Мәшһүр Жүсіп мұрасы - Ұлы дала елінің құндылықтары

(1)

№1 (130)/2020

ВЕСТНИК Евразийского национального университета имени Л.Н. Гумилева - Серия ФИЛОЛОГИЯ BULLETIN of L.N. Gumilyov Eurasian National University. PHILOLOGY Series

ISSN (Print) 2616-678X ISSN (Online) 2663-1288

Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің

ХАБАРШЫСЫ BULLETIN

of L.N. Gumilyov

Eurasian National University

ВЕСТНИК

Евразийского национального университета имени Л.Н. Гумилева

ФИЛОЛОГИЯ сериясы PHILOLOGY Series Серия ФИЛОЛОГИЯ

№1(130)/2020

1995 жылдан бастап шығады Founded in 1995

Издается с 1995 года

Жылына 4 рет шығады

Published 4 times a year

(2)

Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің ХАБАРШЫСЫ.

ФИЛОЛОГИЯ сериясы

№1 (130)/2020

Бас редакторы Дихан Қамзабекұлы

филология ғылымдарының докторы, ҚР ҰҒА академигі (Қазақстан)

Бас редактордың орынбасары Шолпан Жарқынбекова филология ғылымдарының докторы, профессор (Қазақстан)

Редакция алқасы

Аскер оғлы Рамиз ф.ғ.д., проф. (Әзербайжан) Ақматалиев Абдылдажан ф.ғ.д., проф. (Қырғызстан) Аймұхамбет Жанат ф.ғ.д., проф. (Қазақстан) Бахтикереева Улданай ф.ғ.д., проф. (Ресей) Беженару Людмила ф.ғ.д., проф. (Румыния) Бейсембаева Жанаргүл ф.ғ.к., доцент (Қазақстан) Біжкенова Айгүл ф.ғ.д., проф. (Қазақстан) Жақыпов Жантас ф.ғ.д., проф. (Қазақстан) Журавлева Евгения ф.ғ.д., проф. (Қазақстан)

Жаң Динжиң PhD, проф. (Қытай)

Ескеева Мағрипа ф.ғ.д., проф. (Қазақстан) Ержласун Гүлжанат PhD, проф. (Түркия)

Қасқабасов Сейіт ф.ғ.д., ҚР ҰҒА академигі(Қазақстан) Негимов Серік ф.ғ.д., проф. (Қазақстан)

Нұрғали Қадиша ф.ғ.д., проф. (Қазақстан) Нуриева Фануза ф.ғ.д., проф. (РФ, Татарстан)

Райхл Карл ф.ғ.д. проф. (Германия)

Рахманов Носимхан ф.ғ.д., проф. (Өзбекстан) Риверс Уильям Патрик PhD, проф. (АҚШ) Сатенова Серіккүл ф.ғ.д., проф. (Қазақстан) Тәжібаева Сәуле ф.ғ.д., проф. (Қазақстан) Тұрысбек Рахымжан ф.ғ.д., проф. (Қазақстан) Хисамитдинова Фирдаус ф.ғ.д., проф. (РФ, Башқұрстан) Чернявская Валерия ф.ғ.д., проф. (Ресей)

Шәріп Амантай ф.ғ.д., проф. (Қазақстан) Шәріпова Гүлбану ф.ғ.к., доцент (Қазақстан)

Экиджи Метин PhD, проф. (Түркия)

Янковски Хенрих PhD, проф. (Польша)

Жауапты хатшы, компьютерде беттеген: Гүлсім Базылхан

Редакцияның мекенжайы: 010008, Қазақстан, Нұр-Сұлтан қ., Қ.Сәтбаев к-сі, 2, 402 каб.

Тел.: +7(7172) 709-500 (ішкі 31413) E-mail: vest_ [email protected]

Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің Хабаршысы. ФИЛОЛОГИЯ сериясы Меншіктенуші: ҚР БжҒМ «Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті» ШЖҚ РМК.

ҚР Ақпарат және коммуникациялар министрлігінде 27. 03. 2018 ж. №16996-Ж тіркеу куәлігімен тіркелген.

Мерзімділігі: жылына 4 рет. Тиражы: 25 дана.

Типографияның мекенжайы: 010008, Қазақстан, Нұр-Сұлтан қ., Қажымұқан к-сі ,13/1, тел.: +7(7172) 709-500 (ішкі 31413)

© Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті

(3)

№1 (130)/2020

Editor-in-Chief Dikhan Kamzabekuly Doktor of philology, Academician NAS RK (Kazakhstan)

Deputy Editor-in-Chief Zharkunbekova Sholpan Doctor of philology, Рrof. (Kazakhstan)

Editorial board

Asker ogly Ramiz Doktor of philology, Prof. (Azerbaidzhan) Akmataliyev Abdildajan Doktor of philology, Prof. (Kyrgyzstan) Aimukhambet Zhanat Doktor of philology, Prof. (Kazakhstan) Bakhtikireeva Uldanai Doktor of philology, Prof. (Russia) Beisembayeva Zhanargul Doktor of philology, Prof. (Kazakhstan) Bezhenaru Lyudmila Can. of philology, Prof. (Romania) Bizhkenova Aigul Doktor of philology, Prof. (Kazakhstan) Chernyavskaya Valeriya Doktor of philology, Prof. (Russia) Erzhiasun Guljanat Doktor of philology, Prof. (Turkey) Yeskeyeva Magripa Doktor of philology, Prof. (Kazakhstan) Henruk Jankowski Doktor of philology, Prof. (Poland)

Kaskabassov Seit Doktor of philology, Academician NAS RK, (Kazakhstan)

Khisamitdinova Firdaus Doktor of philology, Prof. (RF, Bashkortostan)

Metin Ekiji PhD, Prof. (Turkey)

Negimov Serik Doktor of philology, Prof. (Kazakhstan) Nurgali Kadisha Doktor of philology, Prof. (Kazakhstan) Nurieva Fanuza Doktor of philology, Prof. (RF, Tatarstan) Reichl Karl Doktor of philology, Prof. (Germany) Rakhmanov Nasimhon Doktor of philology, Prof. (Uzbekistan) Rivers William Patrick Doktor of philology, Prof. (USA) Satenova Serikkul Doktor of philology, Prof. (Kazakhstan) Sharip Amantai Doktor of philology, Prof. (Kazakhstan) Sharipova Gulbanu Doktor of philology, Prof. (Kazakhstan) Tazhybayeva Saule Doktor of philology, Prof. (Kazakhstan) Turysbek Rakymzhan Doktor of philology, Prof. (Kazakhstan) Zhakykov Zhantas Doktor of philology, Prof. (Kazakhstan) Zhang Dingjing PhD, Prof. (China)

Zhuravleva Yergeniya Doktor of philology, Prof. (Kazakhstan) Executive Secretary, Сomputer layout: Gulsim Bazylkhan Editorial address: 2, К.Satpayev str., of.402, Nur-Sultan, Kazakhstan, 010008

