УПРАВЛЕНИЕ ЧЕЛОВЕЧЕСКИМИ РЕСУРСАМИ: ТЕНДЕНЦИИ РАЗВИТИЯ А.К. Бекметова
Жетысуский государственный университет им И. Жансугурова, г. Талдыкорган, Казахстан
e-mail: [email protected]
Аннотация. В статье описаны ключевые теоретико - методологические и практические аспекты управления человеческими ресурсами организации. Выделяются основные тенденции управления человеческими ресурсами на современном этапе, доказывается актуальность для казахстанских компаний применения мировой практики HR (Human Resource) управления. Проводится анализ актуальных исследований организаций. Актуальным вοпрοсοм в сфере менеджмента на предприятиях исследуется вοзмοжнοсть применения сοвременных технοлοгий в управлении человеческими ресурсами.
Ключевые слова: HR тренды, корпоративный университет, человеческие ресурсы, человеческий капитал, персонал, развитие и обучение человеческих ресурсов, управление талантами
Введение. Мир стремительно меняется. Как часть организации, Управление человеческими ресурсами (HRM) должны быть готовы иметь дело с последствиями изменения мира работы. Для HR-специалистов это означает понимание последствий глобализации, разнообразия рабочей силы, меняющихся требований к квалификации, корпоративного сокращения, непрерывных инициатив по улучшению, реинжиниринга, контингентной рабочей силы, децентрализованных рабочих мест и участия сотрудников. Рассмотрим каждый из них по отдельности [1].
Управление людскими ресурсами должно также разработать механизмы, которые помогут многокультурным людям работать вместе. В прошлом HRM было значительно проще, потому что наша рабочая сила была поразительно однородной [2].
Несмотря на то, что инициативы по постоянному улучшению являются позитивным началом во многих наших организациях, они, как правило, сосредоточены на текущих постепенных изменениях[3]. Такое действие интуитивно привлекательно-постоянный поиск, чтобы сделать вещи лучше. Тем не менее, многие компании функционируют в динамичной среде, где происходят быстрые и постоянные изменения[4].
В долгосрочном плане способность понимать сущность поведения людей в организации и умение управлять им обязательны для любого действующего или потенциального менеджера [5].
Материал и методы исследования. В процессе изучении темы и исследования материалов авторами были использованы методы изучения правового обеспечения данной проблематики; аналитические методы изучения материала, применение статистических расчетов и т.д.
Информационно-эмпирическая база состоит из данных официальной статистики в области занятости и экономически активного населения, фактических данных, имеющих место в монографических исследованиях и публикациях отечественных и зарубежных ученых- экономистов, материалов научных конференций, интернет -ресурсов, материалов периодических изданий, а также данных, полученных лично автором в процессе исследования.
Результаты и обсуждение. На современном этапе система управления талантами организации является неотъемлемой частью HR менеджмента и выступает одним из основных инструментов решения задач управления человеческими ресурсами организации[6].
В 2017 году компанией Deloitte было проведено исследование — Global Human Capital Trends 2017, в котором ряд специалистов HR менеджмента провели обширный анализ, изучив опыт более чем 7000 компаний из 130 стран мира. Таким образом, было выявлено 10 основных трендов развития человеческого капитала в современных компаниях.
Одним из ключевых трендов в управлении человеческими ресурсами является неразрывность бизнес стратегии со стратегией обучения и развития.
Отдельную роль в организационной структуре играет формирование сети команд, отвечающих следующим принципам:
1. Формирование команды вокруг определенного рынка, сегмента, продукта с дальнейшим функциональным разделением;
2. Передача ответственности за постановку целей и задач в соответствии с текущей стратегией компании на команды;
3. Объединение информационных потоков изолированных структур в единый информационный центр;
4. Ротация персонала между подразделениями [7].
