлеу, егер заңнамалық актілерде ӛзгеше белгіленбесе, арыз қабылданған күннен бастап жеті жұмыс күнінен кешіктірмей жүргізілуге тиіс. 170-баптың 4-тармағына және 185-бапқа сәйкес тараптарға дауды шешу үшін олардың аралық сотқа жүгіну не дауды медиация тәртібімен шешу құқықтарын және мұндай әрекеттің
5041 салдарларын түсіндіреді.
Міне, осы сәттерде тараптарға медиация жайында дұрыс ақпарат берілуі керек.
Неғұрлым сот процесі мерзімі ұлғайған сайын соғұрлым медиацияны сәтті ӛткізу мүмкіндігі жоққа шығарылады.Медиация сот процесінің кез келген сатысында жүргізілетіндігі бізге мәлім.
Алайда істің екі жаққа да тиімді, әрі жанжалдың одан әрі ушықпай тұрып шешілгендігі дұрыс деп санаймыз. Сондықтан медиация рәсіміне жүгінуді уақтылы, нақты айтсақ, талап-арыз сотқа түскен күннен бастап тараптарға медиацияға жүгіну туралы ұсыныс жасалса нұр үстіне нұр болар еді.
Медиация жӛнінде ұсыныс енгізудің 2 тәсілі бар: ауызша және жазбаша.
Ауызша ұсыныс жасау барысында медиацияны ұсынып отырған тұлға тараптарға олардың арасында туындаған дауды сотқа баламалы да тәсілдермен шешу мүмкіндігінің бар екендігін, олардың артықшылығы (мерзім, шығын, тараптардың мүдделерінің қанағаттандырылуы тұрғысынан), салдарлары (мәселен, тараптар медиация барысында келісімге қол жеткізсе, заңға қайшы келмеген жағдайда, сот бұл келісімді ұйғарыммен бекітеді, бұл ретте тӛленген мемлекеттік баж Қазақстан Республикасының Азаматтық іс жүргізу кодексінде кӛзделген тәртіппен тӛлеушіге қайтарылады) жайында түсінік беруі тиіс.
Медиацияға жүгіну туралы ұсыныс жазбаша нысанда да жүргізілуі мүмкін.
Аталған жазбаша ұсынысты тараптарға судья азаматтық істі сотқа қабылдауға дейін, яғни заң бойынша кӛзделген 5 күн ішінде беруіне болады. Ал істі сотқа әзірлеу, істі сотта қарау барысында (ҚР АІЖК 170 б. 4 т., 185 б.) ауызша нысанда тағы да ұсынуы мүмкін, бұл әрекеттер заң шеңберінде кӛзделгенін атап ӛткен жӛн.
ҚР Азаматтық іс жүргізу кодексінің 242-бабының 7-тармағына сәйкес тараптар медиацияны жүргізу туралы келісім жасаған жағдайда сот іс бойынша іс жүргізуді тоқтата тұруға міндетті. Медиацияны жүргізу мерзімі ұзартылған кезде тараптар бұл туралы бірлескен жазбаша хабарламамен сотқа хабарлауы тиіс. ҚР «Медиация туралы» заңының 23-бабының 3- тармағына сәйкес тараптар арасында жасалатын медиация туралы шарт - іс бойынша іс жүргізуді тоқтата тұру негізі болып табылады.
Тараптар медиацияны жүргізу туралы ӛтініш білдіргеннен кейін медиация туралы шарт жасайды. Медиация рәсіміне байланысты барлық құжаттардың мазмұнын алдарыңыздағы қосымшалардан кӛре аласыздар.
Медиация соттың қарауында жатқан жеке және (немесе) заңды тұлғалар қатысатын азаматтық, еңбек, отбасылық және ӛзге де құқық қатынастарынан туындайтын дауларды реттеу кезінде медиация туралы шарт жасалған күннен бастап күнтізбелік отыз күннен кешіктірілмей аяқталуға тиіс. Қажет болған жағдайда тараптардың бірлескен жазбаша хабарламасы бойынша медиацияны жүргізу мерзімін сот күнтізбелік отыз күнге дейін ұзартуы мүмкін, бірақ жиынтығында ол күнтізбелік алпыс күннен аспауға тиіс.
Тәжірибеде азаматтық істер бойынша медиацияның жүргізілуі 2-3 сағатты да алуы мүмкін.
