PEDAGOGICAL SCIENCE
Таблица 2. Обобщение эволюции казахстанских учебников Б.С. Каримовой
Период Требования образования Особенности учебников
Советская эпоха
Централизованные учебники и их переводные версии
Идеологизированное содержание. Опора на фундаментальные знания Первые
казахстанские учебники
Формирование системы подготовки казахстанских учебников.
Постановление ПРК - Государственная целевая программа подготовки и издания учебников и учебно-методических комплексов для общеобразовательных школ РК.
В 1997-2001 годах введено издание и печать учебников и УМК на конкурсной основе. Издание и печать учебников и УМК осуществляли:
Сохранение советской концепции. Расширение казахстанского
содержания
189
“Корпорация Атамұра” (1-7 классы), издательство
“Мектеп” (8-11 классы) и издательство “Жазушы”
(1-11 классы на узбекском языке).
Традиционные учебники
Создание конкурентной среды в издании учебников
_____
В соответствии с “Инструкцией по организации подготовки и издания учебной литературы для организаций образования”, утвержденной 24 мая 2004 года, начато внедрение альтернативных учебников
Опора на
фундаментальные знания.
Информационная функция.
Монологичность
Учебники обновленного содержания
Новая система разработки и оценки качества учебников
____
Повышение качества экспертизы:
Разработка новых методологических подходов к оцениванию качества учебных изданий.
Увеличение количественного и усиление качественного состава предметных комиссий.
- Повышение транспарентности процесса экспертизы (Портал общественной оценки, чат).
Кодификация экспертируемых учебных материалов.
- Передача авторских прав Министерству.
- Лингвистический анализ
Усиление развивающей функции, практико- ориентированность,
Внедрение инновационных подходов
Интерактивность
электронные и
мультимедийные приложения
В настоящее время в Казахстане внедряются в школе и вузах электронные учебники и пособия. Такие учебники и пособия снабжены иллюстрациями и анимацией, интерактивными материалами, видео, игровыми средствами, электронными глоссариями, словарями. Сейчас электронные учебники можно просматривать не только на компьютерах, но и на планшетах и мобильных телефонах. Например, для школьников по многим предметам подготовил учебники Национальный центр информатизации образования, под руководством Г.К. Нургалиевой.
Возможно в будущем, в электронном учебнике каждый термин будет поясняться по клику, задания будут сопровождаться обучающими видеороликами, электронный лектор сможет появляться в комнате в виде голограммы. Может появится обратная связь с создателями учебника — для того, чтобы каждый обучающий материал создавался в соответствии с индивидуальными особенностями и потребностями ученика [1]. Но главное, чтобы учебники давали не только интеллектуальные (теоретические) знания, а еще содержали в себе элементы духовно-нравственного образования.
Взаимосвязи методической системы и учебника
Методическая система преподавания и обучения предмету в школьном образовании тесно связана с учебником. С одной стороны, учебник отражает разработанную концепцию и методическую систему преподавания предмета. С другой стороны, учебник является явным атрибутом и определяет стержень методики преподавания предмета в формальном образовании. Например, в случае действия параллельных учебников по предмету, по факту учебник и будет задавать методическую систему обучения. Другое дело, вузовская система образования, где методическая система в виду академической свободы преподавателя определяется более самостоятельно, и учебники, по сути, не всегда играют первую скрипку в методической системе преподавания. В вузе педагог опирается на разнообразие учебников, а также на свой практический опыт профессиональной трудовой деятельности.
С. В. Казакова [4] подчеркивает, что методическая система как понятие трактуется в науке по- разному: как концепция, образовательная модель взаимосвязанных компонентов, совокупность взаимосвязанных компонентов, сложное динамическое образование, система обучения какому-либо предмету и т. д. Учебник - книга, в которой систематически излагаются основы знаний в определённой области на уровне современных достижений науки и культуры; основной и ведущий вид учебной литературы. Методическая система обучения - это упорядоченная совокупность взаимосвязанных и взаимообусловленных методов, форм и средств планирования и проведения, контроля, анализа
190
направленных на повышение эффективности обучения [5]. Учебник - книга, излагающая основы научных знаний по определенному учебному предмету [6]. Учебник - книга, предназначенная для изучения какого- либо учебного предмета [7]. Учебная книга - ведущее средство, призванное организовать учебный процесс, содержащее систематизированное изложение знаний по определенному курсу, способствующее воспитанию и развитию детей [8].
