Х А Б А Р Ш Ы С Ы

(1)

ВЕСТНИК

НАЦИОНАЛЬНОЙ АКАДЕМИИ НАУК РЕСПУБЛИКИ

КАЗАХСТАН

Казахский национальный

педагогический университет имени Абая

THE BULLETIN

THE NATIONAL ACADEMY OF SCIENCES OF THE REPUBLIC OF KAZAKHSTAN Abai Kazakh National Pedagogical

University ISSN 2518-1467 (Online),

ISSN 1991-3494 (Print) ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ

ҰЛТТЫҚ ҒЫЛЫМ АКАДЕМИЯСЫНЫҢ

Абай атындағы Қазақ ұлттық педагогикалық университетінің

PUBLISHED SINCE 1944

1 (401)

JANUARY – FEBRUARY 2023

ALMATY, NAS RK

(2)

Bulletin the National academy of sciences of the Republic of Kazakhstan

БАС РЕДАКТОР:

ТҮЙМЕБАЕВ Жансейіт Қансейітұлы, филология ғылымдарының докторы, профессор, ҚР ҰҒА құрметті мүшесі, Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің ректоры (Алматы, Қазақстан)

БАС РЕДАКТОРДЫҢ ОРЫНБАСАРЫ:

БИЛЯЛОВ Дархан Нұрланұлы, PhD, ҚР ҰҒА құрметті мүшесі, Абай атындағы Қазақ ұлттық педагогикалық университетінің ректоры (Алматы, Қазақстан), Н = 2

ҒАЛЫМ ХАТШЫ:

ӘБІЛҚАСЫМОВА Алма Есімбекқызы, педагогика ғылымдарының докторы, профессор, ҚР ҰҒА академигі, Абай атындағы ҚазҰПУ Педагогикалық білімді дамыту орталығының директоры (Алматы, Қазақстан), Н = 2

РЕДАКЦИЯ АЛҚАСЫ:

САТЫБАЛДЫ Әзімхан Әбілқайырұлы, экономика ғылымдарының докторы, профессор, ҚР ҰҒА академигі, Экономика институтының директоры (Алматы, Қазақстан), H = 5

САПАРБАЕВ Әбдіжапар Жұманұлы, экономика ғылымдарының докторы, профессор, ҚР ҰҒА құрметті мүшесі, Халықаралық инновациялық технологиялар академиясының президенті (Алматы, Қазақстан), H = 6

ЛУКЬЯНЕНКО Ирина Григорьевна, экономика ғылымдарының докторы, профессор,

«Киево-Могилян академиясы» ұлттық университетінің кафедра меңгерушісі (Киев, Украина), H = 2 ШИШОВ Сергей Евгеньевич, педагогика ғылымдарының докторы, профессор, К.

Разумовский атындағы Мәскеу мемлекеттік технологиялар және менеджмент университетінің кәсіптік білім берудің педагогикасы және психологиясы кафедрасының меңгерушісі (Мәскеу, Ресей), Н = 4

СЕМБИЕВА Ләззат Мыктыбекқызы, экономика ғылымдарының докторы, Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің профессоры (Нұр-Сұлтан, Қазақстан), Н = 3

АБИЛЬДИНА Салтанат Қуатқызы, педагогика ғылымдарының докторы, профессор, Е.А.Бөкетов атындағы Қарағанды мемлекеттік университеті педагогика кафедрасының меңгерушісі (Қарағанды, Қазақстан), Н = 3

БУЛАТБАЕВА Күлжанат Нурымжанқызы, педагогика ғылымдарының докторы, профессор, Ы. Алтынсарин атындағы Ұлттық білім академиясының бас ғылыми қызметкері (Нұр-Сұлтан, Қазақстан), Н = 2

РЫЖАКОВ Михаил Викторович, педагогика ғылымдарының докторы, профессор, Ресей білім академиясының академигі, «Білім берудегі стандарттар және мониторинг» журналының бас редакторы (Мәскеу, Ресей), Н =2

ЕСІМЖАНОВА Сайра Рафихевна, экономика ғылымдарының докторы, Халықаралық бизнес университетінің профессоры, (Алматы, Қазақстан), H = 3

«Қазақстан Республикасы Ұлттық ғылым академиясының Хабаршысы».

ISSN 2518-1467 (Online), ISSN 1991-3494 (Print).

Меншіктенуші: «Қазақстан Республикасының Ұлттық ғылым академиясы» РҚБ (Алматы қ.).

Қазақстан Республикасының Ақпарат және коммуникациялар министрлігінің Ақпарат комитетінде 12.02.2018 ж. берілген

№ 16895-Ж мерзімдік басылым тіркеуіне қойылу туралы куәлік.

Тақырыптық бағыты: әлеуметтік ғылымдар саласындағы зерттеулерге арналған.

Мерзімділігі: жылына 6 рет.

Тиражы: 300 дана.

Редакцияның мекен-жайы: 050010, Алматы қ., Шевченко көш., 28, 219 бөл., тел.: 272-13-19 http://www.bulletin-science.kz/index.php/en/

(3)

ISSN 1991-3494 1. 2023

ГЛАВНЫЙ РЕДАКТОР:

ТУЙМЕБАЕВ Жансеит Кансеитович, доктор филологических наук, профессор, почетный член НАН РК, ректор Казахского национального университета им. аль-Фараби (Алматы, Казахстан)

ЗАМЕСТИТЕЛЬ ГЛАВНОГО РЕДАКТОРА:

БИЛЯЛОВ Дархан Нурланович, PhD, почетный член НАН РК, ректор Казахского национального педагогического университета им. Абая (Алматы, Казахстан), Н = 2

УЧЕНЫЙ СЕКРЕТАРЬ:

АБЫЛКАСЫМОВА Алма Есимбековна, доктор педагогических наук, профессор, академик НАН РК, директор Центра развития педагогического образования КазНПУ им. Абая (Алматы, Казахстан), Н = 2

РЕДАКЦИОННАЯ КОЛЛЕГИЯ:

САТЫБАЛДИН Азимхан Абылкаирович, доктор экономических наук, профессор, академик НАН РК, директор института Экономики (Алматы, Казахстан), H = 5

САПАРБАЕВ Абдижапар Джуманович, доктор экономических наук, профессор, почетный член НАН РК, президент Международной академии инновационных технологий (Алматы, Казахстан), H = 6

ЛУКЬЯНЕНКО Ирина Григорьевна, доктор экономических наук, профессор, заведующая кафедрой Национального университета «Киево-Могилянская академия» (Киев, Украина), H = 2

ШИШОВ Сергей Евгеньевич, доктор педагогических наук, профессор, заведующий кафедрой педагогики и психологии профессионального образования Московского государственного университета технологий и управления имени К. Разумовского (Москва, Россия), Н = 4

СЕМБИЕВА Ляззат Мыктыбековна, доктор экономических наук, профессор Евразийского национального университета им. Л.Н. Гумилева (Нур-Султан, Казахстан), Н = 3

АБИЛЬДИНА Салтанат Куатовна, доктор педагогических наук, профессор, заведующая кафедрой педагогики Карагандинского университета имени Е.А.Букетова (Караганда, Казахстан), Н=3

БУЛАТБАЕВА Кулжанат Нурымжановна, доктор педагогических наук, профессор, главный научный сотрудник Национальной академии образования имени Ы. Алтынсарина (Нур- Султан, Казахстан), Н = 3

РЫЖАКОВ Михаил Викторович, доктор педагогических наук, профессор, академик Российской академии образования, главный редактор журнала «Стандарты и мониторинг в образовании» (Москва, Россия), Н=2

ЕСИМЖАНОВА Сайра Рафихевна, доктор экономических наук, профессор Университета международного бизнеса (Алматы, Казахстан), H = 3

«Вестник Национальной академии наук Республики Казахстан».

