ISSN 2616-7174
Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің
ХАБАРШЫСЫ BULLETIN
of the L.N. Gumilyov
Eurasian National University
ВЕСТНИК
Евразийского национального университета имени Л.Н. Гумилева
ЖУРНАЛИСТИКА сериясы JOURNALISM Series
Серия ЖУРНАЛИСТИКА
№1 (122) / 2018
1995 жылдан бастап шығады Founded in 1995
Издается с 1995 года
Жылына 4 рет шығады Published 4 times a year Выходит 4 раза в год
Астана, 2018
Astana, 2018
Бас редакторы Қайрат Сақ
филология ғылымдарының кандидаты, профессор (Қазақстан)
Бас редактордың орынбасары Аймұханбет Есдәулетов ф.ғ.канд., доцент (Қазақстан) Бас редактордың орынбасары Гүлнар Кендірбай PhD (АҚШ)
Редакция алқасы
Алдабергенов Қырықбай Т. ғ. д., проф. (Қазақстан) Асанов Қойлыбай Ф. ғ. д., проф. (Қазақстан) Әбдіманов Өмірхан Ф. ғ. д., проф. (Қазақстан) Әбішева Вера Ф. ғ. д., проф. (Қазақстан) Бейсенқұлов Аязби Ф. ғ. к., доцент (Қазақстан)
Браун Михаил PhD, проф. (АҚШ)
Дзялошинский Иосиф Ф. ғ. д., проф. (Ресей) Жақып Бауыржан Ф. ғ. д., проф. (Қазақстан) Жүсіпова Алматай Ф. ғ. к., доцент (Қазақстан) Ирназаров Кудрат Т. ғ. д., проф. (Өзбекстан) Корконосенко Сергей С. ғ. д., проф. (Ресей) Қара Әбдіуақап Т. ғ. д., проф. (Түркия) Қозыбаев Сағымбай Т. ғ. д., проф. (Қазақстан) Лебедева Татьяна Ф. ғ. д., проф. (Франция) Нұртазина Роза С. ғ. д., проф. (Қазақстан) Омашев Намазалы Ф. ғ. д., проф. (Қазақстан) Ризун Владимир Ф. ғ. д. проф. (Украина) Саид Агил бин Шех PhD, проф. (Малайзия) Саудбай Мадияр PhD, проф. (Қазақстан) Сердәлі Бекжігіт Ф. ғ. к., доцент (Қазақстан) Тахан Серік Т. ғ. д., проф. (Қазақстан) Тоқтағазин Мұратбек Ф. ғ. к., доцент (Қазақстан) Халилов Әбдіғани PhD, проф. (Қырғызстан)
Ченгел Хулия PhD, проф. (Түркия)
Шайхитдинова Светлана Филос. ғ. д., проф. (Ресей)
Шалахметов Ғаділбек Халықаралық Еуразиялық телевидение және радио академиясының академигі (Қазақстан) Шестеркина Людмила Ф. ғ. д., проф. (Ресей)
Шульцман Петр өнертану ғ. к., доцент (Қазақстан) Жауапты редактор, компьютерде беттеген: Ілияс Құрманғалиев
Жауапты хатшы: Гүлжазира Ертасова
Редакцияның мекенжайы: 010008, Қазақстан, Астана қ., Қ.Сәтпаев к-сі, 2, 408 б.
Тел.: (7172) 709-500 (ішкі 31413) E-mail: vest_ [email protected]
Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің хабаршысы. ЖУРНАЛИСТИКА сериясы Меншіктенуші: ҚР БжҒМ «Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті» ШЖҚ РМК.
ҚР Ақпарат және коммуникациялар министрлігінде 27. 03. 2018 ж. №16995-Ж тіркеу куәлігімен тіркелген.
Мерзімділігі: жылына 4 рет. Тиражы: 25 дана
Типографияның мекенжайы: 010008, Қазақстан, Астана қ., Қажымұқан к-сі ,13/1, тел.: (7172) 709-500 (ішкі 31413) © Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті
Editor-in-Chief Kairat Sak
Candidate of Pilology, Professor (Kazakhstan)
Deputy Editor-in-Chief Aitmukhanbet Yesdauletov Candidate of Philology, Associate Professor (Kazakhstan) Deputy Editor-in-Chief Gulnar Kendirbai PhD, Professor (USA)
Editorial board
Aldabergenov Kyrykbai Doctor of Historical Sciences, Рrof. (Kazakhstan) Asanov Koilybay Doctor of Philology, Рrof. (Kazakhstan)
Abdimanov Omirkhan Doctor of Philology, Рrof. (Kazakhstan) Abisheva Vera Doctor of Philology, Рrof. (Kazakhstan)
Beisenkulov Ayazbi Candidate of Philology, Assoc. Prof. (Kazakhstan)
Brown Michael PhD, Рrof. (USA)
Dzyaloshinski Iosif Doctor of Philology, Рrof. (Russia) Jakyp Baurjan Doctor of Philology, Рrof. (Kazakhstan)
Zhussupova Almatay Candidate of Philology, Assoc. Prof. (Kazakhstan) Irnazarov Kudrat Candidate of Philology, Assoc. Prof. (Uzbekistan) Korkonosenko Sergei Doctor of Political Sciences, Рrof. (Russia) Kara Abdulvahap Doctor of Historical Sciences, Рrof. (Turkey) Kozybayev Sagymbai Doctor of Historical Sciences, Рrof. (Kazakhstan) Lebedeva Tatiana Doctor of Philology, Рrof. (France)
Nurtazina Roza Doctor of Political Sciences, Рrof. (Kazakhstan) Omashev Namazaly Doctor of Philology, Рrof. (Kazakhstan)
Rizun Volodymyr Doctor of Philology, Рrof. (Ukraine) Syed Agil bin Shekh PhD, Рrof. (Malaysia)
Saudbayev Madiyar PhD, Рrof. (Kazakhstan)
Bekzhigit Serdaly Candidate of Philology, Assoc. Prof. (Kazakhstan) Takhan Serik Doctor of Historical Sciences, Рrof. (Kazakhstan) Toktagazin Muratbek Candidate of Philology, Assoc. Prof. (Kazakhstan) Khalilov Abdygani PhD, Рrof. (Kyrgyzstan)
Çengel Hülya PhD, Рrof. (Turkey)
Shaikhitdinova Svetlana Doctor of philosophical, Рrof. (Russia)
Shalakhmetov Ghadilbek Academician of the International Eurasian Academy of TV and Radio (Kazakhstan)
Shesterkina Ludmila Doctor of Philology, Рrof. (Russia)
Shultsman Petr Candidate of Art sciences, Assoc. Рrof. (Russia) Executive editor, computer layout: Іlyas Kurmangalyev
Executive Secretary: Guljazira Yertasova
Editorial address: 2, Satpayev str., off.408, Astana, Kazakhstan, 010008 Теl.: (7172) 709-500 (ext. 31413) E-mail: vest_ [email protected] Bulletin of the L.N. Gumilyov Eurasian National University. JOURNALISM Series
Owner: Republican State Enterprise in the capacity of economic conduct «L.N. Gumilyov Eurasian National University», Ministry of Education and Science of the Republic of Kazakhstan.