В педагогике известны функциональный подход к проектированию методической системы авторов - А. М. Пышкало, Н. В. Кузьмина, А. И. Архангельский [9-10]. Здесь «методическая система – это структура, компонентами которой являются цели обучения, содержание обучения, методы обучения, формы и средства обучения» [9, с.16]. Изменение одного из ее компонентов ведет к изменению другого. В. И.
Загвязинский предлагает деятельностный подход: методическая система – это «… любые образовательные концепции и системы требуют для своей реализации, определённой системы действий. Если эта система достаточно вариативна и гибка, её чаще называют методической…», в противном случае такая система приобретает форму педагогической технологии [10]. Г.И. Саранцев говорит о личностно-ориентированном подходе: «В центре внимания методической системы - ученик, его саморазвитие, поэтому сейчас к исходным положениям, определяющим специфику методической системы обучения добавляют структуру личности, закономерности ее развития» [9-10]. М.В. Рыжаков заявляет о концептуальном подходе, если система строится на определенной теоретической концепции [10].
Заключение
Мы рассмотрели исторические аспекты развития школьного учебника, в том числе в Казахстане, а также взаимосвязи учебника и методической системы преподавания предмета.
В заключении, подчеркнем, что разработка методической системы преподавания предмета в школе и методическая система учебника, как и сам учебник, тесно взаимосвязаны. Их цели, ожидаемые результаты, концептуальные основы, ведущие идеи, методики обучения должны быть согласованы. Более того целевые и результативные блоки тесно перекликаться, и в чем-то даже могут совпадать. Объективная часть методической системы обучения предмету также помимо учебника отражается во всем учебно- методическом комплексе: методических руководствах для учителей и тетрадях для учеников. Субъективно – методическая система связана с методикой преподавания каждого урока непосредственно учителем, а поэтому может зависеть от методических компетенций и стиля обучения/преподавания учителя.
СПИСОК ИСПОЛЬЗОВАННОЙ ЛИТЕРАТУРЫ:
1. История школьных учебников // Эл.ресурс - https://www.ucheba.ru/article/3231
2. Коменский Я.А. О воспитании: Золотой фонд педагогики. – М.: Школьная пресса, 2003. – 192 с.
3. Каримова Б.С. Новому обществу – новый учебник // Презентация Международной конференции НИШ «Расширяя границы изменений в образовании: апробация и трансляция», 27-28 октября 2016. – Астана, 2016.
4. Казакова С. В. Реализация системного подхода к формированию аудиальной культуры учащихся начальной школы //Педагогическое образование в России. -2012. - № 1. - С.1–7.
5. Сильченкова Л.С. Психология формирования механизма чтения // Начальная школа. - 2010. - №7.
6. Коменский Я. А. Великая дидактика. - М., 1988.
7. Педагогика. Учеб. под ред. Л.П. Крившенко. - М., 2005. С. 421.
8. Ефремова Т. Ф. Толковый словарь русского языка [Электронный ресурс] //Режим доступа: http://www. efremova.
info/ (дата обращения 20.08. 2018). – 2012.
9. Курманалина Ш.А. Методология и технология создания электронной методической системы в условиях информатизации образования: автореферат… д.п.н. 13.00.02. – Алматы, 2002.
10. Фещенко Т. С. К вопросу о понятии «методическая система» // Молодой ученый. — 2013. — №7. - С. 432-435. — URL https://moluch.ru/archive/54/7383/
191
Садуакасов Д.Т., аға оқытушысы,
Қазақстан Республикасына еңбек сіңірген жаттықтырушы, Бокс және ауыр атлетика кафедрасы,
Қазақ спорт және туризм академиясы, E-mail: [email protected]
Искаков Т.Б., PhD докторы,
Бокс және ауыр атлетика кафедрасының меңгерушісі, Қазақ спорт және туризм академиясы,
E-mail: [email protected] Цхвирашвили Б.С.,
аға оқытушысы,
Қазақстан Республикасына еңбек сіңірген жаттықтырушы, Бокс және ауыр атлетика кафедрасы,
Қазақ спорт және туризм академиясы, E-mail: [email protected]
Габдулов Э.Х.