Для наиболее эффективного выявления и оценки потенциала сотрудника, компании используют собственные и адаптированные модели потенциала. По данным исследований The Talent Strategy Group 2015, одними из ключевых критериев оценки потенциала в международных компаниях являются:
1. Скорость обучения (62%);
2. Амбиции (51%);
3. Ценности (43%);
4. Мобильность в ближайшей перспективе (42%).
Примером казахстанской компании, обладающей конкурентоспособной моделью HR управления, является, по мнению автора, — «Жетысуский государственный университет им. И.
Жансугурова».
Корпоративный дух университета ЖГУ — это крупномасштабный корпоративный учебный центр. Он разработан для повышения квалификации сотрудников компании всех уровней. Программ обучения разработаны как для специалистов научно – технического, педагогического направлений, так и для высших руководителей компании. В университете было разработано 42 различных программ развития лидерских, управленческих и профессиональных компетенций. Лекции читают лучшие преподаватели региона, республики, дальнего и ближнего зарубежья. Партнерами университета являются компании наиболее известных бизнес - школ в мире.
Университет ЖГУ — единственный университет в Алматинской области, Республики Казахстан, вступивший в 10 ведущих глобальных ассоциации корпоративных университетов — ECLF, ATD, EFMD, CorpU. Территория кампуса университета составляет 5 гектар и находится в городе Талдыкорган, Алматинской области[6].
Согласно разработанной системе профессионального обучения и развития программы разделяются на следующие сегменты: бакалавриат, магистратура, докторантура PhD.
В практике ЖГУ был разработан ряд принципов, которые позволяют решать задачи формирования и развития человеческого капитала.
Университетом ЖГУ разработан ряд критериев, по которым оценивается человеческий капитал образовательного учреждения и его прирост. Далее представлен перечень критериев (таблица 1):
Таблица 1
Основные критерии оценки человеческого капитала университета и его прироста Качественный состав Удельный вес категорий персонала (ра- бочие, руководители,
специалисты, преподаватели) Средний возраст персонала
Доля молодых сотрудников (до 30 лет) Уровень образования персонала
Компетенции Лидерство, как стиль руководства Стратегическое мышление Нацеленность на результат Управление эффективностью Управление развитием
Примечание: составлено автором на основе изученного материала [5,6]
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
На основе нижеследующего (рисунок 1), основными целями Жетысуского государственного университета им. И. Жансугурова, как объекта HRM являются:
Рисунок 1
10 трендов развития человеческого капитала на базе Университета ЖГУ
Примечание: составлено автором по результатам проведенного исследования [2,7].
— формирование у слушателей единых подходов к управленческой деятельности;
— формирование эффективных управленческих команд, работающих в ключевых направлениях образовательной деятельности;
— опережающее обучение новым управленческим технологиям и лучшим практикам;
— становление единого стиля управления, основанного на лидерских качествах;
— формирование системного развития менеджмента холдинга и ускоренное развитие перспективных молодых ученных и управленцев.
— формирование целевой корпоративной культуры;
— подготовка конкурентоспособных специалистов новой формации [8].
Заключение. В Республике Казахстан формируется особая политико – правовая и экономическая элитная верхушка, которая не способна к принятию глобализационного влияния, действует на «корыстных программах», и поэтому не только не способствует принятию решения о достойных выходов из кризисных ситуаций, глобальных мировых изменений, а своими некомпетентными действиями гораздо повышает число возникающих трудностей, которые требуют адекватного и своевременного решения.
Новая система управления должна быть направлена максимальное раскрепощение человеческой личности, создание возможностей для развития творческого потенциала человека.
Ибо только при этих условиях страна может справиться с вызовами истории.
Принципиальные изменения требуются в системе оплаты труда. Сегодня для нее характерны в основном черты XX века. Основная масса работников по современным стандартам находятся в состоянии нищеты. Падает уровень образования народа. Как известно, необразованный человек не может использовать технологии, даже если их ему продадут, а бедное общество не удержит достаточное количество образованных людей. Это создает объективную основу для дальнейшего отставания страны.
