دیسکا و هزوغنآ هایگ غمص رثا یسررب
هلیم سم لگنا لرتنکرب یا
و یلخاد یاه
هرب درکلمع یچولب داژن یاه
یفانم نیسح
7یثار ،*
هاچ یردیح نیسح
2یغاب راشفا ناملس ، یراشفا سگرن و3
4روپ
7 . زاس ،یزرواشکداهج یتراهم یدربراک یملع یلاع شزومآ هسسؤم ،یماد مولع هورگ ،رایداتسا ،نارهت ،یزرواشک جیورت و شزومآ ،تاقیقحت نام
.ناریا 2 شناد . ناریا ،نارهت ،روپنامز دیهش یزرواشکداهج شزومآ و تاقیقحت زکرم هتخومآ .
3 ،نارهت ،یزرواشک جیورت و شزومآ ،تاقیقحت نامزاس ،یزرواشکداهج یتراهم یدربراک یملع یلاع شزومآ هسسؤم ،یماد مولع هورگ ،سانشراک .
ناریا .
4 سانشراک .
، ناریا ،نامرک ،نامرک ناتسا بونج یکشزپماد لک هرادا .
خیرات لوصو :هلاقم 29 / 06 / 7376 خیرات
شریذپ :هلاقم 09 / 07 / 7376
هديكچ هليم سم ديسکا و هزو نآ هايگ غمص ريثأت ل نا لرتنک رب یا
هرب یديلوت دركلمع و يلخاد یاه زا هدافتسا اب یراورپ یاه
40 هرب سأر رن
نزو ني نايم اب يچولب داژن
±0 45 هورگ .دش يسررب يفداصت ًلاماک حرط بلاق رد مرگوليک :زا داندوب تراابع يشیامزآ یاه
1 دهااش .
؛)يندوزفا نودب(
4 غمص . هزو نآ ؛ 7 هليم سم ديسکا . ؛یا
4 هليم سم ديسکا . و هزوا نآ غماص و یا
0 رد .لوزادانبلآ ل ناداض یوراد .
نامز ،رفص یاه 10
، 75 ، 40 و 65 هاب شیامزآ يگزور نازايم نيايعت یاراب و عوفدام زا لا نا ماخت داداعت تيعاضو ياسررب رواظنم
هنومن نوخ زا تیرکوتامه نزو ني نايم و یريگ
هرب اه هب هزادنا ي تفه تروص هوراگ نيب نزو تاريي ت هک داد ناشن جیاتن .دش یريگ
ااه
هتفه رد طقف فلاتخا متفه و مجنپ ،مراهچ ،موس یاه
انعم ( تشاد یراد 50
/
>5 رادانعم تیرکوتامه دصرد رب يشیامزآ یاهراميت رثا .)p
نامز رد رادقم نیرتشيب اما و دوبن ناشن عوفدم رد ل نا مخت دادعت يسررب جیاتن .دوب هزو نآ و سم ديسکا راميت هب طوبرم لتخم یاه
هورگ رد نآ تاريي ت دنور هک داد وزادنبلآ و سم ديسکا ،هزو نآ یاه
هب ،دوب هباشم ل یروط
هورگ نیا رد هک ماخت داداعت ياشیامزآ یااه
ل نا نامز رد اه 65
ناامز رد لا نا ماخت شهااک هاب رجنم ،هزو نآ غمص و سم ديسکا يبيکرت هورگ نينچمه .ديسر لقادح هب يگزور
هاتوک زور( یرت 40
( دش ) 50 /
>5 هتفای .)p
يم هک داد ناشن شهوژپ نیا یاه هزو نآ غمص زا ناوت
هب سم ديسکا و لراتنک تابيکرت ناونع
هب دنفسوگ رد يلخاد ل نا هدننک .درک هدافتسا کيناگرا متسيس رد هژیو
دیلك هژاو هليم سم ديسکا:اه ل نا ،یا
.هزو نآ غمص ،کيناگرا یرورپماد ،يچولب هرب ،يلخاد یاه هرود
19 هرامش
4 ناتسمز 1396
هحفص یاه 828 - 819
همدقم رورااپماد اااب قباااطت یارااب شور نیرااتهب کاايناگرا ی
ااحم طي خانااش تااسیز مااهم زا يااكی ..تااسا هدااش هت
نیراات
نااكما مداع کايناگرا ياماد تلاواصحم دايلوت تلاكشم هاب جیار يیايميش داوم و اهوراد زا هدافتسا و لراتنک رواظنم
ااب کايناگرا یرورپماد متسيس ةسیاقم .تسا یراميب نامرد هب زب و دنفسوگ شرورپ متسيس يم ناشن یریاشع ةويش
دهد
زاب و دنفاسوگ شروراپ متاسيس هک یریااشع ترواص هاب
.دراد کاايناگرا یرورااپماد متااسيس اااب یدااایز يناوااخمه هاقطنم یراوراپ ران نادنفسوگ تشوگ یور رب هک يقيقحت هاک داد نااشن ؛داش مااجنا نيمارو تشدکاپ 70
زا داصرد
هنومن يتنآ یایاقب یاراد اه شيب يكيتويب
داندوب زااجم دح زا
[ 7 ا نا و یراميب لرتنک یور رب یدایز تاقيقحت .]