доцент,
Қазақстан Республикасына еңбек сіңірген жаттықтырушы, Бокс және ауыр атлетика кафедрасы,
Қазақ спорт және туризм академиясы, E-mail: [email protected]
БОКСТА СОҚҚЫ СЕРИЯЛАРЫНА ҮЙРЕТУ ӘДІСТЕМЕСІ
Аңдатпа. Мақалада жаттықтырушыларды спортшылардың дайындық резервтерін іздеуге ынталандыратын ұрыс әрекеттерінің өсіп келе жатқан қарқынын көрсететін боксшылардың жарыс қызметінің талдануы беріледі.
Авторлармен зерттеу нысаны ретінде - білікті боксшылардың техникалық-тактикалық дайындығы, пәні ретінде боксшыларды соққы серияларына үйрету әдістемесі таңдалды. Зерттеудің мақсаты соққы серияларының ырғақты- қарқынды құрылымын зерттеу және оған үйрету әдістемесі болды. Жүргізілген эксперимент әзірленген әдістеменің дәстүрлімен салыстырғанда тиімділігінің жоғары екендігін көрсетті.
Кілт сөздер: әдістеме, серия, соққы, техника, симметрия, тиімділік, ырғақ, қарқын.
Аннотация. В статье представлен анализ боксерской активности боксера, показывающий растущую скорость боевой активности, которая побуждает тренеров искать резервных спортсменов. Предметом исследования является техническая и тактическая подготовка квалифицированных боксеров и методика подготовки боксеров к попаданию в серии в качестве предмета их исследований. Целью исследования было изучение методики обучения и изучения ритма и интенсивности ударных рядов. Эксперимент показал высокую эффективность по сравнению с традиционным методом.
Ключевые слова: техника, серия, хит, техника, симметрия, эффективность, ритм, темп.
Summary. The article presents an analysis of the boxing activity of a boxer showing an increasing rate of combat activity that encourages coaches to seek out reserve athletes. The subject of the study is the technical and tactical training of qualified boxers and the method of training boxers to hit series as the subject of their research. The purpose of the study was to study the methods of teaching and learning the rhythm and intensity of the shock series. The experiment showed high efficiency compared to the traditional method.
Keywords: technique, series, hit, technique, symmetry, efficiency, rhythm, pace.
Кіріспе. Боксшылардың жарыс қызметінен көретініміздей, заманауи бокс ұрыс әрекеттері қарқындылығының өсуімен сипатталады [1], [2]. Бұл жаттықтырушыларды спортшылардың дайындық резервін іздеуге, соның ішінде техникалық-тактикалық дайындық бөлімінде де, ынталандырады [3], [4].
Боксшылардың техникалық-тактикалық дайындық резервтерінің бірі соққы серияларының ырғақты- қарқынды құрылымын жетілдіру болуы мүмкін. Қимыл әрекеттерінің ырғағын бағытталған қалыптастыру мен жетілдіру оның дене тәрбиесінде үйретілуінің негізін құрайды [5]. Ұрыс әрекеттерінің тығыздығын
192
арттыру үшін боксшылар ұрысты жүргізу соққы сериялары арқылы орындалатын орта және жақын қашықтықтарда көп уақыттарын өткізеді. Соққы серияларын орындау кезінде тек 1-2 соққы ғана күшпен, ал қалғандары жеңіл орындалады. Осылайша, оларды орындаудың белгілі бір ырғағы байқалуы мүмкін.
