ISSN (Print) 2616-7174 ISSN (Online) 2663-2500
Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің
ХАБАРШЫСЫ BULLETIN
of L.N. Gumilyov
Eurasian National University
ВЕСТНИК
Евразийского национального университета имени Л.Н. Гумилева
ЖУРНАЛИСТИКА сериясы JOURNALISM Series Серия ЖУРНАЛИСТИКА
№4(129)/2019
1995 жылдан бастап шығады Founded in 1995
Издается с 1995 года
Жылына 4 рет шығады Published 4 times a year Выходит 4 раза в год
Нұр-Сұлтан, 2019
Nur-Sultan, 2019
Нур-Султан, 2019
Бас редакторы Қайрат Сақ
филология ғылымдарының кандидаты, профессор (Қазақстан)
Бас редактордың орынбасары Серік Тахан филол. ғылымдарының докторы, проф. (Қазақстан) Бас редактордың орынбасары Гүлнар Кендірбай PhD (АҚШ)
Редакция алқасы
Алдабергенов Қырықбай т. ғ. д., проф. (Қазақстан) Асанов Қойлыбай ф. ғ. д., проф. (Қазақстан) Әбдіманов Өмірхан ф. ғ. д., проф. (Қазақстан) Әбішева Вера ф. ғ. д., проф. (Қазақстан) Әшірбекова Гүлмира ф.ғ.к., доцент (Қазақстан)
Браун Михаил PhD, проф. (АҚШ)
Дзялошинский Иосиф ф. ғ. д., проф. (Ресей) Жақып Бауыржан ф. ғ. д., проф. (Қазақстан) Жусупова Алматай ф.ғ.к., доцент (Қазақстан) Ирназаров Кудрат т. ғ. д., проф. (Өзбекстан) Корконосенко Сергей саяси ғ. д., проф. (Ресей) Қара Әбдіуақап т. ғ. д., проф. (Түркия) Қозыбаев Сағымбай т. ғ. д., проф. (Қазақстан) Лебедева Татьяна ф. ғ. д., проф. (Франция) Нұртазина Роза саяси ғ. д., проф. (Қазақстан) Омашев Намазалы ф. ғ. д., проф. (Қазақстан) Ризун Владимир ф. ғ. д. проф. (Украина) Саид Агил бин Шех PhD, проф. (Малайзия) Саудбай Мадияр PhD, проф. (Қазақстан) Сердәлі Бекжігіт ф. ғ. к., проф. м.а. (Қазақстан) Есдәулетов Айтмұханбет ф.ғ.канд., доцент (Қазақстан) Тоқтағазин Мұратбек ф. ғ. к., проф. м.а. (Қазақстан) Халилов Әбдіғани PhD, проф. (Қырғызстан) Ченгел Хулия Касапоғлы PhD, проф. (Түркия) Шайхитдинова Светлана филос.ғ.д., проф. (Ресей)
Шалахметов Ғаділбек Халықаралық Еуразиялық телевидение және радио академиясының академигі (Қазақстан) Шестеркина Людмила ф. ғ. д., проф. (Ресей)
Шульцман Петр өнертану ғ. к., доцент (Қазақстан) Жауапты редактор, компьютерде беттеген: Ілияс Құрманғалиев
Жауапты хатшы: Гүлжазира Ертасова
Редакцияның мекенжайы: 010008, Қазақстан, Нұр-Сұлтан қ., Қ.Сәтбаев к-сі, 2, 402 каб.
Тел.: +7(7172) 709-500 (ішкі 31413) E-mail: vest_ [email protected]
Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің Хабаршысы. ЖУРНАЛИСТИКА сериясы Меншіктенуші: ҚР БжҒМ «Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті» ШЖҚ РМК.
ҚР Ақпарат және коммуникациялар министрлігінде 27. 03. 2018 ж. №16995-Ж тіркеу куәлігімен тіркелген.
Мерзімділігі: жылына 4 рет. Тиражы: 25 дана.
Типографияның мекенжайы: 010008, Қазақстан, Нұр-Сұлтан қ., Қажымұқан к-сі ,13/1, тел.: +7(7172) 709-500 (ішкі 31413)
© Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті
Editor-in-Chief Kairat Sak
Candidate of Philology, Рrofessor (Kazakhstan)
Deputy Editor-in-Chief Serik Takhan Doctor of Philology, Рrof. (Kazakhstan) Deputy Editor-in-Chief Gulnar Kendirbai PhD, Рrofessor (USA)
Editorial board
Aldabergenov Kyrykbai Doctor of Historical Sciences, Рrof. (Kazakhstan) Asanov Koilybay Doctor of Philology, Рrof. (Kazakhstan)
Abdimanov Omirkhan Doctor of Philology, Рrof. (Kazakhstan) Abisheva Vera Doctor of Philology, Рrof. (Kazakhstan)
Ashirbekova Gulmira Candidate of Philology, Assoc. Prof. (Kazakhstan)
Brown Michael PhD, Рrof. (USA)
Dzyaloshinski Iosif Doctor of Philology, Рrof. (Russia) Jakyp Baurjan Doctor of Philology, Рrof. (Kazakhstan)
Zhussupova Almatay Candidate of Philology, Assoc. Prof. (Kazakhstan) Irnazarov Kudrat Candidate of Philology, Assoc. Prof. (Uzbekistan) Korkonosenko Sergei Doctor of Political Sciences, Рrof. (Russia) Kara Abdulvahap Doctor of Historical Sciences, Рrof. (Turkey) Kozybayev Sagymbai Doctor of Historical Sciences, Рrof. (Kazakhstan) Lebedeva Tatiana Doctor of Philology, Рrof. (France)
Nurtazina Roza Doctor of Political Sciences, Рrof. (Kazakhstan) Omashev Namazaly Doctor of Philology, Рrof. (Kazakhstan)
Rizun Volodymyr Doctor of Philology, Рrof. (Ukraine) Syed Agil bin Shekh PhD, Рrof. (Malaysia)
Saudbayev Madiyar PhD, Рrof. (Kazakhstan)
Bekzhigit Serdaly Candidate of Philology, Assoc. Prof. (Kazakhstan) Yesdauletov Aitmukhanbet Candidate of Philology, Associate Prof. (Kazakhstan) Toktagazin Muratbek Candidate of Philology, Assoc. Prof. (Kazakhstan) Khalilov Abdygani PhD, Рrof. (Kyrgyzstan)
Çengel Hülya Kasapoglu PhD, Рrof. (Turkey)
Shaikhitdinova Svetlana Doctor of Philosophy, Рrof. (Russia)
Shalakhmetov Ghadilbek Academician of the International Eurasian Academy of Television and Radio (Kazakhstan)
Shesterkina Ludmila Doctor of Philology, Рrof. (Russia) Shultsman Petr Candidate of Art, Assoc. Рrof. (Russia)
Executive editor, computer layout: Іlyas Kurmangalyev Executive Secretary: Guljazira Yertasova
Editorial address: 2, К.Satpayev str., of.402, Nur-Sultan, Kazakhstan, 010008 Теl.: +7(7172) 709-500 (ext. 31413) E-mail: vest_ [email protected] Bulletin of L.N. Gumilyov Eurasian National University. JOURNALISM Series
Owner: Republican State Enterprise in the capacity off economic conduct «L.N. Gumilyov Eurasian National University», Ministry of Education and Science of the Republic of Kazakhstan.