ل رد ااه
التخم یاهرواشک رد دنفاسوگ کايناگرا شرورپ متسيس فوطعم تاقيقحت نیا زا یدایز يشخب هک تسا هدش ماجنا يتنآ نیز یاج يهايگ تابيکرت دربراک هب کيتويب
[ تسا اه 3
،
11 و 17 .]
تلاضعم زا يكی دنفسوگ شرورپ رد
، ل نا لرتنک یاه
دواخ هاب ار تااقيقحت زا یداایز شاخب هاک تاسا يلخاد [ تسا هداد صاصتخا 44
.]
شور اه حلاصا ی داژان
لراتنک ،
هدافتسا دننام يكیژولويب راق زا
دتامن راوخ داوام دربرااک و
هليم سم ديسکا دننام هژیو يندعم شور را ید زاين یا
یااه
ل نا اب هزرابم هاب دنفاسوگ شروراپ متسيس رد يلخاد یاه
[ تسا کيناگرا شور 6
، 3 و 45 يافلتخم يیوراد ناهايگ .]
هب ناققحم طسوت ل نا لرتنک روظنم
دنفسوگ رد يلخاد یاه
هب جیاتن هک هدش هدافتسا زب و تااقيقحت نایا زا هدامآ تسد
،يناساک ،رياس نااهايگ نایا هالمج زا .تاسا هدوب توافتم [ دنتسه هزو نآ و هریز ،نشیوآ 4
، 16 و 13 .]
اب هطبار رد ثأت
راب يیوراد ناهايگ فرصم ري لا نا
ااه ی
اطم ماد ياالخاد تاااعل
هدرتااسگ ا ی ماااجنا هدااش کرت و يتااابي
هلمجزا
،اهدينولاكلآ رت
،اهدينونپرت ی هريغ و ننات
هاب ناوانع داوم
رثؤم اسانش يی هدش نآ ساسارب هک دنا اه
داض رااثآ يابوركيم
دااش يااسررب هزواا نآ هاالمج زا ناااهايگ زا يااخرب [
15 هااايگ .]
هزو نآ (
Ferula assa foetida
) گ زا هرايت مهم يیوراد ناهاي
نایرتچ (
Umellflorae
) سنج و
Ferula
صاوخ اب ناواراف
.تسا ،راهب رخاوا رد هقی هيحان عطق ای ندز غيت اب زا
ةاشیر
هاايگ هاقی و هقااس نيیااپ تمسق رد هايگ نیا اش
راياسب ةري
جراخ ناتسبات لوط رد ينفعتم م
ي اوه ترواجم رد هک دوش
هب ردت يم هزو نآ غمص ار نآ و هدش تفس جی .دنمان
ا نی هايگ
موب ي پتسا اه و هدوب ناتسنا فا و ناریا ی شنکارپ
هاايگ نیا
اب مان اه
،ناسارخ رد نادجنا يلحم ی بونج
کرتپ و سراف
ناتسچولب رد حاون و
[ تسا نامرک بونج ي 18
.]
رقت
،یرت ،ید تابيکرت یاراد هزو نآ غمص مامت ًابی اراتت
،ديفلوااس تاقتااشم
راماااس يااپا ،لورفنولوماااک ،نیراااموک
یدناک و ينرپ يلوبمآ ،ن لورفناک
تاسا يتاابيکرت نيانچمه .
ازآ راااايظن تنوف
،نیدااااي لوکورف
،لونداااايتنوفازآ ،نيااااسي
لونداااايتنوفازآ هورااااگ زا نیداااايتنوف و نیرفادراااااس ،B
نیراموک یزاسادج هزو نآ غمص زا یدينونپرت ينوکزس یاه
[ تسا هدش 44
، 40 يقيقحت رد .]