Теl.: +7(7172) 709-500 (ext. 31413) E-mail: vest_ [email protected]

(4)

№1 (130)/2020

Главный редактор: Дихан Камзабекулы

доктор филологических наук, академик НАН РК (Казахстан) Зам. главного редактора: Шолпан Жаркынбекова

доктор филологических наук, проф. (Казахстан) Редакционная коллегия

Аскер оглы Рамиз д.ф.н., проф. (Азербайджан) Ақматалиев Абдылдажан д.ф.н, проф. (Киргизстан) Аймухамбет Жанат д.ф.н., проф. (Казахстан) Бахтикереева Улданай д.ф.н., проф. (Россия) Беженару Людмила д.ф.н., проф. (Румыния) Бейсембаева Жанаргуль к.ф.н., доцент (Казахстан) Бижкенова Айгүл д.ф.н., проф. (Казахстан) Жакыпов Жантас д.ф.н., проф. (Казахстан) Журавлева Евгения д.ф.н., проф. (Казахстан)

Жан Динжин PhD, проф. (Китай)

Ескеева Магрипа д.ф.н., проф. (Казахстан) Ержласун Гульжанат PhD, проф. (Турция)

Каскабасов Сеит д.ф.н., академик НАН РК(Казахстан) Негимов Серік д.ф.н., проф. (Казахстан)

Нургали Кадиша д.ф.н., проф. (Казахстан) Нуриева Фануза д.ф.н., проф. (РФ, Татарстан)

Райхл Карл д.ф.н. проф. (Германия)

Рахманов Носимхан д.ф.н., проф. (Узбекистан) Риверс Уильям Патрик PhD, проф. (США)

Сатенова Сериккуль д.ф.н., проф. (Казахстан) Тажибаева Сауле д.ф.н., проф. (Казахстан) Турысбек Рахымжан д.ф.н., проф. (Казахстан) Хисамитдинова Фирдаус д.ф.н., проф. (РФ, Башкортстан) Чернявская Валерия д.ф.н., проф. (Россия)

Шарип Амантай д.ф.н., проф. (Казахстан) Шарипова Гульбану к.ф.н., доцент (Казахстан)

Экиджи Метин PhD, проф. (Турция)

Янковски Хенрих PhD, проф. (Польша)

Ответственный секретарь, компьютерная верстка: Гульсим Базылхан Адрес редакции: 010008, Казахстан, г. Нур-Султан, ул. К.Сатпаева, 2, каб. 402

Тел.: (7172) 709-500 (вн. 31413) E-mail: vest_ [email protected]

Вестник Евразийского национального университета имени Л.Н. Гумилева. Серия ФИЛОЛОГИЯ

Собственник: РГП на ПХВ «Евразийский национальный университет имени Л.Н. Гумилева» МОН РК.

Зарегистрирован Министерством информации и коммуникаций РК под номером №16996-Ж от 27. 03. 2018 г.

Периодичность: 4 раза в год Тираж: 25 экземпляров.

Адрес типографии: 010008, Казахстан, г. Нур-Султан, ул. Кажымукана, 13/1, тел.: (7172) 709-500 (вн.31413) © Евразийский национальный университет имени Л.Н. Гумилева

(5)

№1 (130)/2020

Мазмұны

ФОЛЬКЛОР ЖӘНЕ ӘДЕБИЕТТАНУ

Балтымова М.Р. Қазақ балалар фольклорының жанрлық жіктелімі ... 8-14 Ғалымжанов Б.Ғ. Мәшһүр Жүсіп мұрасы – Ұлы дала елінің құндылықтары ... 15-20 Жүнісова М.Қ. Әңгіме жанры мәтінінің бастапқы және соңғы сөйлемдеріндегі көркемдік тәсілдер ... 21-28 Жұмағұл С.Б., Қайралапов Н.М. Көне түркі жазба ескерткіштерінің жанры және Құлмат Өмірәлиев зерттеулері ... 29-36 Карипжанова Г.Т., Абикенова Г. Т., Саликжанова Ш.Б. Қазақ поэзиясындағы

«Ауыл» бейнесі ... 37-44 Личман Е. Ю. Ұлттық дүниетаным контекстіндегі қазақстандық әдебиетшілер мен кескіндемешілер шығармаларының көркем кеңістігі ... 45-53 Нурманова Ж.К., Жапанова М.Е. Салыстырмалы әдебиеттану аспектісіндегі экрандау мәселесі туралы ... 54-61 Өтеш Ж.Ә., Мырзахметұлы М. Деректі әскери прозаның жасалу ерекшелік-

тері (А.Бектің «Арпалыс» романының негізінде) ... 62-68 ЛИНГВИСТИКА ЖӘНЕ ӘДІСТЕМЕ

Аймолдина Ә., Ақынова Д. Қазақ тілді іскери дискурс: мәні және лингвисти-

калық ерекшеліктері ... 69-76 Гируцкий А.А., Амалбекова М.Б. Қазіргі қазақ прозасының дискурстық кеңісті-

гіндегі ландшафттық лексика: лингвостилистикалық аспект («Қазіргі қазақ

прозасының антологиясы» материалына негізделген) ... 77-89 Жақыпов Ж.А. Қазақ көне эпосындағы аŋ тілдік таңбасы ... 90-98 Жарқынбекова Ш.Қ., Сейтханова А.Н. Нұр-Сұлтан қаласының лингвистика-

лық ландшафтындағы тілдік өзгерулер ... 99-111 Mұсағалиева Б.Е., Ахапов Е.А. Машиналық аударма жүйелерінің нәтижелілі-

гін бағалау әдістері ... 112-124 Сүлейменова З.Е., Уматова Ж.М. «Қуан, freuen(sich), ызалан, entruesten(sich)»

лексика-семантикалық өрістерінің ядросы мен перифериясы ... 125-130

(6)

№1 (130)/2020

Baltymova М.R. Genre classifications of Kazakh children’s folklore ... 8-14 Galymzhanov B.G. The legacy of the famous Mashkur Zhussup is a value of the Great Steppe ... 15-20 Zhunusova M. К. Artistic techniques in the beginning and last sentences of the text of the story genre ... 21-28 Zhumagul S.B., Kairalapov N.M. Ancient Turkic written monuments genre and Kulmat Omiraliev’s research ... 29-36 Karipzhanova G.T., Abikenova G.T., Salikzhanova Sh.B. The image of «Village» in Kazakh poetry ... 37-44 Lichman E. Yu. The artistic space of Kazakh writers and painters works in the context of national worldview ... 45-53 Nurmanova Zh.K., Zhapanova M.Е. The problem of screening in the aspect of comparative literature ... 54-61 Otesh Zh.A., Myrzakhmetuly M. Features of creation of documentary and military prose (based on the novel by A. Beck «Volokolamsk highway») ... 62-68