Registered by Ministry of Іnformation and Сommunication of the Republic of Kazakhstan.
Registration certificate No 16995-Ж from 27.03. 2018.
Periodicity: 4 times a year Circulation: 25 copies
Address of printing house: 13/1, Kazhimukan str., Nur-Sultan, Kazakhstan 010008; tel.: +7(7172) 709-500 (ext.31413)
© L.N. Gumilyov Eurasian National University
Главный редактор: Кайрат Сак
кандидат филологических наук, профессор (Казахстан)
Зам. главного редактора: Серик Тахан доктор филологических наук, проф. (Казахстан) Зам. главного редактора: Гульнар Кендирбай PhD (США)
Редакционная коллегия
Алдабергенов Кырыкбай д. ист. н., проф. (Казахстан) Асанов Койлыбай д. ф. н., проф. (Казахстан) Aбдиманов Омирхан д. ф. н., проф. (Казахстан) Абишева Вера д. ф. н., проф. (Казахстан) Аширбекова Гульмира к. ф. н., доцент (Казахстан)
Браун Михаил PhD, проф. (США)
Дзялошинский Иосиф д. ф. н., проф. (Россия) Жакып Бауыржан д. ф. н., проф. (Казахстан) Жусупова Алматай к. ф. н., доцент (Казахстан) Ирназаров Кудрат д. ист. н., проф. (Узбекистан) Корконосенко Сергей д. полит. н., проф. (Россия) Кара Абдиуакап д. ист. н., проф. (Турция) Козыбаев Сагимбай д. ист. н., проф. (Казахстан) Лебедева Татьяна д. ф. н., проф. (Франция) Нуртазина Роза д. полит. н., проф. (Казахстан) Омашев Намазалы д. ф. н., проф. (Казахстан) Ризун Владимир д. ф. н., проф. (Украина) Саид Агил бин Шех PhD, проф. (Малайзия) Саудбай Мадияр PhD, проф. (Казахстан) Сердали Бекжигит к. ф. н., асс. проф. (Казахстан) Есдаулетов Айтмуханбет к.ф.н., доцент (Казахстан) Токтагазин Муратбек к. ф. н., асс. проф. (Казахстан) Халилов Абдигани PhD, проф. (Киргизстан) Ченгел Хулия Касапоглу PhD, проф. (Турция) Шайхитдинова Светлана д. филос. н., проф. (Россия)
Шалахметов Гадильбек академик Международной Евразийской ака- демии телевидения и радио (Казахстан) Шестеркина Людмила д.ф.н., проф. (Россия)
Шульцман Петр к. искусств. н., доцент (Казахстан) Ответственный редактор, компьютерная верстка: Ильяс Курмангалиев
Ответственный секретарь: Гульжазира Ертасова
Адрес редакции: 010008, Казахстан, г. Нур-Султан, ул. К.Сатпаева, 2, каб. 402 Тел.: (7172) 709-500 (вн. 31413) E-mail: vest_ [email protected]
Вестник Евразийского национального университета имени Л.Н. Гумилева. Серия ЖУРНАЛИСТИКА Собственник: РГП на ПХВ «Евразийский национальный университет имени Л.Н. Гумилева» МОН РК.
Зарегистрирован Министерством информации и коммуникаций РК под номером №16995-Ж от 27. 03. 2018 г.
Периодичность: 4 раза в год Тираж: 25 экземпляров.
Адрес типографии: 010008, Казахстан, г. Нур-Султан, ул. Кажымукана, 13/1, тел.: (7172) 709-500 (вн.31413)
© Евразийский национальный университет имени Л.Н. Гумилева
Мазмұны
ЖУРНАЛИСТИКА ТАРИХЫ
Баткеева Б.Т. Қошке Кемеңгеров көсемсөзінің сыншылық ерекшеліктері ... 8-13
ӘЛЕМ ЖУРНАЛИСТИКАСЫ
Текенова Ә.М. Расталмаған ақпаратты құқықтық реттеу: әлемдік және отандық тәжірибесі ... 14-21
БАҚ ЖӘНЕ ҚОҒАМ
Жұманбекова Н.З., Рыспаева Д.С. Әлеуметтік желілерде «мәдениет» түсінігін жүзеге асырудың тілдік ерекшеліктері ... 22-31 Маркабаева Г.Т., Жусупова А.М., Султанбаева Г.С. Қазақ тілді БАҚ: аудито-
рия талғамы контексінде ... 32-38 Тергембаева К.І. Экстремалды жағдайдағы бұқаралық ақпарат құралдарының рөлі ... 39-45 Тулебаева С. Медиабілім берудің теориялық негіздері мен мәселелері ... 46-51 Раджабов А.Р. Қоғамдық пікір БАҚ-тың әлеуметтік сұранымының индикаторы ретінде ... 52-59
ТЕЛЕРАДИОЖУРНАЛИСТИКА
Алдабергенова Ж.Ж. Телевизиялық таңғы бағдарламалардың форматтық ерекшеліктері ... 60-64
ЖАҢА МЕДИА
Есенбекова Ұ.М. Трансмедиалық жобаларды жоспарлау мен монетизациялау өлшемдері ... 65-70 Кутпанбаева Ж., Қадырова Г.Р., Байғожина Д.О. Ақпараттық кеңістіктегі коммуникативті стратегиялар мен қолдану технологиялары ... 71-79 Қожахметова Л.Т. Қазақстан масс-медиасындағы цифрлық технологиялар .... 80-87
Contents
HISTORY OF JOURNALISM
Batkeyeva B.T. Features of Criticism in Koshke Kemengerov’s Journalism ... 8-13
WORLD JOURNALISM
Tekenova A.M. Legal Regulation of Information Inexacte: World and Domestic Experience ... 14-21
THE MEDIA AND SOCIETY
Zhumanbekova N.Z., Ryspaeva D.S. Features of the language implementation of the concept of «culture» in social networks ... 22-31 Markabayeva G.T., Zhusupova A.M., Sultanbaeva G.S. Kazakh-Language Media in the Context of Audience Preferences ... 32-38 Tergembayeva K.I. The Role of Mass Media in Extreme Situations ... 39-45 Tulebayeva S.K. Theoretical Foundations and Problems of Media Education ... 46-51 Rajabov А.Р. Public Opinion as an Indicator of Mass Media Social Demand ... 52-59
TELERADIOJOURNALISM
Aldabergenova Zh.Zh. Format Features of Morning Television Programs ... 60-64
NEW MEDIA
Yessenbekova U.M. Criteria for Planning and Monetization of Transmedia Projects ... 65-70 Kutpanbayeva Zh., Kadyrova G.R., Baigozhina D.O. Communication Strategies and Technologies in Mass Media ... 71-79 Kozhakhmetova L.T. Digital Technologies in Kazakhstan Mass Media ... 80-87
Содержание
ИСТОРИЯ ЖУРНАЛИСТИКИ