Собственник: РОО «Национальная академия наук Республики Казахстан» (г. Алматы).

Свидетельство о постановке на учет периодического печатного издания в Комитете информации Министерства информации и коммуникаций и Республики Казахстан № 16895-Ж, выданное 12.02.2018 г.

Тематическая направленность: посвящен исследованиям в области социальных наук.

Периодичность: 6 раз в год.

Тираж: 300 экземпляров.

Адрес редакции: 050010, г. Алматы, ул. Шевченко, 28, ком. 219, тел. 272-13-19 http://www.bulletin-science.kz/index.php/en/

(4)

EDITOR IN CHIEF:

TUIMEBAYEV Zhanseit Kanseitovich, Doctor of Philology, Professor, Honorary Member of NAS RK, Rector of Al-Farabi Kazakh National University (Almaty, Kazakhstan).

DEPUTY CHIEF DIRECTOR:

BILYALOV Darkhan Nurlanovich, Ph.D, Honorary Member of NAS RK, Rector of Abai Kazakh National Pedagogical University (Almaty, Kazakhstan), H = 2

SCIENTIFIC SECRETARY;

ABYLKASSYMOVA Alma Esimbekovna, Doctor of Pedagogical Sciences, Professor, Executive Secretary of NAS RK, President of the International Academy of Innovative Technology of Abai Kazakh National Pedagogical University (Almaty, Kazakhstan), Н = 2

EDITORIAL BOARD:

SATYBALDIN Azimkhan Abilkairovich, Doctor of Economics, Professor, Аcademician of NAS RK, Director of the Institute of Economics (Almaty, Kazakhstan), H = 5

SAPARBAYEV Abdizhapar Dzhumanovich, Doctor of Economics, Professor, Honorary Member of NAS RK, President of the International Academy of Innovative Technology (Almaty, Kazakhstan) H = 6

LUKYANENKO Irina Grigor’evna, Doctor of Economics, Professor, Head of the Department of the National University “Kyiv-Mohyla Academy” (Kiev, Ukraine) H = 2

SHISHOV Sergey Evgen’evich, Doctor of Pedagogical Sciences, Professor, Head of the Department of Pedagogy and Psychology of Professional Education of the Moscow State University of Technology and Management named after K. Razumovsky (Moscow, Russia), Н = 4

SEMBIEVA Lyazzat Maktybekova, Doctor of Economic Science, Professor of the L.N. Gumilyov Eurasian National University (Nur-Sultan, Kazakhstan), H = 3

ABILDINA Saltanat Kuatovna, Doctor of Pedagogical Sciences, Professor, Head of the Department of Pedagogy of Buketov Karaganda University (Karaganda, Kazakhstan), Н = 3

BULATBAYEVA Kulzhanat Nurymzhanova, Doctor of Pedagogical Sciences, Professor, Chief Researcher of the National Academу of Education named after Y. Altynsarin (Nur-Sultan, Kazakhstan), H = 2

RYZHAKOV Mikhail Viktorovich, Doctor of Pedagogical Sciences, Professor, academician of the Russian Academy of Education, Editor-in-chief of the journal «Standards and monitoring in education» (Moscow, Russia), Н = 2

YESSIMZHANOVA Saira Rafikhevna, Doctor of Economics, Professor at the University of International Business (Almaty, Kazakhstan), H = 3.

Bulletin of the National Academy of Sciences of the Republic of Kazakhstan.

Owner: RPA «National Academy of Sciences of the Republic of Kazakhstan» (Almaty). The certificate of registration of

a periodical printed publication in the Committee of information of the Ministry of Information and Communications

of the Republic of Kazakhstan No. 16895-Ж, issued on 12.02.2018.

Thematic focus: it is dedicated to research in the field of social sciences.

Periodicity: 6 times a year.

Circulation: 300 copies.

Editorial address: 28, Shevchenko str., of. 220, Almaty, 050010, tel. 272-13-19 http://www.bulletin-science.kz/index.php/en/

(5)

Bulletin the National academy of sciences of the Republic of Kazakhstan МАЗМҰНЫ

ПЕДАГОГИКА

Е.Б.Абдимомынов, Т.Р. Абдыкадырова

М. ӘУЕЗОВТІҢ ӘҢГІМЕЛЕРІН ОҚЫТУДЫҢ ӘДІСТЕМЕЛІК НЕГІЗДЕР...14 Д. Айтенова, Хулия Касапоглу Ченгел, Ф. Турсуманова, М. Исакулова

ҚАРАХАН ДӘУІРІ ӘДЕБИЕТІН ОҚЫТУДЫҢ ӨЗЕКТІ МӘСЕЛЕЛЕР...29 Б. Акмагамбетова, Г. Сәрсеке

ОҚУШЫЛАРДЫҢ ЗЕРТТЕУШІЛІК ДАҒДЫЛАРЫН ДАМЫТУДАҒЫ СҰХБАТТЫҢ

РӨЛ...40 С.С. Анапияева

ЦИФРЛЫҚ ДИЗАЙНДЫ ЖОБАЛАУ АРҚЫЛЫ БАСТАУЫШ СЫНЫП ОҚУШЫЛАРЫНЫҢ ӘДЕБИ МӘТІНДЕРДЕГІ КӨРКЕМДЕГІШ ҚҰРАЛДАРДЫ ТАНУ БІЛІГІН

ҚАЛЫПТАСТЫРУДЫҢ ӘДІСТЕМЕЛІК НЕГІЗДЕРІ...55 Ж.Б. Ахметова, Ж.А. Орынханова, Г.А. Сейдуллаева, Э.И. Турсунбаева

ЖОҒАРЫ ОҚУ ОРНЫ ОҚЫТУШЫЛАРЫНЫҢ ЦИФРЛЫҚ САУАТТЫЛЫҒЫН

ҚАЛЫПТАСТЫРУ МӘСЕЛЕЛЕРІ...70 Ә.И. Әбілтаева, К.А. Жумагулова, Л.М. Мамбетова, К.Б. Тлегенова

ИНТЕГРАЦИЯ НЕГІЗІНДЕ БОЛАШАҚ БИОЛОГ ПЕДАГОГТЕРІН КӘСІБИ ДАЯРЛАУДЫҢ ТЕНДЕНЦИЯЛАРЫ...88 Е. Бурибаев, Ж. Хамзина, Л. Сафронова, Т. Килыбаев, Т. Әпендиев