LINGUISTICS AND METHODICS

Aimoldina А., Akynova D. Kazakh-Language Business Discourse: Nature and Linguistic Features ... 69-76 Hirutski А.А., Аmalbekova М.B. Landscape vocabulary in the discursive space of modern Kazakh prose: The lingual-stylistic aspect (based on the material

«Anthology of modern Kazakh prose») ... 77-89 Zhakupov Zh.A. The language sign aŋ in the Kazakh Ancient Epos ... 90-98 Zharkynbekova Sh.K., Seitkhanova A.N. Linguistic transformations in the

linguistic landscape of Nur-Sultan ... 99-111 Mussagaliyeva B.Y., Akhapov E.A. Methods for evaluating the effectiveness of

machine translation systems ... 112-124 Suleimenova Z., Umatova Zh. The core and periphery of the lexical-semantic

fields ‘қуан, freuen (sich)– ызалан, entrüsten (sich ) in the Kazakh and German

languages ... 125-130

(7)

№1 (130)/2020

Содержание

ФОЛЬКЛОР И ЛИТЕРАТУРОВЕДЕНИЕ

Балтымова М.Р. Жанровые классификации казахского детского фольклора .... 8-14 Галымжанов Б.Г. Наследие Машхура Жусупа – ценности страны Великой степи ... 15-20 Жунусова М.К. Художественные приемы в начальном и конечном предложени-

ях текста жанра рассказа ... 21-28 Жумагул С.Б., Кайралапов Н.М. Жанр древнетюркских письменных памятни-

ков и исследование Кулмата Омиралиева ... 29-36 Карипжанова Г.Т., Абикенова Г.Т., Саликжанова Ш.Б. Образ «Аула» в казахской поэзии ... 37-44 Личман Е.Ю. Художественное пространство произведений казахстанских лите-

раторов и живописцев в контексте национального мировоззрения ... 45-53 Нурманова Ж.К., Жапанова М.Е. К вопросу об экранизациях в аспекте сравни-

тельного литературоведения ... 54-61 Отеш Ж.А., Мырзахметулы М. Особенности создания документально-воен-

ной прозы (на основе романа А. Бека «Волоколамское шоссе») ... 62-68 ЛИНГВИСТИКА И МЕТОДИКА

Аймолдина А., Акынова Д. Казахоязычный деловой дискурс: сущность и линг-

вистические особенности ... 69-76 Гируцкий А.А., Амалбекова М.Б. Ландшафтная лексика в дискурсивном пространстве современной казахской прозы: лингвостилистический аспект (на материале «Антологии современной казахской прозы») ... 77-89 Жакупов Ж.А. Языковой знак аŋ в жанре древнего эпоса ... 90-98 Жаркынбекова Ш.К., Сейтханова А.Н. Языковые трансформации в лингви-

стическом ландшафте г. Нур-Султан ... 99-111 Mусагалиева Б.Е., Ахапов Е.А. Методы оценки эффективности систем машин-

ного перевода ... 112-124 Сулейменова З.Е., Уматова Ж.М. Ядро и периферия лексико-семантических

полей ‘қуан, freuen(sich), ызалан, entruesten(sich)’ в казахском и немецком

языках ... 125-130

(8)

№1 (130)/2020

ХҒТАР 17.71.91

Б.Ғ. Ғалымжанов

Л.Н.Гумилев ат. Еуразия ұлттық университеті, Нұр-Сұлтан, Қазақстан (Е-mail: [email protected])

Мәшһүр Жүсіп мұрасы – Ұлы дала елінің құндылықтары

Аңдатпа. Бұл мақалада жалпыадамзаттық құндылықтардың көрсеткіші, құрылымы, өлшем- дері, деңгейлері т.б. мәселелері ақын,шежіреші, тарихшы, этнограф Мәшһүр-Жүсіп Көпейұлының мұраларындағы тұжырымдардың негізінде талданып қарастырылады. Ақын еңбектеріндегі ұлттық құндылықтарды тану, оны зерделеу, заман талабына сай насихаттау - ұлттық болмысымызды тану жолынағы өз маңызын жоймаған өзекті мәселелердің бірі екені анық. Мақалада ұлттық құндылықтардың адамзат өміріндегі мәні мен маңызы, адам өміріндегі рөлі кеңінен талқыланады.

Сонымен қатар, Мәшһүр Жүсіптің мұраларындағы ұлттық құндылықтарды қазіргі заман көзімен талдай отырып, ұлттық құндылықты қоғамның даму үдерісімен ұштастыра саралайды. Мақала авторы мәдениеттің құндылық әлеуетін тұлғаның тұжырымдары мен көзқарастары арқылы дәлел- дейді. Ұлттық құндылық концептілерінің типтері объективтендірудің негізгі құралы ретінде талда- нады.

Түйін сөздер: аксиология, жалпыадамзаттық құндылық, ұлттық болмыс, мәдени өріс, құн- дылық әлеуеті, мораль негіздері, тұлғалық ерекшелік.

DOI : https://doi org/10.32523/2616-678X-2020-130-1-15-20 Түсті: 11.02.20 / Қайта түзетілді: 11.03.20 / Жарияланымға рұқсат етілді: 30.03.20

Кіріспе. Аксиология (грек, axios - құнды, logos - ілім) - құндылықтардың табиға- ты мен олардың әлеуметтік орны және құндылық әлемінің құрылымы туралы филосо- фиялық ілім [1].

Жалпы құндылықтардың өзі - өмірге, қоғамға, еңбекке, шығармашылыққа және адам өмірінің мәніне баға беруден тұрады. Құндылықтар қоғам үшін ең маңызды деген әдет-ғұрыптар мен нормалар қызметін өз бойына сіңіріп, табиғи эволюциялық жолмен рет- тейді.

Адамзат өзін қоршаған ортасын және рухани әлемді құндылықтар арқылы бағалауға құлықты. Ал құндылықтар дегеніміз – ол адамға ғана тән игі қасиеттер екені белгілі. Жа- нуардан біздің айырмашылығымыз да осы қасиетімізде. Олар бізге дүниеге келген кезден бастап, ананың ақ сүтімен бірге, ана тіліміз арқылы мораль негіздері ретінде, өзінің тілін, дәстүрін, мінезі мен болмысын тарихын, мәдениетін игеру нәтижесінде орнығады. Құн- дылықтарды танудағы ең күрделі мәселе: нағыз құндылықтарымызды оның жалған (ақиқат және бейақиқат) форматынан айыра білуде. Жалпы құндылықтар қоғам мен уақыт- тың сұранысына қарай өзгерістерге ұшырап отырады. Ол – заңдылық.

Философ Т.И. Петракова құндылықтарды үш түрге бөліп қарастырады: 1. Табиғи. 2.

