№ 1 (122)/ 2018
ISSN 2616-678Х
Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің
ХАБАРШЫСЫ ВЕСТНИК
Евразийского национального
университета имени Л.Н. Гумилева
BULLETIN of the L.N. Gumilyov
Eurasian National University
ФИЛОЛОГИЯ сериясы Серия ФИЛОЛОГИЯ
PHILOLOGY Series
№1 (122) / 2018
1995 жылдан бастап шығады Издается с 1995 года Founded in 1995 Жылына 4 рет шығады Выходит 4 раза в год Published 4 times a year
Астана, 2018
Astana, 2018
Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің Хабаршысы
Бас редакторы Дихан Қамзабекұлы
филология ғылымдарының докторы, проф. (Қазақстан)
Бас редактордың орынбасары Шолпан Жарқынбекова
филология ғылымдарының докторы, проф. (Қазақстан)
Редакция алқасы
Аскер оғлы Рамиз ф.ғ.д., проф. (Әзербайжан) Ақматалиев Абдылдажан ф.ғ.д., проф. (Қырғызстан) Бахтикиреева Улданай ф.ғ.д., проф. (Ресей) Беженару Людмила ф.ғ.д. проф. (Румыния)
Бейсенбаева Жанаргүл ф.ғ.к., қауымд. проф. (Қазақстан) Біжкенова Айгүл ф.ғ.д., проф. (Қазақстан)
Жақыпов Жантас ф.ғ.д., проф. (Қазақстан) Журавлева Евгения ф.ғ.д., проф. (Қазақстан)
Жаң Динжиң PhD, проф. (Қытай)
Ескеева Мағрипа ф.ғ.д., проф. (Қазақстан) Ержласун Гүлжанат PhD, ассос. проф. (Түркия) Қасқабасов Сейіт ф.ғ.д., проф. (Қазақстан) Негимов Серік ф.ғ.д., проф. (Қазақстан) Нұрғали Қадиша ф.ғ.д., проф. (Қазақстан) Нуриева Фануза ф.ғ.д., проф. (РФ, Татарстан)
Райхл Карл ф.ғ.д., проф. (Германия)
Рахманов Носимхан ф.ғ.д., проф. (Өзбекстан) Риверс Уильям Патрик PhD, проф. (АҚШ) Сәтенова Серікгүл ф.ғ.д. проф. (Қазақстан) Султанов Казбек ф.ғ.д., проф. (Ресей) Тәжібаева Сәуле ф.ғ.д., проф. (Қазақстан)
Хисамитдинова Фирдаус ф.ғ.д., проф. (РФ, Башқұртстан) Чернявская Валерия ф.ғ.д., проф. (Ресей)
Шәріп Амантай ф.ғ.д., проф. (Қазақстан)
Шәріпова Гүлбану ф.ғ.к., қауымд. проф. (Қазақстан)
Экиджи Метин PhD, проф. (Түркия)
Янковский Генрих PhD, проф. (Польша)
Редакцияның мекенжайы: 010008, Қазақстан, Астана қ., Сатпаев к-сі, 2, 408 б.
Тел.: (7172) 709-500 (ішкі 31413) E-mail: [email protected]
Жауапты редактор, компьютерде беттеген І.Р. Құрманғалиев
Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің хабаршысы. ФИЛОЛОГИЯ сериясы Меншіктенуші: ҚР БжҒМ «Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті» ШЖҚ РМК
ҚР Ақпарат және коммуникациялар министрлігінде 27.03.2018 ж. №16996-Ж тіркеу куәлігімен тіркелген.
Мерзімділігі: жылына 4 рет.
Тиражы: 40 дана
Типографияның мекенжайы: 010008, Қазақстан, Астана қ., Қажымұқан к-сі ,12/1, тел.: (7172)709-500 (ішкі 31413) © Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті
№ 1 (122)/ 2018
Главный редактор Дихан Камзабекулы доктор филологических наук, проф. (Казахстан)
Зам. главного редактора Шолпан Жаркынбекова доктор филологических наук, проф. (Казахстан)
Редакционная коллегия
Аскероглы Рамиз д.ф.н., проф. (Әзербайжан) Акматалиев Абдылдажан д.ф.н., проф. (Киргизстан) Бахтикиреева Улданай д.ф.н., проф. (Россия) Беженару Людмила д.ф.н., проф. (Румыния)
Бейсенбаева Жанаргуль к.ф.н., ассос. проф. (Казахстан) Бижкенова Айгуль д.ф.н., проф. (Казахстан) Жакыпов Жантас д.ф.н., проф. (Казахстан) Жан Динжин PhD, проф. (Китай) Журавлева Евгения д.ф.н., проф. (Казахстан) Ескеева Магрипа д.ф.н., проф. (Казахстан) Ержласун Гульжанат PhD, ассос. проф. (Турция) Каскабасов Сейит д.ф.н., проф. (Казахстан) Негимов Серик д.ф.н., проф. (Казахстан) Нургали Кадиша д.ф.н., проф. (Казахстан) Нуриева Фануза д.ф.н., проф. (РФ, Татарстан) Райхл Карл д.ф.н., проф. (Германия) Рахманов Насимхон д.ф.н., проф. (Узбекистан) Риверс Уильям Патрик PhD, проф. (США)
Сатенова Серикгуль д.ф.н., проф. (Казахстан) Султанов Казбек д.ф.н., проф. (Россия) Тажибаева Сауле д.ф.н., проф. (Казахстан)
Хисамитдинова Фирдаус д.ф.н., проф. (РФ, Башкортостан) Чернявская Валерия д.ф.н., проф. (Россия)
Шарип Амантай д.ф.н., проф. (Казахстан) Шарипова Гульбану к.ф.н., ассос. проф. (Казахстан) Экиджи Метин PhD, проф. (Турция)
Янковский Хенрих PhD, проф. (Польша)
Адрес редакции: 010008, Казахстан, г. Астана, ул. Сатпаева, 2, каб. 408 Тел.: (7172) 709-500 (вн. 31413)
E-mail: [email protected]
Ответственный редактор, компьютерная верстка И.Р. Курмангалиев
Вестник Евразийского национального университета имени Л.Н. Гумилева. Серия ФИЛОЛОГИЯ Собственник: РГП на ПХВ «Евразийский национальный университет имени Л.Н. Гумилева» МОН РК Зарегистрирован Министерством информации и коммуникаций РК под номером №16996-Ж от 27.03.2018г.