Registered by Ministry of Іnformation and Сommunication of the Republic of Kazakhstan Registration certificate No 16995-Ж from 27.03. 2018.
Periodicity: 4 times a year Circulation: 25 copies
Address of printing house: 13/1, Kazhimukan str., Astana, Kazakhstan 010008; tel.: (7172) 709-500 (ext.31413) © L.N. Gumilyov Eurasian National University
Главный редактор Кайрат Сак
кандидат филологических наук, профессор (Казахстан)
Зам. главного редактора Айтмуханбет Есдаулетов к.ф.н., доцент (Казахстан) Зам. главного редактора Гульнар Кендирбай PhD (США)
Редакционная коллегия
Алдабергенов Кырыкбай Д. ист. н., проф. (Казахстан) Асанов Койлыбай Д. ф. н., проф. (Казахстан) Aбдиманов Омирхан Д. ф. н., проф. (Казахстан) Абишева Вера Д. ф. н., проф. (Казахстан) Бейсенкулов Аязби К. ф. н., доцент (Казахстан)
Браун Михаил PhD, проф. (США)
Дзялошинский Иосиф Д. ф. н., проф. (Россия) Жакып Бауыржан Д. ф. н., проф. (Казахстан) Жусупова Алматай К. ф. н., доцент (Казахстан) Ирназаров Кудрат Д. ист. н., проф. (Узбекистан) Корконосенко Сергей Д. полит. н., проф. (Россия) Кара Абдиуакап Д. ист. н., проф. (Турция) Козыбаев Сагимбай Д. ист. н., проф. (Казахстан) Лебедева Татьяна Д. ф. н., проф. (Франция) Нуртазина Роза Д. полит. н., проф. (Казахстан) Омашев Намазалы Д. ф. н., проф. (Казахстан) Ризун Владимир Д. ф. н., проф. (Украина) Саид Агил бин Шех PhD, проф. (Малайзия) Саудбай Мадияр PhD, проф. (Казахстан) Сердали Бекжигит К.ф.н., доцент (Казахстан) Тахан Серик Д. ист. н., проф. (Казахстан) Токтагазин Муратбек К. ф. н., доцент (Казахстан) Халилов Абдигани PhD, проф. (Киргизстан)
Ченгел Хулия PhD, проф. (Турция)
Шайхитдинова Светлана Д. филос. н., проф. (Россия)
Шалахметов Гадильбек Академик Международной Евразийской академии телевидения и радио (Казахстан) Шестеркина Людмила Д. ф. н., проф. (Россия)
Шульцман Петр К. н. иск., доцент (Казахстан)
Ответственный редактор, компьютерная верстка: Ильяс Курмангалиев Ответственный секретарь: Гульжазира Ертасова
Адрес редакции: 010008, Казахстан, г. Астана, ул. К.Сатпаева, 2, каб. 408 Тел.: (7172) 709-500 (вн. 31413) E-mail: vest_ [email protected]
Вестник Евразийского национального университета имени Л.Н. Гумилева. Серия ЖУРНАЛИСТИКА Собственник: РГП на ПХВ «Евразийский национальный университет имени Л.Н. Гумилева» МОН РК Зарегистрирован Министерством информации и коммуникаций РК под номером №16995-Ж от 27. 03. 2018 г.
Периодичность: 4 раза в год Тираж: 25 экземпляров
Адрес типографии: 010008, Казахстан, г. Астана, ул. Кажымукана, 13/1, тел.: (7172) 709-500 (вн.31413)
© Евразийский национальный университет имени Л.Н. Гумилева
Мазмұны
ЖУРНАЛИСТИКА ТАРИХЫ
Алдабергенов Қ.М. Қазақ жеріндегі ашаршылық немесе «ұсақ-түйек қателіктер»
мен «елеусіз кемшіліктер» зардаптары ... 8 Садыков С. Кеңес Одағы кезеңіндегі қазақ баспасөзінде ұлттық сәйкестендіру мәселелерін жариялау ... 15 Сайлауқызы А., Сақ Қ. Алаш публицистикасы және Қазақстандағы журналистика:
жер мәселесін шешудің демократиялық жолдары ... 28
БАҚ ЖӘНЕ ҚОҒАМ
Есенбекова Ұ.М. Қоғам мен коммуникацияның интерактивті үлгісі және виртуалды саясат тұжырымы ... 36 Жүсіпова А. Кәсіпкерлік журналистика – журналистік білімнің векторы ... 42 Сұлтанбаева Г.С., Ложникова О.П., Кумарова М.К. Адам капиталы болашақта интеллектуалды инвестиция ретінде ... 49 Шестеркина Л.П., Исмаилов А.Ю. Жобалық оқыту – қазіргі заманғы журналистік білім беруді жаңғырту факторы ретінде ... 55
PR ТЕХНОЛОГИЯ
Амангелдиева Г.С., Еркін Ж.Ж. Public Relations әлеуметтік институт ретінде ... 63
ЖАҢА МЕДИА
Сәуірбаева Ә.Ж. Ақпараттық технологияларды зерттеудің методологиялық мәселелері ... 69 Тоқтарбай Б. Жаңа медиа: азаматтық журналистика және отандық БАҚ ... 74
Contents
HISTORY OF JOURNALISM
Aldabergenov К.М. Hunger in the Kazakh steppe or “Minor Mistakes” and “Power Shortcomings” ... 8 Sadykov S. Occurrences of the National Identification Issues in the Kazakhstan Press in the late-Soviet period ... 15 Sailaukyzy A., Sak K. Alash Journalism and Publicism in Kazakhstan: Democratic Ways to Solve the Land Problem ... 28
THE MEDIA AND SOCIETY
Yessenbekova U.M. Interactive Model of Community and Communication and the Virtual Policy Concept ... 36 Zhussupova А.М. Entrepreneurial Journalism as a Vector of Journalistic Education ... 42 Sultanbayeva G.S., Lozhnikova O.P., Kumarova M.K. Human Capital as an Intellectual Investment in the Future ... 49 Shesterkina L.P., Ismailov A.Y. Human Capital as an Intellectual Investment in the Future ... 55