Жүре пайда болатын құндылықтар. 3. Абсолюттік. Табиғи және жүре пайда болатын құн- дылықтар адамның өскен ортасынан, тәрбиесінен қалыптасатын болса, ал абсолюттік – уақыт пен қоғамның қағидаттарына барынша төтеп беріп, бүкіл адамзат үшін маңыздылығы зор мәңгілік құндылықтар болып табылады. Ұлттық құндылықтарға деген бейімділік пен құмарлық адам бойында тумысынан болады, ол қан арқылы да беріледі. Сонымен қатар, әр адамда рух бар. Рух болмаса, дене де болмайды [2].

«Рух дегеніміз - жалпыадамзаттық құндылықтардың жиынтығы» [3]. Біз жалпыа- дамзаттық құндылық «ол - ақиқат, ол - сүйіспеншілік, ол – дұрыс әрекет, ол – ішкі ты- ныштық, ол – қиянат жасамау» деп білеміз.

(9)

№1 (130)/2020

Өмірде табиғи құндылықтар мен жүре пайда болатын құндылықтар - жалпыадам- заттық құндылықтарды жоюға кейде барынша әсер етеді. Жалпыадамзаттық құндылықтар- ды жоғалту адамзат үшін өте қауіпті. Сондықтан да жалпыадамзаттық құндылықтарды сақтау өте маңызды болып табылады.

Жалпы адам үшін ең басты құндылық – өмір. Адам өмір бойы жаңалыққа ұмтылып, дамып, жетіліп, күресіп өмір сүреді. Ертеңін ойлап, табысты еңбек етеді, білім-тәрбие ала- ды, өмірлік тәжірибе жинақтайды, өмірді мәнді өткізуін осы құндылықтар негізінен іздейді.

Жалпы адамның болмысы жақсылық пен жамандықтың жиынтығынан тұрады.

Зерттеудің мақсаты мен міндеті. Жалпы адамзаттық құндылықтардың өмірлік мәні мен мағынасы көне заманнан бүгінгі күнге дейін философтар мен психологтардың, педа- гогтер мен әлеуметтанушылардың зерттеулерінен орын алып, бүгінгі қоғамның ерекшелік- тері мен сұраныстарына орай талданып, жүйеленіп келеді. Сократ, Конфуций, Әл-Фараби, Платон, Аристотель, Ж. Баласағұни, М.Х. Дулати, Л.Н.Толстой және т.б. секілді ғұламалар еңбектерімен қатар, қазақтың Асан Қайғысы, Шалкиіз жырауы, Шал ақыны, Доспамбеті, Бұқар жырауы сонымен қатар, Ш. Уәлиханов, Ы. Алтынсарин, А. Құнанбаев, Ж. Айма- уытов, М. Жұмабаев, С.Торайғыров, М. Дулатов, Ш. Құдайбердиев және біз сөз еткелі отырған М. Көпейұлы т.б. ғұламаларымыздың шығармаларында сипатталған қазақтың бай мәдени мұрасы, ұлттық құндылығы және жоғары рухани идеялары уақыт мінезі мен сұра- нысын қанағаттандырып, ұрпақтан-ұрпаққа жалғасып келеді.

Аталған тұлғалар тұжырымындағы адами құндылықтар концепциясы - ұлттық мә- дениет пен дәстүрді, ондағы ұлт құндылықтарын құрметтейтін болмыс, ұлттық мінез-құлық қалыптастырады. Қоғамдық сананың бағыты мен бағдары екені анық. Сондықтан да тұлға- лар еңбектерінің мәні мен маңызын уақыт мінезі мен қоғам сұранысына сай жүйелеп, зер- делеу, зерттеу, талдау, оны насихаттау - зерттеуіміздің басты мақсаты мен міндеті.

Мәселенің талқылануы. Аксиология – қандай болсын бір халықтың өзіндік мә- дениеті мен тарихи келбеті бар рухани мұрат-мақсаттарының жиынтығы. Ұлттық құн- дылықтар - әрбір ұлттың ерекшелігін айқындайтын, өмірі мен тіршілігінен хабар беретін, болмысы мен бітімін қалыптастыратын үлкен категория. Ұлттық құндылықтар өмірді ке- зең кезеңдерге жалғап жататын, әрбір жаңа өскелең ұрпақ үшін үлкен мәнге ие бола оты- рып, ұлттық тұрғыдағы тәрбие үлгісі болып саналады. Өйткені ұлттық құндылықтарды тәрбиенің негізі, ғасырлар бойы қалыптасып келе жатқан рухани құндылықтар және аса биік парасаттылық пен моралдық тұрғысындағы өмір сабақтастығы жалғасып жататын, тұлғаның адамдық қасиетін, әдебі мен мәдениетін, тұлғалық ерекшелігін дамытып, әрі жан дүниесін нұрландыра түсетін, халықтың даналық, көрегендік өмір-салтынан туындап оты- ратын айнымас ережелер мен қағидалар құрайды.

Қазақтың дүниетанымы, көзқарасы, менталитеті, ақыл-ойы, тағылымдық ұлағаты мен өнегесі жылдар бойы үздіксіз қалыптасты. Осы ғасырлар бойғы қалыптасқан ұлт- тық тәрбиенің құнарын бір арнаға түсіріп тәрбие мәселесінде үздіксіз пайдалану - бүгінгі таңдағы ең басты қажеттіліктердің бірі де, бірегейі екені анық. Ұлттық болмыс пен сана- сы мен сезімі толық қалыптасып жетілген, ұлттық мүддеміздің мейлінше өркендеуі үшін барынша өз үлесін қосатын, ұлттық құндылықтарымызды және жалпыадамзаттық құн-

(10)

№1 (130)/2020

тық намысты, ұлттық рухымызды көтеру – бүгінгі күннің кезек күттірмейтін үлкен міндеті.

Барлық түркі әлемінің тарихи тұлғасына айналған біртуар азамат, ұлтымыздың көрнекті мемлекет және қоғам қайраткері Мұстафа Шоқай: «Ұлттық құндылықтардан жұрдай рух- та тәрбиеленген ұрпақтан халқымыздың қажеті мен мүддесін жоқтайтын пайдалы азамат шықпайды» - деп келтірген болатын [4].

Ш. Құдайбердіұлы «Үш анық», Д. Бабатайұлы «Тұнық тұма», Қ. Аманжолов «Нұрлы дүние», Ж.М. Саурықова «М.Ж. Көпеев дүниетанымы және тәлім-тәрбиелік мұралары», А.

Қонарбаев «Қазақ зиялылары», Ш.А. Амонашвили «Ізгілік педагогикасы туралы ойлар», Г.Ж. Нұрышева «Адам өмірінің философиялық мәні» тағы басқа еңбектерде адами құн- дылықтар кеңінен қозғалады. Өйткені, жалпыадамзаттық құндылықтар адамның ақыл-ойы мен парасат пайымының тікелей көрсеткіші екені даусыз.