Баткеева Б.Т. Особенности критики в публицистике Кошке Кеменгерова ... 8-13
МИРОВАЯ ЖУРНАЛИСТИКА
Teкенова A.M. Правовое регулирование недостоверной информации: мировой и отечественный опыт ... 14-21
СМИ И ОБЩЕСТВА
Жуманбекова Н.З., Рыспаева Д.С. Особенности языковой реализации концепта
«культура» в социальных сетях ... 22-31 Маркабаева Г.Т., Жусупова А.М., Султанбаева Г.С. Казахоязычные СМИ в контексте аудиторных предпочтений ... 32-38 Тергембаева К.И. Роль средств массовой информации в экстремальных ситуациях ... 39-45 Тулебаева С.К. Теоретические основы и проблемы медиаобразования ... 46-51 Раджабов А.Р. Общественное мнение как индикатор социальной востребованности СМИ ... 52-59
ТЕЛЕРАДИОЖУРНАЛИСТИКА
Алдабергенова Ж.Ж. Форматные особенности утренних телевизионных программ ... 60-64 60-64
НОВЫЕ МЕДИА
Есенбекова У.М. Критерии планирования и монетизации трансмедийных проектов ... 65-70 Кутпанбаева Ж., Кадырова Г.Р., Байгожина Д.О. Коммуникативные стратегии и технологии в СМИ ... 71-79 Кожахметова Л.Т. Цифровые технологии в казахстанских масс-медиа ... 80-87
ХҒТАР 19.41.07
С. Тулебаева
Л.Н. Гумилев ат. Еуразия ұлттық университеті, Нұр-Сұлтан, Қазақстан (E-mail: [email protected])
Медиабілім берудің теориялық негіздері мен мәселелері
Аңдатпа. Мақалада ХХ ғасырдың соңында интернеттің пайда болуы мен таралуына байланысты медиа саласындағы «медиабілім» терминін қолдану аясы кеңейгенін, күнделікті қол- даныстың жиіленгенін, күрделенгендігін айта отырып, жаңа ағымдардың пайда болу себептерін анықтайды. Осыған орай бұл ұғымға лайықты жаңа, тың анықтамалар беріле бастады. Алайда, со- лай болғанымен дүниежүзілік деңгейде педагогикалық ғылымда медиабілімнің не екенін анықтай- тын, нақты бір ізге түсірілген, бірыңғай терминология жоқтың қасы. Жоғарыда айтқанымыздай бұл тұрғыда тек, «медиабілім» беруді зерттеп жүрген ғалымдардың әр кезеңге сәйкес ұсынған түрлі нұсқалары бар. Сондықтан мақалада Қазақстандағы медиабілім беру деңгейі, жалпы медиа, меди- абілім дегеніміз не, оның мақсаты мен міндеттері және бағыттары қандай дәрежеде деген сауалдар төңірегінде әңгіме қозғалып, ғылыми тұрғыдан алғанда жан-жақты пікірлер айтылады.
Түйін сөздер: медиабілім, медиасауаттылық, медиамәдениет, медиапедагогика, бұқаралық ақпарат құралдары, ақпараттық коммуникация.
DOI: https://doi.org/10.32523/2616-7174-2019-129-4-36-41 Кіріспе. ХХІ ғасыр ақпараттардың дамыған дәуірі десек, онда әлемді бұқаралық ақпарат құралдарынсыз (БАҚ) елестету өте қиынға соғары анық. Бұдан біздер БАҚ адам өміріне дендей еніп қана қоймай, оның маңызды бір саласына да айналғанын байқаймыз.
Бұл көрініс әлеуметтік медианың қолданыс аясының жоғары екендігін көрсетеді. Яғни, бұрындары адамзат баласы бірнеше жылдар қабылдауды қажет ететін ақпарат көлемін бүгінгі күні бір мезетте қабылдау мүмкіншілігі туып отыр. Алайда, осыншама толассыз ағылған ақпарат ағынын кімге болсын өз бетінше сарапқа салу оңайға соқпайтыны тағы да белгілі. Шеті-шегі жоқ ақпаратты қабылдау, одан тиісті қорытынды шығару арнайы білімді қажет ететіндігі аян. Әйтпесе, жаһанданған әлем мен оған бағынышты қоғам ту- ралы теріс көзқарас туындауы әбден мүмкін. Осыған орай қазірдің өзінде-ақ, жауабы жоқ көптеген сауалдар туындап отырғандығы жасырын емес.
Бүгінгі таңда бұқаралық ақпарат құралдарының адамға, оның санасына, тіршілігіне және дүниетанымына ерекше әсер ететіндігін дәлелдеп жатудың қажеті шамалы. Әрине, бұл үшін ол өзіне тән барлық айла-әдістерінің ғасырлар бойы жинақталған тәжірибелерін пайдалана отырып, жаңа қоғам үшін жаңа тұлғаны қалыптастырды деуге айғақ бар. Ал, осы жаңа жеке тұлғаның жан-жақтан ағылған ақпарат ағынына қарсы тұра алуы үшін білім қажет. Ондай білім – медиабілім, медиа сауаттылық және медиа мәдениет болмақ.
Медиабілім беру, ақпараттық сауаттылық, ақпараттық мәдениет, медиа мәдениет сияқты ұғымдар жоғарыда айтқанымыздай дүниежүзінде ақпараттық технологиялардың жаһандануы мен серпінді дамуы жағдайында пайда болғандығы ақиқат. Оның өзектілігі мен қажеттілігі жылдан-жылға артып келе жатқандығы да мәлім. Сондықтан, бүгінгі жас ұрпақ ақпарат тасқындарының қарапайым қабылдаушысы болып қана қоймай, оның бел- сенді тұтынушысы ретінде талдаушысы, яғни ғылым тілімен айтқанда сараптаушысы да бола алғаны жөн. Сонымен, медиа, медиабілім дегеніміз не, оның негізгі мақсаты мен мін- деттері және бағыт-бағыттары қандай деген сауалдарға жауап іздестіріп көрелік.
«Медиа» термині қазіргідей жаһандану заманында жиі қолдану аясына байла- нысты жоғарыда тоқталып өткеніміздей көптеген түрлі мағыналарға ие көп ауқымды, көп аспектілі ұғым. Медианың көп аспектілігі ғылымның түрлі салаларында жеке пән ретінде
зерттелуімен қатар, адамдар өмір сүріп жатқан қоғамның техникалық-технологиялық, әле- уметтік, мәдени-идеологиялық, экономикалық және басқа да параметрлерін де молынан қамтиды. «Медиа» ағылшын тілінен аударғанда «бұқаралық ақпарат құралдары» деген мағынаны білдіреді. Сондықтан теледидар, радио, газет, интернет сияқты ұғымдардың жиынтығы болып саналады.