TECHNOLOGIES PR
Amangeldiyeva G.S., Erkin Zh.Zh. Public Relations as a Social Institute ... 63
NEW MEDIA
Sauyrbaeva A.ZH. Methodological Issues of Information Technology Research ... 70 Toktarbai В. New Media: Civic Journalism and Domestic Media ... 74
Содержание
ИСТОРИЯ ЖУРНАЛИСТИКИ
Алдабергенов К. Голод в казахской степи или «незначительные ошибки» и
«недочеты» власти ... 8 Садыков С. Освещение вопросов национальной идентификации в Казахстанской прессе позднесоветского периода ... 15 Сайлаукызы А., Сак К. Публицистика Алаша и журналистика в Казахстане:
демократические пути решения земельной проблемы ... 28
СМИ И ОБЩЕСТВО
Есенбекова У.М. Интерактивная модель общества и коммуникации, концепция виртуальной политики ... 36 Жусупова А.М. Предпринимательская журналистика как вектор журналистского образования ... 42 Султанбаева Г.С., Ложникова О.П., Кумарова М.К. Человеческий капитал как интеллектуальная инвестиция в будущее ... 49 Шестеркина Л.П., Исмаилов А.Ю. Проектное обучение как фактор модернизации современного журналистского образования ... 55
ТЕХНОЛОГИИ РR
Амангельдиева Г.С., Еркин Ж.Ж. Public Relations как социальный институт ... 63
НОВЫЕ МЕДИА
Саурбаева А.Ж. Методологические вопросы исследования информационных технологий ... 69 Токтарбай Б. Новые медиа: гражданская журналистика и отечественные СМИ ... 74
ХҒТАР 19.01.11
Ұ.М. Есенбекова
Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті, Астана, Қазақстан (E-mail: [email protected])
Қоғам мен коммуникацияның интерактивті үлгісі және виртуалды саясат тұжырымы
Аңдатпа. Мақалада жаңа медиалардың қоғамдағы маңызы артып, рөлінің күшеюі қарас- тырылған. Ғылыми терминологияға жаңа коммуникативтік құралдар немесе жаңа медиа ұғымы XX-ғасырдың соңында енгізіле бастады. Ақпараттық прогрестің әсерімен дәстүрлі медиалармен қатар, қоғамда коммуникацияның интерактивті үлгісі пайда болды.
Олардың көмегімен саяси құрылымдар, экономикалық топтар қоғамды өзіне қаратуға ты- рысады. Электоралды кезеңдерде саяси партиялар өз бағдарламаларын насихаттау үшін әлеуметтік желілерге, жаңа медиа мен Интернетке жүгінеді.
Автор мақаласында виртуалды саясат ұғымына талдау жасайды. Нақты саясат пен сананы бұрмалауға арналған технологияларды қолданатын виртуалды саясаттың көріністерін сипаттайды.
Виртуалды саясатта қоғам да, халық та нақты саясаттан шеттетіледі.
Қоғамдағы виртуалды саясат пен нақты саясат арасындағы айырмашылықты халыққа көр- сетіп түсіндіруде саяси күштердің маңызы ерекше.
Түйін сөздер: жаңа медиа, интерактивті медиа, коммуникациядағы интерактивті үлгі, вир- туалды саясат, сананы бұрмалау технологиясы.
Кіріспе мен мақсаты. Автор өз жұмысын жаңа медиалардың қоғамдағы маңыз мен рөлін зерттеуге арнаған. Қазіргі кезде ақпараттық прогрестің әсерімен дәстүрлі медиалар- мен қатар, қоғамда коммуникацияның интерактивті үлгісі пайда болды. Бұл жұмыстың мақсаты – қоғам мен коммуникация арасындағы интерактивтілік пен виртуалды саясат тұжырымын жан-жақты талдау.
Сонымен бірге, мақалада виртуалды саясат ұғымына талдау жасалып, виртуалды саясат пен нақты саясат арасындағы айырмашылықтар айқындалған.
Бүгінгі әлемде медиа құрылымдардың, оның ішінде жаңа медианың ықпалы күше- юде. Жаңа медиа қоғамға да, билікке де қатты әсер етеді. Батыстың демократиялық инсти- туттары қоғамның өзгеруінің индикаторы деп медиалардың өзгеруін бақылайды. Жаңа ме- диалардың болмысына қарап билік пен қоғамдағы демократия деңгейін болжауға болады.
Ақпараттық прогрестің әсерімен дәстүрлі медиалармен қатар, жаңа медиалар пайда болды.
Жаңа медиаларды басқару, бақылауда ұстау өте қиын, тіпті, мүмкін емес. Қоғамдық пікірді қалыптастыруда олардың ықпалы орасан зор.
Желілік медиалар мен әлеуметтік желілер ақпарат алмасу деңгейін бірнеше сатыға көтеріп жіберді. Жаңа медиа түрлерінде цензура жоқ, олардың форматы да кең.
Жаңа заман медиалары адамдардың өздерін ұйымдастыруға, бір мақсатқа жұмыл- дыруға таптырмайтын платформа екенін дәлелдеді. 2010 жылдан бері араб және африкалық біраз мемлекеттерде (Тунис, Мысыр, Ливия, Бахрейн, Сирия, Йеменде) жаппай көтерілістер
БАҚ ЖӘНЕ ҚОҒАМ THE MEDIA AND SOCIETY
СМИ И ОБЩЕСТВО
мен революцияларда әлеуметтік желілердің рөлі аз болған жоқ. Халықты ұйымдастыруда, ақпарат таратуда олардың барлық потенциалы ашылды. Билік қаншама тырысқанымен Ин- тернеттегі көңіл-күйге әсер ете алмады. Халықтың революциялық көңіл-күйін әлеуметтік желілер өршітіп жіберді. Жаңа замандағы медианың күші сол оқиғалар мен таратылған хабарлардан жақсы байқалды [1, 67.].