ҚАЗАҚСТАННЫҢ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІНДЕ ҒЫЛЫМИ ЗЕРТТЕУЛЕРДІҢ ТИІМДІЛІГІН БАҒАЛАУ...104 Г.А. Ергалиева, Л.М. Маденова, Ж.Ж. Нәбиева

ЖАСӨСПІРІМДЕРДІҢ ҚҰНДЫЛЫҚ БАҒДАРЫНЫҢ ӨЗГЕРУ СЕБЕПТЕРІ...122 С.Ж. Жанжигитов, Б. Әбдуәлиұлы

СТУДЕНТТЕРДІҢ ҚҰҚЫҚТЫҚ САУАТТЫЛЫҒЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУ ӘДІСТЕМЕСІ...140 Г.А. Кажигалиева, А. Еркебекова, Г.А. Орынханова

МЕКТЕПТЕГІ ОРЫС ТІЛІ САБАҚТАРЫНДА МӘТІНМЕН ЖҰМЫС...160 Ж.Б. Кдыралиева, Г.С. Балтабаева, Р. Жəлиқызы

ЕЖЕЛГІ ДƏУІР ƏДЕБИЕТІНДЕГІ ҰЛТТЫҚ ҚҰНДЫЛЫҚТАРДЫ ОҚЫТУ

ƏДІСТЕМЕСІ...172 А.Б. Кудасбекова, А.П. Мынбаева, О.А. Стычева, Д. Байғұтова

ЖОО-ДАҒЫ ƏДЕБИЕТ ПƏНІНДЕ ЛИНГВОСТИЛИСТИКАЛЫҚ ТАЛДАУ...180 Ж.Г. Кулекенова, З.Б. Ешимбетова, Б.Н. Агабекова, Ш.А. Акимбекова

ЖОҒАРЫ КУРС СТУДЕНТТЕРІНІҢ КƏСІБИ ҚҰЗЫРЕТТІЛІГІН ДАМЫТУДА ШЕТ ТІЛІНДЕ БІЛІМ БЕРУ...190

(6)

ISSN 1991-3494 1. 2023

К. Мухтарқызы, Г.М. Абильдинова

ТОЛЫҚТЫРЫЛҒАН ШЫНАЙЫЛЫҚ МОБИЛЬДІ ҚОСЫМШАЛАРЫНЫҢ ОҚУШЫЛАРДЫҢ ОҚУ МОТИВАЦИЯСЫНА ӘСЕРІ...201 М.М. Нуризинова, М.К. Скаков, Ш.Ж. Раманкулов

БОЛАШАҚ МАМАНДАРДЫҢ ТРИБОЛОГИЯ ТУРАЛЫ ТҮСІНІКТЕРІНІҢ ҚАЛЫПТАСУЫН ЗЕРТТЕУ...212 А.Б. Туркменбаев, Э.А. Абдыкеримова, Б.У. Куанбаева, М.Е. Рахметов

БІЛІМ БЕРУ ҮДЕРІСІНДЕ АҚПАРАТТЫҚ-КОММУНИКАЦИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ ҚОЛДАНУ ТӘЖІРИБЕСІ...223

ЭКОНОМИКА

А.Б. Әбілқасым, Ғ.М. Жұрынов, Т.Н. Маширова, А.А. Иманбаев, А.Т. Шитенова

КӘСІПОРЫНДА ЗАМАНАУИ САТУ ЛОГИСТИКАСЫН ЕНГІЗУ МЕХАНИЗМІ...238 М.Е. Абылкасымова, Ш.Ж. Шунеев, С.А. Джуатова

ЭКОНОМИКАНЫ НЕСИЕЛЕНДІРУДІҢ ТЕПЕ – ТЕҢДІК ЖӘНЕ ШАМАДАН ТЫС ӨСУ ҚАРҚЫНЫН БАҒАЛАУ...248 Б.А. Альпенова,Д.Б. Муратова, Л.Т. Сарыкулова, К.А. Абдыкулова, Н.Х. Маулина ҚАЗАҚСТАН ӨҢІРЛЕРІН ҚАРЖЫЛАНДЫРУДЫҢ ӘЛЕУМЕТТІК-ЭКОНОМИКАЛЫҚ ӘСЕРІН БАҒАЛАУ...278 Ж.А. Бабажанова, Д.А. Бекешева, А.К. Оралбаева, С.Ч. Примбетова, М.С. Толысбаева ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫНДАҒЫ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ПРОЦЕСТЕРДІ ДАМЫТУДЫҢ МОДЕЛІН ӘЗІРЛЕУ...290 Ж. Байшукурова, Р. Якудина, С. Серикбаев, К. Камали, А. Нурманов

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ЖҮЙЕСІНІҢ ҚЫЗМЕТІНІҢ ҚАЗІРГІ ПАРАМЕТРЛЕРІН ЗЕРТТЕУ...304 А.Н. Бейсембина, С.К. Кунязова, А.Ж. Бұхарбаева, А.Т. Султанов, Р.К. Айтманбетова ЭКОНОМИКАНЫҢ ТРАНСФОРМАЦИЯСЫ ЖАҒДАЙЫНДА ХАЛЫҚТЫ ЖҰМЫСПЕН ҚАМТУДЫ ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ КОНТЕКСТІНДЕГІ ЕҢБЕК НАРЫҒЫ

ЭКОНОМИКАСЫНЫҢ МƏНІ МЕН РӨЛІ...316 С.Т. Дошманова, Б.Ж. Болатова, А.А. Курманалина, Б.М. Таскарина, А.М. Сапаргали ЭКОНОМИКАЛЫҚ ӨСУДІ ЫНТАЛАНДЫРУДАҒЫ ҒЫЛЫМНЫҢ РӨЛІ МЕН

МАҢЫЗЫ...325 З.О. Иманбаева, Г.С. Мукина, Ж.А. Бабажанова, Ж.К. Аймагамбетова, Г.Д. Кенжебаева ЕУРОПАЛЫҚ ОДАҚ ЕЛДЕРІНІҢ АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ КООПЕРАТИВТЕРІ

САЛАСЫНДАҒЫ ТƏЖІРИБЕСІ...336 Б.А. Мархаева, М.У. Бейсенова, А.К. Мурзалиева

МЕЙРАМХАНАЛАРДА ШЕШІМ ҚАБЫЛДАУ ҮШІН РЕЛЕВАНТТЫҚ ШЫҒЫНДАРДЫ ТАЛДАУ...347

(7)

С.Т. Мусина, M.К. Асанова, A.Б. Мыржыкбаева, Е.Т. Акбаев, А.И. Нагорная КӨШІ-ҚОН СЕБЕПТЕРІН ЗЕРТТЕУ: ПАНДЕМИЯ КЕЗІНДЕГІ COVID-19 ЖӘНЕ