Периодичность: 4 раза в год Тираж: 40 экземпляров
Адрес типографии: 010008, Казахстан, г. Астана, ул. Кажимукана, 12/1, тел.: (7172)709-500 (вн.31413)
Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің Хабаршысы
Editor-in-Chief Dihan Kamzabekuly Doctor of philology, Рrof. (Kazakhstan)
Deputy Editor-in-Chief Zharkynbekova Sholpan Doctor of philology, Рrof. (Kazakhstan)
Editorial board
Asker ogly Ramiz Doctor of philology, Рrof. (Azerbaidzhan) Akmataliyev Аbdildajan Doctor of philology, Рrof. (Kyrgyzstan) Bakhtikireeva Uldanai Doctor of philology, Рrof (Russia)
Beisenbayeva Zhanargul Can. of philology, assos. Рrof (Кazakhstan) Bezhenaru Lyudmila Doctor of philology, Рrof (Romania)
Bizhkenova Аigul Doctor of philology, Рrof. (Кazakhstan) Chernyavskaya Valeriya Doctor of philology, Рrof. (Russia) Еrzhiasun Güljanat PhD, assos. Prof (Turkey)
Yeskeyeva Мagripa Doctor of philology, Prof. (Кazakhstan Henryk Jankowski PhD, Prof. (Poland)
Kaskabassov Seit Doctor of philology, Prof (Кazakhstan) Khisamitdinova Firdaus Doctor of philology, Prof. (RF, Bashkortostan)
Metin Ekiji PhD, Prof. (Тurkey)
Negimov Serik Doctor of philology, Prof. (Кazakhstan) Nurgali Kadisha Doctor of philology, Prof. (Кazakhstan) Nurieva Fanuza Doctor of philology, Prof. (RF, Tatarstan) Reichl Karl Doctor of philology, Prof. (Germany) Rakhmanov Nasimhon Doctor of philology, Prof. (Uzbekistan) Rivers William Patrick PhD, Prof. (USA)
Satenova Serikkul Doctor of philology, Prof (Kazakhstan) Sultanov Кazbek Doctor of philology, Prof. (Russia) Sharip Аmantaj Doctor of philology, Prof (Kazakhstan) Sharipova Gulbanu Can. of philology, assos. Prof. (Kazakhstan) Tazhybayeva Saule Doctor of philology, Prof. (Kazakhstan) Zhakypov Zhantas Doctor of philology, Prof. (Кazakhstan) Zhang Dingjing PhD, Prof. (China)
Zhuravleva Yevgeniya Doctor of philology, Prof. (Кazakhstan) Editorial address: 2, Satpayev str., of.408, Astana, Kazakhstan, 010008
Теl.: (7172) 709-500 (ext. 31413) E-mail: [email protected]
Executive editor, computer layout: І.R. Kurmangalyev Bulletin of the L.N.Gumilyov Eurasian National University PHILOLOGY Series
Owner: Republican State Enterprise in the capacity of economic conduct «L.N.Gumilyov Eurasian National University» Ministry of Education and Science of the Republic of Kazakhstan
Registered by Ministry of information and communication of Republic of Kazakhstan. Registration certificate No 16996-Ж from 27.03.2018
Periodicity: 4 times a year Circulation: 40 copies
Address of printing house: 12/1 Kazhimukan str., Astana, Kazakhstan 010008; tel.: (7172) 709-500 (ext.31413) © L.N.Gumilyov Eurasian National University
№ 1 (122)/ 2018
Мазмұны
Абдыханова Б.А., Нергиз Бирай Интертекстуалдылық теориясы мен прецедентті құбылыс арасындағы байланыс ... 8 Аймолдина Ә.А. Іскерлік дискурс зерттеудің әлеуметтік және когнитивтік
аспектіліктерінің қатынастары ... 14 Алефиренко Н.Ф., Нұртазина М.Б. Тіл ғылымындағы қазіргі заманғы
үрдістер: ғылыми зерттеулердің векторлары ... 20 Гауриева Г.М., Кадырова Е.Б. Лексикалық құзыреттілікті қалыптастыруда ағыл- шын тілі сабағында ой-талқыларды қолдану ... 32 Жапанова М.Е. Әбдіжәміл Нұрпейісовтың «Қан мен тер» романындағы иіс-жа- ды ұстанымдарының көркемдік ерекшелігі ... 37 Жұмсақбаев А.Т. Джон Толкиеннің «Сақиналардың патшасы» трилогиясының
жанрлық құбылысы ... 46 Жұматаев Е. Әдеби тіл мен әлеуметтік желі: тіл бәсекелестігі мен әдеби тілдің қазіргі сипаты ... 50 Зилинька М.Н. Шыңғыс Айтматовтың шығармаларындағы фразеологизмдерді аударудың ерекшеліктері ... 58 Қадысқызы А., Хасенова Р.Т., Құлахметова Ж.Т. Қазақстандағы оралмандар
және олардың әлеуметтік-мәдени бейімделуі ... 64 Қасымова Ә.Ә. Қазақ және түрік тілдеріндегі қоштасу этикетіне қатысты қалып сөздердің лингво-мәдени сипаты ... 71 Латанова Р.У., Заркешева A.E., Хамитова А.Ғ. Қазақстандық жоғары оқу орын- дары студенттеріне ағылшын тілін үйретуде Action Research әдісін енгізу жолы ... 76 Мейрамбекова Л.К., Сейтова Ш.Б., Есенгалиева А.М. Бір буынды түбір етістік- тің «қыпшақтық» корпусындағы вокализм жүйеcінде салыстырмалы сипаттамасы.. 81 Матбек Н.Қ., Садықова Р.К. Ноғай әдеби тілінің қалыптасуы ... 88 Мырзағалиева Т.Е., Шәріпова Г.А. Құран поэтологиясындағы орыс универсумы .. 95 Нұртазина М.Б., Амрина З.Ж. Білім берудегі «Рolycultural World» жүйесін
қамтамасыз етуге арналған кәсіби лингвистика ... 105 Оразбаева Э.С. Онкологиялық терминдерді талдау және аудару ... 112 Өтелбай Г. Т. «Кемпірқосақ» баламасының туыс және шет тілдердегі ұқсастығы мен ерекшелігі ... 119 Садықова А. Т., Қабдырашева Б. Н. І. Есенберлин шығармаларындағы тарихи
тұлғалар бейнесі ... 125 Сейітова Ш.Б. Кейбір этноатаулардың ақпараттық уәжі (Шығыс Қазақстан ай-
мағы материалдары негізінде) ... 132 Сәдуақасұлы Ж., Махамбетова А. Қазақ тіл білімінде лепті сөйлемдердің зерт-
телу жайы ... 138 Симбаева С.О., Қайыпбаева М. М. Тілді аудармасыз оқыту және тілдің фонетика- лық интерпритациясы ... 143 Шәріпова Г.А. Исламдық мәдени универсиумы ... 147 Шәріп А.Ж. Хүсейін Жавид және ХХ ғасыр басындағы қазақ поэзиясы: рухани із- деністер мен көркемдік ерекшеліктер ... 151 Шоқабаева С.С. Cөзжасамның фонетикамен байланысы туралы ... 162
Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің Хабаршысы
Содержание
Абдыханова Б.А., Нергиз Бирай Взаимосвязь прецедентных текстов и интертекс- туальности ... 8 Аймолдина А.А. Взаимосвязь социальных и когнитивных аспектов изучения
делового дискурса ... 14 Алефиренко Н.Ф., Нуртазина М.Б. Современные тенденции в науке о языке:
векторы научного поиска ... 20 Гауриева Г.М., Кадырова Е.Б. Использование мозгового штурма для формирования лексической компетентности на уроках английского языка ... 32 Жапанова М.Е. Художественные особенности памяти запаха в романе Абдижамиля Нурпеисова «Кровь и пот» ... 37 Жумсакбаев А.Т. Жанровая феноменальность трилогии Джона Толкиена