Жаңа медиалардың көмегімен саяси құрылымдар ғана емес, экономикалық топ- тар да біріне-бірі айыптар тағып жатады. Қоғамды өзіне қаратуға тырысады. Электорал- ды кезеңдерде де саяси партиялар бағдарламаларын насихаттау үшін әлеуметтік желілер мен блогтарға, яғни, жаңа медиа мен Интернетке жүгінеді. Сайлаушыларының назарын аударғысы келеді. Жақтастарының санын солардың көмегімен көбейтуге тырысады.
Ғылыми термин ретінде жаңа бұқаралық коммуникативтік құралдар немесе жаңа медиа деген ұғым XX-ғасырдың соңында қолданыла бастады.
Интерактивті және цифрлық тәсілмен өңделіп, таратылатын кез-келген медиа өнімді жасай алатын ақпарат құралы жаңа медиа деп аталады.
Талқылануы мен зерттелуі. Жаңа дәуірдегі адамзат дамуында ғаламдық Интернет жүйесінің орны өте маңызды. Бүгінгі өмірімізді Интернетсіз елестету мүмкін болмай қал- ды. Адам мен жаңа коммуникациялық ортадағы интерактивті үлгілер мен виртуалды саясат мәселесі осы мақалада талқылануға кездейсоқ алынған жоқ. Жаңа медиалардың пайда бо- луында Интернет желісінің орны ерекше. Тек қана цифрлық технологиялар мен цифрлық стандарттардың өмірге келуі жаңа медианы ашуға жеткіліксіз болар еді. Интернет мәтінді, бейнекөрініс пен аудионы бір мезгілде қолдануға мүмкіндік береді [2, 126.].
Енді ақпараттық қоғам жағдайындағы саяси коммуникация мен жаңа медиалардың өзара ықпалын қарастырсақ. Бұл жерде 3 маңызды мәселеге назар аударайық:
- инфо-коммуникативтік технологиялар мен Интернеттің дамуы және қазіргі заман- дағы жаңа медиалардың мүмкіндіктерінің өсуі;
- жаппай Интернетке ену жағдайындағы жаңа медиалардың орны;
- жаңа медиалардың технологиялық даму бағыты.
Жаңа медиалар ақпарат тарату немесе ақпарат алу форматымен тұтынушыларды қы- зықтырады. Біз білетін дәстүрлі бұқаралық коммуникация құралдарына телевизия, радио, газет пен журналдарды жатқызамыз. Олар өздерінің қалыптасқан көрермені мен тыңда- ушысын, оқырманын сақтап, жаңа аудитория іздеу үшін Интернетте ресурстарын ашады.
Жаңа медиа деген ұғым үшін БАҚ-та екі сипаттың бірдей кездесуі басты шарт. Бірінші сипаты, жаңа медиа аталу үшін медиа цифрлы болуы тиіс. Екінші сипаты, медиа интерак- тивті болуы шарт. Осы екі шарт бірдей орындалса, көпшілік қауымға танылса ғана БАҚ - жаңа медиа деп аталады [3, 63 б.].
Айналамызда болып жатқан коммуникациялық өзгерістердің табиғаты өте күрделі.
Өйткені қолданыстағы медиа технологиялар жылдан жылға күрделенуде. Америка Құрама Штаттарында Конгрестің жанында Техникалық бағалау бюросы жұмыс істейді. Бюро жұ- мысының басты бағыты – болашақтағы коммуникация үлгілерін жасау, қоғам мен комму- никацияның интерактивті үлгісін зерттеу. Зерттеу нысанасы да коммуникациялық процеске қатысушылардың мінез-құлқын мазмұндауға, олардың коммуникациялық орта мен қоғамдық өмірдегі ара-қатынасын болжауға арналған. Сонымен қатар, Бюро қоғам технологияның әсері- нен, технология қоғамның сұранысы әсерінен қалай өзгереді деген сұрақтарға жауап іздейді.
Жаңа медианың қатысуымен болып жатқан бүгінгі коммуникациялық процестерді сипаттау үшін бізге теориялық модельдер жетіспейді. Бұл тапшылыққа екпіні қатты жаңа коммуникаци- ялық технологиялар ғана кінәлі. Ойымызды анығырақ айтсақ, қазіргі теориялық база жаңа тех- нологиялардың артынан ілесе алмауда. Ақпараттық қоғам ұғымын енгізіп, теориялық негізін қалаған XX-ғасырдағы ғалымдардың еңбектерінен басқа жаңа коммуникация мен қоғамдық қатынастардан туындайтын процестерді зерттейтін еңбектер көп емес [4, 146 б.].
Жаңа технологияның өзгерістерін теориялық негіздейтін еңбектер кешігіп жатыр. Жаңа технологияларды қолданудың болашақтағы әсерін, даму трендін болжайтын тұжырымдарға адамзат қоғамы қатты мұқтаж. Бұл теоретик ғалымдардың алдындағы биік мақсат.
Айналамызда болып жатқан өзгерістердің артында капитал, капиталды өсіру тұрға- нын ешуақытта естен шығармаңыздар. Саясат ешуақытта экономикадан, экономика ешу- ақытта саясаттан бөлек дамымайды. Экономикалық реформаны бөлек, саяси процестерді бөлек жүргіземіз деген бос әурешілік немесе мағынасыз тұжырым.
Қазақстан жағдайында мемлекеттің медиа саласындағы ықпалы жоғары. Мемле- кеттік, квазимемлекеттік ақпарат құралдары бюджеттің есебінен, ұлттық компаниялардың қаржысына шығады.
Барлық мемлекеттер сияқты біздің алдымыздан да жаңа медиалар ұсынатын пози- тивтерден басқа үлкен қауіптер шығуда. Қауіптерді дәл анықтау, Интернетте жас ұрпақты күтіп тұрған тұзақтарды көрсету қазақ қоғамы үшін де маңызды мәселе. Саяси коммуника- цияның мықты құралы түрінде Интернет пен жаңа медиалар ұсынатын жақсылықты, пози- тивті қолданып, қауіптерден қорғану қажет [5, 167 б.].
1990-жылдардың басында «виртуалды саясат» деген термин пайда бола бастады.
Виртуалды саясаттың негізінде ақпаратты басқару және бақылау арқылы қоғамдық пікірді бұрмалау қағидасы жатыр. Билікке жақын топтардың бір-бірімен күресу үшін өте қолайлы болғанымен, виртуалды саясат халық үшін пайдалы, нақты нәтижелерге жеткізбейді.
«Виртуалды» деген сөз латыннан аударғанда «мүмкін» дегенді білдіреді. Нақты өмірде кездеспейтін, бірақ белгілі жағдайларда пайда болуы мүмкін құбылыстарды айтамыз.