Описание исследования, приведенное выше, говорит о системе планирования управления человеческими ресурсами. Как видим, не избежать ни одного этапа, поскольку все они взаимосвязаны и имеют решающее значение для развития человеческого потенциала в условиях глобализации.
Список использованной литературы:
1 Зарубежный опыт обучения персонала. HR портал [Электронный ресурс] / http://www.refi.su/ / URL: http:// www.refi.su/help_66.html
2 Официальный сайт университета ЖГУ / URL: http://zhgu.edu.kz/
3 Global Human Capital Trends 2017 / URL: https:// www2.deloitte.com/us/en/pages/human- capital/articles/ introduction-human-capital-trends.html
4 The Talent Strategy Group — Publications / URL: http://
www.talentstrategygroup.com/application/third_party/
ckfinder/userfiles/files/NTMN%20Potential%20Study%202015.pdf
5 Jeremy Smerd, Outsider Thinking for GM HR, Workforce Management, August 17,2018, pp.13.
6 Учебный портал gendocs.ru. РАБОТА С ПЕРСОНАЛОМ URL:
http://do.gendocs.ru/docs/index-389085.html
7 Послание президента РК народу Казахстана от 5 октября 2018 г. РОСТ БЛАГОСОСТОЯНИЯ КАЗАХСТАНЦЕВ: ПОВЫШЕНИЕ ДОХОДОВ И КАЧЕСТВА ЖИЗНИ.
8 Nayab, N. & Wistrom, E. (2011). Walking Down the Timeline of HR Management: How Has It Evolved? Retrieved from Brighthub.com http://www.brighthubpm.com/resource- management/77199-walking-down-the-timeline-of-hr-management-how-has-it-evolved/
АДАМ РЕСУРСТАРЫН БАСҚАРУ: ДАМУ ҮРДІСТЕРІ А. К. Бекметова
І. Жансүгіров атындағы Жетісу мемлекеттік университеті, Талдықорған қ., Қазақстан
e-mail:[email protected]
Түйін.Мақалада ұйымның адам ресурстарын басқарудың негізгі теориялық - әдіснамалық және практикалық аспектілері сипатталған. Қазіргі кезеңде адам ресурстарын басқарудың негізгі үрдістері ерекшеленеді, қазақстандық компаниялар үшін HR басқарудың әлемдік тәжірибесін қолданудың өзектілігі дәлелденеді. Ұйымдардың өзекті зерттеулеріне талдау жүргізіледі. Кәсіпорындарда менеджмент саласындағы өзекті мәселе адам ресурстарын басқаруда заманауи технологияларды қолдану мүмкіндігі зерттеледі.
Түйінді сөздер: HR трендтер, Корпоративтік университет, адам ресурстары, адам капиталы, персонал, адам ресурстарын дамыту және оқыту, таланттарды басқару
HUMAN RESOURCE MANAGEMENT: TENDENCIES OF DEVELOPMENT A. K. Bekmetova
Zhetysu State University named after I. Zhansugurov, Taldykorgan, Kazakhstan
e-mail:[email protected]
Summary. The article describes the key theoretical, methodological and practical aspects of human resources management in the organization. The main trends of human resources management at the present stage are highlighted, the relevance of the world practice of HR management for Kazakhstani companies is proved. The analysis of current research organizations. A topical issue in the field of management in enterprises is the possibility of using modern technologies in the management of human resources.
Key words: HR trends, corporate University, human resources, human capital, personnel, development and training of human resources, talent management.