Талдау мен нәтижелері. Адамгершіліктің қайнар бұлағы - халықта, отбасында, ұлттық дәстүрде, ұлттық өнерде, әдет-ғұрыпта. Әр адам адами рухани-құндылықтарды өскен ортасынан, күнделікті тұрмыс-тіршілігінен, білім ордасынан бойына сіңіреді.

Кезінде Мәшһүр Жүсіп адам үшін төрт кедергіні атап өткен: Бірінші: адамның жел- кесінде тұрады. Аты – керітартпа. Адамның желкесін қырық адам ұстап отырады. Басты сылтауы «кейін жасарсың», «оны қайтесің»? Екінші: жалқаулық. Ол құйрықта. Тұрмау, жүрмеу. Үшінші: ұйқышылдық. Үнемі маңызды емес бір нәрсені ойлап, уайымдап жүреді.

Белгі сөзі: «жасау керек еді». Төртінші: қорқақтық. Адам жаны өз жүрегінің қожайыны болу керек! Адам кейде тіршілік етіп жүргендей көрінуі мүмкін, бірақ ұйқыға кетіп қалғанын сезбейді, оны сезу үшін де адамға ішкі рух пен құндылық керегі ақиқат. Тағы бір тұсында ақын өзінің ойын мынадай философиялық ойымен тұжырымдайды. «Жан – бір асыранды құс, дене – бір қапас. Ол құсқа от, су бермесе, қапаста тұрып аштан өліп қалады, оған қорек беру керек. Хайуан тамақтан семіреді, адам құлақтан семіреді. Мұнан мағлұм болды: Жақ- сы сөзге жан семіреді екен. Жанның қорегі – құлақ сүйсінерлік сөз екен. Адам тіршілігінде, денсаулығында құлақ сүйсінерлік сөз естуге талап қылып тырысуы керек [5,23 бет].

Бұл тұста да ақын адамзаттың ішкі әлеміне зер салуын еске салады. Ағзаның қажет- тілігін қанағаттандырып қана қою маңызды емес, жан мен көңілге нәр беру керек екенін, жан тіршілік иесі екенін, оған рухани азық керегін, рухани ол байымаса жанның өлетінін тұспалдап жеткізеді. Жақсы сөз бен жақсы іс кімнен шығады, жан әлемінде рухани азығы бар адамнан шығады.

Мәшһүр Жүсіп өз еңбектерінде адамның жақсы, аурусыз өмір сүруіне тағы да мына- дай философиялық ойын айтады. «Адамның денесі екі нәрсенің күші мен саламат, аурусыз тұрады. Бұл екі нәрсенің бірі - қызыл қан, бірі - бұзылған қара қан. Таза қызыл қан екі дем алыстың бірімен даладан ішке қарай кіре береді. Жүрекке барып, жүректен әрмен күллі денені аралап қайтуында қара қан болып, тағы жүрекке келіп, дем алыс жолымен далаға шығып тұрады. Ішке қарай кірген дем алыс - қызыл қан, далаға шыққан дем алыс - қара қан. Сол үшін айтылады: «бір дем әрі, бір дем бері». Осы дем алыстың бірі тоқтаса, адам дереу өледі де қалады. Осы екі дем алысқа алты нәрсе керек екен. 1. Бұл екі дем алысқа жақсы ауа керек. Адам өзін таза ауада сақтауы керек. 2. Бұл екі дем алысқа күш беруге жақсы тамақ керек. Қазақ мақалында айтылады: «ауру-астан, дау-қарындастан» - деп. 3.

Екі дем алысқа күш беруге харекет үскін: қазақшасы - жүру, тұру керек. 4. Екі дем алысқа ұйқы мен ояулықты қалыбынан асырмай орта ғадетпенен үйретуге керек. 5. Екі дем алысқа күш беруге шаттық керек. Адам өз көңілін өзі төмендетпей ұстау керек. Қазақта мақал бар:

«ит өз құйрығын өзі алып жүрмесе, оны ешкім алып жүрмейді?»-деген. 6. Дем алысқа күш беруге: ашу, қорқу, өкініштен өзін аулақ ұстау керек» [5, 22 бет].

Бұл ойда да, ақын адамзаттың бар байлығы: оның денінің саулығы екенін еске сала отырып, өзін дұрыс күтуді, салауатты өмір салтын ұстануды, мәдениетке үйренуді, жан мен тәнді бағалауды, өмірі мен әрбір сағатты дұрыс пайдалана алуды насихаттайды. Ұлттық

(11)

№1 (130)/2020

құндылық жеке адамнан басталатынын тағы да осындай мысалдарымен дәлелдей отырып,

«Адамда үш түрлі тамыр болады: қызыл тамыр, қара тамыр, ақ тамыр. Қызыл тамыр – таза қан жүрер жол, қара тамыр - бұзылған қара қан жүрер жол, ақ тамыр – адам денесінің те- леграмм – телефонының шыбығы», - дейді [6, 323]. Бұл тұста да ақын екі қан түрінің жүрер жолын айта отырып, ақ тамырдың адам миына берер сигналын әсерлі тұспалдап жеткізеді.

Осы ақ тамыр арқылы ғана денеміздегі жағдаятты алдын ала сезе бастайтынымызды айтады.

Ақын «Дене - бір қараңғы үй, жан - ол үйді жарық қылып тұрған нұр. Біреудің жаны сығырайып, зорға жанып тұрған шырағдан сықылды. Кейбіреудікі май шам сықылды, кей- біреудікі тас шам сықылды. Кейбіреудікі - керосин майының жарығы сықылды. Кейбіреу- дікі - одан да жарық: машинамен жағылатын электрі бар жарық сықылды. Онан да жарығы зор нұрлы жан болады. Есебі жан деген нәрседе ныһаят жоқ» [5,17 бет].

Адамның жанын нұрға теңейді, оның жарығы да әртүрлі, оның әртүрлі болуы әрбір адамның ішкі құндылығына, рухына, тазалығына байланысты екенін көркем тілмен жеткі- зеді. Тіл көңілдің тілмәші: көңіл не бұйрық түсірсе де, тілмен түсіреді деп тұжырымдайды.

Ақын афоризмдерінде де «Нәпсіңнің семіруін іздеме, арық болуын ізде», - дейді [6, 323 бет].

Сонымен қатар, «Адам ойына келген сөздің арамын алып тастап, адалын сөйлеуге ұмтылуға тиіс. Сөйлеген сөздің қан-жыны аралас болса, тыңдаушының мейірі қанбайды.

Егер қан-жынынан айырып, сүттей тазасын теріп сөйлесе, оған тыңдаушының да құлақ құрышы қанады», - дейді [6, 323 бет]. Бұл тұста да ақын әдепті сөйлеуге, сөзде энергетика барын, сөз құдіретті екенін меңзейді. Сөзбен ауру адамды орнынан тұрғызуға болатынын, сауды құлатуға болатын еске салады. Ал дұрыс сөйлей алу үшін де адамда ішкі рухани құн- дылық болуы міндетті.