«Властелин колец» ... 46 Жуматаев Е. Литературный язык и социальные сети: конкурентоспособность и
современность казахского языка ... 50 Зилинька М.Н. Особенности перевода фразеологизмов в произведениях Чингиза
Айтматова ... 58 Кадыскызы А., Хасенова Р.Т., Кулахметова Ж.Т. Оралманы в Казахстане и их
социально-культурная адаптация ... 64 Касымова А.А. Лингво-культурологический анализ лингвистических единиц, свя- занных с этикой прощания казахского и турецкого языков ... 71 Латанова Р.У., Заркешева A., Хамитова А.Г. Пути внедрения Action Research в обу- чении английскому языку студентов высших учебных заведений в Казахстане... 76 Мейрамбекова Л.К., Сейтова Ш.Б., Есенгалиева А.М. Cравнительно-сопостави-
тельная характеристика односложных глаголов в системе вокализма языков кипчак- ской группы ... 81 Матбек Н.К., Садыкова Р.К. Формирование ногайского литературного языка... 88 Мурзагалиева Т.Е., Шарипова Г.А. Русский универсум коранической поэтологии... 95 Нуртазина М.Б., Амрина З.Ж. Polycultural World: Компетентный подход в профес- сиональной лингвистике для образования ... 105 Оразбаева Э.С. Анализ и перевод онкологических терминов ... 112 Отелбай Г. Т. Аналогия и особенность эквивалента «Кемпірқосақ» у родственных и иностранных языков ... 119 Садыкова А.Т., Кабдырашева Б.Н. Образ исторических личностей в творчесвте
И.Есенберлина ... 125 Сейтова Ш.Б. Информационное содержание некоторых этнонаименований ... 132 Садуакасулы Ж., Махамбетова А. Обстоятельства исследования восклицательных предложений казахского языка ... 138 Симбаева С., Кайыпбаева М.М. Обучение языка без перевода и фонетическая ин-
терпретация языка ... 143 Шарипова Г.А. Исламский универсум культуры ... 147 Шарип А.Ж. Гусейн Джавид и казахская поэзия начала ХХ века: духовные искания и художественные особенности ... 151 Шокабаева С.С. О связи словообразования с фонетикой ... 162
№ 1 (122)/ 2018
Contents
Abdyhanova B.A., Nergiz Biraj Іnterrelation of precedent texts and
intertexuality ... 8 Aimoldina A.A. Interconnection of Social and Cognitive Aspects in Business
Discourse Studying ... 14 Alefirenko N.F., Nurtazina M.B. Modern trends in the science of language:
vectors of scientific research ... 20 Gauriyeva G.M., Kadyrova Ye.B. Use of brainstorming for the formation of lexical
competence in English class ... 32 Japanova M.E. Artistic features of the memory of the smell in the novel «Blood and Sweat» by Abdizhamil Nurpeisov ... 37 Zhumsakbayev A.T. Genre’s phenomenon of John Tolkien’s trilogy «The Lord of the
Rings» ... 46 Zhumataev E. Analysis of the translation into the Kazakh language interjections in the piece ... 50 Zilinka M.N. The peculiarities of phraseological units translation in book’s of
Chingiz Aitmatov ... 58 Kadyskyzy A., Khassenova R. T., Kulakhmetova Zh.T. Oralmans in Kazakhstan and their Socio-Cultural Adaptation ... 64 Kasymova A.A. Linguistic and Cultural Analysis of Linguistic Units Associated with Ethics of Farewell to Kazakh and Turkish Languages ... 71 Latanova R.U., Zarkesheva A.E., Khamitova A.G. The ways of planning action
research in teaching english for students in higher schools of Kazakhstan ... 76 Меirambekova L.К., Seiitova Sh. B., Еsеngаlieva А.М. Comparative characteristic of monosyllabic verbs in the vocalism system of the languages of the Kipchak group ... 81 Matbek N.K., Sadykova R.K. Formation of Nogai literary language ... 88 Murzagaliyeva Т.Е. , Sharipova G.A. Russian Universum of Quranic Poetology... 95 Nurtazina M.B., Amrina Z.Zh. Polycultural World: a competent approach
in professional Linguistic for education ... 105 Orazbayeva E.S. Analysis and translation of cancer terms ... 112 Оtelbay G. Т. The analogy and peculiarity of the «Kемпірқосақ» alternative in relatives and foreign languages ... 119 Sadykova A.T., Kabdyrasheva B.N. The image of historical personalities in the creative work of I.Esenberlin ... 125 Seiitova Sh. B. Informational motives of some etnonyms ... 132 Saduakasuly Zh., Makhambetova A. The study of exclamatory sentences of the kazakh language ... 138 Simbaeva S.O. Kaiypbayeba M. M. Phonetic interpretation of the language without
translation ... 143 Sharipova G.A. Islamic Universum of Culture ... 147 Sharip A.Zh. Hussain Jawid and Kazakh poetry of early 20th century: spiritual quest
and artistic features ... 151 Shokabayeva S. Connection of word-formation with phones ... 162
№ 1 (122)/ 2018
ҒТАМР 16.31.51
С.О. Симбаева1, М.М. Қайыпбаева2
1 «Тұран-Астана» университеті, 2 ҚазГЮУ университеті, Астана, Қазақстан
Тілді аудармасыз оқыту және тілдің фонетикалық интерпритациясы
Аңдатпа. Берілген мақалада бүгінгі таңда өзекті мәселелердің біріне айналып отырған тілді аудармасыз оқыту және тілдің фонетикалық интерпритациясы жайында сөз қозғалады. Сонымен қатар бірнеше ғалымдардың пікірлеріне сүйене отырып, «интерпритация» терминінің түсінігіне тоқталып, оның тілдік қолданысындағы туындайтын қателіктері жайына да тоқталдық. Тіл динамикасын бейне- лейтін заңды үрдістердің бірі –«вариативтілік». Вариативтілік ұғымы – бір нәрсенің бір немесе бірне- ше нұсқаларының болуы. Бұл сөздің этимологиясы латын тілінен аударғанда «variativus» - «өзгермелі»,
«variatus» - «әртүрлі», одан әрі «variare» - «өзгерту» - «әртүрлілік» деген мағыналарды білдіреді. Қорыта айтқанда вариативтілік өзгермелі дегенді білдіреді. Интерпритация көбіне тілдер мен халықтар бай- ланысқа түскен кезде пайда болады. Екі немесе бірнеше тілдерді меңгергенде қабылдау функциялары пайда болады. Бір тіл екінші бір тілді ығыстырып өзінің тілдік нормаларына бағындыруға тырысады.