ҒТАХР(МРНТИ) 06.35.31 ӘОЖ 657 (075.8)
АУЫЛШАРУАШЫЛЫҚ ӨНІМДЕРІНІҢ ҚҰНЫН ҚЕХС-ҚА СӘЙКЕС БАҒАЛАУ ӘДІСІНІҢ МӘНІ МЕН МАҢЫЗЫ
А.К.Бейсенбаева
Қазақ Ұлттық аграрлық университеті, Алматы қ., Қазақстан e-mail:[email protected]
Түйін.Мақалада агроөнеркәсіп орындарындағы өндірілетін өнімді бағалау мәселесі аталып оның маңыздылығы ашылып қарастырылған. Ауыл шаруашылығы субъектілерінің бухгалтерлік есеп және ақпараттық жүйелерін дамытудың мәселелері туралы агроөнеркәсіп секторында қолданылатын бухгалтерлік есептің әдістері мен ұйымдастыру жолын есепке ала отырып, Халықаралық қаржы есептілігінің стандарты 41 «Ауыл шаруашылығы» және биологиялық активтердің «әділ құны» тұжырымдамасының экономикалық мәні сондай-ақ бухгалтерлік және қаржылық есептіліктің мазмұны, ұйымдардың биологиялық активтерінің құнын қалыптастыру және көрсету маңыздылығы ашып көрсетілген. Нәтижесінде биологиялық активтерге қатысты ұйым бірқатар ақпаратты ашып көрсетуі жолдарын атаған.
Түйінді сөздер: қаржылық есептіліктің халықаралық стандарттары(ҚЕХС) , шығындар, әділ құн, биологиялық активтер, ауыл шаруашылығы өнімдері, биотүрлендіру.
Кіріспе. Бүгінгі күні халықаралық деңгейде бухгалтерлік есептің ықпалдасу үдерісінде ҚЕХС қолдану мәселелері өте маңызды. Қаржылық есептіліктің халықаралық стандарттарының талаптарына сәйкес дайындалған есептілік агроөнеркәсіп кешендерінің инвестициялық тартымдылығын арттыруға, сондай-ақ олардың халықаралық және ауылшаруашылық өнімдерінің нарығына енуіне мүмкіншілік береді. Сондықтан әлемдік экономикалық үдерістерді біріздендіру және стандарттау, атап айтқанда, оларды есепке алу және салық салу ауыл шаруашылық ұйымдарының бухгалтерлік және қаржылық қызметіне аса назар аударуды талап етеді.
Сонымен қатар ДСҰ-на мүшелік отандық тауар өндірушілердің халықаралық нарыққа шетелдік контрагенттермен тең жағдайда қол жеткізуге мүмкіндік береді. ДСҰ-ға кірудің оң аспектілерінің бірі - қосымша инвестицияларды тарту мүмкіндігі, оның ішінде ауыл шаруашылығы өндірісі. Бұл бағытты іске асыру үшін тек экономика саласында, әлеуметтік салада ғана емес, сондай-ақ экономикалық дамыған елдерде ХҚЕС қағидаттарында жалпы қабылданған талаптарға сәйкес үдемелі және үйлесімді дамуды көздейтін есепке алу жүйесін жетілдіру және жетілдіру тұрғысынан қайта құру қажеттілігі туындайды.
Зерттеу әдістері. Мақалада қаржылық есептіліктің халықаралық стандарттары талаптарын орындау және салалық ерекшелігіне қарай қолдану арқылы ауылшаруашылығы өнімдерін бағалау жолдары әдістері қолданылған.
Нәтижелері және талқылау. Ауыл шаруашылық өнімдерін өндіруде халықаралық стандарттарды қолданатын ұйымдардың инвестициялық тартымдылығын арттыру және олардың халықаралық және ауылшаруашылық өнімдерінің нарығына енуіне, сондай-ақ шетелдік инвесторлардың ақпараттық қажеттіліктерін қанағаттандыруға бағытталғандықтан биологиялық активтерді ұзақ мерзімді және ағымдағы уақытқа бөлу белгілі ережелерге сәйкес жүзеге асырылады: 12 айдан асатын мерзімге экономикалық пайда әкелетін барлық ұзақ мерзімді биологиялық активтерге жатады және керісінше, оларды пайдаланудан экономикалық пайдасы бір жыл ішінде алынатын активтер ағымдағы болып табылады. Алайда, биологиялық активтер тұтынуға және өнім беруге, сондай-ақ жетілген және жетілмеген болып бөлінеді.Себебі, дайын өнім түріне немесе тауарға айналу мерзім аралығы ұзақ болғандықтан. Сонымен қатар, белгілі бір өлшемде олардың мақсатына сай пайдаланылатын биоактивті өнімдер тұтынуға, ал өнімдерді үнемі жинауды қамтамасыз ететін биоактивті заттар өнім берушілер болып табылады.