Қалай болғанда да «виртуалды өмір», «виртуалды шындық» деген ұғымдарды біз жиі естиміз. Ақпараттық технологиялардың әсерінен виртуалды термині жаңаша мағынаға ие болды. Виртуалды дегенде біз Интернет желісінің әсерінен адамның санасына сіңіп қа- латын стереотиптерді көз алдымызға елестетеміз. Мысалы, жастардың әлеуметтік желілер- дегі қарым-қатынастарына келгенде психологтар нақты өмір мен виртуалды өмірді ша- тастырып алған деген қорытынды жасап жатады. Немесе мектеп жасындағы балалардың қатыгез ойындарға берілгендігі бала психикасына кері әсерін тигізіп, олардың нақты өмір- де өздерін қатыгез болып қалыптасуына соқтырады деген пікірді жиі естиміз [6, 108 б.].
Яғни, виртуалды желілерде шынай өмірді басқаша түрлентіп, жағымды ету арқылы адамның психикасына ықпал етуге болатынын түсінеміз. Бұндай технологиялар қоғаммен жұмыста барлық саяси күштер үшін таптырмас құрал. Сондықтан да, адамдар мен әлеу- меттік топтардың көңіл-күйлерін болжап, олар күткен нәтижелерді виртуалды өмірде беру арқылы саяси күштер өз мақсаттарына жетуге ұмтылады. Виртуалды саясат жасау үшін бұқаралық ақпарат көздері ең басты құралдар болып саналады.
Қазіргі кезде виртуалды саясат жалған құбылыстарды сипаттау үшін жиі қолданы- лады. Нақты саяси немесе экономикалық процестерден тыс, екі жүзділікке, сананы бұрма- лауға арналған технологиялардың бәрінде виртуалдылық орын алған.
Әлемдік Интернет желісінде виртуалды партиялар, қоғамдық қозғалыстар, тіпті, саясаткерлер де бар. Виртуалды саясат ақпараттық қоғамдарға тән құбылыс. Жалған құн- дылықтар мен жалған мақсаттарды халықтың алдына ұсыну, соған жетеміз деп насихат жүргізу көптеген мемлекеттерге тән болып барады. Биліктің виртуалды саясатқа жақында- уы элитаның тыныштығын сақтау үшін қажет. Саяси және экономикалық реформалардың үлгілерін ұсына алмаған мемлекеттер халқын орындалмас армандар мен жалған үміттердің жетегінде жүруге бастайды.
Біздің Орталық Азиядағы көршілеріміздің өздері транзиттік кезеңнен ұзақ жылдар бойы шыға алмай келеді. Реформатор басшысы бар Қазақстан сияқты мемлекеттер қиын- дыққа қарамастан өз ресурстарына сеніп, алға жылжу жоспарын халыққа ұсына алады [7].
Виртуалды саясаттың тағы бір көрінісі шынайы қолдаушылары жоқ саяси партиялар. Олар-
дың лидерлері бар, бағдарламасы мен бастауыш ұйымдары да бар. Бірақ, олардың көпшілі- гі өздерінің оппозициялық статусын монетизациялау (ақшаға сатылу үшін, ақша табу үшін) үшін қолданады. Ондай виртуалды партиялар сайлау науқандары кезінде белсенділік көр- сетіп, өздеріне сеніп артынан ерген сайлаушылардың дауысын сатумен айналысады. Әри- не, сайлаушылар бұндай көлеңкелі саясат туралы білмейді, партияның серкелерінің айтқа- нына сеніп дауыс береді.
Бұқаралық коммуникативтік құралдар виртуалды партияның мақсатына жетуіне көмек- тесетін шешуші құрал. Бұндай партиялар мен саясаткерлер нақты өмірді емес, виртуалды өмірді өзгертіп жүргенін шатастырып алады. Олар нақты өмірде оң өзгерістер енгіземіз дегенімен еш- теңе өзгермейді. Бірақ, олар халықтың шыдамы да шексіз емес екенін кеш түсінеді. Физикада
«металдың қажуы» деген термин бар. Өзгермелі күштің әсерінен зақымданудың жинақталып келіп металдың сынуын немесе жарылуын металдың қажуы дейді [8, 97 б.].
Қорытынды түйін. Біздің осы зерттеген тақырыбымызда қоғам мен адам, қоғам мен мемлекет, адам мен мемлекет сияқты байланыстардың маңыздылығы бүгінгі күн тәртібіндегі басты мәселе екені анық байқалды. Польшаның көрнекті фантаст-жазушысы Станислав Лем өзінің бір философиялық фантастикасында бір мемлекет өз азаматтарының бәріне психотроптық дәрі беріп, оларды «көркейген елде жұмақтағыдай өмір сүріп жатыр- сыңдар» деп сендіргісі келгені туралы жазады. Қазіргі әлемдегі ақпараттық холдингтердің барлығының да атқаратын міндеті нақты өмірді көркемдеп, жақсы, әдемі етіп көрсету. Не- месе қожайындарына қажет болса қауіп-қатерге толы, соғыстан көз ашпайтын халықтарды көрсету арқылы өз қоғамдарында қорқыныш, үрей туғызуға жұмыс істейді. Бұның бәрі жоға- рыда айтылған виртуалды саясаттың нақты өмірге кірігуінен болған көріністер [9, 141 б.].
Тарихтан белгілі орыстың патшайымы Екатерина II де Ресей патшалығын Еуропа- дағы елдерге жағымды етіп көрсету мақсатында өзінің еуропалық жазушылармен жазысқан хаттарында «виртуалды саясаттың» көмегіне жүгінген. «Әрбір халық өзінің даму деңгейіне лайықты басшы таңдайды» деген универсалды формуланы түсінікті тілмен Ресейдің осы патшайымы айтқан екен [10, 75 б.].
Виртуалды саясатта лобби, құпия келіссөздер мен аппараттық ойындар сияқты ком- муникациялық жүйелер де кең қолданылады. Қайткенде де виртуалды саясатта қоғам да, халық та нақты саясаттан шеттетіледі. «Қосарлы стандарт» саясаты бүгінгі өмірде нақты көрінісін табуда. Халық алдына шығып коррупциямен күреске үндеген саясаткерлердің қолдарындағы мемлекеттік ресурстардың арқасында миллиардер атанып жатқанын еуро- палық болсын, Қытай мен басқа қарқынды дамып жатқан азиялық елдер болсын, көршіміз Ресейден де көріп отырмыз [11, 119 б.]. Осындай жағдайда халықтың билікке деген құрметі жойылып, революциялық көңіл-күйлер күшейеді. Лондонның университеттік колледжінің славяндық және шығыс еуропалық зерттеулер мектебінің өкілі Эндрю Уилсон «...виртуал- ды саясат тоталитаризмге кері бұрылуға жол жоқ әлемде элита үшін демократияны басқару мен бұрмалаудың, тіпті, оны тежеудің жақсы құралы болып отыр» деген екен [12, 254 б.].