Түйін сөздер: тіл, ғылым, көптілділік, аударамсыз оқыту, тіл үйренуші, ұлт өкілдері, заман та- лабы, қостілділік.
Кіріспе. Бүгінгі заманның талабына сай ғылым мен техника қарқын алып, алға дамыған кезеңде, ағылшын, орыс тілдерін жетік меңгеру заман талабына айналып отыр.
Әлемік мәдениет пен ғылымды меңгерген жастарымыздың тілді жетік біліп, шетелде білік- тіліктерін жетілдіру бүгінгі күн тәртібіндегі мәселелердің бірі болып табылады. Сондықтан жастарымыз тілді жетік меңгерген кезде ғана өзіне-өзі сенімді азамат болып қалыптасып, болашақ ұрпағына өз пайдасын тигізері мәлім. Осы ретте тілді аудармасыз оқыту мәселе- сіне тоқталар болсақ, аталған мәселе біршама ізденсіті талап етіді. Жалпы тілді тез арада меңгеру әдістемесін негізге алып отырған мәселесі де осы. Сондықтан да өзге ұлт өкілдері- не қазақ тілін, ал қазақ тілді азаматтарға өзге шет тілдерін аудармасыз меңгертуде білім беру саласын толықтай ақпараттандырған қажет деп санаймын. Сондай-ақ, аталған ақпа- раттық жүйені оңтайлы пайдаланған дұрыс. Осы ретте мемлекет тарапынан қазақ тілін өзге ұлт өкілдеріне және қазақ тілді азаматтарға шет тілдерін меңгертуге байланысты біршама жұмыстар атқарылып жатқаны да мәлім.
Зерттеудің мақсаты. Тілді меңгерту барысында жүйелі жұмыстар жасаған жөн.
Орыс тілді аудиторияға қазақ тілін меңгерту барысында оқытушыға шығармашылық тұрғы- дан жан-жақты ізденісті талап етеді. Осы ретте оқытушы өзінің алдына: тыңдаушының ой- өрісін кеңейту, қазақ тілінде өз ойын жүйелі, сауатты жазуға машықтану, қазақ халқының тарихы мен әдет-ғұрпын танып талаптануға, сонымен қатар Отанды, табиғатты және т.б.
жан-жақты терең танып білуге талпындыру керек.
Зерттеу нысаны. Тілді аудармасыз оқытуда біріншіден, презентациялар, демонстра- циялар, модульді сабақтарды қолданған дұрыс. Екіншіден, сабақ барысында тыңдаушылар- дың белсенділігін арттырып отырған орынды. Үшіншіден, уақытты ұтымды пайдаланған жөн және т.б. Қазақ тілінің қоғамдық қызметін кеңейтіп, оның маңызын, қажеттілігін та- биғи түрде арттыру, жан-жақты дамытудың бірден-бір жолы тілді үйретудің сапасына қатаң талап қою, тіл үйренушілердің өздігінен білім алуын ұйымдастырумен бірге оның нәтиже- сіне тұрақты бақылау жасау. Бақылау жасау дегеніміз адам өзінің алдына қойған мақсатына қарай жүзеге асыратын әрекеттердің дұрыстығын қадағалау керек.
Қай тілді болмасын тілді аудармасыз меңгертудің тиімді жолы – заман талабына сай сабақтарды электронды оқу құралдарын, интерактивті тақтаны және электронды құралдар арқылы оңтайлы білім беру болып табылады.
Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің Хабаршысы
Тілді меңгерушілер мәтіндерді, электронды оқу құралдарын компьютерлік жаб- дықтардың көмегімен тыңдап, көріп берілген тапсырмаларды орындау арқылы оқыған мәтінін есте сақтап, оны бекіту әрекеттерін жасайды. Осы ретте тыңдаушы электронды оқулықтардағы мәтінді оқып, сол мәтінге тиесілі жаттығуларды орындап отырса, алынған тапсырмадағы жағдаяттар күнделікті өмірмен байланысты болса, тілді меңгеру жеңілдігі туындар еді. Жоғарыда аталғандарды саралай келе, бұдан мынадай нәтижелерге қол жет- кізуге болады. Біріншіден, тыңдаушылар сөздікпен, мәтінмен жұмыс жасауға машықта- нады. Екіншіден, сұрақ-жауап әдісін пайдалану арқылы ойын жүйелі жеткізіп, сөйлеуге машықтанады. Сонымен қатар мәтінге қатысты берілген тапсырмаларды орындату, үш тіл- де глоссарий жазу, топтық және жұптық жұмыстар жасату арқылы тілді меңгерер еді.
Зерттеудің талдануы. Бүгінгі таңда өзге ұлт өкілдеріне қазақ тілін меңгерту әдістерінің бірі – «билингвалды әдіс» болып табылады. Жалпы «билингвизм» - терминіне тоқталар болсақ, бұл –қостілділік, дербес екі тілде бірдей ойлап, жаза білетін өнер адамдардың психологиясын зерттейтін тіл білімінің әлеуметтік саласы болып табылады. Екі тілді қатар пайдаланатын өнер қайраткерлері шығармашылығына ерекше назар аударатын ғылыми бағыт.