ХАЛЫҚАРАЛЫҚ РЕЙСТЕР АРАСЫНДАҒЫ БАЙЛАНЫСТЫ ТАЛДАУ...357 Қ.Т. Нұралина, С.А. Азылканова, Ж.А. Абылкасимова, Л.М. Шаяхметова, Д.М. Акишева АЙМАҚ ЭКОНОМИКАСЫН ДАМЫТУДЫ МЕМЛЕКЕТТІК РЕТТЕУДІҢ ШЕТЕЛДІК ТӘЖІРИБЕСІ...369 Б.К. Нурмаганбетова, Г.Ж. Рысмаханова, М.Ш. Кушенова, А.Ж. Машаева,

А.Ж. Оспанбаева

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ЭКОНОМИКАСЫНЫҢ ИННОВАЦИЯЛЫҚ САЛАСЫНА ШЕТЕЛ ИНВЕСТИЦИЯЛАРЫН ТАРТУ МӘСЕЛЕСІ...382 О. Рыскельдi, В. Шеломенцева, M. Миркович, А. Нургалиева

АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫН ЦИФРЛАНДЫРУДЫҢ БОЛАШАҒЫ МЕН МӘСЕЛЕЛЕРІ...395 М.Х. Саидов, Н.А. Ашурметова, Б.Б. Қалықов, Г.М. Рахимжанова, Г.Т. Хамдамова ОРГАНИКАЛЫҚ АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫНЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ...410 М.Р. Сихимбаев, Г.Н. Сраилова, З.К. Калиаскарова, Қ.Б. Жұманазаров, А.Ж. Асаинов ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДА ҰЛТТЫҚ СТАНДАРТТАР БАЗАСЫНДА

БАҒАЛАУДЫ ДАМЫТУ...422 А.Г. Утжанова, A.О. Жагыпарова

МҰНАЙ ФЮЧЕРСТЕРІ НАРЫҒЫНЫҢ ДАМУЫН ТАЛДАУ...439

(8)

Bulletin the National academy of sciences of the Republic of Kazakhstan СОДЕРЖАНИЕ

ПЕДАГОГИКА

Е.Б. Абдимомынов, Т.Р. Абдыкадырова

МЕТОДИЧЕСКИЕ ОСНОВЫ ОБУЧЕНИЯ РАССКАЗАМ М. АУЭЗОВА...14 Д. Айтенова, Хулия Касапоглу Ченгел, Ф. Турсуманова, М. Исакулова

ОСНОВЫ ПРОБЛЕМЫ ПРЕПОДАВАНИЯ ЛИТЕРАТУРЫ ЭПОХИ КАРАХАНА...29 Б. Акмагамбетова, Г. Сарсеке

РОЛЬ ИНТЕРВЬЮ В РАЗВИТИИ ИССЛЕДОВАТЕЛЬСКИХ НАВЫКОВ

ОБУЧАЮЩИХСЯ...40 С.С. Анапияева

МЕТОДИЧЕСКИЕ ОСНОВЫ ФОРМИРОВАНИЯ У МЛАДШИХ ШКОЛЬНИКОВ УМЕНИЙ ОПРЕДЕЛЯТЬ ХУДОЖЕСТВЕННЫЕ СРЕДСТВА В ЛИТЕРАТУРНЫХ

ТЕКСТАХ ПОСРЕДСТВОМ ПРОЕКТИРОВАНИЯ ЦИФРОВОГО ДИЗАЙНА...55 Ж.Б. Ахметова, Ж.А. Орынханова, Г.А. Сейдуллаева, Э.И. Турсунбаева

ПРОБЛЕМЫ ФОРМИРОВАНИЯ ЦИФРОВОЙ ГРАМОТНОСТИ ПРЕПОДАВАТЕЛЕЙ ВЫСШИХ УЧЕБНЫХ ЗАВЕДЕНИЙ...70 Ә.И. Әбілтаева, К.А. Жумагулова, Л.М. Мамбетова, К.Б. Тлегенова

ТЕНДЕНЦИИ ПРОФЕССИОНАЛЬНОЙ ПОДГОТОВКИ БУДУЩИХ ПЕДАГОГОВ-

БИОЛОГОВ НА ОСНОВЕ ИНТЕГРАЦИИ...88 Е. Бурибаев, Ж. Хамзина, Л. Сафронова, Т. Килыбаев, Т. Апендиев

ОЦЕНКА ЭФФЕКТИВНОСТИ НАУЧНЫХ ИССЛЕДОВАНИЙ В ПЕДАГОГИЧЕСКОМ УНИВЕРСИТЕТЕ КАЗАХСТАНА...104 Г.А. Ергалиева, Л.М. Маденова, Ж.Ж. Набиева

ПРИЧИНЫ ИЗМЕНЕНИЯ ЦЕННОСТНЫХ ВЗГЛЯДОВ ПОДРОСТКОВ...122 С.Ж. Жанжигитов, Б. Абдуалиулы

МЕТОДИКА ФОРМИРОВАНИЯ ПРАВОВОЙ ГРАМОТНОСТИ СТУДЕНТОВ...140 Г.А. Кажигалиева, А. Еркебекова, Г.А. Орынханова

РАБОТА С ТЕКСТОМ НА УРОКАХ РУССКОГО ЯЗЫКА В ШКОЛЕ...160 Ж.Б. Кдыралиева, Г.С. Балтабаева, Р. Жəлиқызы

МЕТОДИКА ПРЕПОДАВАНИЯ НАЦИОНАЛЬНЫХ ЦЕННОСТЕЙ В ДРЕВНЕЙ

ЛИТЕРАТУРЕ...172 А.Б. Кудасбекова, А.П. Мынбаева, О.А. Стычева, Д. Байғұтова

ЛИНГВОСТИЛИСТИЧЕСКИЙ АНАЛИЗ НА ЗАНЯТИЯХ ПО ЛИТЕРАТУРЕ

ВУЗЕ...180 Ж.Г. Кулекенова, З.Б. Ешимбетова, Б.Н. Агабекова, Ш.А. Акимбекова

ИНОЯЗЫЧНОЕ ОБРАЗОВАНИЕ В РАЗВИТИИ ПРОФЕССИОНАЛЬНОЙ КОМПЕТЕНЦИИ СТУДЕНТОВ СТАРШИХ КУРСОВ181

В ОБРАЗОВАТЕЛЬНОМ ПРОЦЕССЕ...190

(9)

ISSN 1991-3494 1. 2023

К. Мухтарқызы, Г.М. Абильдинова

ВЛИЯНИЕ УЧЕБНЫХ МОБИЛЬНЫХ ПРИЛОЖЕНИЙ ДОПОЛНЕННОЙ РЕАЛЬНОСТИ НА МОТИВАЦИЮ УЧЕНИКОВ ВО ВРЕМЯ УРОКА...201 М.М. Нуризинова, М.К. Скаков, Ш.Ж. Раманкулов

ИССЛЕДОВАНИЕ СФОРМИРОВАННОСТИ ПРЕДСТАВЛЕНИЙ БУДУЩИХ

СПЕЦИАЛИСТОВ О ТРИБОЛОГИИ...212 А.Б. Туркменбаев, Э.А. Абдыкеримова, Б.У. Куанбаева, М. Рахметов