Яғни, ауылшаруашылық өнімдерінің санаты - биологиялық өнімдердің ауыл шаруашылығы өнімдері ретінде танылатын туындылары бар. Егер 41 ХҚЕС талаптарынан
сәйкес өндіру, күтіп баптау және жинау кезінде ауылшаруашылық өнімдеріне тікелей қатысты болса да, біз бұл активтерді келешекте ауылшаруашылық өнімдері түрлеріне бөлеміз. Олар:
- тұтынылатын биологиялық активтер - ірі қара мал, тірі салмақта немесе сатуға арналған мал еті немесе құс еті, жасанды су қоймаларындағы балық, ағаш дайындау мақсатымен өсірілген орман, егін алқабындағы егу мен егін жинауға дейін күздік дақылдар;
- биоактивтері: ірі және ұсақ мал, жұмыс істейтін ірі қара мал, жұмыртқа бағытындағы құс фабрикасы, жеміс ағаштары мен бұталары, жүзімдіктер;
- ауылшаруашылық өнiмдерi: қайта өңдеудiң кезеңдерiндегі ет, шикi сүт, астық, жұмыртқа, жүн және өсiмдiктер мен жануарлардан алынатын басқа да өнiмдер[1].
Дегенмен, ауыл шаруашылығының материалдары ретінде танылған өнімдер 41 (IAS) ХҚЕС-да қай санатқа жататыны ашылып көрсетілмеген. Мысалы, күзгі тұқым - бұл өз өнімдерінен алынатын болса, дайын өнімдер болып табылады және олар пайдалану мақсаттарына қарамастан: отандық өндірісте тыңайтқыштар мен тұқым ретінде немесе олар оны сатуға арналған болуы мүмкін. Егер мұндай активтерді тараптар сатып алса, онда 41 ХҚЕС бойынша оларды қамтымайды және тек 2-ҚЕХС ғана басшылыққа алынады.
Қазіргі уақытта қаржылық есеп берудің халықаралық стандарттарын отандық бухгалтерлік есепке біртіндеп енгізу және трансформациялаумен байланысты ауыл шаруашылығы ұйымдарының активтерінің ақшалай құнын айқындау әдісі әділ құны бойынша жүзеге асырылады[2]. Әділ құн мәміле жасауды талап ететіндіктен бір-бірінен тәуелсіз тараптар арасында жасалған мәміле бойынша активтер мен міндеттемелерді айырбастауға болатын құн мөлшерін білдіреді. Біздің пікірімізше, әділ құн ХҚЕС-ымен анықтау үшін активті ақпараттандырылған тараптар арасында жүзеге асыруда айырбастауға болады.
Әлбетте, әділ құн - бұл сатуға, айырбастауға немесе мәміледе міндеттемені орындауға болатын активтің бағасына теңестірілген нарықтық құн болғандықтан ауыл шаруашылық өнімдері оларды жинау кезінде және кейбір мемлекеттік субсидиялар алуда аса маңызды.