ҚР «Медиация туралы» заңының 26-бабына сәйкес медиация:
1) тараптар дауды (дау-шарды) реттеу туралы келісімге қол қойған жағдайда – мұндай келісімге қол қойылған күннен бастап;
2) медиатор дауды (дау-шарды) медиация арқылы шешу мүмкіндігін болдырмайтын мән- жайларды анықтаған жағдайда;
3) тараптар дауды (дау-шарды) медиация арқылы шешудің мүмкін еместігіне байланысты медиациядан жазбаша бас тартқан жағдайда – тараптар жазбаша бас тартуға қол қойған күннен бастап;
4) тараптардың біреуі медиацияны жалғастырудан жазбаша бас тартқан жағдайда – медиатор жазбаша бас тартуды жіберген күннен бастап;
5042
5) медиацияны жүргізу мерзімі аяқталған жағдайда –ол аяқталған күннен бастап тоқтатылады.
Медиация рәсімі тараптардың дауды реттеу туралы немесе медиацияны тоқтату туралы келісімге қол жеткізуімен аяқталады.
ҚР «Медиация туралы» заңының 27-бабының 5-тармағына сәйкес азаматтық процесс барысында медиацияны жүргізу кезінде тараптар қол жеткізген дауды (дау-шарды) реттеу туралы келісім дереу іс жүргізуінде азаматтық іс жатқан судьяға жіберіледі. Дауды реттеу туралы келісімді сот Қазақстан Республикасының Азаматтық іс жүргізу кодексінде кӛзделген тәртіппен бекітеді.Бұл ретте тӛленген мемлекеттік баж Қазақстан Республикасының Азаматтық іс жүргізу кодексінде кӛзделген тәртіппен тӛлеушіге қайтарылуға тиіс.
ҚР «Медиация туралы» заңының 23-бабының 4-тармағына сәйкес азаматтық процесс шеңберінде жүргізілген медиация тоқтатылған жағдайда тараптар іс жүргізуінде азаматтық іс жатқан сотқа тез арада:1) дауды реттеу туралы келісімге қол қойылған жағдайда – аталған келісімді;2) ӛзге жағдайларда – осы Заңның 26-бабында кӛзделген негіздерді кӛрсете отырып, медиацияны тоқтату туралы жазбаша хабарламаны жіберуге міндетті.(құжат үлгілері қосымшада кӛрсетілген).
ҚР Азаматтық іс жүргізу кодексінің 193-бабының 1,2,3-тармақтарына сәйкес дауды медиация тәртібімен реттеу туралы келісімнің шарттары сот отырысының хаттамасына енгізіледі және оларға тиісінше талап қоюшы, жауапкер немесе екі тарап та қол қояды. Егер дауды медиация тәртібімен реттеу туралы келісім сотқа жолданған жазбаша арыздарда жазылса, олар іске қоса тіркеледі, бұл туралы сот отырысының хаттамасында кӛрсетіледі.
Дауды медиация тәртібімен реттеу туралы келісім бекітілгенге дейін сот тараптарға тиісті іс жүргізу әрекеттерінің салдарын түсіндіреді.
Дауды медиация тәртібімен реттеу туралы келісімді бекіту туралы сот ұйғарым шығарады, сол арқылы осымен бір мезгілде іс бойынша іс жүргізу тоқтатылады. Ұйғарымда тараптардың сот бекітетін бітімгершілік келісімінің немесе дауды медиация тәртібімен реттеу туралы келісімнің шарттары кӛрсетілуге тиіс.
ҚР Азаматтық іс жүргізу кодексінің 49-бабының 2-тармағына сәйкес егер бұл іс- әрекет заңға қайшы келсе немесе басқа біреулердің құқықтарын,бостандықтарын және заңмен қорғалатын мүдделерін бұзатын болса, сот тараптардың дауды медиация тәртібімен реттеу туралы келісімін бекітпейді.
ҚР Азаматтық іс жүргізу кодексінің 193-бабының 5-тармағына сәйкес тараптардың дауды медиация тәртібімен реттеу туралы келісімін бекітпеген жағдайда, сот бұл туралы ұйғарым шығарады және істі мәні бойынша қарауды жалғастырады.
Тағы бір айта кететін маңызды жайт – ол медиатордың сыйақысы, яғни медиатор медиация рәсімін жүргізу барысында қандай мӛлшерде ақы алады?
ҚР «Медиация туралы» заңының 22-бабына сәйкес медиацияны жүргізуге байланысты шығыстар мыналарды қамтиды:
1) медиаторға сыйақы тӛлеу;
2) медиацияны жүргізуге байланысты медиатор шеккен шығыстар, оның ішінде дау қаралатын жерге жол жүру ақысын тӛлеуге, қонақүйде тұруға және тамақтануға арналған шығыстар.