رثا هدر نیا ناهايگ زا يكی
(Ferula Costata)
سواكنومه لا نا شهااک و لراتنک رب
[ دواب راذگريثأت دنفسوگ سوتورتنک 14
ياشهوژپ رد يالو ]
رايي ت و لا نا ماخت شهااک راب هزوا نآ ةرااصع رثا ر ید نادنفسوگ رد نوخ تیرکوتامه رثؤم
رما نیا ليلد هک هدوبن
[ داندرک رکذ )يیايلارتسا( هزو نآ تابيکرت ار 41
نيانچمه .]
رثا ردوپ اب هزوا نآ هاايگ ر
راض ،کارواخ لیدابت بی ا
يانمی
و لاروموه لولس
لياسابوتکلا تايعمج و ي رواک ةدور یااه
هريجرد [ دش شرازگ تبثم يتشوگ هجوج یاه 1
.]
هاليم سام ديسکا تاسخن هاک تاسا ينداعم ةداام یا
هب هاب .دش ديلوت عترم رد نادنفسوگ یارب سم لمكم ناونع نایا ،سام راصنع هاب نادنفاسوگ تيموماسم لامتحا ليلد
يکرت هاليم لكاش هب ب تياصاخ ثاعاب هاک هداش هايهت یا
هتسهآ يم نآ رد شهر عانم نتاشادن لايلد هب هدام نیا .دوش
هب ،فرصم کايناگرا ماد شروراپ عرازام رد هدرتاسگ رواط
هب يم هدافتسا سم يندعم هدام لمكم ناونع نيانچمه .دواش
هلياسو لمكم نیا هبمكاش یااهدوتامن لراتنک رد رثؤام یا
هدور هرب یارب یا ه
[ تاسا هداش داهناشيپ ا 3
].
سام دياسکا
هليم یاواتحم و هتفرگ رارق نادريش رد ،نديناروخ زا سپ یا
يم دازآ يجیردت روط هب نآ سم سام رصنع نينچمه .دوش
خساپ تیوقت هب و هدش بذج شراوگ ها تسد رد هدش دازآ تانوفع لاباقم رد نداب يانمیا متسيس کامک يال نا یااه
يم هک داد ناشن يقيقحت .دیامن سام دياسکا
م هالي بباس یا
ل نا مخت دادعت شهاک ،زاب و دنفسوگ شراوگ ها تسد یاه
شهاک و تیرکوتامه شیازفا مرک
نادريش یاه ماد
ااه هداش
[ تسا 47 سم ديسکا ماوت ةیذ ت .]
م هالي يایوراد هاايگ و یا
ازدپسل زين دادعت شهاک ثعاب مخت
اه عوفدام رد دواجوم ی
یرايي ت نواخ تیرکوتامه مجح يلو دش هرايج و تافاين
دادعت شهاک ثعاب ازدپسل هايگ یواح مخت
اه رد دواجوم ی
[ دوب هدش هجنوی یواح هريج اب هسیاقم رد عوفدم 8
.]
لمكم زا هدافتسا عانم کايناگرا شروراپ رد هاک يیااه
ل نا لرتنک رد زين و هتشادن فرصم تيمها زا دشاب رثؤم اه
ايقحت نایا مااجنا زا فداه اذل .دنتسه رادروخرب يصاخ ق
هليم سم ديسکا و هزو نآ هايگ غمص رثا يسررب لرتنک رب یا
ل نا هراب دراكلمع و يلخاد یاه و يچوالب دنفاسوگ یااه
لواداتم لا نا دض یاهوراد اب نآ ينیز یاج ناكما يسررب .دوب )لوزادنبلآ(
شور و داوم
اه
شیامزآ نیا رد 40
ني ناايم اب يچولب داژن رن دنفسوگ سأر
نزو
±0 45 رگوااليک رد يفداااصت ًلاماااک حرااط باالاق رد م
هرود .داش هدافتسا راركت جنپ و هورگ جنپ اب هزور تصش یا
:لماش يشیامزآ هورگ جنپ 1
؛)ياندوزفا نودب( دهاش هورگ .
4 تفایرد هورگ . غمص هدننک
( هزو نآ کی مرگ راه یازا هاب
هب سأر
؛)ي تفه روط 7
تافایرد هورگ . سام دياسکا ةداننک
هليم یا زا هب مرگ ود(
ره یا سأر لک رد امزآ ؛)شی 4 هورگ .