Зерттеудің мақсаты: соққы серияларының ырғақты-қарқынды құрылымының мазмұнын зерттеу және оған үйрету әдістемесін әзірлеу. Зерттеудің мақсаты келесідей міндеттермен нақтыланған:
1. Соққылардың жұп және тақ санынан тұратын симметриялы және асимметриялы соққы серияларының қимыл ырғағының айырмашылықтарын анықтау;
2. Серияның басы мен соңында орындалатын діттелген соққылардың күшін анықтау;
3. Түрлі қолдармен орындалатын соққылардың күшін зерттеу;
4. Сериядағы соққылардың арасындағы уақыт аралықтарының ұзақтығын зерттеу;
5. Боксшыларды қимылдың ырғақты-қарқынды құрылымын жетілдіруге негізделген соққы серияларына үйрету әдістемесін әзірлеу.
Қойылған міндеттерді шешу үшін келесідей зерттеу әдістері қолданылды: педагогикалық бақылау, сауалнама, тензодинамометрия, педагогикалық эксперимент.
Нәтижелер және оларды талқылау. Жарыс жекпе-жектерінің талдануы көрсеткендей, ұрыста екі жақты – симметриялы (қолдар кезекпен ауысады) соққылар сериялары (79,3%) анағұрлым жиі, ал бір жақты – асимметриялы (екіден аз емес бірінен кейін бірі жасалатын соққылар бір қолмен орындалады) соққылар сериялары сирек (7,7%) қолданылады.
Алыс қашықтықта тіке және қапталдан жасалатын соққылардың үйлесімінен тұратын симметриялы сериялар – жиі (69,5%), төменнен жасалатын соққылармен үйлестірілген сериялар сирек қолданылады.
Орта қашықтықта соққы серияларының басым бөлігі қапталдан және төменнен жасалатын соққылардан тұрады, ал тіке жасалатын соққылар саны біршама азаяды. Жақын қашықтықта – төменнен және қапталдан жасалатын соққылар, ал тіке жасалатын соққылар мүлдем болмайды. Сериядағы соққылар саны, ереже бойынша, 3-4 соққыдан аспайды. Бұл түрлі себептермен түсіндіріледі: біріншіден, ұзақ уақыт бойы соққылардың қарқыны мен күшін сақтап тұрудың мүмкін еместігі; екіншіден, соққыны өткізіп алу қаупі себебінен орта және жақын қашықтықта болу уақытының шектеулі болу қажеттілігі.
Сериядағы соққылар күші бойынша ерекшеленеді. Ең күшті соққы, ереже бойынша, - соңында (61,6%,), серияның басында – сирек, бұл қарсы соққы болуы мүмкін, серияның басы мен соңында өте сирек орындалады. Күшті соққыны орындау әдеттегіден көбірек уақытты талап етеді. Мұның себебі: күшті соққыны орындау үшін соққы траекториясын көбейту (сермеу), дене салмағын тірек аяққа әдеттегіден көп ауыстыру, жай соққыдағыға қарағанда көбірек бұлшықеттерді қосу қажет. Ал бұл, өз кезегінде, күшті соққыдан кейінгі үзілістің (серияның келесі соққысын орындаудың бастауға дейінгі уақыт) сериядағы жай соққылардың арасындағы үзілістен айтарлықтай көбірек болуына әкеледі. Бұл факт діттеген соққыдан кейінгі бұлшықеттердің босаңсуына көбірек уақыт қажет екендігімен түсіндіріледі.
Сонымен бірге, діттеген соққыда жұдырық мақсатты жермен әдеттегіден ұзағырақ жанасады.
Сериядағы күшті соққылар кері және шабуылдаушы түрде басым, ал қарсы түрде сирек орындалады.
Мұны қарсы қарымта шабуылды орындаудың қиынырақ екендігімен түсіндіруге болады, себебі, ол қорғаныс әрекетімен бір уақытта орындалады. Ал уақыттың шектеулілігіне және қарымта шабуылдаушы боксшының өзіне соққы өткізіп алуына үлкен қауіп болғандығына байланысты бұл қимыл өте сирек орындалады. Серияда соққылар санының тақ болуы анағұрлым жиі қолданылады (67,1%).