ОПЫТ ПРИМЕНЕНИЯ ИНФОРМАЦИОННО-КОММУНИКАЦИОННЫХ ТЕХНОЛОГИЙ В ОБРАЗОВАТЕЛЬНОМ ПРОЦЕССЕ...223

ЭКОНОМИКА

А.Б. Әбілқасым, Ғ.М. Жұрынов, Т.Н. Маширова, А.А. Иманбаев, А.Т. Шитенова МЕХАНИЗМ ВНЕДРЕНИЯ СОВРЕМЕННОЙ ЛОГИСТИКИ СБЫТА НА

ПРЕДПРИЯТИИ...238 М.Е. Абылкасымова, Ш.Ж. Шунеев, С.А. Джуатова,

ОЦЕНКА РАВНОВЕСНОГО И ЧРЕЗМЕРНОГО ТЕМПОВ РОСТА КРЕДИТОВАНИЯ

ЭКОНОМИКИ...248 Б.А. Альпенова,Д.Б. Муратова, Л.Т. Сарыкулова, К.А. Абдыкулова, Н.Х. Маулина ОЦЕНКА СОЦИАЛЬНО-ЭКОНОМИЧЕСКОГО ЭФФЕКТА ФИНАНСИРОВАНИЯ

РЕГИОНОВ КАЗАХСТАНА...278 Ж.А. Бабажанова, Д.А. Бекешева, А.К. Оралбаева, С.Ч. Примбетова, М.С. Толысбаева РАЗРАБОТКА МОДЕЛИ РАЗВИТИЯ ИННОВАЦИОННЫХ ПРОЦЕССОВ В СЕЛЬСКОМ ХОЗЯЙСТВЕ РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН...290 Ж. Байшукурова, Р. Якудина, С. Серикбаев, К. Камали, А. Нурманов

ИССЛЕДОВАНИЕ СОВРЕМЕННЫХ ПАРАМЕТРОВ ФУНКЦИОНИРОВАНИЯ

ЭКОНОМИЧЕСКОЙ СИСТЕМЫ РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН...304 А.Н. Бейсембина, С.К. Кунязова, А.Ж. Бухарбаева, А.Т. Султанов, Р.К. Айтманбетова СУЩНОСТЬ И РОЛЬ ЭКОНОМИКИ РЫНКА ТРУДА В КОНТЕКСТЕ ОБЕСПЕЧЕНИЯ ЗАНЯТОСТИ НАСЕЛЕНИЯ В УСЛОВИЯХ ТРАНСФОРМАЦИИ ЭКОНОМИКИ...316 С.Т. Дошманова, Б.Ж. Болатова, А.А. Курманалина, Б.М. Таскарина, А.М. Сапаргали РОЛЬ И ЗНАЧЕНИЕ НАУКИ В СТИМУЛИРОВАНИИ ЭКОНОМИЧЕСКОГО

РОСТА...325 З.О. Иманбаева, Г.С. Мукина, Ж.А. Бабажанова, Ж.К. Аймагамбетова,

Г.Д. Кенжебаева

ОПЫТ СТРАН ЕВРОПЕЙСКОГО СОЮЗА В ОБЛАСТИ СЕЛЬСКОХОЗЯЙСТВЕННЫХ КООПЕРАТИВОВ...336 Б.А. Мархаева, М.У. Бейсенова, А.К. Мурзалиева

АНАЛИЗ РЕЛЕВАНТНЫХ ЗАТРАТ ДЛЯ ПРИНЯТИЯ РЕШЕНИЙ В

РЕСТОРАНАХ...347

(10)

С.Т. Мусина, M.К. Асанова, A.Б. Мыржыкбаева, Е.Т. Акбаев, А.И. Нагорная ИЗУЧЕНИЕ ПРИЧИН МИГРАЦИИ: АНАЛИЗ ВЗАИМОСВЯЗИ МЕЖДУ COVID-19 И МЕЖДУНАРОДНЫМИ РЕЙСАМИ В ПЕРИОД ПАНДЕМИИ...357 К.Т. Нуралина, С.А. Азылканова, Ж.А. Абылкасимова, Л.М. Шаяхметова, Д.М. Акишева ЗАРУБЕЖНЫЙ ОПЫТ ГОСУДАРСТВЕННОГО РЕГУЛИРОВАНИЯ РАЗВИТИЯ

ЭКОНОМИКИ РЕГИОНА...369 Б.К. Нурмаганбетова, Г.Ж. Рысмаханова, М.Ш. Кушенова, А.Ж. Машаева,

А.Ж. Оспанбаева

ПРОБЛЕМА ПРИВЛЕЧЕНИЯ ИНОСТРАННЫХ ИНВЕСТИЦИЙ В ИННОВАЦИОННУЮ СФЕРУ ЭКОНОМИКИ РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН...382 О. Рыскельдi, В. Шеломенцева, M. Миркович, А. Нургалиева

ПЕРСПЕКТИВЫ И ПРОБЛЕМЫ ЦИФРОВИЗАЦИИ СЕЛЬСКОГО ХОЗЯЙСТВА...395 М.Х. Саидов, Н.А. Ашурметова, Б.Б. Калыкова, Г.М. Рахимжанова, Г.Т. Хамдамова ТЕОРЕТИЧЕСКИЕ ОСНОВЫ ОРГАНИЧЕСКОГО СЕЛЬСКОГО ХОЗЯЙСТВА...410 М.Р. Сихимбаев, Г.Н. Сраилова, З.К. Калиаскарова, К.Б. Жуманазаров, А.Ж. Асаинов РАЗВИТИЕ ОЦЕНКИ НА БАЗЕ НАЦИОНАЛЬНЫХ СТАНДАРТОВ В РЕСПУБЛИКЕ КАЗАХСТАН...422 А.Г. Утжанова, A.О. Жагыпарова

АНАЛИЗ РАЗВИТИЯ РЫНКА НЕФТЯНЫХ ФЬЮЧЕРСОВ...439

(11)

Bulletin the National academy of sciences of the Republic of Kazakhstan CONTENTS

PEDAGOGY

Y.B. Abdimomynov, T.R. Abdykadyrova

METHODOLOGICAL FOUNDATIONS OF TEACHING M. AUEZOV’S STORIES...14 D. Aitenova, Hulya Kasapoglu Cengel, F. Tursumanova, М. Isakulova

ACTUAL PROBLEMS OF TEACHING LITERATURE OF THE KARAKHAN ERA...29 B. Akmagambetova, G. Sarseke

THE ROLE OF INTERVIEWS IN THE DEVELOPMENT OF STUDENTS' RESEARCH

SKILLS...40 S.S. Anapiyayeva

METHODOLOGICAL FOUNDATIONS FOR THE FORMATION OF JUNIOR

SCHOOLCHILDREN'S SKILLS TO IDENTIFY ARTISTIC MEANS IN LITERARY TEXTS THROUGH DIGITAL DESIGN...55 Zh. Akhmetova, Zh. Orynkhanova, G. Seidullayeva, E. Tursunbayeva

PROBLEMS OF FORMATION OF DIGITAL LITERACY OF TEACHERS OF HIGHER

EDUCATIONAL INSTITUTION...70 A. Abiltayeva, К. Zhumagulova, L. Mambetova, К. Тлегенова