تفایرد هاليم سم ديسکا و هزو نآ ةدننک یا
ود(
مراگ دياسکا
هب سم ازا ره ی سأر لوط رد امزآ هزوا نآ مراگ کی و شی
هب ازا ره ی سأر هب و )ي تفه روط 0
تافایرد هورگ . ةداننک
لوزادنبلآ ل نا دض یوراد صرق کی(
هب ازا ره ی سأر رد
ندوب )شیامزآ ةرود يیاذاغ ةريج .د
سااسارب نزو ني ناايم
هرب اه يیاذاغ تااجايتحا درادناتاسا لواداج زا هدافتاسا اب ،
دنفسوگ [ داش ميظنت 13
رد زور رد راابود يیاذاغ ةرايج .]
تعاس 8 حبص و 16 رصع هب تروص دازآ رايتخا رد هراب
ااه
رارق م ي .تفرگ کاشخ زا ساپ و هيهت نامرک ناتسرهش زا هزو نآ غمص
ندرک بايسآ و لوسپک رد
.داش هداد راراق يامرگ کی یاه
سولب هاليم سام ديسکا يمرگ ود یاه ةياصوت سااسارب یا
( هدنزاااس تکرااش
FARMSENCE
سواالب زااين و ) یاااه
لمعلاروتسد ساسا رب لوزادنبلآ لوط رد رابكی يیوراد یاه
ماد هب هرود هنومن اب .دش هدناروخ اه
هرب زا یريگ هالگ رد ااه
يل نا يگدولآ تيعضو يلصا هاب .داش ياسررب اهنآ
رواظنم
و يتخاونكی ن مه
زاس هوراگ رد يگدولآ ی ياشیامزآ یااه
هرب هب اه رد ،يگدوالآ فلاتاخا لقادح اب و يفداصت تروص
هورگ اه .دنتفرگرارق
هرب هب اه تارايي ت و دنداش ياشک نزو يا تفه تروص
هرب نزو هب نينچمه .دش يبایزرا اه تيعاضو ياسررب روظنم
د لاا نا مااخت دادااعت مرااگ رااه ر
عوفداام
(EPG)
هرااب اااه ،
هنومن رد یدارافنا ترواص هب مرگ جنپ نازيم هب عوفدم یاه
،رفص یاهزور 10
، 75 ، 40 و 65 هراب داعقم زا شیامزآ ااه
هدامآ زا سپ و دش هتفرگ نواتيلک شور طاسوت هيلوا یزاس
[ دش يبایزرا )يل نا مارجا یزاسروانش ساسا رب( نيل 14
.]
هااب ه تيعااضو يااسررب روااظنم تاایرکوتام
(PCV)
جنااپ ،
يليم ،رفص یاهزور رد نوخ رتيل 10
، 75 ، 40 و 65 شیامزآ
جادو دیرو زا تكجونو طسوت ذخا
هداامآ زا سپ و
،یزااس
هنومن تیرکوتامه نازيم ورکام شور طسوت .دش نييعت اه
هب تاخاونكی روظنم هداد یزااس
هاب طوابرم هايلوا یااه
زجت ،اهراميت رد تیرکوتامه و نزو ریداقم و سناایراوک ةای
هداد نيب فلاتخا عمج یاه
ةایور زا هدافتاسا ااب هدش یروآ
يمومع يطخ لدم
(GLM)
مرن رازافا هخاسن(SAS
7 / 1 / 3 )
لدم یارب 1
و هیزجت اقم ةسی م ني ناي رد يکوات شور ااب اه
یرادانعم حطس 50
/
>5 .دش ماجناp
( 1 )
ij i
ij T
Y
لدم نیا رد
Yij
سباو ري تم مخت دادعت ،نزو شیازفا( هت
،)تیرکوتامه و ل نا ،لک ني نايمµ
Ti
يشیامزآ راميت رثا
i
εij و .دوب هابتشا رثا
ثحب و جياتن ( لودااج 1
رد نزو تاراايي ت ةااسیاقم زا لااصاح جیاااتن ) نامز
يام ناشن ار لتخم یاه هدانز نزو رد يتواافت .داهد
هرب هورگ نيب اه فه و شیامزآ عورش رد لتخم یاه
هت یااه
هتفه رد .دشن هدهاشم شیامزآ مشش و مود ،لوا مواس یاه
هرب شیامزآ مراهچ و ،داندرک تافایرد لوزادانبلآ هاک يیاه
تفایرد هورگ و دهاش هورگ اب هسیاقم رد یرتشيب هدنز نزو ( دنتااشاد هزواا نآ غمااص هدااننک 50
/
>5 مجنااپ ةااتفه رد .)p
هرب داندرک تافایرد لوزادنبلآ هک يیاه
، لاااب هدانز نزو یرت
هدانز نزو تاريي ت هب طوبرم جیاتن .دنتشاد دهاش هب تبسن ماد ياام ناااشن شیااامزآ ةرود لوااط رد اااه راااميت هااک دااهد