Біздің елде экономикалық реформалардың айтарлықтай нәтижелерін көріп отырған қоғамның шынайы ақпарат алуға мүмкіндіктері бар. Интернет пен жаңа медиалардың да- муының арқасында сыртқы күштердің қолдауымен қоғамдағы келісімді шайқалтуға деген әрекеттер де көрініп қалады. Қоғамдағы барлық күштердің арасындағы бәсеке шынайы болған жағдайда виртуалды саясат пен нақты саясат арасындағы айырмашылықты халыққа жеткізіп, нақты істерге ұмтылған саяси күштерді таңдауға болады. Бұл қоғам мен мемле- кеттің алға дамуы үшін, елдің тәуелсіздігін қамтитын маңызы үлкен мәселелер.
Әдебиеттер тізімі
1 Блинов, А.А. Интернет в арабском мире / А.А. Блинов // Восточная аналитика. 2011. № 2. – С. 67.
2 Sherry Turkle. Life on the screen: Identity in the age of Internet // First Touchstone edition. N.Y. , 2007. – Р. 126.
3 Кретов, Б. Е. Средства массовой коммуникации – элемент политической системы обще- ства / Б.Е. Кретов // Социально-гуманитарные знания. - Москва: 2007. № 3. – 63 с..
4 Соловьев, А.И. Политология: Политическая теория, политические технологии. - Москва:
Политиздать, 2005. – 146 c.
5 Barber, B. Three Scenarios for the Future of Technology and Strong Democracy // Political Science Quarterly, Winter, - 2001-2002. - Vol. 113. № 4. -Р. 167.
6 Corrado, A., Firestone, Ch., Elections in Cyberspace: Toward a New Era in American Politics.
Washington, DC: Aspen Institute, - 1998. - Р. 108.
7 www.dknews.kz/in-the-newspaper (27. 02. 2018ж. қаралды)
8 Grossman, L.K. The Electronic Republic: Reshaping Democracy in the Information Age New York: Viking, 2009. – р. 97.
9 Борисов, В.И. Станислав Лем / В.И. Борисов – Москва: Молодая гвардия, 2015. – 141 c.
10 Ануфриков, А. Особенности национальной охоты за голосами избирателей. / А. Ануфри- ков - Москва: Политический маркетинг, 2011. № 5. – 75 c.
11 Песков, Д.Н. Интернет в российской политике: утопия и реальность / Д.Н. Песков - Мо- сква: Полис, 2002. – 119 c.
12 Dahl, R.A. Democracy and Its Critics. New Haven: Yale University Press, 2012. – р. 254.
У.М. Есенбекова
Евразийский национальный университет имени Л.Н. Гумилева, Астана, Казахстан Интерактивная модель общества и коммуникациии, концепция
виртуальной политики
Аннотация. В статье рассматривается усиление новых медиа и их роль в обществе. Поня- тие новых инструментов коммуникации или новых медиа была введено в научную терминологию в конце XX-го века. Под влиянием информационного прогресса наряду с традиционными медиа в об- ществе появилась интерактивная модель коммуникации. С их помощью политические структуры и экономические группы пытаются привлечь общественность на свою сторону. В электоральный пе- риод политические партии используют социальные сети, новые медиа и Интернет для пропаганды своих программ. Автор в своей статье анализирует концепцию виртуальной политики. Описывает проявление виртуальной политики, использующих технологию манипуляции сознанием для иска- жения реальной политики и общественного сознания. Общество и народ в виртуальной политике исключаются из реальной политики.
Прогрессивные политические силы играют намаловажную роль в разъяснении различия между реальной политикой и виртуальной политикой в обществе.
Ключевые слова: новые медиа, интерактивные медиа, интерактивная модель коммуника- ции, виртуальная политика, технология манипуляция сознания.
U.M. Yessenbekova
L.N. Gumilyov Eurasian National University, Astana, Kazakhstan
Interactive Model of Community and Communication and the Virtual Policy Concept Abstract. The article considers strengthening of new media and their role in the society. The concept of new communication tools or new media was introduced into scientific terminology at the end of the XX century. Under the influence of information progress, along with traditional media, an interactive
model of communication has appeared in the society. With their help, political structures and economic groups try to attract the public to their side. In the electoral period, political parties use social networks, new media and the Internet to promote their campaigns.
The author of the article analyzes the concept of virtual politics. The article describes the manifestation of a virtual policy using the technology of manipulation of consciousness to distort real politics and public consciousness. Society and people in virtual politics are excluded from the real politics.
Progressive political forces play an important role in explaining the difference between real politics and virtual politics in the society.
Key words: new media, interactive media, interactive communication model, virtual politics, consciousness manipulation technology.
Reference
1 Blinov, A.A. Internet v arabskom mıre [Internet v arabskom mire] // Vostochnaja analitika. (2), 67 (2011).
2 Sherry, Turkle. Life on the screen: Identity in the age of Internet. / Turkle Sherry // First Touchstone edition N.Y., (2007, Р. 126).
3 Kretov, B. E. Sredstva massovoj kommunikacii – jelement politicheskoj sistemy obshhestva [Mass communication is an element of the political system of society]. / В.Е. Кретов // Social’no- gumanitarnye znanija [Social and humanitarian knowledge]. (3), 63 (2007).
4 Solov’ev, A.I. Polıtologııa: Polıtıcheskaıa teorııa, polıtıcheskıe tehnologıı [Political Science:
Political Theory, Political Technologies]. (Political, Moscow, 2005. 146 p.).
5 Barber, B. Three Scenarios for the Future of Technology and Strong Democracy, Political Science Quarterly, Winter, 2001-2002. 113. ( 4), 167 p.).
6 Corrado, A., Firestone Ch., Elections in Cyberspace: Toward a New Era in American Politics.
(Aspen Institute, Washington, DC 1998, 108p.).