«Билингвизм» дегеніміздің сөзбе-сөз мағынасы – бір қоғам шегіндегі екі неме- се одан да көп тілдердің өмір сүруі мен қызмет етуі. Билингвизмнің қазақша баламасы – «қостілілік». Қостілілік қазақтың «қос» («екі» сөзімен мәндес) және «тіл» (адамдардың қарым-қатынас құралы) дегенді білдіреді. Сол сияқты тіл динамикасын бейнелейтін заңды үрдістердің бірі –«вариативтілік». Вариативтілік ұғымы – бір нәрсенің бір немесе бірнеше нұсқаларының болуы. Бұл сөздің этимологиясы латын тілінен аударғанда «variativus» - «өз- гермелі», «variatus» - «әртүрлі», одан әрі «variare» - «өзгерту» - «әртүрлілік» деген мағына- ларды білдіреді. Қорыта айтқанда вариативтілік өзгермелі дегенді білдіреді.
Сондай-ақ, тілдік вариативтіліктің әлеуметтік лингвистика интерпритациясы дегендегі
«интерпритация» сөзіне түсінік бере кетсек, «Интерпретация» (interpretation) - 1) нақты тілде ұсынылған кейбір синтаксистік аяқталған мәтіннің мағынасына түсініктеме беру; 2) мәлімет- терді, әдетте, программада немесе оның қандай да бір үзіндісінде (операторда) агрегациялау- дың, алгоритмдік мәнін автоматты түрде табу мен талдауды орындау дегенді білдіреді. Сон- дай-ақ, «Интерпретация» (лат. interpretatio - түсіндіру, түсіндіру) - гуманитарлық білім ретінде»
ауызша сөйлеумен қатар жазбаша түрде де белең алады. Осы ретті «Интерпритация» түсінігіне нақтырақ тоқтала кетсек. Бүгінгі таңда аталған термин әртүрлі ғылым салаларында да көптеп қолданылып жүргені түсінікті. Тіл білімінде аталған терминді алғаш рет Прагалық лингвист ғалымдар енгізген. Бұл дегеніміз байланысқа түсетін тілдің тілдік нормаларынан ауытқу болып табылады. Дегенмен, «интерпритация» терминініне түсінікті У. Вайнрайх берген. Алғашында
«Интерпритация» термині «әрекет», «өзара әсер» ретінде ғылымның нақты саласында көптеп кездесе бастады. Тіл білімінде интерпритация бір тілдің екінші бір тілге әсерінің бірізділігін білдіреді. В.А. Виноградовтың интерпритациясын біз көптілділіктің әсерінен екенін білеміз.
Бұл феноменды ауызша және жазбаша тілден байқауға болады.
Интерпритация көбіне тілдер мен халықтар байланысқа түскен кезде пайда бола- ды. Екі немесе бірнеше тілдерді меңгергенде қабылдау функциялары пайда болады. Бір тіл екінші бір тілді ығыстырып өзінің тілдік нормаларына бағындыруға тырысады. Бұл үдеріс көбіне көптілділік салдарынан пайда болады. Ғылыми-техникалық аударма тілін зерттеуші ғалым А.Л. Пумпянскийдің пікірінше, дұрыс дыбыстамаудың негізгі себеп- теріне мыналар жатады:
• ана тілі мен екінші бір тілдегі дыбыстардың араласуы;
• сәйкестікті дұрыс пайдаланбау;
• орыс және қазақ тілдеріндегі балама аудармалардың лексикалық, грамматикалық мәнін дұрыс пайдаланбау;
• тілдің аударма жасау заңдылығын білмеу және т.б. болып табылады.
№ 1 (122)/ 2018
Сол секілді басқа да ғалымдардың пікіріне сүйенсек, интерпритацияның бірнеше түрлері бар. Атап айтар болсақ: фонетикалық; семантикалық; лексикалық; грамматикалық;
орфографиялық; стилистикалық; лингвоәлемтанушылық және әлеуметтік мәдениетаралық болып келеді. Осы арада біз тек фонетикалық интерпритацияға тоқталып өтсек. Бұл ретте, байланыстағы тілдердің арасында интерпритация әдісі оң және бұрыс тұстан белең алады.
Бұрыс интерпритациялық әдіс ретінде байланыстағы тілдердің фонемалары мен олардың әртүрлі үндестілігі мен фонемалық жүйенің сәйкес келмеуі болып табылады. Осы ретте интерпритацияның белең алу көрінісі көбіне ұқсастықпен және байланысқа түсетін тіл- дердің генетикалық жақындастығымен анықталады. Фонетикалық бұрыс интерпритация дегеніміз, бұл алдымен үйреніп отырған тілдік жүйенің, атап айтар болсақ, дыбысталып тұрған фонетикалық жүйе түсінігіндегі және екі немесе одан да көп тілдердің есту мен айту машықтары арқылы көрініс беретін өзара әрекеттесу нәтижесінде тілдік нормасындағы нормаларының бұзылуы немесе дұрыс дыбысталмауы деп айтсақ та болады. Сонымен қа- тар тілде фонетикалық интерпритация оң тұстарда да көрініс таба алады. Мәселен, бай- ланыстағы тілдердің дыбыстық фонемалардың артикулярлық-акустикалық ұқсастығына тоқталсақ. Айту, жеткізу машықтары тілдің артикулярлық базасымен қатар қалыптасады.
Ғалым Л.Р. Зиндердің пікіріне сүйенер болсақ, артикуляциялық база өз алдына артикуляци- ялық және фонетикалық дағдылардың жиынтығын көрсетеді. Оның қалыптасуы алдымен тілдің фонематикалық жүйесіне байланысты және ерекше назар аударатын жайт. Оның дифференциялдық белгілерінен, сол тілде пайдалануы болып табылады.
Л.Р. Зиндер: «Артикуляциялық база фонеманың артикуляциясы негізінде диффе- ренциалдық белгінің жиынтығы ретінде емес, тұтас бірлік ретінде қалыптасады», - деп атап айтқан. Осы мағынада, айту бағдарламасы ретінде әлдеқайда маңызды «берілген тіл- дің белгілерін айыра алуда пайда болатын қандай мүшелер және қаншалықты белсенділік танытатындығын, сондай-ақ, аталған тілде әртүрлі мүшелердің үйлесу мүмкіндігін ескере алады», - деген. Ғалым З.Н. Джапаридзе болса артикуляциялық базаны «айту нұсқасын- дағы» және сөйлеу мүшесіне бағытталуға «айту бұйрықтары» (жүйке импульстері), әке- летін айту қозғалысына сәйкес орындарды, жадында сақтауды» қарастыруды ұсынады.