Симметриялы және асимметриялы сериялардағы шабуылдың нәтижелілік коэффиценттерін (ШНК) салыстырғанда соңғыларының нәтижелілігі анағұрлым жоғары екендігі анықталды (0,27±0,01; 0,31±0,03;
р<0,05). Біздің пікірімізше, бұл асимметриялы сериялардың пайызы жалпы санның бар болғаны 8 пайызына жуығын ғана құрайтындығымен байланысты, сондықтан, көптеген спортшылар олардан тиімді қорғануды үйренбеген. Сонымен қатар, симметриялық соққыларды болжау оңай болғандықтан, олардан қорғану да жеңіл болады. Сондай-ақ, асимметриялы сериялар, ереже бойынша, (79,9%) мақсатты нүктені ауыстырумен бірге жүреді (бас – кеуде). Бір қолмен қайталап жасалатын соққыда мақсатты нүктені ауыстыру келесі соққыны жасау кезінде қолды бұру үшін (сермеу) қажет. Егер мақсат өзгермесе, келесі соққыда жұдырықты доға немесе шеңбер (ілгек) бойынша екпіндетіп әкеп, соққыны жылдам орындауға болады. Соққылардың симметриялы серияларының кемшілігі – орта қашықтықта соққылармен алмасқанда қолдардың шатасуының орын алуы (спортшылар бір уақытта аттас қолдармен соққы жасайды), бұл боксшылардың ешқайсысына басымдылық бермейді. Сондықтан, соққылармен алмасқанда бір жақты соққылардан тұратын асимметриялы серияларды қолданған дұрыс.
Соққы серияларын орындаудың анықталған ерекшеліктерін ескере отырып, орындау ырғағы белгіленген соққы серияларына үйрету әдістемесі әзірленді, мұндай соққылар: басқа сол-оң қолдармен тіке жасалатын соққы арқылы шабуыл – оңға жалтару – оң қолмен төменнен – оң қолмен қапталдан жауап қайтару; басқа оң қолмен тіке – сол қолмен қапталдан жасалатын шабуыл – солға жалтару – кеудеге сол
193
қолмен төменнен – басқа сол қолмен қапталдан жауап қайтару; дәстүрлі айқастар: кеудеге сол-оң қолдармен төменнен - басқа оң қолмен қапталдан; кеудеге оң-сол қолдармен төменнен - басқа оң қолмен қапталдан және т.с.с. Тапсырманың 1-ші нұсқасы: үш соққыға төртіншісін қосамыз – кеудеге оң қолмен төменнен. Соңғы екі соққысы асимметриялы және мақсаты бойынша әртүрлі жаңа серия алынады. Ырғақты сипаттамасы келесідей болады: оң-сол қолдармен төменнен – оң қолмен қапталдан (шамамен бір жылдамдықпен және күшпен орындалады) – жалтару – оң қолмен төменнен (діттеген соққы). Осылайша, соңғы күш салу соңғы соққыға қарай өседі. 2-ші нұсқа: күшті соққы (бұл – шабуылдаушы немесе қарсы) серияның басында болады. Бұл жалтару арқылы қорғаныстан кейін жасалатын кері соққы да болуы мүмкін, себебі, ол күшті соққы үшін объективті бастапқы алғышарттарды жасайды (дене салмағын соққымен аттас аяққа ауыстыру, иық белдеуін бұру, жамбас пен кеуденің арасында бұрыш жасау, соққы жасау үшін қолды артқа жіберу және т.с.с.). Мысал: солға жалтарып қорғану – кеудеге сол қолмен төменнен жасалатын күшті соққы – басқа оң қолмен қапталдан – басқа тіке – басқа сол қолмен қапталдан. 3-ші нұсқа: діттеген соққы серияның басында да, соңында да болған кезде. Мысал: солға жалтарып қорғану – кеудеге сол қолмен төменнен жасалатын күшті соққы – басқа оң қолмен қапталдан – оңға жалтару – кеудеге оң қолмен төменнен жасалатын күшті соққы және т.с.с. Ырғақты-қарқынды құрылымның үшінші нұсқасына үйреткенде бірінші нұсқаны үш санына орындаймыз: бір (діттеген күш салу) – екі – үш (бір орында) және екінші жаққа – бір (діттеген күш салу). Болды, цикл аяқталды, енді оны екінші жаққа орындауды бастай беруге болады.