7 [Internet resource] www.dknews.kz/in-the-newspaper (Reviewed on 27. 02. 2018)
8 Grossman, L.K. The Electronic Republic: Reshaping Democracy in the Information Age.
(Viking, New York, 2009. 97p.).
9 Borisov, V.I. Stanislav Lem [Stanislav Lem] . (Molodaja gvardija, Moscow, 2015, 141p.).
10 Anufrikov, A. Osobennosti nacional’noj ohoty za golosami izbiratelej [Features of National Hunt for Voters] Politicheskij marketing, (Moscow, 2011. № 5. - Р. 75).
11 Peskov, D.N. Internet v rossijskoj politike: utopija i real’nost’ [Internet in Russian politics:
utopia and reality]. (Polis, Moscow, 2002. 119 p.).
12 Dahl, R.A. Democracy and Its Critics. (Yale University Press, New Haven, 2012. 254 p.).
Автор туралы мәлімет:
Есенбекова Ұ.М. - филология ғылымдарының кандидаты, қауымдастырылған профессор.
Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті, Қ. Сәтпаев көш. 2, Астана, Қазақстан.
Yessenbekova U.M. - Candidate of Philology, Associate Professor. L.N. Gumilyov Eurasian National University, K. Satpayev str. 2, Аstana, Kazakhstan.
«Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің Хабаршысы.
Журналистика сериясы» журналында мақала жариялау ережесі
1. Журналдың мақсаты. Қазақ баспасөзінің тарихы, журналистиканың теориялық және қолданбалы ғылымдары, қоғаммен қатынасы, көсемсөзі, баспасөз қызметі туралы мұқият тексеруден өткен материалдарды жариялау.
2. Журналда мақала жариялаушы автор мақаланың қол қойылған 1 баспа нұсқасын Ғылыми басылымдар бөліміне (редакцияға, мекенжайы: 010008, Қазақстан Республикасы, Астана қаласы, Қ. Сәтпаев көшесі, 2, Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлт- тық университеті, Бас ғимарат, 408 кабинет) және vest_ journalism@enu.kz электрондық поштасына Word форматындағы нұсқасын жіберуі қажет. Мақала мәтінінің қағаз нұсқасы мен электронды нұсқалары бірдей болулары қажет.
Мақалалар қазақ, орыс, ағылшын тілдерінде қабылданады.
3. Автордың қолжазбаны редакцияға жіберуі мақаланы Л.Н. Гумилев атындағы Еу- разия ұлттық университетінің Хабаршысына басуға келісімі мен шетел тіліне аударылып қайта басылуына келісімін білдіреді. Автор мақаланы редакцияға жіберу арқылы мәлімет- тің дұрыстығына, мақала көшірілмегендігіне (плагиаттың жоқтығына) және басқа да заң- сыз көшірмелердің жоқтығына кепілдеме береді.
4. Мақаланың көлемі: 8 беттен кем болмауы (16 беттен аспауы) керек.
5. Мақаланың құрылымы: (қағаз беті - А4, кітап сұлбасында, барлық беттеу жолы – 20 мм. Шрифт: Times New Roman - нұсқасында, әріптің көлемі (кегль) - 14);
6. ХҒТАР http://grnti.ru/ - бірінші жолдың сол жақтауына жазылады;
Автор(лар)дың аты-жөні – жолдың ортасында, қою кіші әріппен жазылады;
Мекеменің толық атауы, қаласы, мемлекеті (егер авторлар әртүрлі мекемеде жұмыс жасайтын болса, онда әр автор мен жұмыс мекемесі қасына бірдей белгі қойылады);
Автор(лар)дың Е-mail-ы – жақша ішінде, жол ортасында курсивпен жазылады;
Мақала атауы – жолдың ортасында, жартылай қою кіші әріппен жазылады;
Аңдатпа - 100-200 сөз; формуласыз, мақаланың атауын мейлінше қайталамауы және әдебиетке сілтемелер болмауы қажет; мақаланың құрылысын (кіріспесі, мақаланың мақсат/ міндеттері, қарастырылған сұрақтың тарихы/ зерттеу әдістері, нәтижелері/
талқылаулары, қорытындысы) сақтай отырып, мақаланың қысқаша мазмұны беріледі.
Түйін сөздер (6-8 сөз немесе сөз тіркесі) - Түйін сөздер мақала мазмұнын көрсетіп, мейлінше мақала атауы мен аннотациядағы сөздерді қайталамай, мақала мазмұнындағы жиі кездесетін сөздерді қолдану қажет. Сонымен қатар, ақпараттық-іздестіру жүйелерінде мақаланы жеңіл табуға мүмкіндік беретін ғылым салаларының терминдерін қолдану қажет.
Негізгі мәтін мақаланың мақсат/ міндеттері, қарастырылған тақырыптың та- рихы, зерттеу әдістері, нәтижелер/талқылау, қорытынды бөлімдерін қамтуы қажет. Жо- ларалық интервал - 1, азат жол - 1,25см, беттеу жолағы – еніне сай жасалады.
Таблица, суреттер – аталғаннан кейін орналастырылады. Әр таблица, сурет қа- сында оның аталуы болу қажет. Сурет айқын әрі сканерден өтпеген болуы керек.
Мақаладағы формулалар тек мәтінде оларға сілтеме берілсе ғана нөмірленеді.
Жалпы қолданыста бар аббревиатуралар мен қысқартулардан басқалары алғаш қолданылса міндетті түрде түсініктеме берілуі қажет.
Қаржылай көмек туралы ақпарат бірінші бетте көрсетіледі.
Әдебиеттерге сілтеме. Мәтінде әдебиетке жасалған сілтеме тікжақшаға алынады. Әде- биет сілтемелері мәтіндегі қолданылуына қатысты нөмірленіп, қолданыс ретіне байланысты алғашқы сілтеме [1, 253 б.] арқылы, екінші сілтеме [2, 182 б.] арқылы т.с.с. жүргізіледі.
Әдебиеттер тізімінде кітаптың жалпы бет көлемі көрсетіледі.
Жарияланбаған еңбектерге сілтеме жасалмайды. Сонымен қатар, рецен- зиядан өткізілмейтін басылымдарға да сілтемелер жасалмайды (әдебиеттер тізіміндегі транслит пен ағылшын аударманы беру үлгісін buljourn.enu.kz сайтындағы рәсімдеу үлгісінен қараңыз).