هرااب نزو شیازاافا رااب لوزاداانبلآ داانور و هدوااب رترثؤاام اااه
هوراگ نياب رد ينزو تاريي ت هزوا نآ و سام دياسکا یااه
.دندوب اراد يهباشم رايسب یو لا
لودج 1 . هورگ رثا یاه رب یشیامزآ هتفه رد نزو تارییغت نیگنایم
شیامزآ دروم یاه
هورگ يشیامزآ یاه
هنومن نامز )هتفه( یرادرب
دهاش هزو نآ
سم ديسکا سم ديسکا و هزو نآ
لوزادنبلآ
SEM P-Value
شیامزآ عورش 34
/ 41 44 / 44 45 / 44 06
/ 41 3
/ 41 4
/ 1 04 / 5
لوا 54
/ 44 35 / 47 05 / 47 74
/ 44 05
/ 44 44
/ 5 43 / 5
مود 14
/ 40 38 / 44 56 / 40 35
/ 40 78
/ 46 63
/ 5 43 / 5
b موس 06 /
b 46 64 /
ab 46 04 /
ab 43 18 /
a 43 46 / 43 64 / 5 57 / 5
مراهچ 35b
/
b 43 84 /
ab 43 54 /
ab 43 46 /
a 48 36 / 75 60 / 5 51 / 5
b مجنپ 88 /
ab 48 40 /
ab 43 37 /
ab 43 40 /
a 43 34 / 71 31 / 5 50 / 5
مشش 14
/ 75 34 / 75 33 / 75 37
/ 43 38
/ 74 37
/ 5 58 / 5
فه
ab مت 50 /
ab 71 34 /
ab 71 30 /
b 71 03 /
a 75 63 / 77 63 / 5 50 / 5
:a-b اب رطس ره رد ماقرا توافت فورح
نعم هباشمان ا تسا راد
( 50 / 5
<
).p
:SEM یگنایم درادناتسا یاطخ ن
اه
هتفه رد مراهچ ،موس یاه و
هورگ نيب مجنپ دياسکا یاه
لوزادانبلآ هوراگ ااب سام دياسکا و هزوا نآ بيکرت و سم لاتخا يم هک دشن هدهاشم یرادانعم ف نایا ؛دراک ناايب ناوت
هورگ يام ياشیامزآ یااه هرود رد دانناوت
یدانبراورپ یااه
نياب شیامزآ نایاپ رد .دنوش يل نا دض یاهوراد نیز یاج هورااگ اااه لوزاداانبلآ راااميت یانثتااسا هااب ،
یرااامآ فلاتااخا
انعم دشن هدهاشم یراد .
يام راما نایا تلع زا ياشان داناوت
ولآ نازيم هرب يفخ يگد راثا هاک داشاب شیاامزآ دروم یاه
هرب نزو رب یدایز تاسا هتاشادن التخم یااهراميت رد اه
،
يم يلو ماد هيلوا نزو هب هجوت اب ناوت هرااشا هاتكن نیا هب اه
هرود یادااتبا رد ل نادااض یاااهوراد زا هدافتااسا هااک درااک يم یدنبراورپ ل نا لرتنک اب دناوت
نزو شیازفا ،يلخاد یاه
یاهن .دشخبب دوبهب ار ماد ي
( لودج 4 نامز رد ار تیرکوتامه دصرد ةسیاقم ) یااه
هنومن يم ناشن یرادرب هورگ نيب تیرکوتامه دصرد .دهد
ااه
نامز رد هنومن لتخم یاه داقاف یراامآ ااحل زا یرادراب
انعم فلاتخا تایرکوتامه دصرد نازيم رثکادح .دندوب یراد
يس نامز هب طوبرم هزو نآ هورگ رد راما نیا هک دوب يگزور
يم ار رد لا نا ماخت داداعت نازايم ندياسر لقادح هب ناوت نازايم شیازافا هاب رجنم هک داد تبسن يگزور هدزناپ نامز
هنومن نامز رد تیرکوتامه ةرابرد نينچمه .دش یدعب یريگ
رد لا نا ماخت نازيم شهاک زين سم ديسکا و هزو نآ هورگ اامز رد لوزادانبلآ و ياگزور يس نامز تاصش ن
ياگزور
دراكلمع عاقاو رد .دیدرگ تیرکوتامه نازيم شیازفا ببس هورگ نيب ةراابرد لوزادانبلآ و سام دياسکا و هزوا نآ یاه
.دندوب هباشم رايسب تیرکوتامه نازيم شیازفا ،شهوژپ نیا اب قباطم اققحم
ةرااصع راثا يیايلارتاسا نا
رب ار هزو نآ ت
نواخ تایرکوتامه ريي نادنفاسوگ رد
رثؤام
رازگ [ داندركن ش 41
هاعلاطم نيانچمه .]