Ағылшын, орыс тілдері фонетикалық ерекшеліктерін меңгергенде, әртүрлі қиын- дықтар туындап отыратындығы белгілі. Әсіресе, айту, сөйлеу кезінде дыбыстау қателік- терінің жіберіліп жатқандығын да байқаймыз. Бұл ретте ағылшын, орыс және қазақ тіл- дерінің фонетикалық жүйесінің әртүрлігіне байланысты екендігін де естен шығармған жөн.
Өзге тілді меңгеруде фонетикалық интерпритациямен қатар интонациялық интер- ференцияның да әсерін ескерген жөн. Екінші бір тілді меңгеру барысында интонацияның бұзылуы мен екпіннің дұрыс қойылуын байқауға болады. Бұны көбіне ағылшын тілін мең- герген тұста байқауға болады. Осы ретте интерпретацияның барлық түрлері көп таралған.
Дұрыс қойылмаған екпін мен интонация, яғни дауыс ырғағы сөйлеуде шетелдік акцент бе- реді. Сонымен қатар дұрыс қойылмаған екпін мен дауыс ырғағы сөйлемді дұрыс жеткізбе- гендіктен, тыңдаушы тарапынан түсінбеушілік туындатуы мүмкін. Мысалы: «Мен жүзуді ерекше ұнатамын» деген сөйлемді «Плавание – мой самый любимый вид спорта» деген сөйлемдерге тоқталсақ, бұл ретте екі тілдегі сөйлемді жеткізуді салыстырар болсақ, қазақ тіліндегі сөйлем орыс тіліндегі сөйлемге қарағанда әлдеқайда жоғары ырғақпен айтылады.
Осы ретте қазақ тілінде берілген сөйлем орыс тілінде берілген сөйлемге қарағанда әлдеқай- да эмоционалдық тұрғыдан айтылады.
Қорыта айтар болсақ, тілді аудармасыз оқыту мәселесі бүгінгі таңда өзекті мәселе- лердің бірі болып табылады. Сонымен қатар, тілді оқытып меңгерту барысында көптілділік мәселенінде тілдің фонетикалық интерпритациясында да түрлі фонетикалық өзгерістер арқылы сөйлемді өзге тілде дұрыс жеткізуіміз қажет дегім келеді.
Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің Хабаршысы
Әдебиеттер тізімі
1 Вайнрайх У. Одноязычие и многоязычие // Новое в лингвистике. - Москва: Прогресс, 1972. Вып. 6. Языковые контакты. -с. 60.
2 Виноградов В.А. Интерференция // Лингвистический энциклопедический словарь / гл.
ред. В.Н.Ярцева. - Москва: Наука, 1990. - с. 685.
3 Зиндер Л.Р. К вопросу об артикуляционной безе // Экспериментально-фонетический ана- лиз речи: Проблемы и методы. – 1984. №1. – с. 12.
4 Зиндер Л.Р. Общая фонетика. - Москва: Наука, 1979. - с. 81.
5 Джапаридзе З.Н. Некоторые вопросы перцептивной фонетики // Вопросы анализа речи – 1969, №2, - с. 52.
С.О. Симбаева1, М.М. Қайыпбаева2
1 Университет «Туран-Астана», 2 Университет АО КазГЮУ, Астана, Казахстан Обучение языка без перевода и фонетическая интерпретация языка
Аннотация. В данной статье затронута проблема обучения языка без перевода и фоне- тическая интерпретация языка, которая является на сегодняшний день актуальной. Совместно были рассмотрены понятие «интерпретация» на основе изыскании ученых лингвистов, а также затронуты ошибки, возникающие при употреблении данного понятия.
Ключевые слова: язык, наука, полиязычие, обучение без перевода, обучаемый языку, представители национальностей, требование времени, билингвизм, двуязычие.
S.O. Simbaeva1, M. M. Kaiypbayeba2
1 «Turan-Astana» University, 2 KAZGUU University, Astana, Kazakhstan Phonetic interpretation of the language without translation
Abstract. In this article, one of the key issues of the day is the translation of the spoken language and the phonetic interpretation of the language. In addition, based on the opinions of several scientists, the concept of «interpretation» attracted our attention, and we should say about the mistakes in its linguistic use.
Keywords: language, science, multilingualism, non-verbal teaching, language learning, representatives of nationalities, modernity, bilingualism
Referenses
1 Vajnrajh U. Odnojazychie i mnogojazychie // Novoe v lingvistike [Monolingualism and Multilingualism // New in Linguistics]. (Progress, Moskva: 1972. Vyp. 6. Jazykovye kontakty. S.
260). [in Russian]
2 Vinogradov V.A. Interferencija // Lingvisticheskij jenciklopedicheskij slovar / gl. red. V.N.Jarceva [Interference // Linguistic Encyclopedic Dictionary / Ch. Ed. V.N. Yartsev]. (Progres, Moskva, 1990. S. 685). [in Russian]
3 Zinder L.R. K voprosu ob artikuljacionnoj beze // Jeksperimental no-foneticheskij analiz rechi:
Problemy i metody [On the question of articulatory meringue // Experimental-phonetic analysis of speech: Problems and methods]. 1984. №1. S. 8-12. [in Russian]
4 Zinder L.R. Obshhaja fonetika [General phonetics.]. (Moskva, 1979. S. 81). [in Russian]
5 Dzhaparidze Z.N. Nekotorye voprosy perceptivnoj fonetiki //Voprosy analiza rechi [Some questions of perceptual phonetics // Problems of speech analysis]. 1969, №2, S. 39-52. [in Russian]
№ 1 (122)/ 2018
МРНТИ 17.09.09
Г.А. Шарипова
Евразийский национальный университет имени Л.Н. Гумилева, Астана, Казахстан (E-mail: [email protected])
Исламский универсум культуры
Аннотация. В данной статье освещаются малоисследованные в отечественной филологиче- ской науке произведения зарубежной литературы XIX века, предметом рассмотрения которых стали жизнь и учение пророка Мухаммада, показанные в свете основной проблемы его времени – проблемы конфликта традиционной и новой религиозной культуры. Утверждается: едва ли не впервые в лите- ратуре образ легендарной личности был представлен по принципу разумности и справедливости. И это стало возможно благодаря культуре Нового времени. По результатам изучения и сравнительного анализа избранных историко-философских трудов сделаны авторские выводы.