Мәшһүр Жүсіптің қай шығармасын алып қарасаң да, ұлттық құндылыққа тап бола- сың, оның шығармаларын оқи отырып, ұлылардың өткені - бүгінгінің ұлттық құндылығы екеніне күмән келтіре алмайсың. «Дауасыз дерт» деген өлеңінде:

Ағайын барды күндеп көре алмайды, Жоқ болса, жомарттық қып бере алмайды.

Кәнеки, бермегенің сол емес пе,

Білмеген-білген тілін неге алмайды? [7, 94-96 бет].

Жомарттық – адам бойындағы ең ізгі қасиеттердің бірі. Данышпан А. Құнанбаевтың 38-қара сөзінде осы жауанмәрттіліктің үш түрлі сипаты көрініс табады. Олар: шындық, ақ пейілділік, даналық. Шындықтан - әділеттілік, ақпейілділіктен - шапағат, даналықтан - ақиқат шығады. Кімде-кімнің бойынан осындай қасиеттер табылса, оның жасаған іс-әре- кеті жомарттық болып табылады. А. Құнанбайұлы осындай адамдар қатарына әулие-әмби- елерді, пайғамбарларды, хакімдерді жатқызады. Барлық адам әулие, пайғамбар, хакім бола алмағанымен, жомарттық – осы жолға бастайтын қасиет-дейді. Автор осы шығармасында өмір итжығыспен өтетінін айта отырып, жомарттыққа, кешірімшілдікке, сабарлылыққа, шыншылдыққа, қанағатшылдыққа, татулыққа шақырады. «Ғылымың болса-дағы ұшан- теңіз, Пайда жоқ: өз халқыңа қызмет етпей!»,- деп ой түйеді. Бұл өлеңде де ұлттық құн- дылық тұнып тұр. Өнерпаз» деген өлеңінде:

Қылжақтап екі ауылдың арасында,

(12)

№1 (130)/2020

Мәшһүр Жүсіп: «Тілалғыш, елгезек болып үйрен, кежірліктен құтыласың. Тіпті дә- неме қылмасаң да, жаяу аяңдап, олай-былай жүріп үйрен, жалқаулықтан құтыласың. Дүние ақиреттің бірі болмаса, бірінің уайымын ойлап: «қалай қыламын қайтіп есебін табамын?!»

- деген ойға түс, ұйқышылдықтан құтыласың. Бұл үшеуінен құтылсаң, қолың әр нәрсеге жетеді. Бұл үшеуі: бірі - желкеңнен тартып, біреуі дүнбе құйрығыңнан жерге қарай жабы- стырып, бірі шынтағыңнан қисайта құлатып жібермей, табандап жатқан соң, қолың қайда жетсін?! өзіңнен-өзің кейін қарай кетіп қор боласың», - дейді. [5, 418 бет].

Қорытынды. Ақын тағы да өз еңбектерінде адам санасының ояу болуына, өзін-өзі дамытуға, білім алуға, еңбек етуге насихаттайды. Еңбек бар жерде ғана адам өзінің болмы- сын жасайтынын ескертеді. Еңбекке үйренген адам ғана рухани өседі, ал еңбексіз рухани дамимын деу жалған екенін әрбір шығармасы арқылы дәлелдейді.

Адамның арманы қиялында, сүйіспеншілігі жүрегінде, ұяты бетінде, ары мен намысы жа- нында өмір сүреді.

Қандай уақыт, қандай кезең болмасын, ұлттық құндылықтарымыз сақталмай, ке- лешектің жарқын болуы күмәнді. Біз алдағы уақытта ұрпақтарымыздың білімді, саналы, ізетті, жаһандық білім беру кеңістігінде еркін самғай алатын, елі мен жерінің қадір қаси- етін ұғатын, мәдениеті мен әдебиетін, тарихы мен ұлттық құндылықтарын бойына сіңір- ген, ойы азат, мақсаты айқын, ел игілігі үшін еңбек ететін ұлтжанды, денсаулығы мығым, ата дәстүрді сақтайтын, рухани бай ұрпақты көргіміз келеді. Сондай ізгілік жолындағы із- денісіміз барысында басты арналы бағыттарымыздың бірі -МәшҺүр Жүсіп мұралары екені анық.

Мәшһүр Жүсіп мұралары – Ұлы даланың асыл қазынасы. Ол – ұлттық құндылықта- рымыздың толық болмыс-келбетін танытатын, қоғамдық сананың даму үдерісіндегі басты бағыт, негізі арналардың бірі.

Әдебиеттер тізімі

1 «Өзін-өзі тану» пәнінің мұғалімдеріне арналған әдістемелік құрал. -Алматы: ҰҒПББСО

«Бөбек» -2010. – 170 б.

2 Петракова Т.И. Духовные основы нравственного воспитания. -Москва: Импэто, 1997. – С.

96.3 Жалпы адамзаттық құндылықтар [Электронды ресур] - URL: https://e- history.kz/kz/

publications/view/3271 (қаралған күні: 10.03.2020)

4 «Мұстафа Шоқай. Тандамалы» (аударып құрастырған Айтан Нүсіпхан), 1-2 том, - Алма- ты, «Қайнар», 1998. – 57 б.

5 М. Жүсіп. Шығармалар жинағы // 11-том, - Павлодар: 2013. –23 б.

6 Қазақ афоризмдері. – Алматы, 2012. –323 б.

7 Мәшһүр Жүсіп. Шығармалар жинағы // 2-том, - Павлодар: 2013. – 94-96 б.

Б.Г. Галымжанов

Евразийский национальный университет им. Л.Н.Гумилева, Нур-Султан, Казахстан

Наследие Машхура Жусупа – ценности страны Великой степи

Аннотация. В данной статье рассматриваются проблемы общечеловеческих национальных ценностей в наследии поэта, летописца, историка и этнографа Машхура Жусипа. Особенно акту- ально изучение и пропагандирование национальных ценностей поэта в настоящее время. В статье проанализированы значение национальных ценностей в жизни человечества в наследии Машхура

(13)

№1 (130)/2020

Жусупа. Отрывки из произведений, приведенные автором, свидетельствуют о том, что его труды направлены на чистоту, на постоянное воспитание и поиск своего пути.

Ключевые слова: аксиология, общечеловеческие ценности, национальная идентичность, культурное поле, ценностный потенциал, нравственные основы, личностные качества.

B.G. Galymzhanov

L. N. Gumilyov Eurasian National University, Nur-Sultan, Kazakhstan.

The legacy of the famous Mashkur Zhussup is a value of the Great Steppe

Abstract. This article examines the national values in the heritage of the poet, Shezhire, historian, ethnographer Mashhur-Zhusip, raising the problems of universal values. In order to understand the national values in the works of the poet, study his works and to promote it in accordance with modern requirements that is important for future generations. The article analyzes national values in the heritage of Mashhur- Zhusup, reflecting the significance and significance of national values in the life of mankind. The works of the poet indicate that his works are aimed at purity, constant education and search for their own way, through excperts from the works of the author of the article.