Кәсібимедиаторлармедиацияныақылы да, тегіннегізде де жүзегеасырады.Кәсіпқой медиатор (медиаторлар) сыйақысының мӛлшері медиация басталғанға дейін медиатормен (медиаторлармен) тараптардың келісімі бойынша айқындалады.Егер тараптардың келісімімен ӛзгеше белгіленбесе, медиацияны жүргізуге байланысты шығыстарды тараптар бірлесіп тең үлестермен тӛлейді.Егер медиатор ӛзінің бейтараптығына кедергі келтіретін мән-жайларға байланысты медиацияны жүргізуден бас тартса, ол тараптардың ӛзіне тӛлеген ақшалай сомасын
5043
қайтаруға міндетті. Алайда, медиация рәсімі басталып кетіп, тараптардың біреуі одан бас тартқан жағдайда, тӛлемақы қайтарылмайды.
Әрбір медиаторлар ұйымының медиация рәсімін жүргізуге байланысты бекіткен тарифтері болады. Мысалы, «Медиаторлар Одағы» қоғамдық бірлестігі бекіткен тариф мӛлшерлері келесідей:
Медиатор сыйақысы:
Мҥліктік емес сипаттағы даулар
Кәсіпкерлік қызметті заңды тұлға құрмай жүзеге асырып жатқан азаматтар және заңды тұлғаларға:
1). Сағаттық медиация – 2 500 теңге
2). Тиянақталған (фиксированная) медиация – 30 000 теңге Жеке тұлғаларға:
1). Сағаттық медиация – 850 теңге
2). Тиянақталған (фиксированная) медиация – 10 000 теңге Мҥліктік сипаттағы даулар
Кәсіпкерлік қызметті заңды тұлға құрмай жүзеге асырып жатқан азаматтар және заңды тұлғаларға:
1). Сағаттық медиация – 10 000 теңге
2). Тиянақталған (фиксированная) медиация – дауланып отырған соманың 1 % кӛлемінде Жеке тұлғаларға:
1). Сағаттық медиация – 2500 теңге
2). Тиянақталған (фиксированная) медиация – дауланып отырған соманың 0,5 % кӛлемінде
Медиация Астана қаласынан тыс жерде жүргізілетін болса, медиатор шеккен шығыстар, оның ішінде дау қаралатын жерге жол жүру ақысын тӛлеуге, қонақүйде тұруға және тамақтануға арналған шығыстарды тараптар ҚР Еңбек Кодексінің 1 б. 1 т. 81 тармақшасына сәйкес, Салық және бюджетке тӛленетін басқа да міндетті тӛлемдер туралы Кодекстің 101-103 баптарына сәйкес кӛзделген тәртіппен тӛлейді.
Ескерту:
Медиаторлар келесі тұлғаларға қатысты медиацияны тегін жүзеге асырады:
1). Мүгедектер және Ұлы Отан соғысына қатысушылар;
2). Мүгедектер және Ұлы Отан соғысына қатысушыларға теңестірілген тұлғалар;
3). 1 және 2 топтағы мугедектер;
4). Мүгедек балалары бар немесе оларды тәрбиелеп отрырған отбасылары;
5). ҚР Үкіметімен бекітілген аурулар тізілімінде кӛрсетілген ауыр созылмалы аурумен ауыратын тұлғалар;
6) Зейнеткерлер (жасыбойынша);
7). Жетім балалар, 29 жасқа толмаған ата-анасының қамқоршылығынсыз қалған балалар, кәмелетке толғанға дейін ата-анасынан айырылған балалар;
8) Оралмандар;
9) Табиғи және техногенді сипаттағы тӛтенше жағдай, табиғи апат салдарынан тұрғын үйден айырылған тұлғалар;
10). Кӛпбалалы отбасылар;
11). Мемлекеттік немесе қоғамдық міндеттерді, әскери қызметті, адам ӛмірін құтқару, құқықтық тәртіпті қорғау нәтижесінде қаза болған тұлғалар отбасылары.
Медиация рәсімінің тағы бір артықшылығы – ол сыбайлас жемқорлықтың мүмкін еместігі, жоқтығы. Медиатор ешқандай шешім шығармайды, ол тек тараптардың ӛз бетімен тиімді шешімге келуіне ықпал етеді. ҚР «Медиация туралы» заңының 5-бабының 2-тармағына
5044
сәйкес медиация тараптары оның кез келген сатысында медиациядан бас тартуға құқылы. Осы заңның 12-бабының 1-тармағына сәйкес медиация тараптары ӛзара келісім бойынша басқа медиаторды таңдауға құқылы.