XVIII ғасырдан бастап бұл ұғым алғаш рет бұқаралық ақпарат құралдарына – га- зеттерге, кейінірек - журналдарға қатысты қолданылды. Ал, технологиялық революция дәуірінде, яғни электрлі коммуникация құралдарының пайда болуына орай оның қол- дану аясы бұрынғыға қарағанда әлдеқайда еселене түсті. Сондай-ақ, XIX ғасырдың орта тұсынан бастап медиа ұғымы электр, медиа-телеграф, радио, телефон сияқты техникалық байланыс құралдарына қатысты толығып жаңа, тың серпіліске ие болды. Уақыт өте келе XX ғасырдан бастап БАҚ, енді бұқаралық коммуникация терминдерімен тығыз байланыс орнатып, өзінің жаңа қадамын бастады.
ХХ ғасырдың соңғы ширегінде интернеттің пайда болуы мен көз ілеспес жылдам- дықпен тарала бастауына байланысты медиа саласындағы «медиабілім» терминін қолдану аясы да күрт ұлғайды. Алайда, осыған қарамастан дүниежүзінде әлі де болса медиабілімнің не екенін анықтайтын бірыңғай терминология жоқтың қасы. Тек, жоғарыда ескертіп өт- кеніміздей зерттеуші ғалымдардың «медиабілім» терминіне берген әрқилы нұсқалары ғана бар. Ал, бізде «медиабілім» терминіне орысша-қазақша түсіндірме сөздігінде: «Медиа- білім беру – педагогика ғылымының негізгі бағыты» [1, 85 б.], -деген анықтама берілген.
Ал, ЮНЕСКО-ның құжаттарында бұл туралы: «Медиабілім» педагогикалық теория мен практикада арнайы және автономды саланың бөлігі ретінде қарастырылатын заманауи бұқаралық коммуникация құралдарын меңгеру үшін теория мен практикалық дағдылар- ды оқыту»,-деп жазылған [2]. Сондай-ақ, Ресейдің медиабілім беру саласындағы жетекші маманның бірі Ю.Н. Усова: «Медиабілім беру – бұл бұқаралық коммуникация құралдары материалындағы құрал тұлғасының даму үдерісі» деп тұжырымдайды [3, 25 б.]. Бүгінгі күні көптеген ағылшын тілді елдерде «медиабілім» (media education) термині – «медиасау- аттылық» («media literacy») терминімен алмастырылған.
Негізі «медиасауаттылық» ұғымы әуел бастан экрандық медиаға қатысты қолда- нылған «сыни көзқарас» және «визуальды сауаттылық» терминдерінен бастау алады [4].
Әлбетте, ғылыми әдебиеттерде бұл біз қарастырып отырған терминмен қатар тағы да басқа сауаттылыққа қатысты «технологиялық сауаттылық», «ақпараттық сауаттылық», «компью- терлік сауаттылық» терминдері де қатарластырыла айтылып жүр. Мұны Л. Мастерман, А.В. Шариков, А.В. Спичкин сияқты зерттеуші ғалымдар да «медиа сауаттылық – медиа- білім ұғымының бір бөлігі», - деп қолдау көрсетуде [5, 6, 7].
Медиабілім жер-жаһанда өткен ғасырдың орта тұсынан бастап ерекше даму деңгей- іне көтерілген. Қазіргі кезде бұл термин әртүрлі ақпарат көздерінен алынатын хабарларға сыни тұрғыдан қарауға бағытталған. Сондықтан оқырмандары, көрермендері мен тыңдар- мандарына шынайы және объективті ақпаратты ғана жеткізуге тырысады. Ол үшін нақты, деректі ақпараттарды іріктеу жұмыстарын жүргізеді. Бір сөзбен айтқанда ақпарат көздерімен жұмыс істеу, қажетті ақпаратты іздеп табу дағдылары мен біліктерін қалыптастырады.
Медиабілім - медиа саласында білім беру нысандары үшін ортақ термин. Себебі, ме- диабілім - қазіргі заманғы коммуникациялардың барлық спектрін қамтиды. Олардың түрлі қырларын зерттеумен қатар оқыту процесін де жүргізетіндіктен медиа сауаттылық медиа- білімнің соңғы нәтижесі болып саналады.
Бүгінгі таңда Қазақстанда медиабілім беру өзекті мәселелердің бірі әрі бірегейі десек қателеспейміз. Өйткені, дүниежүзінде ақпараттық технологиялардың қарқынды дамуы оның аудиториясына да айтарлықтай әсер етуде. Бұл тұрғыдан алғанда Қазақстанда медиабілім беру арқылы медиа сауаттылықты арттыру кезек күттірмес жай екендігі жасырын емес.
Тәуелсіздік алған кезеңге дейін Қазақстан КСРО құрамындағы мемлекеттің бірі болғандықтан медиабілім ұзақ жылдар бойы қатаң идеологиялық қысымда болды. Сон- дықтан көптеген дереккөздерге (журнал, кітап, радио, телебағдарлама, газет, фотосурет, фильм, дыбыс жазбаларына) қол жеткізу мүмкін болмады.
Қазақстандағы посткеңестік кезеңдегі медиабілім концепциялары мен генезисін талдау барысында зерттеуші И.В.Челышева оның дамуының екі негізгі кезеңі болғандығын атап көрсеткен [8].
Демек, бірінші кезеңде (1990-1999 жылдар аралығы) қазақстандық медиабілім да- муының сипаты көп жағдайда КСРО-ның бұрынғы республикаларындағы саяси қайта құрулармен астарлас болды. 1990-ші жылдардың басында Қазақстан егемен, тәуелсіз мем- лекетке айналды. Соған орай мәдениет және білім саласында елеулі өзгерістер орын алды.
Медиабілім беру процесінде де айтарлықтай жаңалықтар болды. Бұл жылдары медиапе- дагогтардың назары сыни автономия, семиотикалық және мәдениеттанушылық дамумен байланысты Батыс медиа-педагогтарының инновациялық тәсілдеріне көбірек ойысу бай- қалды.
Қазақстандағы медиабілім беруді дамытудың екінші кезеңі (2000-2018 жылдар ара- лығы) медиатехнологиялардың қарқынды дамуымен және медиа-технологияларды білім беру кеңістігіне енгізумен тығыз байланысты болды. Елдегі медиабілім беру процесінің күрт дамуы барысында сыни ойлау теориясының ұстанымдары, семиотикалық, мәдениет- танушылық және әлеуметтік-мәдени тәсілдер нығайды. Көп жағдайда бұл үдеріске әлемдік тәжірибеге жүгіну ықпал етті.