TRENDS IN THE PROFESSIONAL TRAINING OF FUTURE BIOLOGY TEACHERS BASED ON INTEGRATION...88 Ye. Buribayev, Zh. Khamzina, L. Safronova, T. Kilybayev, T. Apendiyev EVALUATION OF THE EFFECTIVENESS OF SCIENTIFIC RESEARCH AT THE PEDAGOGICAL UNIVERSITY OF KAZAKHSTAN...104 G. Yergaliyeva, L. Madenova, Zh. Nabieva

REASONS FOR CHANGING THE VALUE VIEWS OF ADOLESCENTS...122 S.Zh. Zhanzhigitov, B. Abdualiuly

METHODS OF FORMATION OF LEGAL LITERACY OF STUDENTS...140 G.A. Kazhigalieva, A. Yerkebekova, G. Orynkhanova

WORKING WITH TEXT IN RUSSIAN LANGUAGE LESSONS AT SCHOOL...160 Zh.B. Kadyralieva, G.S. Baltabayeva, R. ZHalikyzy

METHODOLGY OF TEACHING NATIONAL VALUES IN ANCIENT LITERATURE...172 A.B. Кudasbekova, A.P. Mynbayeva, O.A. Stycheva, D.N. Baigutova

LINGUISTIC AND STYLISTIC ANALYSIS AT THE LESSONS OF LITERATURE AT THE UNIVERSITY...180 Zh.G. Kulekenova, Z.B. Yeshimbetova, B.N. Agabekova, Sh.A. Akimbekova

FOREIGN LANGUAGE EDUCATION IN THE DEVELOPMENT OF UNDERGRADUATES’

PROFESSIONAL COMPETENCE ...190

(12)

ISSN 1991-3494 1. 2023

K. Mukhtarkyzy, G. Abildinova

IMPACT OF AUGMENTED REALITY LEARNING MOBILE APPLICATIONS ON STUDENTS' MOTIVATION DURING LESSONS...201 М. Nurizinova, M. Skakov, Sh. Ramankulov

THE STUDY OF THE FORMATION OF IDEAS OF FUTURE SPECIALISTS ABOUT

TRIBOLOGY...212 A. Turkmenbaev, E. Abdykerimova, В. Kuanbayeva, M. Rakhmetov

EXPERIENCE IN THE USE OF INFORMATION AND COMMUNICATION TECHNOLOGIES IN THE EDUCATIONAL PROCESS...223

EKONOMICS

A.B. Abylkasym, G.M. Zhurynov, T.N. Mashirova, A.A. Imanbayev, A.T. Shitenova THE MECHANISM OF IMPLEMENTATION OF MODERN SALES LOGISTICS AT THE ENTERPRISE...238 M. Abylkassymova, Sh. Shuneyev, S. Juatova

ASSESSMENT OF THE EQUILIBRIUM AND EXCESSIVE GROWTH RATES OF LENDING TO THE ECONOMY...248 B. Alpenova, D. Muratova, L. Sarykulova, K. Abdykulova, N. Maulina

ASSESSMENT OF THE SOCIO-ECONOMIC EFFECT OF FINANCING THE REGIONS OF KAZAKHSTAN...278 Z. Babazhanova, D. Bekesheva, A. Oralbayeva, S. Primbetova, M. Tolysbayeva

MODEL FOR THE DEVELOPMENT OF INNOVATIVE PROCESSES IN AGRICULTURE OF THE REPUBLIC OF KAZAKHSTAN...290 ZH. Baishukurova, R. Yakudina, S. Serikbayev, K. Kamali, A. Nurmanov

STUDY OF MODERN PARAMETERS OF THE FUNCTIONING OF THE ECONOMIC SYSTEM OF THE REPUBLIC OF KAZAKHSTAN...304 А. Beisembina, S. Kunyazova, A. Bukharbayeva, A. Sultanov, R. Aitmanbetova

THE ESSENCE AND ROLE OF THE LABOR MARKET ECONOMY IN THE CONTEXT OF EMPLOYMENT PROVISION IN THE CONDITIONS OF ECONOMIC

TRANSFORMATION...316 S.T. Doshmanova, B.Zh. Bolatova, A.A. Kurmanalina, B.M. Taskarina, A.M. Sapargali THE ROLE AND IMPORTANCE OF SCIENCE IN STIMULATING ECONOMIC

GROWTH...325 Z.O. Imanbayeva, G. Mukina, Z. Babazhanova, Zh.K. Aimagambetova, G.D. Kenzhebayeva EXPERIENCE OF THE EUROPEAN UNION COUNTRIES IN THE FIELD OF

AGRICULTURAL COOPERATIVES...336 B. Markhayeva, M. Beisenova, A. Murzaliyeva

ANALYSIS OF RELEVANT COSTS FOR DECISION MAKING IN RESTAURANTS...347 S. Mussina, M. Assanova, A. Myrzhykbayeva, Y. Akbayev, A. Nagornaya

EXPLORING MIGRATION CAUSES: ANALYSIS OF THE RELATIONSHIPS BETWEEN COVID-19 AND INTERNATIONAL FLIGHTS DURING THE PANDEMIC PERIOD...357

(13)

K.T. Nuralina, S.A. Azylkanova, J.A. Abylkasimova, L.M. Shayakhmetova, D.M. Akisheva FOREIGN EXPERIENCE OF STATE REGULATION OF REGIONAL ECONOMIC

DEVELOPMENT...369 B. Nurmaganbetova, G. Rysmakhanova, M. Kushenova, А. Mashayeva, A. Ospanbayeva THE PROBLEM OF ATTRACTING FOREIGN INVESTMENT IN THE INNOVATIVE SPHERE OF THE ECONOMY OF THE REPUBLIC OF KAZAKHSTAN...382 O. Ryskeldi, V. Shelomentseva, M. Mirkovic, A. Nurgaliyeva

PROSPECTS AND CHALLENGES IN DIGITALIZATION OF AGRICULTURE...395 M.H. Saidov, N.A. Ashurmetova, B.B. Kalykova, G.M.Rakhimzhanova, G.T. Khamdamova THEORETICAL FOUNDATIONS OF ORGANIC AGRICULTURE...410 M.R. Sikhimbayev, G.N. Srailova, Z.K. Kaliaskarova, K.B. Zhumanazarov, A.Zh. Asainov DEVELOPMENT OF ASSESSMENT ON THE BASIS OF NATIONAL STANDARDS IN THE REPUBLIC OF KAZAKHSTAN...422 A. Utzhanova, A. Zhagyparova

ANALYSIS OF THE DEVELOPMENT OF THE OIL FUTURES MARKET...439

(14)

190

ISSN 1991-3494 1. 2023

BULLETIN OF NATIONAL ACADEMY OF SCIENCES OF THE REPUBLIC OF KAZAKHSTAN

ISSN 1991-3494

Volume 1, Number 401 (2023), 190-200 https://doi.org/10.32014/2023.2518-1467.431 УДК 378:80/81

1Abai Kazakh national pedagogical university, Almaty, Kazakhstan;

2Al-Farabi Kazakh national university, Almaty, Kazakhstan.