Тараптарды татуластыру институтын дұрыс қолдану жәбірленушiнiңқылмыстық процестегі рӛлi мен белсенділігін арттыруға, оның бұзылған құқықтары мен бостандықтарын тез қалпына келтiруге жәрдемдеседi, сонымен бiрге қылмысты жасаған, соңынан жәбiрленушiмен татуласу және зиянның есесiн толтыру түрiнде байқалатын оң тәртiбiмен танылған адамдарға адамгершiлiкпен қарауға бағытталған.
Қылмыстық процесті жүргізуші орган қылмыс жасаған адамға және жәбірленушіге Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің 67-бабы, Қылмыстық іс жүргізу кодексінің 68 (сезiктiнің медиация тәртібімен жәбірленушімен татуласуға құқығы), 69 (айыпталушының медиация тәртібімен жәбірленушімен татуласуға құқығы), 75 ( жәбірленушінің күдіктімен, айыпталушымен медиация тәртібімен татуласуға құқығы), 391-баптың 5-тармағына(cудья тараптарға бiтiмге келу, оның ішінде медиация тәртібімен бітімге келу мүмкiндiктерiн түсiндiруге мiндеттi)сәйкесмедиация тәртібімен татуласу құқығын түсіндіруге міндетті.
ҚР ҚІЖК-нің 82-бабының 5-тармағына сәйкес медиаторды, заңда кӛзделген жағдайларды қоспағанда, іс жүргізу барысында куә ретінде тартуға жол берілмейді.
ҚР ҚІЖК-нің 88-1-бабына сәйкес қылмыстық іс жүргізу барысында медиатордың келесі құқықтары бар:
1) медиация тараптарына қылмыстық процесті жүргізетін орган беретін ақпаратпен танысу;
2) медиация тараптары болып табылатын қылмыстық процеске қатысушылар туралы деректермен танысу;
3) қылмыстық іс жүргізу заңына сәйкес кездесулердің саны мен ұзақтығын шектемей медиация тараптары болып табылатын қылмыстық процеске қатысушылармен жеке және құпия кездесу.
Басты сот талқылауының дайындық бӛлімінде ҚІЖК 343-бабына сәйкес тӛрағалық етушi тараптардан медиация рәсімін ӛткізу туралы ӛтiнiштерiнің бар-жоғы туралы сұрайды. Сот талқылауыныңқалған қатысушыларының пiкiрiн тыңдағаннан кейiн сот мәлiмделген әрбiр ӛтiнiштi, оның ішінде медиация рәсімін ӛткізу туралы ӛтінішті қарауға, оны қанағаттандыруға немесе ӛтiнiштi қанағаттандырудан бас тарту туралы дәлелдi қаулы шығаруға тиiс.
ҚР ҚІЖК-нің 391-бабының 5-тармағына (cудьяның жеке айыптау iсi бойынша сотталқылауы басталғанға дейiнгi iс-әрекеттерi) сәйкессотқа дау-шарды медиация тәртібімен реттеу туралы келісім түскен жағдайда осы Кодекстiң 37-бабының бiрiншi бӛлiгiнiң 6-тармағы (Қылмыстық iс қозғауға болмайтын, ал қозғалған қылмыстық iс тоқтатылуға тиiс жағдайлар: 6) жеке айыптаушының - осы Кодекстiң 33-бабының екiншi бӛлiгiнде кӛзделген жағдайларды қоспағанда, осы баптың бiрiншi бӛлiгiнде кӛзделген қылмыстар туралы iстер бойынша айыптаудан бас тартуы) негiзiнде судьяныңқаулысымен iс бойынша iс жүргiзу тоқтатылады.
ҚР «Медиация туралы» заңының 27-бабына сәйкес қылмыстық процесс барысында медиацияны жүргізу кезінде тараптар қол жеткізген дау-шарды реттеу туралы келісім жәбірленушіге келтірілген залалдың орнын толтыру және қылмыс жасаған адамның жәбірленушімен татуласуы жолымен дау-шарды реттеу туралы келісімді білдіреді.
Аталған келісім дереу іс жүргізуінде қылмыстық іс жатқан қылмыстық процесті жүргізетін органға жіберіледі және Қазақстан Республикасының Қылмыстық іс жүргізу кодексінде кӛзделген жағдайларда қылмыстық қудалауды болдырмайтын не оны жүзеге асырмауға мүмкіндік беретін мән-жай болып табылады.
ҚР «Медиация туралы» заңының 27-бабына сәйкес Тараптардың медиация туралы шарт жасасуы қылмыстық іс бойынша іс жүргізуді тоқтата тұрмайды. Қылмыстық сот ісін жүргізу