Посткеңестік кезеңде Қазақстандағы «Елдің зияткерлік әлеуетін қалыптастыру үшін медиабілім беру технологияларын әзірлеу» бағытында зерттеу жүргізген профессор Л.С. Ахметованың пікірінше, Қазақстанда бұқаралық медиабілім беру үрдісі бертінде, яғни 2010 жылдан бастап қарқынды дами бастаған деген қортындыға келген. Елдегі медиа- білім рөлінің бұлайша артуына ақпараттық саясат пен азаматтық сектор қызметінде болып жатқан трансформациялық өзгерістер дәлел. Бұл орайда медиалық ұйымдар үкіметтік емес сектордың жаңа технологияларына оқыту бойынша жан-жақты жұмыс жүргізуде [9].
Медиабілім берудің негізгі міндеттеріне заманауи ақпараттық технологияның да- мыған жағдайында жаңа өскелең ұрпақты өмірге, түрлі ақпаратты қабылдауға дайындау және техникалық құралдардың көмегімен коммуникацияның тәсілдерін меңгеруге үйрету- ді жатқызуға болады.
Қазіргі заманғы медиабілім беруде төмендегідей негізгі бағыттар көрсетілген:
1) болашақ маман – журналистерге (баспасөз, радио, теледидар, интернет), кинематогра- фист, редактор, продюсерлерге медиабілім беру;
2) университеттерде, педагогикалық институттарда, жоғары оқу орындары мен мектеп оқытушыларының біліктілігін арттыру жүйесінде болашақ педагогтарға медиабілім беру;
3) медиабілім дәстүрлі пәндермен немесе автономды (арнайы, факультативтік, үйірмелік және т. б.) біріктірілуі нәтижесінде жалпы білім берудің құрамдас бөлігі ретінде мектеп оқушылары мен студенттерге медиабілім беру;
4) қосымша білім беру мекемелері мен демалыс орталықтарындағы медиабілім;
5) телевизия, радио, интернет жүйесі арқылы оқушыларға, студенттер мен ересектерге қашықтықтан медиабілім беру;
6) дербес үздіксіз медиабілім.
Қазақстанда медиабілім беруді енгізу қажеттілігі туралы Д.Н. Назарбаева «Бизне- стегі әйелдер-2009» форумында сөйлеген сөзінде: «Білімді қоғам ғана заманауи прогрес- сивті идеяларды тез қабылдап, дамыған елдер қатарында бола алады. Медиабілім - қоғам- ның, медиапрофессионалдар мен биліктің ортақ ынтымақтастық аймағы болуға тиіс. Олай болмаған жағдайда, қажетті нәтижеге қол жеткізу мүмкін емес», - деген болатын [10].
ҚР Парламентінің депутаты, Г.М. Ықсанова да ҚР-дағы медиабілім дамуының өзек- тілігін атап өтті [11]. Бұдан шығатын қорытынды еліміздің жастары медиаконтентті тұты- нып қана қоймай, оны сыни тұрғыдан сараптап, бағалап, медиа ақпараттың шығармашылық пайдаланушысы болуға үйренуі тиіс. Бұл үшін оларға тиісті деңгейде медиабілім беру ке- рек және бұл медиа саласында білім беруді ерте кезден, мектептен бастау керек.
Әрбір медиа контентті тұтынушы мәліметтерді алу үшін ең бастысы жаңа техноло- гияларды тиімді қолданып қана қоймай, алған ақпаратпен алмаса білуі де қажет, қауіпті агрессивті сипаттағы медиаконтентті танып және сыни бағалап талдау жасай білуі тиіс.
Мысалы, медиа-білім беру саласында Батыс елдері тәжірибелерінде педагогикалық стра- тегия ретінде ең алдымен медиа арқылы оқушының жеке басын дамыту үшін оның шығар- машылық, коммуникативтік және сыни ойлау қабілеттерін, медиамәтіндерді түсіндіру, тал- дау және бағалау дағдыларын қалыптастыруға ұмтылады. Медиабілім беру жалпы білім беру мекемелерінде сондай-ақ мектеп, колледж және жоғары оқу орындарында жүргізілуі тиіс. Оны негізгі пән немесе қосымша пән ретінде жастар орталықтарында оқытуға болады.
Қазақстан мемлекетіндегі маңызды «Цифрлық Қазақстан – 2020» бағдарламасында ел экономикасын, жекелеген салаларды цифрландыру қажеттілігі айтылған болатын және бұл үшін кәсіби кадрларды да, бүкіл халықты да даярлау қажет, яғни өскелең ұрпақтың денсаулығы мен дамуына зиян келтіретін ақпараттан қорғау мақсатында медиа білім беру арқылы медиасауаттылықты арттыру аса маңызды [12].
Қазақстан Республикасында медиа білім беруді енгізу мен дамытуды мемлекеттік өкілетті орган функцияларының бірі ретінде заңнамалық деңгейде бекіту қажет [11].
Қорыта келгенде айтарымыз, Қазақстандағы медиабілімді зерттеу үшін ең алдымен шетелдік теоретиктер мен медиабілім тәжірибелерінің жетістіктеріне сүйену қажет. Өйт- кені, медиабілім 1960 жылдардан бастап әлемнің алдыңғы қатарлы дамыған елдерінде пайда болған. Кейбір мемлекеттерде медиабілім балабақшаларда оқыту жүйесіне енгізілсе, екінші бір мемлекеттерде мектепте міндетті пән ретінде оқытылады. Жеме-жемге келгенде барлық батыс елдерінде орта білім беру жүйесінде медиабілім бойынша курстар бар. Тіпті, жақын Ресей мен Украина мемлекеттерінде де бұл пән жекелеген орта мектептерде пән ретінде оқытылады. Бұл медиативтік қарым-қатынастың басты мақсаты-өскелең ұрпақты медианың мәдени процесіне бейімделуге, БАҚ тілін меңгеруге, медиа актілерді талдай білуге үйрету. Сонымен бірге Қазақстанда медиабілім беру мәселесі күрделі терең зертте- уді қажет ететін журналистика ғылымның да бір саласы екендігін есте сақтауымыз керек.
Әдебиеттер тізімі
1 Орысша-қазақша түсіндірме сөздік. / Құрастырған: С. Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті, - Павлодар: Кереку, 2006. - 482 б.
2 Media Education. - Sankt-Peterburg: UNESCO, 1984. - 211 p.
3 Усов Ю.Н. Медиаобразование в России // Доклад на российско-британском семинаре по медиаобразованию. / Ю.Н. Усов - Москва, Россия, 1995. - 218 c.
4 Considine D. Media Education in United States of America // In: Educating for Media and the Digital Age. Country Reports. / D. Considine - Austrian Federal Ministry of Education and Cultural Affairs & UNESCO, 1999. – P. 125-128.