Ырғақты-қарқынды құрылымы белгіленген жаттығулар алдымен сабақтың дайындық бөлімінде дәстүрлі «көлеңкемен» жекпе-жекті орындау кезінде, айнаның алдында, алға-артқа түзу сызықты қозғалуда, бір орында пысықталып, түрлі нұсқаларда (соққылармен және қорғаныстармен) меңгеру шамасына қарай орындау қарқынын біртіндеп арттырады. Сабақтың негізгі бөлігінде – жаттығуларды снарядтарда орындау кезінде, содан соң жұппен, серіктестің қарсы әрекет ету жағдайында, шартты және ерікті ұрыстарда.
Білікті боксшылардың шабуылдаушы әрекеттерінің белгіленген ырғақты-қарқынды құрылымын қалыптастыруда әрекеттің діттеген кезеңі (басқалармен салыстырғанда үлкенірек амплитудамен, күшпен, жылдамдықпен және т.с.с. орындалатын амалдар) соққы, қорғаныс, қадам, қарсыласты алаңдатуға бағытталған амал және т.с.с. болуы мүмкін екендігін есте сақтау қажет. Орындау ырғағын айналысушылар өздеріне-өздері дауыстап немесе іштей санау арқылы белгілейді. Үйретуді боксшыларда белгіленген ырғақты-қарқынды құрылымды қалыптастырумен бастаймыз, содан соң қимыл ырғағын сақтай отырып, қарапайым амалдарды да, әрекеттің діттеген кезеңін де алмастырып, орындаудың қажетті нұсқаларын аламыз.
Сонымен бірге, барлық соққыларды (кейбір жалғыз және асимметриялы сериялардан басқа) айқыш үйлесімде орындаған дұрыс. Бұл мүлт кеткен жағдайда реактивтік күштерді сөндіру және сол арқылы тепе- теңдікті сақтау үшін жасалады. Сериядағы соққылардың өздері күші бойынша бірдей емес. Сәйкесінше қадамдар мен соққылардың орындалу ырғақтары сәйкес болуы тиіс. Ырғақтардың сәйкессіздігі кезінде аяқтардың кеш қалуын, шатасуын, қолдарға үлгермей қалатындығын көреміз. Сондықтан алдымен аяқтардың ырғағын үйрену қажет, ал қолдар әрдайым аяқтардың артынан үлгеріп кетеді. Осыны ескере отырып, қадамдар саны шамамен соққылар санына тең болуы тиіс.
Ұсынылған әдістеменің тиімділігін тексеру үшін педагогикалық эксперимент жүргізілді. Алдын ала тестілеу мәліметтерінің негізінде боксшылар екі біртекті топқа бөлінді (эксперименттік және бақылау), олар жасы (17-19 жас), сабақ өтілі (4-5 жыл), біліктілігі (1 спорттық разряд және спорт шеберлігіне үміткерлер) және салмақ дәрежелері бойынша бірдей болды. Барлық боксшылардың жетекші қолы оң қолдары болды. Эксперимент барысында барлық спортшылар аптасына алты рет, бірдей жаттығу бағдарламалары бойынша жаттықты. Эксперименттік топтың спортшылары 5-7 минут бойы (2-3 раунд) сабақтың дайындық және қорытынды бөлімінде ырғақты-қарқынды құрылымы әртүрлі жаттығуларды орындады. Бақылау тобы жалпы қабылданған әдістеме бойынша айналысты. Айналысушылар эксперименттің басында және тұрақты сегіз айлық сабақ өткеннен кейін 12 бақылау жаттығулары бойынша тестілеуден өтті. Мәліметтерді статистикалық өңдеу педагогикалық эксперименттің басында бақылау және эксперименттік топтардың арасында айырмашылық болмағандығын көрсетті.
Ырғақты-қарқынды құрылымы белгіленген 12 жаттығуды (44 соққыдан тұартын) орындау кезінде көрсетілген соққылардың күштік және уақыттық көрсеткіштерінің талдануын ескерсек, эксперименттік топтың боксшыларында эксперимент аяқталған соң соққы күшінің 88,6%-ға өскендігін атап айтуға болады.
Бұл ретте 69,4% жағдайда олардың орындалу уақыты қысқарды. Бақылау тобында бұл көрсеткіштер бар болғаны 18,1%-ды және сәйкесінше 8,3%-ды құрайды.