هاک دراک ناايب یا
هليم سم ديسکا یا
، دااجیا تیرکوتامه مجح رد ار یريي ت
[ تسا هدركن 3
سم ديسکا یر ید قيقحت رد يلو ] م
هالي یا
ماد نوخ تیرکونامه شیازفا ببس
[ دش اه 47 .]
لودج 2 هورگ رثا . تیركوتامه دصرد نیگنایم رب یشیامزآ یاه
(PCV)
هزور رد هنومن فلتخم یا یرادرب
هورگ يشیامزآ یاه
هنومن نامز )زور( یرادرب
دهاش هزو نآ
سم ديسکا سم ديسکا و هزو نآ
لوزادنبلآ
SEM P-value
شیامزآ عورش 17
/ 41 0 / 44 48 / 41 18
/ 13 46
/ 44 51
/ 5 78 / 5
10 48
/ 41 03 / 47 78 / 41 83
/ 44 87
/ 44 54
/ 5 03 / 5
75 51
/ 44 81 / 46 71 / 45 47
/ 75 67
/ 47 54
/ 5 41 / 5
40 36
/ 47 03 / 40 77 / 44 67
/ 43 44
/ 48 57
/ 5 64 / 5
65 40
/ 40 83 / 47 87 / 44 48
/ 75 35
/ 71 54
/ 5 46 / 5
ني نايم درادناتسا یاطخ :SEM
اه
يم رظن هب ايفخ يگدوالآ راما نیا لیلاد زا يكی دسر
ماد ل نا هب اه هب ًلاامتحا هک دشاب قيقحت نیا رد يلخاد یاه
اد نازيم نامه م
ل نا هب یرتمک يگدولآ اه یراواخنوخ یاه
نيب هک دش ثعاب رما نیا .دنتشاد سوترتنک سوكنومه لثم هورااگ راا ید و دهاااش هورااگ دااصرد رااظن زا يتوااافت اااه
.دوشن هدهاشم تیرکوتامه ( لكااش 1 رد ار لاا نا مااخت دادااعت تاراايي ت داانور )
نامز هنومن یاه يم ناشن یرادرب
ةراابرد هاک روطناامه .دهد
هورگ ل نا مخت دادعت تاريي ت دنور ،دوب راظتنا لباق دهاش
ناامز رد عوفدام مرگ ره رد هانومن التخم یااه
یرادراب
يم ناشن روکذم لكش نينچمه .دوب یدوعص زور رد ؛داهد
رد عوفدام مراگ راه رد لا نا مخت دادعت شیامزآ مهدزناپ هورگ يالو هتفای شهاک لوزادنبلآ و سم ديسکا ،هزو نآ یاه
زور رد س ي رد لا نا ماخت دادعت تاريي ت دنور شیامزآ ما
ياخرب رد یدوعص دنور نیا .دوب یدوعص روکذم هورگ هس ار لا نا ماخت دادعت شیازفا و دش هدهاشم زين تاقيقحت زا زور رد 70 [ داندرک شرازاگ شیامزآ 41
يافلتخم لایلاد ] رد لا نا مخت دادعت هدهاشم دنور ريي ت ثعاب تسا نكمم
ادعت .دنوش عوفدم ورلا داداعت ر نايب عوفدم رد ل نا مخت د
زور رد لا نا ماخت شیازفا و هدوب شراوگ ها تسد رد غلاب يس هاب ًلااامتحا زاين شیاامزآ نیا ما ريثأات رد ريخأات لايلد
هورگ هب يشیامزآ یاه دياسکا و هزو نآ غمص بيکرت یانثتسا
و شراواگ ها تاسد رد ل نا غلاب یاهورلا هعومجم رب سم ت زاف نينچمه ل نا غولب یريخأ
هاک ياقيقحت رد .تاسا ااه
داش صخشم دش ماجنا سوتروتنک سوكنومه ل نا ةرابرد زا سپ ل نا مخت دادعت هک 41
هب نادنفسوگ يگدولآ زا زور
[ درک اديپ شیازفا ،ل نا نیا ورلا 0
هكنیا ليلد هب نينچمه .]