Ключевые слова: Т. Карлейль, В.Ирвинг, Вл.С. Соловьев, пророк, откровение, посланник, религия Писания, духовно-мистическое, народ Книги.
Исламский универсум культуры относится к числу трех мировых религий, без кото- рых «несть граду стояния». В динамичном становлении и распространении ислама особую роль сыграли пророческие откровения Мухаммада – основателя первой общины мусуль- ман. Он произносил эти откровения, начиная с 610 года до самой смерти в 632 году, и представлял их прямой речью самого Бога – Аллаха, избравшего Мухаммада для послан- нической миссии. Сказанное пророком, которое хранилось частью в памяти тех, кто их слышал, частью записанное первыми мусульманами, было собрано воедино в период прав- ления (644-659) халифа Османа. Сведенное в один список, оно составило канонический текст Корана и явило тот комплекс религиозных заповедей и преданий, в которых Мухам- мад, великий искатель смысла жизни, выражал свою новую философию приятия окружаю- щего мира.
Автор книги «Язык и религия» Н.Б. Мечковская, ссылаясь на данные социального психолога Майкла Харта (США), пишет о том, что «в списке «100 самых влиятельных лич- ностей в истории» 1-е, 3-е, 4-е и 5-е места занимают именно религиозные лидеры: соответ- ственно Мухаммад, Иисус Христос, Будда, Конфуций [1, 119 с.]. Бо’льшая влиятельность исламского пророка, по сравнению с Иисусом Христом, связана с тем, что Мухаммад, был не только строителем новой Церкви (в христианстве таким организатором был апостол Павел)», но и вошел в историю, по слову Н.Б. Мечковской, «как основатель теократическо- го государства» [1, 119 с.].
В этот ряд – сообщенного Аллахом через посланника, формирования ислама как религии Писания, превращения религиозной общины приверженцев пророка в государ- ственное образование – вписывается контент историко-философских трудов о пророке Авторлар туралы мәліметтер:
Симбаева С.О. - филол. ғыл. кандидаты, «Тұран-Астана» университетінің доценті
Қайыпбаева М.М.- КАЗГЮУ-дың қазақ және орыс тілдердері департаментінің аға оқы- тушы қызметін атқарады.
Simbayeva S.O. - Candidate of Philology, аssociate Professor of «Turan-Astana» University Kaipbaeva M.M. - a senior lecturer of Kazakh and Russian Languages Department of KAZGUU.
№ 1 (122)/ 2018
«Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің Хабаршысы.
Филология сериясы» журналында мақала жариялау ережесі
1. Журналдың мақсаты. Әдебиеттану және тілтану саласындағы ғылыми зерттеу нәтижелерін, филология ғылымының өзекті мәселелерін, тіл және әдебиет саласындағы оқыту әдістемесін, ғылыми конференцияның мағыналы материалдарын, библиографиялық шолу мен сыни тақырыптағы ғылыми құндылығы бар, мұқият тексеруден өткен материал- дарды жариялау.
2. Журналда мақала жариялаушы автор мақаланың қол қойылған 1 дана қағаз нұсқасын Ғылыми басылымдар бөліміне (редакцияға, мекенжайы: 010008, Қазақстан Республикасы, Астана қаласы, Қ. Сәтпаев көшесі, 2, Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлт- тық университеті, Бас ғимарат, 408 кабинет) және [email protected] электрондық пошта- сына Word форматындағы нұсқаларын жіберу қажет. Мақала мәтінінің қағаз нұсқасы мен электронды нұсқалары бірдей болулары қажет.
Мақалалар қазақ, орыс, ағылшын тілдерінде қабылданады.
3. Автордың қолжазбаны редакцияға жіберуі мақаланың Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің хабаршысында басуға келісімін, шетел тіліне аударылып қайта басылуына келісімін білдіреді. Автор мақаланы редакцияға жіберу арқылы автор ту- ралы мәліметтің дұрыстығына, мақала көшірілмегендігіне (плагиаттың жоқтығына) және басқа да заңсыз көшірмелердің жоқтығына кепілдеме береді.
4. Мақаланың көлемі 8 беттен кем болмауы және 16 беттен аспауға тиіс.
5. Мақаланың құрылымы: (қағаз беті - А4, кітап сұлбасында, беттеу жолы бар жағынан – 20 мм. Шрифт: Times New Roman - нұсқасында, әріптің көлемі (кегль) - 14);
6. ҒТАMР http://grnti.ru/ - бірінші жолдың сол жақтауында;
Автор(лар)дың аты-жөні – жолдың ортасында, қою кіші әріппен жазылады;
Мекеменің толық атауы, қаласы, мемлекеті (егер авторлар әртүрлі мекемеде жұ- мыс істейтін болса, онда әр автордың жұмыс орны қасында курсивпен жазылуы керек) – жолдың ортасында;
Автор(лар)дың Е-mail-ы – жақша ішінде, курсивпен, жолдың ортасында;
Мақала атауы – жолдың ортасында, жартылай қою кіші әріппен жазылады;
Аңдатпа - 100-200 сөз; формуласыз, мақаланың атауын мейлінше қайталамауы қажет; әдебиеттерге сілтемелер болмауы қажет; мақаланың құрылысын (кіріспесі, мақа- ланың мақсаты мен міндеттері, қарастырылып отырған сұрақтың зерттеу әдістері, нәтижелері мен талқылаулары, қорытындысы) сақтай отырып, мақаланың қысқаша мазмұны берілуі қажет.
Түйін сөздер (6-8 сөз немесе сөз тіркесі) - Түйін сөздер мақала мазмұнын ашатын, мейлінше мақала атауы мен аннотациядағы сөздерді қайталамай, мақала мазмұнындағы көп кездесетін сөздерді қолдану қажет. Сонымен қатар, ақпараттық-іздестіру жүйелерінде мақаланы жеңіл табуға мүмкіндік беретін ғылым салаларының терминдерін қолдану қажет.
Негізгі мәтін мақаланың мақсаты, міндеттері, қарастырылып отырған сұрақтың та- рихы, зерттеу әдістері, нәтижелер/талқылау, қорытынды бөлімдерін қамтуы қажет – жола- ралық интервал - 1, азат жол «қызыл жолдан» - 1,25см, беттеу жолағы – еніне сай жасалады.
Таблица, суреттер – аталғаннан кейін орналастырылады. Әр таблица, сурет қасында оның аталуы болу қажет. Сурет айқын әрі сканерден өтпеген болуы керек.