E-mail: [email protected]

FOREIGN LANGUAGE EDUCATION IN THE DEVELOPMENT OF UNDERGRADUATES’ PROFESSIONAL COMPETENCE

Zh.G. Kulekenova – candidate of pedagogical sciences, senior teacher of Abai Kaz.NPU, author and co-author of more than 40 scientific articles, scientific- methodical manuals for university students

https://orcid.org.0000-0002-7352-8725;

Yeshimbetova Zabira – сandidate of pedagogical sciences, associate professor of Abai Kazakh National Pedagogical University, author and co-author of more than 100 scientific articles, scientific- methodical manuals for university students

https://orcid.org/0000-0003-1633-442X;

Agabekova Balzhan – candidate of philological sciences, senior teacher. Al-Farabi Kazakh national university, author and co-author of more than 30 scientific articles, scientific- methodical manuals for university students

https://orcid.org/0000-0002-7115-5494;

Akimbekova Shyryn – PhD., post doc. Abai Kazakh National Pedagogical University H-index: 2 (Scopus). Scopus ID: 57220808187, author and co-author of more than 70 scientific articles, scientific- methodical manuals for university students

https://orcid.org/0000-0003-1025-471X.

Abstract. In modern foreign language education, special attention is paid today to the quality of training future teachers, the formation of their professional skills and abilities. This leads to the need to reveal the importance and role of learning foreign languages in the new conditions of the development of society and the education system in the country, the development and formation of the professional competence of future specialists based on new approaches and learning technologies. Today we live in an era of modernization of the education system, a growing demand

(15)

191

for qualified specialists with a formed professional foreign language competence, as well as personal, linguistic, communicative and other types of competencies that develop under certain conditions when studying at a language university and are the main components of professional competence. Expanding the concept and role of professional competence, it becomes obvious that the priority role in the system of competences is given to the formation of the communicative competence of future specialists, as one of the main goals of learning foreign languages in general and one of the constituent components of the process of training specialists in the field of foreign language education. And foreign language education is the transfer of a foreign language culture, and undergraduates become carriers of this culture, form a positive attitude of students to the culture of another people, the spiritual and cultural values of the country of the language being studied. Therefore, the purpose of this work is to study the ways of formation and development of professional competence in graduate students in anticipation of professional pedagogical activity.

To implement this study, special classes were held to improve the professional competence of students, as well as a survey among students for compliance with the model of a university graduate to a young specialist of an educational institution (school). These types of work can lead to the choice of effective methods and technologies for teaching a foreign language to students of language specialties and the preparation of qualitatively new specialists for modern school education.

Keywords: professional habits and skills, professional foreign language education, professional competence, undergraduate students, communicative competence, professional activity, future specialist.

1Абай атындағы Қазақ Ұлттық педагогикалық университет,Алматы, Қазақстан;

2Аль-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті, Алматы, Қазақстан.

ЖОҒАРЫ КУРС СТУДЕНТТЕРІНІҢ КӘСІБИ ҚҰЗЫРЕТТІЛІГІН ДАМЫТУДА ШЕТ ТІЛІНДЕ БІЛІМ БЕРУ

Аннотация. Қазіргі кездегі шет тілін оқытуда болашақ мұғалімдерді сапалы дайындауға, олардың кәсіби шеберліктері мен дағдыларын қалыптастыруға ерекше көңіл бөлінуде. Бұл елдегі қоғам мен білім беру жүйесінің дамуының жаңа жағдайында шет тілдерін үйренудің маңыздылығы мен рөлін ашу, болашақ мамандардың кәсіби құзыреттілігін жаңа тәсілдер негізінде дамыту мен қалыптастыру қажеттілігіне әкеледі. оқыту технологиялары. Бүгінгі таңда біз білім беру жүйесін жаңғырту дәуірінде өмір сүріп жатырмыз, кәсіби шет тілдік құзыреттілігі қалыптасқан білікті мамандарға, сондай-ақ тілді оқу кезінде белгілі

(16)

192

ISSN 1991-3494 1. 2023

бір жағдайларда қалыптасатын тұлғалық, лингвистикалық, коммуникативтік және басқа да құзіреттілік түрлеріне сұраныс артып келеді. университет және кәсіби құзіреттіліктің негізгі құрамдас бөліктері болып табылады. Кәсіби құзіреттілік түсінігі мен рөлін кеңейте отырып, жалпы шет тілдерін оқытудың негізгі мақсаттарының бірі және бірі ретінде, құзыреттер жүйесіндегі басым рөл болашақ мамандардың коммуникативтік құзыреттілігін қалыптастыруға берілгені айқын болады. Шет тілін оқыту саласындағы мамандарды дайындау процесінің құрамдас бөліктерінің. Ал шет тілін оқыту – бұл шет тілінің мәдениетін беру, ал магистранттар осы мәдениеттің тасымалдаушысы болып, студенттердің басқа халықтың мәдениетіне, оқытылатын тіл елінің рухани- мәдени құндылықтарына деген оң көзқарасын қалыптастырады. Сондықтан бұл жұмыстың мақсаты – бітіруші курс студенттердің кәсіби педагогикалық іс-әрекетті күту барысында кәсіби құзіреттілікті қалыптастыру және дамыту жолдарын зерттеу. Осы зерттеуді жүзеге асыру үшін студенттердің кәсіби құзыреттілігін арттыру бойынша арнайы сабақтар өткізілді, сонымен қатар студенттер арасында ЖОО түлегі үлгісіне оқу орнының (мектептің) жас маманына сәйкестігі бойынша сауалнама жүргізілді. Бұл жұмыс түрлері тілдік мамандықтар студенттеріне шет тілін оқытудың тиімді әдістері мен технологияларын таңдауға және қазіргі мектептегі білім беру үшін сапалы жаңа мамандарды дайындауға мүмкіндік береді.

Түйін сөздер: кәсіптік дағлылар мен қабілеттер, кәсіби шетел тілдік білім, кәсіби құзреттілік, жоғары курс студенттері, коммуникативті құзреттілік, кәсіби қызмет, болашақ маман.

1Казахский национальный педагогический университет имени Абая, Алматы, Казахстан;

2Казахский национальный университет имени аль-Фараби, Алматы, Казахстан.

ИНОЯЗЫЧНОЕ ОБРАЗОВАНИЕ В РАЗВИТИИ ПРОФЕССИОНАЛЬНОЙ КОМПЕТЕНЦИИ СТУДЕНТОВ

СТАРШИХ КУРСОВ

Аннотация. В современном иноязычном образовании особое внимание сегодня уделяется качеству подготовки будущих учителей, формированию их профессиональных умений и навыков. Это приводит к необходимости раскрытия важности и роли изучения иностранных языков в новых условиях развития общества и системы образования в стране, развития и формирования профессиональной компетенции будущих специалистов на основе новых

(17)

193

подходов и технологий обучения. Сегодня мы живем в эпоху модернизации системы образования, растущего спроса в квалифицированных специалистах с сформированной профессиональной иноязычной компетенцией, а также личностными, языковыми, коммуникативными и другими видами компетенций, которые развиваются в определенных условиях при обучении в языковом вузе и являются основными составляющими профессиональной компетенции.