Ауыл шаруашылығы өнімдерін есепке алу үшін олар жиналғаннан кейін 2 ҚЕХС
«Қорлар» немесе басқа да тиісті стандарттар қолданылады. Бірақ ХҚЕС (IAS) 41 ауыл шаруашылығы өнімдерін өңдеуді қарастырмайды Себебі ауылшаруашылық өнімдерін және оларды өңдегеннен кейін ауыл шаруашылығы өнімдерінің нәтижесі болып табылатын дайын өнімдердің түрлерін көрсетеді. Дегенмен өндірілген өнімнің өзіндік құнына әсер етуші факторлар:
- табиғи, экономикалық және ұйымдастыру бойынша;
- мамандандыру мен және қажетті техникамен қамтамасыз ету бойынша;
- ауылшаруашылық өнімдерін өндірумен сату үдерісінде;
- межеленген жоспарды орындауды талдауда әділ құнын қалыптастыру мақсатында пайдаланатын әдіске тәуелді болады[3]. Немесе төмендегі 1 суретте көрсетілгендей:
Жалпы, биологиялық активтердің, ауыл шаруашылығы өнімдері мен оларды жинағаннан кейін ауыл шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеу нәтижесінде алынған өнімдер ҚЕХС бойынша биологиялық активтерді сатуға, өндіруге, ауыл шаруашылық өнімдерін өндіруге, қосымша биологиялық активтерді өндіруге арналған биотүрлендіру (биологиялық активтің сапалық немесе сандық өзгеруін тудыратын өндіріс пен көбею процестерін өзгерту) процестерін басқару болып табылады. Демек, биологиялық активтерді немесе ауыл шаруашылығы өнімдерін тану және есепке алу үшін төмендегі жағдайлар ескерілу керек:
- ұйымның активтері немесе онымен байланысты болашақ экономикалық пайданы бақылау;
- активтердің құнын немесе әділ құнының сенімді бағалануы.
Осылайша, биологиялық активтер немесе ауыл шаруашылығы өнімдері жинауға дейін немесе сатуға дейін есепке алынады. Олар сондай-ақ әр есепті күнге бағаланады. Бастапқы тану кезінде және әрбір есептік күнде биологиялық актив «күтілетін сату шығындарын шегергендегі әділ құн» бағаланады[4].
8 ҚЕХС (IFRS) ұйым қызметінің қаржылық нәтижелесіне әсер ететін маңызды оқиғалар мен құбылыстарды ашатын талаптарды қамтиды. Тауар өндірушілер мемлекеттік субсидиялар туралы ақпарат алуда 41 IAS Халықаралық стандартына сәйкес мыналарды қамтуы тиіс:
- қаржылық есептілікте көрсетілген субсидиялардың сипаттамасы мен көлемін;
- субсидиялармен байланысты орындалмаған жағдайлар және басқа да күтпеген жағдайларын;
- субсидиялар деңгейінде айтарлықтай қысқарту күтілуін.
Шартты гранттар барлық талаптар сақталған кезде кіріс ретінде танылады. Шартсыз субсидия есептік кезеңнің табысы ретінде танылады, онда ол (яғни, алынуына байланысты) дебиторлық берешекке айналады [5]. Сонымен бірге, егер субсидияны пайдалану шарттары бесжылдық кезеңде субсидияны өтеу мерзіміне тең мөлшерде өтемеуге мүмкіндік берсе, субсидия пропорционалды түрде есепке алынады.
Ауыл шаруашылығы ұйымдары үшін бірыңғай стандарттарды есепке алудың шетелдік тәжірибесін қолдануда ауыл шаруашылығы өнімдерін өндірушілердің қаржылық есеп ұйымдастыру үдерісін айтарлықтай жеңілдетеді.
Қазіргі уақытта аграрлық сектордағы нарықтық қатынастар мен экономиканы дамыту ауылшаруашылық ұйымдарының қызметін басқарудың тиімді жүйесін әзірлеу қажеттілігін туындатып отыр. Ауыл шаруашылығы ұйымдарын басқарудың ең маңызды ақпараттық базасы болып табылатындықтан, ол басқарушылық шешімдерді қабылдау үшін ұйымдардың және ішкі пайдаланушылардың қаржылық есептілігінің сыртқы қажеттіліктерін қамтамасыз етуі тиіс.