هدش ماجنا زيیاپ لصف رد شیامزآ تسا
، ناامه رد هاک هانوگ
مه دهاش هورگ يم هدهاشم
نازايم ؛تابوطر شیازفا اب دوش
ر ناايب هدمآ تسدب جیاتن يسررب .تفای شیازفا زين يگدولآ هوراگ رثا نامز هک تسا نیا لوزادانبلآ و سمدياسکا یااه
لقادح 75 رد ل نا مخت دادعت تدم نیا زا دعب و هدوب زور
يم شهاک نادنفسوگ عوفدم .دبای
لکش 1 . دنور ا مخت دادعت تارییغت رد فلتخم یاهرامیت لگن
لك هتفه اه شیامزآ دروم ی -50
0 50 100 150
0 15 30 45 60
نا خت دادعت(عوفدم رد رگ)
دهاش هزوغنآ م دی ا مدی ا و هزوغنآ لوزادن لآ
هنومن نامز جیاتن لهچ زور یرادرب
و ناشن شیامزآ مجنپ
هوراگ ريثأات تاحت ل نا مخت دادعت ؛داد و لوزادانبلآ یااه
اهنآ دادعت و تفرگ رارق سم ديسکا هب
تدش شهاک .تافای
داداعت يالوزن دانور نایا هزو نآ و سمديسکا هورگ ةرابرد مخت يس نامز رد ل نا لقاداح هاب و ،دااتفا قاافتا يگزور
هنومن جیاتن نينچمه .ديسر شرادقم يناایاپ نامز رد یرادرب
زور(
65 دادعت هک داد ناشن ) مخت
هوراگ رد ااه لا نا یااه
تداش هاب ناامز نایا رد لوزادانبلآ و سم ديسکا ،هزو نآ يم شهاک هب .دبای
روط يم يلک ؛دراک ناايب ناوات غماص
هاايگ
و نآ هليم سم ديسکا و هز لا نا مخت شهاک رب یا
لراتنک و
ل نا اه يلخاد ی هرب
اه دواب رثؤام ماخت تارايي ت دانور و ه
هوراگ ااب یداایز راياسب هبااشت سمدياسکا هوراگ رد ل نا .تشاد لوزادنبلآ
شهوژپ رد ققحم
ةرااصع راثا هک دش نايب يیايلارتسا نا
و نادنفاسوگ يل نا يگدولآ لرتنک رب هزو نآ شهااک
ت ماخ
ل نا نادنفسوگ رد رثؤم
تسا هدوبن [
41 نایا جیااتن اب هک ]
نایا لايلد ؛تاشاد فلاتاخا شهوژپ راما
يام ار هاب ناوات
هزو نآ رثؤم ةدام و هتافلوس تابيکرت رد
ا تباسن قايقحت نی
هب هدافتسا دروم هزو نآ نازيم نينچمه .داد اای هانازور رواط
يم هک تسا يلماوع زا ي تفه لا نا لراتنک رد داناوت
یااه
هب ؛دشاب رثؤم يلخاد یروط
غماص ردوپ زا قيقحت نیا رد هک
رد يالو ،داش هدافتاسا هاتفه رد مراگ کی نازيم هب هزو نآ فرصم رادقم يیايلارتسا ناققحم قيقحت 16
/ 5 زور رد مراگ
شهوژاپ نایا جیااتن هبااشم یرا ید قايقحت نينچمه .دوب هنوگ رثا هک درک شرازگ
costata Ferulla
ردواپ لكاش هاب
رد ل نا لرتنک [ تاسا هدواب رثؤم دنفسوگ يلخاد یاه
14 .]
سررب رد ريس هراصع رثا ي هزو نآ و
رب ثكت و دشر راي
لا نا
رااصع هاک دش لصاح هجيتن نیا سيلانیژاو سانژوموكیرت ه
هزو نآ تظلغ رد ود
م يلي مرگ م رد يلي کای تدام هاب راتيل
باجوم ساانوموكیرت لا نا ااب ترواجم زا سپ تعاس زا
ب نتفر ني 35 دصرد ل نا اه [ دش 4 .]
زا ياخرب يبوركيم دض راثآ یور يناتسکاپ ناققحم راک هزوا نآ هاک داد نااشن هزوا نآ هالمج زا رواشک نیا ناهايگ
[ تاسا یرثؤام يبوركيم دض راثآ یاراد 40
راثا ياسررب .]
يام هاک داد ناشن اكيتنا یژ لاويساف ل نا رب هزو نآ زا ناوات
سا ل نا نیا هيلع يیوراد هايگ نیا [ درک هدافت
10 ااب قباطم .]