Мақала соңындағы әдебиеттер тізімінен кейін библиографиялық мәліметтер қазақ және ағылшын тілінде (егер мақала орыс тілінде жазылса), орыс және ағылшын тілінде (егер мақала қазақ тілінде жазылса), орыс және қазақ тілінде (егер мақала ағылшын тілінде жазылған болса) беріледі.
Авторлар туралы мәлімет: автордың аты-жөні, ғылыми атағы, қызметі, жұ- мыс орны, жұмыс орнының мекенжайы, телефоны, e-mail-ы қазақ, орыс және ағылшын тілдерінде толтырылады.
6. Қолжазба мұқият тексерілген болуы қажет. Техникалық талаптарға сай келме- ген қолжазбалар қайта өңдеуге қайтарылады. Қолжазбаның кейін қайтарылуы, оның жур- налда басуға жолданғанын білдірмейді.
7. Электронды корректурамен жұмыс. Редакцияға тіркелген мақала жабық (ано- нимді) тексеруге жіберіледі. Барлық рецензиялар авторға танысуына жіберіледі. Автор (рецензент мақаланы түзетуге ұсыныс берген жағдайда) үш күн аралығында қайта қарап, қолжазбаның түзетілген нұсқасын редакцияға қайта жолдауы керек. Мақаланың түзетілген нұсқасы мен автордың рецензентке жауабы редакцияға жіберіледі.
Рецензент жарамсыз деп таныған мақала қайтара қарастырылмайды.
8. Төлемақы. Басылымға рұқсат етілген мақала авторларына төлем жасау туралы ескертіледі. Төлем көлемі 2018 жылға ЕҰУ қызметкерлері үшін 4500 теңге және басқа ұйым қызметкерлеріне 5500 теңге болып белгіленді.
Рекзивизиттер:
РГП на ПХВ «Евразийский национальный университет имени Л.Н. Гумилева» МОН РК Столичный филиал АО «Цеснабанк»
КБЕ 16
БИН 010140003594 БИК TSES KZ KA
Счет в кодировке IBAN – KZ 91998 BTB 0000003104
«За публикацию ФИО»
Provision on articles submitted to the journal “Bulletin of L.N. Gumilyov Eurasian National University. Journalism Series”
1. Publication of carefully selected original scientific works in the field of journalism, publication of materials devoted to the scientific issues of the direction of historical, theoretical and applied research of journalism, public relations, journalism, publishing.
2. An author who wishes to publish an article in a journal must submit the article in hard copy (printed version) in one copy, signed by the author to the scientific publication office (at the address: 010008, Republic of Kazakhstan, Astana, Satpayev St., 2. L.N. Gumilyov Eurasian National University, Main Building, room 408) and by e-mail vest_ journalism@enu.kz in Word format. At the same time, the correspondence between Word-version and the hard copy must be strictly maintained.
Language of publications: Kazakh, Russian, English.
3. Submission of articles to the scientific publication office means the authors’ consent to the right of the Publisher, L.N. Gumilyov Eurasian National University, to publish articles in the journal and the re-publication of it in any foreign language. Submitting the text of the work for publication in the journal, the author guarantees the correctness of all information about himself, the lack of plagiarism and other forms of improper borrowing in the article, the proper formulation of all borrowings of text, tables, diagrams, illustrations.
4. The volume of the article should not exceed 18 pages (from 6 pages).
5. Structure of the article (page – A4 format, portrait orientation, page margins on all sides - 20 mm. Font: type - Times New Roman, font size - 14)
GRNTI http://grnti.ru/ - first line, left
Initials and Surname of the author (s) - center alignment, italics
Full name of the organization, city, country (if the authors work in different organizations, you need to put the same icon next to the name of the author and the corresponding organization) - center alignment, italics
Author’s e-mail (s)- in brackets, italics Article title - center alignment,bold
Abstract (100-200 words, it should not contain a formula, the article title should not repeat in the content, it should not contain bibliographic references, it should reflect the summary of the article, preserving the structure of the article - introduction, problem statement, goals, history, research methods, results /discussion, conclusion).
Key words (6-8 words/word combination. Keywords should reflect the main content of the article, use terms from the article, as well as terms that define the subject area and include other important concepts that make it easier and more convenient to find the article using the information retrieval system).
The main text of the article should contain an introduction, problem statement, goals, history, research methods, results / discussion, conclusion - line spacing - 1, indent of the «red line» -1.25 cm, alignment in width.
Tables, figures should be placed after the mention. Each illustration should be followed by an inscription. Figures should be clear, clean, not scanned.
In the article, only those formulas are numbered, to which the text has references.
All abbreviations, with the exception of those known to be generally known, must be deciphered when first used in the text.
Information on the financial support of the article is indicated on the first page in the form of a footnote.
References. In the text references are indicated in square brackets. References should be numbered strictly in the order of the mention in the text. The first reference in the text to the literature should have the number [1], the second - [2], etc. The reference to the book in the main text of the article should be accompanied by an indication of the pages used (for example, [1, 45 p.]). References to unpublished works are not allowed. Unreasonable references to unreviewed publications (examples of the description of the list of literature, descriptions of the list of literature in English, see in cite buljorn.tnu.kz in the sample of article design).
At the end of the article, after the list of references, it is necessary to indicate bibliographic data in Russian and English (if the article is in Kazakh), in Kazakh and English (if the article is in Russian) and in Russian and Kazakh languages (if the article is English language).
Information about authors: surname, name, patronymic, scientific degree, position, place of work, full work address, telephone, e-mail - in Kazakh, Russian and English.
6. The article must be carefully verified. Articles that do not meet technical requirements will be returned for revision. Returning for revision does not mean that the article has been accepted for publication.
7. Work with electronic proofreading. Articles received by the Department of Scientific Publications (editorial office) are sent to anonymous review. All reviews of the article are sent to the author. The authors must send the proof of the article within three days. Articles that receive a negative review for a second review are not accepted. Corrected versions of articles and the author’s response to the reviewer are sent to the editorial office. Articles that have positive reviews are submitted to the editorial boards of the journal for discussion and approval for publication.
Periodicity of the journal: 4 times a year.
8. Payment. Authors who have received a positive conclusion for publication should make payment on the following requisites (for ENU employees - 4,500 tenge, for outside organizations - 5,500 tenge):
Requisites:
РГП на ПХВ «Евразийский национальный университет имени Л.Н. Гумилева» МОН РК Столичный филиал АО «Цеснабанк»
КБЕ 16
БИН 010140003594 БИК ТSES KZ KA Счет в кодировке IBAN – KZ 91998 BTB 0000003104
«за публикацию ФИО»