Keywords: axiology, universal values, national identity, cultural field, value potential, moral foundations, personality traits.

References

1 «Ozin-ozi tanu» paninin mugalimderine arnalgan adistemelik kural [«Self-Knowledge»

methodical manuals for teachers of the subject] (NNPOOC «Bobek», Almaty, 2010, pp. 7-13).

2 Petrakova T.I. Duhonyie osnovy nravstvennogo vospatanya [The spiritual foundations of moral education] (Impeto, Moscow, 1997, 96).

3 Zhalpy adamzattyk kundylyktar [Universal value] Available at: https://e-history.kz/kz/

publications/view/3271 (Accessed:10.03.2020 ).

4 «Mustafa Shokai. Tandamaly» [Mustafa Shokai. Custom ] (translated by Aitan Nusipkhan), Vol.1-2. (Kainar, Almaty, 1998, 57 p.).

5 M. Zhussip. Shygarmalarjinagy [Collected works].Vol. 11.Pavlodar: 2013. P. 21-23.

6 Kazakh aforizmderi [Kazakh aphorisms]Almaty, 2012. P. 321-323.

7 Mashhur Zhussip. Shygarmalarjinagy[Collected works]. Vol.2. Pavlodar, 2013. P. 94-96.

Автор жайлы мәлімет:

Ғалымжанов Б.Ғ. – «Қазақ әдебиеті» кафедрасының 2 курс докторанты, Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті, Нұр-Сұлтан, Қазақстан.

(14)

№1 (130)/2020

«Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің Хабаршысы.

Филология сериясы» журналында мақала жариялау ережесі

1. Журналдың мақсаты. Филология ғылымдарының өзекті мәселелері, тіл және әдебиетті оқыту әдістемелерін және де ғылыми конференциялардың ең маңызды матери- алдарын, библиографиялық шолу мен сын пікірлерді көрсететін әдебиеттану және тілтану саласындағы мұқият тексеруден өткен ғылыми жұмыстарды жариялау.

2. Журналда мақаланы жариялаушы автор Ғылыми басылымдар бөліміне (ме- кенжайы: 010008, Қазақстан, Нұр-Сұлтан қаласы, Қ. Сәтбаев көшесі, 2, Л.Н. Гумилев атын- дағы Еуразия ұлттық университеті, Бас ғимарат, 402 кабинет) қолжазбаның қол қойылған 1 дана қағаз нұсқасын тапсырады және Word форматындағы нұсқасын [email protected]

электрондық поштасына жіберу қажет. Қағазға басылған мақала мәтіні мен электронды нұсқасы бірдей болулары қажет. Мақаламен бірге автордың жұмыс орнынан Ілеспе хат та тапсырылуы қажет. Мақалалар қазақ, орыс, ағылшын тілдерінде қабылданады.

3. Авторлардың редакцияға мақалаларды жіберуі «Л.Н. Гумилев атындағы Еу- разия ұлттық университетінің Хабаршысында» басуға және шет тіліне аударып, қайта ба- суға келісімін білдіреді. Автор мақаланы редакцияға жіберу арқылы өз туралы мәліметтің дұрыстығына, мақала көшірілмегендігіне (плагиаттың жоқтығына) және басқа да заңсыз көшірмелердің жоқтығына, барлық көшірмелердің, кестелердің, сұлбалардың, иллюстра- циялардың тиісті түрде рәсімдеуіне кепілдеме береді.

4. Ұсынылатын мақала көлемі (жекедеректер мен әдебиеттер тізімін қоса):

- мақалалар үшін - 8 ден 16 бетке дейін;

- сын пікірлер (монографияға, кітапқа) және конференция туралы пікір - 6 дан 12 бетке дейін болуы керек.

5. Мақала мәтінінің пішіні:

– Microsoft Word (docx) форматындағы файлда;

– Times New Roman шрифінде;

– жақтау жолағы 2х2х2х2;

– 1 жоларалық интервалы; 14 кегл;

– мәтінді жақтау көлеміне сәйкестендіру керек;

– Әрбір азатжол қызыл сызықтан басталуы қажет (1 см шегініс);

– транслитерация Library of Congress (LC) жүйесінде жасалуы керек.

Мақаланы құру сұлбасы:

ХҒТАР http://grnti.ru/ - бірінші жолдың сол жақтауында;

Автор(лар) туралы метамәліметтердің мазмұны (Рәсімдеу үлгісі / Образец оформления статьи / Template қараңыз)

Автор(лар)дың аты-жөні – жолдың ортасында қою әріппен жазылады;

Мекеменің толық атауы, қаласы, мемлекеті (егер авторлар әртүрлі мекемелерде жұмыс істесе, онда автордың тегі мен тиісті мекеменің қасында бірдей белгіше қойылады)

Автор(лар)дың Е-mail-ы – жақша ішінде (курсивпен);

Мақала атауы – жолдың ортасында (жартылай қоюмен)

Аңдатпа – (100-200 сөз) формуласыз, мақаланың атауын мейлінше қайталамауы қажет; әдебиеттерге сілтемелер болмауы қажет; мақаланың құрылысын (кіріспе, зерттеу әдіснамасы мен әдістемесі, зерттеу нәтижелері, қорытынды) сақтай отырып, мақаланың қысқаша мазмұны берілуі қажет.

Түйін сөздер («Түйін сөздер» сөз тіркесі жартылай қоюмен белгіленеді) (5-8 сөз немесе сөз тіркестері) - Түйін сөздер зерттеу тақырыбын өте дәл бейнелеу керек, сонымен қатар, ақпараттық-іздестіру жүйелерінде мақаланы жеңіл табуға мүмкіндік беретін мақала мәтінің терминдерін және де басқа маңызды ұғымдарды қамтуы қажет.

(15)

№1 (130)/2020

Мақаланың негізгі мәтіні кіріспені, мақсат пен міндеттерді қойылуын, зерттеу тақырыбы бойынша жұмыстардың шолуын, зерттеу әдістерін, нәтижелер/талқылау қоры- тынды қамтуы қажет (жоларалық интервал - 1, азат жол «қызыл жолдан» - 1 см, беттеу жолағы – еніне сай жасалады.

Кестелер, суреттер – аталғаннан кейін орналастырылады. Әр иллюстрация қасын- да оның аталуы болу қажет. Сурет айқын әрі сканерден өтпеген болуы керек.

Мақаладағы формулалар тек мәтінде оларға сілтеме берілсе ғана нөмірленеді.

Жалпы қолданыста бар аббревиатуралар мен қысқартулардан басқаларына міндетті түрде алғаш қолданғанда түсініктеме берілуі қажет.

Қаржылай көмек туралы ақпарат бірінші бетте көрсетіледі.