5 Masterman L. Teaching the Media. - London: Comedia Pres, 1988. - 318 р.
6 Спичкин А.В. Что такое медиаобразование. / А.В. Спичкин – Курган: Изд-во Ин-та по- вышения квалификациии переподготовки работников образования, 1999. – 114 с.
7 Шариков А.В. Медиаобразование: мировой и отечественный опыт. / А.В. Шариков - Мо- сква: «Академия педагогических наук», 1990. - 254 с.
8 Chelysheva I.V. Media Education in Kazakhstan // European Researcher. Series A., - 2018. № 9(3). - Р. 216-218.
9 Ахметова Л.С. Медиаобразование в Казахстане / Л.С. Ахметова // International journal of applied and fundamental research - 2014. № 3. – С. 37-38.
10 Центр исследования правовой политики. Внедрение и развитие в Казахстане медиа- образования. Почему это необходимо? [Электрон.ресурс]. - URL: https://www.caravan.
kz/news/sovremennoe-obshhestvo-dolzhno-byt-kritichnym-v-otnoshenii-predlagaemojj-ili- navyazyvaemojj-informacii-nazarbaeva-257564/ (Қарастырған күні: 27.11. 2019)
11 Центр исследования правовой политики. Внедрение и развитие в Казахстане медиа- образования. Почему это необходимо? [Электрон.ресурс]. - URL: http://m.inform.kz/ru/
article/2616227 (Қарастырған күні: 27.11.2019)
12 Об утверждении Государственной программы «Цифровой Казахстан». Постановление Правительства Республики Казахстан [Электрон.ресурс]. - URL: http://adilet.zan.kz/rus/docs/
P1700000827 (Қарастырған күні: 27.11. 2019)
Тулебаева С.К.
Евразийский национальный университет имени Л.Н. Гумилева, Нұр-Султан, Казахстан
Теоретические основы и проблемы медиаобразования
Аннотация. В статье рассматриваются проблемы медиаобразования. К концу ХХ века в связи с появлением и распространением интернета сфера применения термина «медиаобразова- ние» значительно расширилась. Вместе с тем в общей педагогической науке нет принятого во всех странах мира единого термина, определяющего, что такое медиаобразование. В данном контексте есть только различные варианты формировок, предложенных учеными из разных стран, изучаю- щими разнообразные аспекты медиаобразования. Проведен краткий обзор вопросов медиаобразо- вания в Казахстане, в частности, что такое медиа, медиаобразование, каковы основные задачи и направления современного медиаобразования.
Ключевые слова: медиаобразование, медиаграмотность, медиакультура, медиапедагогика, СМИ, CМК.
S.K.Tulebayeva
L.N. Gumilyov Eurasian National University, Nur-Sultan, Kazakhstan Theoretical Foundations and Problems of Media Education
Abstract. the article deals with the problems of media education, in connection with the emergence and spread of the Internet by the end of the XX century, the scope of the term «media education» in the field of media has expanded significantly. At the same time, in the General pedagogical science there is no uniform terminology accepted in all countries of the world defining that what is media education. Scientists from different countries in different periods have proposed different versions of this term. And given a brief review of the issues of media education in Kazakhstan, what is media, media education, what is its main task and the main directions of modern media education.
Key words: media education, media literacy, media culture, media pedagogy, mass media, mass communication.
References
1 Oryssha-kazaksha tusindirme sozdik [Russian-Kazakh explanatory dictionary], Qurastırgan:
S. Toraygırov atındagı Pavlodar memlekettik wniversiteti [Completed by: S.Toraigyrov Pavlodar State University], (Kereku, Pavlodar, 2006, 482 p.). [in Kazakh]
2 Media Education. (UNESCO, Sant-Peterburg, 1984, 211 p.). [in Russian]
3 Usov Yu.N. Mediaobrazovaniya v Rossii [Media education in Russia], Doklad na Britanskom seminare po mediaobrazovaniyu [Report at the Russian-British seminar on media education].
(Rossia, Moscow, 1995, 218 p.). [in Russian]
4 Considine D. Media Education in United States of America. In: Educating for Media and the Digital Age, (Country Reports. Austrian Federal Ministry of Education and Cultural Affairs & UNESCO, 1999, P. 125-128.).
5 Masterman L. Teaching the Media. (Comedia Pres, London, 1988, 318 p.).
6 Spichkin A.B.Chto takoe mediaobrazovaniya [What is media education], (Izdatelstvao instituta povysheniya kvalifikasi perepodgotovki rabotnikov obrazovaniya, Kurgan, 1999, 114 p. [Publishing house of the Institute of advanced training and retraining of education workers, Kurgan, 1999, 114 p.). [in Russian]
7 Sharikov A.B. Miroobrazovaniye: mirovoi I otechestvenni opyt [Media education: world and domestic experience], Izdatelstvo akedemi pedagogicheskih nauk [Publishing house of the Academy of pedagogical Sciences], («Academy of Pedagogical Sciences», Moscow, 1990, 254 p.). [in Russian]
8 Chelysheva I.V. Media Education in Kazakhstan, (European Researcher. Series A, 2018, (3)9, P. 216-218.
9 Akhmetova L.A. Mediaobrazovaniya v Kazakstane [Media education in Kazakhstan], (International journal of applied and fundamental research, 2014, (3), P. 37-38.). [in Russian]
10 Sentr issledovanii pravavoi politiki [Center for legal policy research],Vnedreniye I razvitiye v Kazakstane mediaobrazovaniya [Introduction and development of media education in Kazakhstan], Pochemu eto neobhodimo? [Why is this necessary?]. [Electronic resource] Available at: https://
www.caravan.kz/news/sovremennoe-obshhestvo-dolzhno-byt-kritichnym-v-otnoshenii- predlagaemojj-ili-navyazyvaemojj-informacii-nazarbaeva-257564/ (Аccessed: 27.11. 2019) [in Russian]
11 Sentr issledovanii pravavoi politiki [Center for legal policy research],Vnedreniye I razvitiye v Kazakstane mediaobrazovaniya [Introduction and development of media education in Kazakhstan], Pochemu eto neobhodimo? [ Why is this necessary?], [Electronic resource] Available at: http://m.
inform.kz/ru/article/2616227 (Аccessed: 27.11. 2019) [in Russian]
12 Ob utverjdenii Gosudarstvennoi programmy «Sifrovoi Kazakstan» [The state program «Digital Kazakhstan»], Postanovleniye Pravitel’stva Respubliki Kazakstan [Resolution of the Government of the Republic of Kazakhstan], [Electronic resource] Available at: http://adilet.zan.kz/rus/docs/
P1700000827 (Аccessed: 27.11. 2019) [in Russian]
Автор туралы мәлімет:
Тулебаева С.К. –«Саясаттану және журналистика» факультетінің 1-курс докторанты, Л.Н.
Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті, Нур-Султан, Қазақстан.
Tulebayeva S.K. - PhD Student of the Faculty of «Political Science and Journalism», L. N.