Ауыл шаруашылығы барлық уақытта өзгеріп тұратын және әрқашан басқаруға жатпайтын ресурстармен айналысатындықтан, осы салада 41 «Ауыл шаруашылығы» IAS практикалық қолдану үшін аса маңызды болып табылады. 41 «Ауыл шаруашылығы» ХБЕС-ын елімізде қолданудың алдағы мақсаты белгілі бір зерттеулерді талап етеді, оның нәтижелері белгілі бір дәрежеде бізге жақындастыруға мүмкіндік береді, кейіннен халықаралық қаржы есептілігінің стандарттарының талаптарына сәйкес еліміздегі биологиялық активтердің әдістемелік қағидаларымен мен есепке алу ережелерін келтіруге мүмкіндік береді. Дегенмен, бухгалтерлік есептің негіздеріне, активтерді бағалауға, ауылшаруашылық қызметінің қаржылық
нәтижелерін айқындауға және биологиялық активтер бойынша қаржылық есептілікте ақпараттарды ашуға негізделген жаңа тәсілдер анықталуы керек. Сондықтан талдамалық есепте биологиялық активтер ақшалай және сандық тұрғыда көрініс табады[6].
Мал шаруашылығының биологиялық активтерінің жекелеген түрлеріне (ірі қара мал, шошқа және т.б.) қосымша сипаттамалар қарастырылған - баланстық күнде оны сенімді түрде анықтауға болатын тірі салмақ. 41 ХҚЕС-қа (IAS) сәйкес биологиялық активтер жеке баптарда көрсетілген. ХҚЕС талабымен дайындалған бухгалтерлік (қаржылық) есептіліктегі биологиялық активтер олардың биологиялық сипатына сәйкес топтарға бөлінуі тиіс. Бұл мәселелерді қазіргі уақытта ХҚЕС аясында қаржылық есептілікті трансформациялау кезінде биологиялық активтер туралы ақпаратты қосымша жүйелеу және топтастыру арқылы шешуге болады.
Қорытынды. Осылайша, агроөнеркәсіп саласындағы биологиялық активтерді есепке алу агроөнеркәсіптік кешенде есепке алу мен есеп беруді реттеудің барлық жүйесін жетілдіруді талап етеді деген қорытынды жасалуы тиіс, бұл нәтижесінде 41 ХҚЕС (IAS) негізгі аспектілерін ұлттық жағдайларға бейімдеуге мүмкіндік береді. 41 «Ауыл шаруашылығы» ХҚЕС-ын талдау және нормативтік құжаттарды қолданып ауыл шаруашылығында есепке алу үшін бірыңғай нормативтік құжатты қабылдау қажет деп қорытынды жасауға болады. Сондай-ақ, «әділ құн»
санатын отандық тәжірибеге енгізу басымдыққа ие болады, өйткені бағалаудың қазіргі түрлері нарықтық экономикадағы заманауи есепке алу талаптарына сәйкес келмейді.
Биологиялық активтерден алынған ауылшаруашылық өнімі егін жинау немесе өндіру кезінде белгіленген әділ құн бойынша бағаланады Биологиялық активтерді биотүрлендіруді басқару нәтижесінде қосылған құнды қалыптастыру әдістемесі бұрыннан бар есеп айырысуда жаңа шоттар енгізу жолымен іске асырылуы мүмкін. Осылайша, 41 ХҚЕС-ының (IAS) ережелеріне сәйкес ауыл шаруашылық өнімдері белгілі бір ерекшеліктерді ескере отырып есепке алу керек. Биологиялық активтерге қатысты ұйым келесі ақпаратты ашып көрсетуі тиіс:
- ағымдағы кезеңде пайда болатын пайданың немесе залалдың жиынтық сомасы;
- биологиялық активтердің әрбір тобын сипаттау;
- биологиялық активтердің әрбір тобына қатысты сандық ақпарат;
- активтерінің әрбір тобы бойынша оның қызметінің сипаты және бағалауы;
- пайдаланудағы белгілі бір шектеулер бар активтердің, сондай-ақ кепілге қойылған активтердің баланстық құны;
- ауыл шаруашылық қызметімен байланысты қаржылық тәуекелдерді басқару стратегиясы;
- сатуға шыққан шығындар шегерілген әділ құнның өзгеруінен, активтерді сатып алу немесе иеліктен шығару нәтижесінде активтер құнының ұлғаюы немесе азаюы, бизнесті біріктіру нәтижесінде бағамдық айырмашылықтар, айырбастау айырмашылықтары пайда мен залалға қатысты активтердің баланстық құнындағы өзгерістерді салыстырып тексеру.