Бақылау және эксперименттік топтардың мәліметтерін салыстырған кезде эксперименттік топта соққы күші 58,33% жағдайларда өскен, ал соққы серияларын орындау уақыты 91,66% жағдайға қысқарды.
194
Мұның барлығы - ұсынылған әдістеменің білікті боксшылардың шабуылдаушы әрекеттерінің ырғақты-қарқынды құрылымының көрсеткіштерін айтарлықтай арттыруға мүмкіндік беретіндігінің көрінісі. Бұл соққы күшінің көбейіп, оларды орындау уақытының қысқаруымен көрініс табады (р<0,05).
Жүргізілген педагогикалық эксперимент әзірленген әдістеменің дәстүрлімен салыстырғандағы жоғары тиімділігін көрсетті.
Қорытындылар. Жүргізілген талдауды басшылыққа ала отырып, асимметриялы соққы сериялары симметриялы сериялармен салыстырғанда үлкен тиімділікке ие, бірақ техникалық орындалуы жағынан анағұрлым күрделірек деген тұжырым жасауға болады. Сонымен бірге, кез келген соққы сериясы тиімді болуы үшін бірқатар белгілерге жауап беруі тиіс (дайындық әрекеттерін есепке алмай): соққылар саны 3-4- тен көп болмауы тиіс; сериядағы бірінші соққы шабуылдаушы немесе қарымта шабуылдаушы болуы және кез келген қолмен орындалуы мүмкін; басқа және кеудеге бағытталған күші бойынша әртүрлі соққылардан тұруы; мүмкіндігінше асимметриялы соққылардан тұруы; серия күшті соққылармен басталуы және аяқталуы мүмкін; серия өзіне қорғаныс әрекеттерін қосуы мүмкін (соққы серияларының құрамына жалтару арқылы қорғаныстар анағұрлым үйлесімді кіреді, себебі, қорғанумен бір уақытта кезекті соққыны жасау үшін қолайлы бастапқы қалыпта тұруға мүмкіндік береді).
Боксшылардың шабуылдаушы әрекеттерінің ырғақты-қарқынды құрылымын қалыптастырудың әзірленген әдістемесі орта және жақын қашықтықтарда соққы серияларын орындау кезінде қимыл ырғағын оңтайландыруға мүмкіндік береді, бұл, өз кезегінде, үйрету үдерісінің тиімділігін арттырады, оның мерзімін қысқартады, жарыс қызметін жақсартады. Бұл әдістеме білікті боксшылардың жаттығуында оқу- жаттығу үдерісіне кедергі келтірмей, табысты қолданыла алады.
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТЕР ТІЗІМІ:
1. Бараев Х.А., Габдулов Э.Х., Садуакасов Д.Т., Ибрагимов А.Е. Технология развития специальной выносливости профессиональных боксеров // Теория и методика физической культуры. - 2013. - №3. – С. 89-98.
2. Болдырев Б.Н., Касымбеков М.А., Ажигулов К.А. Методы развития быстроты в боксе // Теория и методика физической культуры.- 2012. - № 2. – С.98-103.
3. Бараев Х.А., Садуакасов Д.Т., Ибрагимов А.Е., Нурышов Е.Б. Обучение боксеров тактико-техническим действиям на основе формирования индивидуального стиля ведения боя, на примере студентов КазАСТ // Теория и методика физической культуры.- 2013. - №2. – С. 60-63.
4. Болдырев Б.А., Касымбеков М.А., Сапиев С.Ж. Менеджмент мотивационной подготовки боксера // Режим доступа:
https://cyberleninka.ru/article/n/menedzhment-motivatsionnoy-podgotovki-boksera
5. Тажигулова Б.М., Бектенова А.Б. Ранжирование видов спорта в Республике Казахстан // Теория и методика физической культуры. - 2017. - №4. – С. 84-90.
195 МРНТИ 11.25.41
ӘОЖ 378.091.3:070
Таженова Г.С., докторант, аға оқытушысы , педагогика және психология институты,
Абай атындағы ҚазҰПУ E-mail:[email protected]
Абдуалиева Ж.Б., доцент,
Тараз мемлекеттік педагогикалық университеті Қазақбаева К.Р.