Gumilyov Eurasian national University, Nur-Sultan, Kazakhstan.
«Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің Хабаршысы.
Журналистика сериясы» журналында мақала жариялау ережесі
1. Журналдың мақсаты. Қазақ баспасөзінің тарихы, журналистиканың теориялық және қолданбалы ғылымдары, қоғаммен қатынасы, көсемсөзі, баспасөз қызметі туралы мұқият тексеруден өткен материалдарды жариялау.
2. Журналда мақаланы жариялаушы автор Ғылыми басылымдар бөліміне (ме- кенжайы: 010008, Қазақстан, Нұр-Сұлтан қаласы, Қ. Сәтбаев көшесі, 2, Л.Н. Гумилев атын- дағы Еуразия ұлттық университеті, Бас ғимарат, 402 кабинет) қолжазбаның қол қойылған 1 дана қағаз нұсқасын тапсырады және Word форматындағы нұсқасын vest_ journalism@enu.
kz электрондық поштасына жіберу қажет. Қағазға басылған мақала мәтіні мен электронды нұсқасы бірдей болулары қажет. Мақаламен бірге автордың жұмыс орнынан Ілеспе хат та тапсырылуы қажет. Мақалалар қазақ, орыс, ағылшын тілдерінде қабылданады.
3. Авторлардың редакцияға мақалаларды жіберуі «Л.Н. Гумилев атындағы Еу- разия ұлттық университетінің Хабаршысында» басуға және шет тіліне аударып, қайта ба- суға келісімін білдіреді. Автор мақаланы редакцияға жіберу арқылы өз туралы мәліметтің дұрыстығына, мақала көшірілмегендігіне (плагиаттың жоқтығына) және басқа да заңсыз көшірмелердің жоқтығына, барлық көшірмелердің, кестелердің, сұлбалардың, иллюстра- циялардың тиісті түрде рәсімдеуіне кепілдеме береді.
4. Ұсынылатын мақала көлемі (жекедеректер мен әдебиеттер тізімін қоса):
- мақалалар үшін - 8 ден 16 бетке дейін;
- сын пікірлер (монографияға, кітапқа) және конференция туралы пікір - 6 дан 12 бетке дейін болуы керек.
5. Мақала мәтінінің пішіні:
– Microsoft Word (docx) форматындағы файлда;
– Times New Roman шрифінде;
– жақтау жолағы 2х2х2х2;
– 1 жоларалық интервалы;
– 14 кегл;
– мәтінді жақтау көлеміне сәйкестендіру керек;
– Әрбір азатжол қызыл сызықтан басталуы қажет (1 см шегініс);
– транслитерация Library of Congress (LC) жүйесінде жасалуы керек.
Мақаланы құру сұлбасы:
ХҒТАР http://grnti.ru/ - бірінші жолдың сол жақтауында;
Автор(лар) туралы метамәліметтердің мазмұны (Рәсімдеу үлгісі / Образец оформления статьи / Template қараңыз)
Автор(лар)дың аты-жөні – жолдың ортасында қою әріппен жазылады;
Мекеменің толық атауы, қаласы, мемлекеті (егер авторлар әртүрлі мекемелерде жұмыс істесе, онда автордың тегі мен тиісті мекеменің қасында бірдей белгіше қойылады)
Автор(лар)дың Е-mail-ы – жақша ішінде (курсивпен);
Мақала атауы – жолдың ортасында (жартылай қоюмен)
Аңдатпа – (100-200 сөз) формуласыз, мақаланың атауын мейлінше қайталамауы қажет; әдебиеттерге сілтемелер болмауы қажет; мақаланың құрылысын (кіріспе, зерттеу әдіснамасы мен әдістемесі, зерттеу нәтижелері, қорытынды) сақтай отырып, мақаланың қысқаша мазмұны берілуі қажет.
Түйін сөздер («Түйін сөздер» сөз тіркесі жартылай қоюмен белгіленеді) (5-8 сөз немесе сөз тіркестері) - Түйін сөздер зерттеу тақырыбын өте дәл бейнелеу керек, сонымен қатар, ақпараттық-іздестіру жүйелерінде мақаланы жеңіл табуға мүмкіндік беретін мақала мәтінің терминдерін және де басқа маңызды ұғымдарды қамтуы қажет.
Мақаланың негізгі мәтіні кіріспені, мақсат пен міндеттерді қойылуын, зерттеу тақырыбы бойынша жұмыстардың шолуын, зерттеу әдістерін, нәтижелер/талқылау қоры- тынды қамтуы қажет (жоларалық интервал - 1, азат жол «қызыл жолдан» - 1 см, беттеу жолағы – еніне сай жасалады.
Кестелер, суреттер – аталғаннан кейін орналастырылады. Әр иллюстрация қасын- да оның аталуы болу қажет. Сурет айқын әрі сканерден өтпеген болуы керек.
Мақаладағы формулалар тек мәтінде оларға сілтеме берілсе ғана нөмірленеді.
Жалпы қолданыста бар аббревиатуралар мен қысқартулардан басқаларына міндетті түрде алғаш қолданғанда түсініктеме берілуі қажет.
Қаржылай көмек туралы ақпарат бірінші бетте көрсетіледі.
Әдебиеттер тізімі. Мәтінде әдебиеттерге сілтеме тікжақшаға алынады. Мәтіндегі әдебиеттер тізіміне сілтемелердің нөмірленуі мәтінде қолданылуына қатысты жүргізіледі:
мәтінде кездескен әдебиетке алғашқы сілтеме [1, 153 б.] арқылы, екінші сілтеме [2, 185 б.]
арқылы т.с.с. жүргізіледі. Мақаланың негізгі мәтініндегі кітапқа сілтеме колданылған бет- терді көрсету керек (мысалы, [1, 45 б.]).
Жарияланбаған еңбектерге сілтемелер жасалмайды. Сонымен қатар, рецензиядан өтпеген басылымдарға да сілтемелер жасалмайды (әдебиеттер тізімін, әдебиеттер тізімінің ағылшынша әзірлеу үлгісін төмендегі мақаланы рәсімдеу үлгісінен қараңыз).
Мақала соңындағы әдебиеттер тізімінен кейін библиографиялық мәліметтер орыс және ағылшын тілінде (егер мақала қазақ тілінде жазылса), қазақ және ағылшын тілінде (егер мақала орыс тілінде жазылса), орыс және қазақ тілінде (егер мақала ағылшын тілінде жазылған болса) беріледі.
Авторлар туралы мәлімет: аты-жөні, ғылыми атағы, қызметі, жұмыс орны, жұмы- сының мекенжайы, телефоны және e-mail – қазақ, орыс және ағылшын тілінде толтырылады.
6. Қолжазба мұқият тексерілген болуы қажет. Техникалық талаптарға сай келме- ген қолжазбалар қайта өңдеуге қайтарылады. Қолжазбаның кейін қайтарылуы, оның жур- налда басылуына жіберілуін білдірмейді.