Мақаладағы формулалар тек мәтінде оларға сілтеме берілсе ғана нөмірленеді.
Жалпы қолданыста бар аббревиатуралар мен қысқартулардан басқалары міндетті түрде алғаш қолданғанда түсініктеме берілуі қажет.
Қаржылай көмек туралы ақпарат бірінші бетте көрсетіледі.
Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің Хабаршысы
Әдебиеттер тізімі
Мәтінде әдебиеттерге сілтеме тікжақшаға алынады. Мәтіндегі әдебиеттер тізіміне сілте- мелердің нөмірленуі мәтінде қолданылуына қатысты жүргізіледі: мәтінде кездескен әдебиетке алғашқы сілтеме [1, 253 б.] арқылы, екінші сілтеме [2, 182 б.] арқылы т.с.с. жүргізіледі.
Әдебиеттер тізімінде кітаптың жалпы бет көлемі көрсетіледі.
Жарияланбаған еңбектерге сілтемелер жасалмайды. Сонымен қатар, рецензи- ядан өтпеген басылымдарға да сілтемелер жасалмайды (әдебиеттер тізімін, әдебиеттер тізімінің ағылшынша әзірлеу үлгісін төмендегі мақаланы рәсімдеу үлгісінен қараңыз).
Мақала соңындағы әдебиеттер тізімінен кейін библиографиялық мәліметтер орыс және ағылшын тілінде (егер мақала қазақ тілінде жазылса), қазақ және ағылшын тілінде (егер мақала орыс тілінде жазылса), орыс және қазақ тілінде (егер мақала ағылшын тілінде жазылған болса) беріледі.
Авторлар туралы мәлімет: автордың аты-жөні, ғылыми атағы, қызметі, жұмыс орны, жұмыс орнының мекен-жайы, телефон, e-mail – қазақ, орыс және ағылшын тілдерін- де толтырылады.
7. Қолжазба мұқият тексерілген болуы қажет. Техникалық талаптарға сай кел- меген қолжазбалар қайта өңдеуге қайтарылады. Қолжазбаның кейін қайтарылуы, оның журналда басылуына жіберілуін білдірмейді. Редакцияға түскен мақала жабық (анонимді) тексеруге жіберіледі. Барлық рецензиялар авторларға жіберіледі. Автор (рецензент мақа- ланы түзетуге ұсыныс берген жағдайда) үш күн аралығында қайта қарап, қолжазбаның тү- зетілген нұсқасын редакцияға қайта жіберуі керек. Рецензент жарамсыз деп таныған мақа- ла қайтара қарастырылмайды. Мақаланың түзетілген нұсқасы мен автордың рецензентке жауабы редакцияға жіберіледі.
8. Төлемақы. Басылымға рұқсат етілген мақала авторларына төлем жасау туралы ескертіледі. Төлем көлемі 2018 жылға ЕҰУ қызметкерлері үшін 4500 тенге және басқа ұйым қызметкерлеріне 5500 тенге болып белгіленді.
Рекзивизиттер:
Цеснабанк: КБЕ16 БИН 010140003594 РНН 031400075610 ИИК KZ 91998 ВТВ 0000003104 TSES KZ KA
№ 1 (122)/ 2018
Положение о рукописях, представляемых в журнал «Вестник Евразийского нацио- нального университета имени Л.Н.Гумилева. Серия Филология»
1. Цель журнала. Публикация тщательно отобранных оригинальных научных ра- бот в области литературоведения и языкознания, отражащие актуальные проблемы фило- логических наук, методы преподования языка и литературы, а также наиболиее значитель- ные материалы научных конференций, библиографические обзоры и рецензии.
2. Автору, желающему опубликовать статью в журнале необходимо представить рукопись в твердой копии (распечатанном варианте) в одном экземпляре, подписанном ав- тором в Отдел научных изданий (по адресу: 010008, Казахстан, г. Астана, ул. Сатпаева, 2, Евразийский национальный университет им. Л.Н. Гумилева, Учебно-административный корпус, каб. 408) и по e-mail [email protected]. При этом должно быть строго выдержано соответствие между Word-файлом и твердой копией.
Язык публикаций: Казахский, русский, английский.
3. Отправление статей в редакцию означает согласие авторов на право Издателя, Ев- разийского национального университета имени Л.Н. Гумилева, издания статей в журнале и переиздания их на любом иностранном языке. Представляя текст работы для публикации в журнале, автор гарантирует правильность всех сведений о себе, отсутствие плагиата и других форм неправомерного заимствования в рукописи, надлежащее оформление всех за- имствований текста, таблиц, схем, иллюстраций.
4. Объем статьи не должен превышать 16 страниц (от 8 страниц).
5. Схема построения статьи (страница – А4, книжная ориентация, поля со всех сторон – 20 мм. Шрифт: тип – Times New Roman, размер (кегль) - 14):
ГРНТИ http://grnti.ru/ - первая строка, слева
Инициалы и Фамилию автора(ов)- выравнивание по центру, курсив
Полное наименование организации, город, страна (если авторы работают в раз- ных организациях, необходимо поставить одинаковый значок около фамилии автора и со- ответствующей организации)
Е-mail автора(ов) – в скобках курсив
Название статьи – выравнивание по центру полужирным шрифтом
Аннотация (100-200 слов; не должна содержать формулы, по содержанию повто- рять название статьи; не должна содержать библиографические ссылки; должна отражать краткое содержание статьи, сохраняя структуру статьи – введение, постановка задачи, цели, история, методы исследования, результаты/обсуждение, заключение/выводы).
Ключевые слова (6-8 слов/словосочетаний).
Ключевые слова должны отражать основное содержание статьи, использовать тер- мины из текста статьи, а также термины, определяющие предметную область и включаю- щие другие важные понятия, позволяющие облегчить и расширить возможности нахожде- ния статьи средствами информационно-поисковой системы).
Основной текст статьи должен содержать введение, постановку задачи, цели, исто- рию, методы исследования, результаты/обсуждение, заключение/выводы – межстрочный интервал – 1, отступ «красной строки» -1,25 см, выравнивание по ширине.
Таблицы, рисунки необходимо располагать после упоминания. С каждой иллюстра- цией должна следовать надпись. Рисунки должны быть четкими, чистыми, несканирован- ными. В статье нумеруются лишь те формулы, на которые по тексту есть ссылки.
Все аббревиатуры и сокращения, за исключением заведомо общеизвестных, должны быть расшифрованы при первом употреблении в тексте.
Сведения о финансовой поддержке работы указываются на первой странице в виде сноски.