Пайдаланылған әдебиеттер:
1 Алборов Р.А. и др. Управленческие аспекты бухгалтерского учета биологических активов/Экономика сельскохозяйственных и перерабатывающих предприятий. 2012. № 5. С. 49 - 52. 2 Палий В.Ф.. Международные стандарты учета и финансовой отчетности: Учебник. - 3- е изд., испр. и доп. - М.: ИНФРА-М -512 с. — (Высшее образование).. 2007
3 Белов Н.Г. Об оценке активов в сельском хозяйстве // Бухучет в сельском хозяйстве.
2010. № 10. С. 3 - 11.
4 Вахрушина М.А. Международные стандарты финансовой отчетности. М.:
Национальное образование, 2014. 656 с.
5 Закирова А.Р. МСФО 41 "Сельское хозяйство": особенности учета // Вестник Казанского государственного аграрного университета. 2011. Т. 6. № 1. С. 30 - 34.
6 Казакова Н.А. Бухгалтерский учет биологических активов по справедливой стоимости // Бухгалтерский учет в сельском хозяйстве. 2011. № 5. С. 4 - 8.
СУЩНОСТЬ И ЗНАЧЕНИЕ МЕТОДА ОЦЕНКИ СТОИМОСТИ СЕЛЬСКОХОЗЯЙСТВЕННОЙ ПРОДУКЦИИ В СООТВЕТСТВИИ С МСФО
А.К.Бейсенбаева
Казахский Национальный аграрный университет, г.Алматы, Казахстан e-mail:[email protected]
Аннотация. В статье рассматриваются вопросы оценки производства продукции агропромышленных предприятий и ее значимости. Также освещены проблемы развития бухгалтерской учетно-информационной системы аграрных экономических субъектов на основе Международного стандарта финансовой отчетности (МСФО) 41 «Сельское хозяйство» и экономической сущности понятия «справедливая стоимость» биологических активов с учетом существующих в аграрном секторе методологии и организации бухгалтерского учета и содержания бухгалтерской и финансовой отчетности, а также формирования и отражения себестоимости биологических активов организаций.
Ключевые слова: международные стандарты финансовой отчетности, управленческий учет, стоимость, справедливая стоимость, биологические активы, сельскохозяйственная продукция, биотрансформация.
THE NATURE AND SIGNIFICANCE OF EVALUATION METHOD OF AGRICULTURAL PRODUCTION VALUE IN ACCORDANCE WITH IFRS
A.K.Beysenbaeva
Kazakh National Agrarian University, Almaty, Kazakhstan e-mail:[email protected]
Summary. The article deals with the assessment of production of agricultural enterprises and its importance. And problems of development of accounting information system of agricultural economic entities on the basis of International financial reporting standard (IAS) 41 "Agriculture" and economic essence of the concept of "fair value" of biological assets, taking into account existing in the agricultural sector of methodology and organization of accounting and maintenance of accounting and financial reporting, as well as the formation and reflection of the cost of biological assets of organizations.
Key words: international financial reporting standards, management accounting, cost, fair value, biological assets, agricultural products, biotransformation.
МРНТИ 68.01.14