7. Электронды корректурамен жұмыс істеу. Ғылыми басылымдар бөліміне түскен мақалалар жабық (анонимді) тексеруге жіберіледі. Эксперттер ұсынылған мақалаға онын жариялау мүмкіндігі, жақсарту қажеттілігі немесе қабылданбауы туралы дәлелді қорытын- дысын қамтитын жазбаша сын пікір береді. Жарамсыз деп таныған мақала қайтара қарас- тырылмайды. Мақаланы түзетуге ұсыныс берген жағдайда авторлар үш күн аралығында мақаланың корректурасын жіберу керек. Мақаланың түзетілген нұсқасы мен автордың ре- цензентке жауабы редакцияға жіберіледі. Оң сын пікірлер алған мақалалар оларды талқы- лау және басылымға бекіту үшін журналдын редакциялық алқасына ұсынылады.
Журнал жиілігі: жылына 4 рет.
8. Төлемақы. Басылымға рұқсат етілген мақала авторларына келесі реквизиттер бойынша төлем жасау қажет (ЕҰУ қызметкерлері үшін - 4500 теңге; басқа ұйым қызмет- керлеріне - 5500 теңге).
Реквизиттері:
1) РГП на ПХВ «Евразийский национальный университет им. Л.Н. Гумилева»
БИН 010140003594 АО «Банк ЦентрКредит»
БИК Банка: KCJBKZKX KZ978562203105747338 Кбе 16
Кнп 859
2) РГП на ПХВ «Евразийский национальный университет им. Л.Н. Гумилева»
АО «Bank RBK»
БИК Банка: KINCKZKA ИИК: KZ498210439858161073 Кбе 16
Кнп 859
3) РГП на ПХВ «Евразийский национальный университет им. Л.Н. Гумилева»
АО «ForteBank»
БИК Банка: IRTYKZKA ИИК: KZ599650000040502847 Кбе 16
Кнп 859
4) РГП на ПХВ «Евразийский национальный университет им. Л.Н. Гумилева»
АО «НародныйБанкКазахстан»
БИК Банка: HSBKKZKX ИИК: KZ946010111000382181 Кбе 16
Кнп 859
«За публикацию ФИО автора»
Provision on articles submitted to the journal “Bulletin of L.N. Gumilyov Eurasian National University. Journalism Series”
1. Publication of carefully selected original scientific works in the field of journalism, publication of materials devoted to the scientific issues of the direction of historical, theoretical and applied research of journalism, public relations, journalism, publishing.
2. An author who wishes to publish a paper in the journal must submit the paper in one hard copy (printed version), signed by the author, to the scientific publication office (at the address: 010008, the Republic of Kazakhstan, Nur-Sultan, Satpayev St., 2. The L.N.
Gumilyov Eurasian National University, Main Administrative Building, Office 402) and by e-mail
vest_ [email protected] in Word format. At the same time, strict compliance between Word- version and the hard copy is required. And also the authors need to submit a cover letter.
Language of publications: Kazakh, Russian, English.
3. Submission of papers to the scientific publication office means the authors’ consent to the right of the Publisher, the L.N. Gumilyov Eurasian National University, to publish papers in the journal and their re-publication in any foreign language. By submitting the text of the paper for publication in the journal, the author guarantees the correctness of all information about themselves, lack of plagiarism and other forms of unauthorized use in the article, proper formulation of all borrowings of text, tables, diagrams, and illustrations.
4. The recommended volume of the paper (including metadata and references):
– for papers – between 8-16 pages;
– for reviews (of monographs, books), reviews on conferences – between 6-12 pages.
5. Text formatting requirements:
– Microsoft Word file format (docx);
– Times New Roman font;
– the size of the fields 2 * 2 * 2 * 2;
– line spacing 1, – size 14;
– text alignment in width;
– each paragraph beginning with the main line (indent 1 cm);
– transliteration is carried out according to the Library of Congress (LC) system.
Structure of the article:
IRSTI http://grnti.ru/ – first line, left
The content of the metadata about the author (see Рәсімдеу үлгісі / Paper template) Initials and Surname of the author (s) – center alignment, italics
Full name of the affiliation, city, country (if the authors work in different organizations, you need to put the same icon next to the name of the author and the corresponding organization)
Author’s e-mail (s) – in brackets (italics) Paper title – center alignment (bold)
Abstract (100-200 words) must not contain formulas or repeat the content of the paper;
it must not contain bibliographic references; it must reflect the summary of the paper, preserving the structure of the paper – introduction, methodology and research methods, research results, conclusion.
Key words (the phrase «Keywords» is bold) (5-8 words/word groups). Keywords must be extremely accurate to reflect the subject area of the study, include terms from the text of the paper and other important concepts that make it possible to facilitate and expand the possibilities of finding the paper by means of an information retrieval system).
The main text of the paper must contain an introduction, setting goals and objectives, a review of works on the research topic, research methods, results / discussions conclusion / conclusions – line spacing – 1, «main line» indent – 1 cm, justified alignment.
Tables, figures must be placed after the mention. Each illustration must be followed by the inscription. Figures should be clear, clean, and unscanned. Only those formulas referenced in the text are subjected to numbering.
All abbreviations and shprtenings, with the exception of obviously well-known, must be decoded when first used in the text.
Information about the financial support of the work is indicated on the first page in the form of a footnote.
References. In the text, references are indicated in square brackets. References must be numbered strictly in the order of mention in the text. The first reference in the text to a reference must have the number [1, 153 p.], the second – [2, 185 p.], Etc. The reference to the book in the main text of the article should be accompanied by an indication of the pages used (for example, [1, 45 p.]). Links to unpublished works are not allowed. Undesirable references to unlicensed publications are not recommended (examples of the description of the list of references, descriptions of the list of references in English, see below in the sample article).
At the end of the paper, after the list of references, it is necessary to indicate bibliographic data in Russian and English (if the paper is in Kazakh), in Kazakh and English (if the paper is in Russian) and in Russian and Kazakh (if the paper is in English language).
Information about the authors: last name, first name, patronymic, scientific degree, position, affiliation, full business address, telephone, e-mail – in Kazakh, Russian and English.
6. The manuscript must be carefully verified. Non-compliant manuscripts will be returned for revision. Returning for revision does not mean that the manuscript has been accepted for publication.
7. Work with electronic proofreading. Papers submitted to the Department of Scientific Publications (editing office) are sent for anonymous review. Experts give a written review of the submitted paper with a reasoned conclusion about the possibility of its publication, the need to send for revision or (rejection) of the paper. Papers that have received a negative review are not accepted for reconsideration. Authors should, within three days, send the proofreading of the paper if it is decided to finalize the paper. Corrected versions of papers and the author’s response to the reviewer are sent to the editor. Papers with positive reviews are submitted to the editorial board of the journal for discussion and approval for publication.
Periodicity of the journal: 4 times a year.