Раскрывая понятие и роль профессиональной компетенции становится очевидным, что приоритетная роль в системе компетенций отводится формированию коммуникативной компетенции будущих специалистов, как одной из основных целей изучения иностранных языков в целом и одной из составляющих компонентов процесса подготовки специалистов в области иноязычного образования. А иноязычное образование – это передача иноязычной культуры, и старшекурсники становятся носителями данной культуры, формируют положительное отношение учащихся к культуре другого народа, духовным и культурным ценностям страны изучаемого языка. Поэтому целью данной работы является исследование способов формирования и развития профессиональной компетенции у студентов выпускных курсов в преддверии профессиональной педагогической деятельности. Для реализации данного исследования были проведены специальные занятия по повышению профессиональной компетенции студентов, также анкетирование среди студентов на предмет соответствия модели выпускника вуза молодому специалисту учебного заведения (школы). Эти виды работ могут привести к выбору эффективных методов и технологий обучения иностранному языку студентов языковых специальностей и подготовке качественно новых специалистов для современного школьного образования.

Ключевые слова: профессиональные навыки и умения, профессионально- иноязычное образование, профессиональная компетенция, студенты стар ше- курсники, коммуникативная компетенция, профессиональная деятельность, будущий специалист.

ВВЕДЕНИЕ

Обучение иностранному языку – сложный и трудоемкий процесс, осуществляющийся на основе использования определенных методических требований и нацеленный на формировании и развитие умений и навыков, способствующих развитию коммуникативной компетенции обучающихся и реализации этих компетенций в будущей профессиональной деятельности.

Задачей вузов в подготовке будущих учителей иностранного языка на современном этапе развития системы образования в стране является формирование профессиональной компетенции студентов выпускных курсов.

Что мы подразумеваем под терминами «профессиональная компетентность» и

«профессиональная компетенция»?

Чтобы стать компетентным специалистом иностранного языка, необходимо иметь определённый набор компетенций для эффективной реализации

(18)

194

ISSN 1991-3494 1. 2023

иноязычного образования и иметь определенный уровень квалификации. Для уточнения понятий о компетентности и компетенции обратимся к определению А.В. Хуторского: «Компетенция — отчужденное, заранее заданное, социальное требование (норма) к обязательной подготовке, необходимой для эффективной, продуктивной деятельности в определенной сфере. Компетентность — уже состоявшееся качество личности (совокупность качеств) минимальный опыт деятельности в определенной сфере» (Хуторский, 2008:65). Таким образом, компетентность — это способность успешной деятельности за счет сформированных умений и приобретенных знаний, т.е. это набор компетенций, необходимых для профессиональной деятельности.

Отсюда следует, что студенты старших курсов имеют тот набор компетенций, который позволяет им начать профессиональную деятельность. Говорит ли это о том, что у них сформировалась профессиональная компетенция? Рассмотрим несколько определений понятия «профессиональная компетентность», данные учеными. Г.М. Коджаспирова под профессиональной компетентностью учителя подразумевает «владение педагогом необходимой суммой знаний, умений и навыков, которые формируют личность учителя как носителя определенных ценностей, идеалов, педагогического сознания в ходе непосредственной педагогической деятельности, педагогического общения» (Коджаспирова, 2000:27). В.Н. Веденский понимает профессиональную компетентность как «интегральная характеристика, определяющая способность решать профессиональные задачи, возникающие в реальных ситуациях в профессиональной деятельности, использование знаний профессионального и жизненного опыта, ценностей и наклонностей» (Введенский, 2003:21).

Определение профессиональной компетентности, данной Е.Н. Солововой как «совокупность профессионально — педагогических компетенций, обеспечивающих готовность выпускника к профессиональной деятельности и дальнейшему профессиональному росту» (Соловова, 2004), наиболее близко к нам, поскольку речь идет о выпускниках, готовящихся к профессиональной деятельности. Т.Б. Серебровская дает более развернутое определение профессиональной компетентности учителя иностранного языка, говоря, что она «представляет собой интегративную совокупность качеств учителя, отражающую уровень его личностного, социально — нравственного опыта, определяющую готовность педагога к развитию и совершенствованию профессиональной деятельности, сознанное владение средствами выражения смысловых отношений» (Серебровская, 2014:124).

Ссылаясь на источники, мы анализируем содержание профессиональной компетентности. Большинство исследователей сходятся во мнении, что профессиональная компетентность, как многогранная и неотделимая черта личности специалиста, обеспечивает высокое качество работы, основанное на знаниях и навыках, знаниях о том, как выполнять действия. Например, по словам В.В. Серикова, компетентность молодых специалистов связана с описанием специальности, в целом, необходимых профессиональных знаний.

(19)

195

Автор подчеркивает, что такое определение компетенции отражает его сущность в способности человека применять научные и практические знания в отношении профессиональной деятельности (Сериков, 2003:7). С точки зрения Ю.В. Фалалеевой, «профессиональная компетентность является неотъемлемой чертой профессиональной и личной, так как способность и готовность выполнять профессиональные обязанности в соответствии с нормами, стандартами и требованиями, принятыми в обществе в определенный исторический момент в обществе» (Фалалеева, 2004: 39). Понятие профессиональной компетенции многоаспектно.

Таким образом, исследуя определения профессиональной компетентности и видя их разнообразие мы видим, что профессиональная компетентность не может выражаться одним определением. Мы понимаем профессиональную компетентность учителя иностранного языка как системное свойство личности, которое характеризует его сформированную иноязычную компетенцию, его профессиональные умения и навыки, личностный опыт и образованность и способность будущего учителя достигать отправленных результатов в профессиональной деятельности. Только у работающего учителя может проявляться профессиональная компетентность, но фундаментальные основы данной компетенции формируются в процессе обучения в вузе. В рамках самообразования, в практической и научной деятельности идет постоянный поиск знаний, новых методов и приемов работы, апробирование новых технологий, развитие творческого потенциала.

МАТЕРИАЛЫ ИССЛЕДОВАНИЯ И МЕТОДЫ

Говоря о профессиональной компетенции в иноязычном образовании, следует начать с коммуникативной компетенции, поскольку на современном этапе развития системы образования в стране, основной целью обучения иностранному языку в вузе является формирование коммуникативной компетенции студентов. Одним из основных аспекты профессиональной компетенции старшекурсников, т.е. будущих учителей иностранного языка, является овладение коммуникативной компетенцией, которая в свою очередь не возможна без следующих составляющих компонентов: лингвистическая компетенция, социально – лингвистическая компетенция, социально - культурная компетенция, межкультурная компетенция.

Коммуникативная компетентность молодого специалиста в иноязычном обучении очень важна, особенно на последнем этапе. Коммуникативная компетентность – это широкий термин, который охватывает не только лингвистические знания, но и знание совокупности социологических символов и правил их использования. Коммуникативная компетентность – это «общий термин, который охватывает способность человека говорить и слушать - компетентность зависит от двух вещей: (акцент) знания и (способность использовать)».

Если говорить об образовательной цели иностранного языка, то следует