аға оқытушысы,
Тараз мемлекеттік педагогикалық университеті
КӘСІБИ БІЛІМ АЛУ БАРЫСЫНДА СТУДЕНТТЕРДІҢ МЕДИАҚҰЗЫРЕТТІЛІГІН ҚАЛЫПТАСТЫРУ
Түйіндеме. Мақалада студенттердің медиақұзіреттілігін қалыптастырудың маңыздылығы ашылады. Олардың бұқаралық ақпарат құралдарымен жұмыс жүргізе алуға жан-жақты дайындығын қамтамасыз ететін медиабілімдері мен медиақұзыреттіліктерін қалыптастырудың теориялық және қолданбалы жолдарын қарастыру сөз етіледі.
Түйін сөздер: БАҚ, Интернет, медиабілім, медиасуаттылық, ақпараттық қауіпсіздік.
Аннотация. В статье раскрывается важность формирования у студентов медиакомпетентности при работе студентов со СМИ, чтобы получить всестороннюю подготовку на их пути к формированию теоретической и прикладной медиакомпетености.
Ключевые слова: СМИ, Интернет, медиаобразование, медиаграмотность, информационная безопасность.
Abstract. The article deals with importance of formation of students' media competence when dealing with the media to receive comprehensive training on their way to formation Theoretical and Applied media competence.
Keywords: media, the Internet, media education, media literacy, information security.
Кіріспе
Өткен ғасырдың 80-жылдарынан бастап, мектеп оқушыларын, жастарды баспа өнімдерін сыни қабылдауға тәрбиелеу туралы мәселелер көтеріліп келеді. Мұндағы мақсат: БАҚ – ның қызмет ету тәсілдерін, көздейтін мән- мағынасын терең ұғу арқылы, олар өнімдерінің күшті және әлсіз жақтарын ажырата алатын, құрылған «тұзақты» тани, түсіне алу, нәтижесінде өз бетінше алшақтай алатын, ақпараттық қоғамның белсенді мүшесін қалыптастыру болып табылады. Әсіресе, студенттерді ашық ақпараттық қоғам жағдайында БАҚ өнімдерін белсенді тұтынушысы ретінде қалыптастыру мемлекеттің білім беру саясатында маңызды орын алады.
Абай атындағы ұлттық педагогикалық университеттің педагогикалық мамандықтарына арналған жұмыс оқу жоспарларында «Ақпараттық-комуникациялық технологиялар», «Білім берудегі цифрлық технология» сияқты пәндер оқытылады. Олардың басты мақсаты: болашақ мұғалімдердің оқу-тәрбие процесінде және сабақтан тыс жұмыста жеке тұлғаға бағытталған, интерактивті, АКТ-технологиясын, смарт және стем технологиялық қолдануға даярлау ретінде белгіленген. Байқап отырғанымыздай, бұл пәндер студенттердің медиақұзыреттілігін арнайы қарастырмайды.
Негізгі бөлім
Дегенмен, зерттеу жүргізу барысында еліміздің педагог мамандарын даярлайтын кейбір оқу орындарында болашақ педагогтардың медиақұзыреттілігін қалыптастыруға бағытталған курстар әзірленіп, тәжірибеде қолданылып жатқаны мәлім болды. Атап айтсақ, Л. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің профессоры, педагогика ғылымдарының докторы П.Б. Сейтқазы көп жылдардан бері медиабілімге байланысты курстар жүргізіп, дәріс барысында жастарға арналған телерадио бағдарламаларды, басылымдардағы материалдарды, интернет өнімдерін, әртүрлі сайттардың өнімін талдау мақсатында олардың тәрбиелік жағына, жағымды, жағымсыз әсеріне мән беруге назар аударып келеді [Сейтказы П.Б. Болашақ мұғалімдерді бұқаралық ақпарат құралдары арқылы тәрбие үрдісіне дайындаудың ғылыми-теориялық негіздері: пед. ғыл. докт. ... дисс.: 13.00.08. – А., 2009.].