Әдебиеттер тізімі. Мәтінде әдебиеттерге сілтеме тікжақшаға алынады. Мәтіндегі әдебиеттер тізіміне сілтемелердің нөмірленуі мәтінде қолданылуына қатысты жүргізіледі:

мәтінде кездескен әдебиетке алғашқы сілтеме [1, 153 б.] арқылы, екінші сілтеме [2, 185 б.]

арқылы т.с.с. жүргізіледі. Мақаланың негізгі мәтініндегі кітапқа сілтеме колданылған бет- терді көрсету керек (мысалы, [1, 45 б.]).

Жарияланбаған еңбектерге сілтемелер жасалмайды. Сонымен қатар, рецензиядан өтпеген басылымдарға да сілтемелер жасалмайды (әдебиеттер тізімін, әдебиеттер тізімінің ағылшынша әзірлеу үлгісін төмендегі мақаланы рәсімдеу үлгісінен қараңыз).

Мақала соңындағы әдебиеттер тізімінен кейін библиографиялық мәліметтер орыс және ағылшын тілінде (егер мақала қазақ тілінде жазылса), қазақ және ағылшын тілінде (егер мақала орыс тілінде жазылса), орыс және қазақ тілінде (егер мақала ағылшын тілінде жазылған болса) беріледі.

Авторлар туралы мәлімет: аты-жөні, ғылыми атағы, қызметі, жұмыс орны, жұмы- сының мекенжайы, телефоны және e-mail – қазақ, орыс және ағылшын тілінде толтырылады.

6. Қолжазба мұқият тексерілген болуы қажет. Техникалық талаптарға сай келме- ген қолжазбалар қайта өңдеуге қайтарылады. Қолжазбаның кейін қайтарылуы, оның жур- налда басылуына жіберілуін білдірмейді.

7. Электронды корректурамен жұмыс істеу. Ғылыми басылымдар бөліміне түскен мақалалар жабық (анонимді) тексеруге жіберіледі. Эксперттер ұсынылған мақалаға онын жариялау мүмкіндігі, жақсарту қажеттілігі немесе қабылданбауы туралы дәлелді қорытын- дысын қамтитын жазбаша сын пікір береді. Жарамсыз деп таныған мақала қайтара қарас- тырылмайды. Мақаланы түзетуге ұсыныс берген жағдайда авторлар үш күн аралығында мақаланың корректурасын жіберу керек. Мақаланың түзетілген нұсқасы мен автордың ре- цензентке жауабы редакцияға жіберіледі. Оң сын пікірлер алған мақалалар оларды талқы- лау және басылымға бекіту үшін журналдын редакциялық алқасына ұсынылады.

Журнал жиілігі: жылына 4 рет.

8. Төлемақы. Басылымға рұқсат етілген мақала авторларына келесі реквизиттер бойынша төлем жасау қажет (ЕҰУ қызметкерлері үшін - 4500 теңге; басқа ұйым қызмет- керлеріне - 5500 теңге).

Реквизиттері:

(16)

№1 (130)/2020

2) РГП на ПХВ «Евразийский национальный университет им. Л.Н. Гумилева»

АО «Bank RBK»

БИК Банка: KINCKZKA ИИК: KZ498210439858161073 Кбе 16

Кнп 859

АО «ForteBank»

БИК Банка: IRTYKZKA ИИК: KZ599650000040502847 Кбе 16

Кнп 859

АО «НародныйБанкКазахстан»

БИК Банка: HSBKKZKX ИИК: KZ946010111000382181 Кбе 16

Кнп 859

«Басылым үшін Автордың аты-жөні»

(17)

№1 (130)/2020

Provision on articles submitted to the journal “Bulletin of L.N. Gumilyov Eurasian National University. Philology Series”

1. Goal of the journal. Publication of carefully selected original scientific papers in the fields of literary studies, linguistics, reflecting the actual problems of philology, language and literature teaching methods, most significant proceedings of scientific conferences, bibliographic summaries and reviews.

2. An author who wishes to publish a paper in the journal must submit the paper in one hard copy (printed version), signed by the author, to the scientific publication office (at the address: 010008, the Republic of Kazakhstan, Nur-Sultan, Satpayev St., 2. The L.N. Gumilyov Eurasian National University, Main Administrative Building, Office 402) and by e-mail

vest_ [email protected] in Word format. At the same time, strict compliance between Word-version and the hard copy is required. And also the authors need to submit a cover letter.

Language of publications: Kazakh, Russian, English.

3. Submission of papers to the scientific publication office means the authors’ consent to the right of the Publisher, the L.N. Gumilyov Eurasian National University, to publish papers in the journal and their re-publication in any foreign language. By submitting the text of the paper for publication in the journal, the author guarantees the correctness of all information about themselves, lack of plagiarism and other forms of unauthorized use in the article, proper formulation of all borrowings of text, tables, diagrams, and illustrations.

4. The recommended volume of the paper (including metadata and references):

– for papers – between 8-16 pages;

– for reviews (of monographs, books), reviews on conferences – between 6-12 pages.

5. Text formatting requirements:

– Microsoft Word file format (docx);

– Times New Roman font;

– the size of the fields 2 * 2 * 2 * 2;

– line spacing 1, – size 14;

– text alignment in width;

– each paragraph beginning with the main line (indent 1 cm);

– transliteration is carried out according to the Library of Congress (LC) system.

Structure of the article:

IRSTI http://grnti.ru/ – first line, left

The content of the metadata about the author (see Рәсімдеу үлгісі / Paper template) Initials and Surname of the author (s) – center alignment, italics

Full name of the affiliation, city, country (if the authors work in different organizations, you need to put the same icon next to the name of the author and the corresponding organization)

Author’s e-mail (s) – in brackets (italics) Paper title – center alignment (bold)

Мәшһүр Жүсіп мұрасы - Ұлы дала елінің құндылықтары

№1 (130)/2020

ISSN (Print) 2616-678X ISSN (Online) 2663-1288

Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің

ХАБАРШЫСЫ BULLETIN

of L.N. Gumilyov

Eurasian National University

ВЕСТНИК

Евразийского национального университета имени Л.Н. Гумилева

ФИЛОЛОГИЯ сериясы PHILOLOGY Series Серия ФИЛОЛОГИЯ

№1(130)/2020

1995 жылдан бастап шығады Founded in 1995

Издается с 1995 года

Жылына 4 рет шығады

Published 4 times a year

№1 (130)/2020

№1 (130)/2020

№1 (130)/2020

№1 (130)/2020

Мазмұны

№1 (130)/2020

Contents

№1 (130)/2020

Содержание

№1 (130)/2020

№1 (130)/2020

№1 (130)/2020

№1 (130)/2020

№1 (130)/2020

№1 (130)/2020

№1 (130)/2020

№1 (130)/2020

№1 (130)/2020

№1 (130)/2020