سم ديسکا هک دندرک نايب ناققحم ،قيقحت نیا جیاتن م
هلي یا
ل نا مخت دادعت شهاک ببس دنفاسوگ شراوگ ها تسد یاه
شهاک و زب و مرک
نادرياش یااه ماد
ااه [ تاسا هداش 47
.]
هعلاطم نينچمه سمديسکا رثا یا
م هلي داداعت شهااک راب یا
مخت اه ر عوفدم رد دوجوم ل نا ی [ درک شرازگ تبثم ا
8 .]
ديسکا راميت رد ل نا مخت تاريي ت دنور يقيقحت رد و سام
شهوژاپ نایا رد تارايي ت دانور ااب هباشم لوزادنبلآ راميت [ دش شرازگ 3
.]
يام نااشن قايقحت نیا جیاتن هک هنو نامه داهد
؛ هوراگ
نامز رد و رثؤم روطب سم ديسکا و هزو نآ بيکرت يشیامزآ هاتوک ک هب رجنم یرت راظن هاب هاک داش يال نا يگدولآ شها
يم يم رما نیا ليلد دسر مه رثا زا يشان دناوت
ود نیا يشوک
ل نا رب هدام ياقيقحت نونکاات هک دشاب شراوگ ها تسد یاه
هاليم سام دياسکا و هزو نآ بيکرت رثا صوصخ رد راب یا
ل نا لرتنک تاسا هدشن ماجنا دنفسوگ شراوگ ها تسد یاه
طسوت هک يقيقحت رد يلو ازدپاسل هايگ رثا یور رب ناققحم
هااليم سمديااسکا و سوااتروتنک سوااكنومه لاا نا رااب یا
نیا نامزمه هدافتسا نيب يلباقتم رثا ،دش ماجنا زب و دنفسوگ ماامت رد يالو داشن شرازاگ لا نا نایا شهااک راب راميت هورگ لا نا ماخت داداعت سم ديسکا یواح یاه شهااک ااه
[ تفای 8 .]
شهوژپ نیا جیاتن يلک روطب هاايگ غماص هاک داد ناشن
هزو نآ لرتنک رد ل نا
اه يلخاد ی هرب
ااه ثأت و هدواب راذاگري
م ي یااهوراد یاراب يباسانم نیز یااج داناوت ال نا داض
ي
و دااشاب دنفااسوگ کاايناگرا شرورااپ متااسيس رد يیايميااش هليم سمديسکا رد نآ فراصم عانم مداع هاب هاجوت ااب یا
ماد کيناگرا شرورپ يم اه
مأت رب هولاع دناوت سام رصنع ني
لاباقم رد ندب ينمیا متسيس خساپ تیوقت هب ،ماد زاين دروم
تنوفع و سمديسکا بيکرت نينچمه .دنک کمک يل نا یاه
مه رثا اب هزو نآ تدام رد ار يالخاد لا نا هتاسناوت يشوک
هاتوک نامز دروام نایا هک دنک لرتنک ل نا دض یوراد زا رت
يگدولآ رد ل نا هب ماد دیدش یاه
لخاد یاه يتاايح یرما ي
يم بوسحم .دوش
عبانم
[ 1
م یرااهم و ر ح ياایازريم ،م ينامداااش ،ف هدازرقاااب .]
( 1734 ياانمیا تيعااضو،دركلمعرب هزواا نآردوپرثا )
هدور ياابوركيم تاايعمجو هااجوج روااک یاااه
یاااه
.ناریا يماد مولع .يتشوگ 46
( 4 :) 111 - 118 .
[ 4
ب ي ااشم و س يناديااسراک يااقيقح ،ح ينيااسح .]
( 1786 ع ريثأت يبایزرا ) هراص
، ناشیوآ يهاايگ یاه
دااشر االتخم لااحارم رااب ينادعمااش و هراایز و يها اشیامزآ طیاراش رد سوتروتنوک سوكنومه .يیوراد ناهايگ .يناديم 4
( 44 :) 01 - 03 .
[ 7
( ح هواااخ یداامحا و ،مداااخ .]
1731 ةااسیاقم )
يقاب يتنآ هدنام کيتويب
ران نادنفاسوگ تاشوگ رد اه
.تاشدکاپ هاقطنم یراوراپ ران یااهواگ و یراوراپ .يكشزپماد يها شیامزآ تاقيقحت 4
( 1 :) 448 .
[ 4
و ا ااانیرف ،ش نایركااسع ،ح نیداات ،ب یراکرااس .]
( م نایركسع 1788
) راب هزوا نآ و رياس هرااصع رثا
سيلاانیژاو سانوموكیرت ل نا ريثكت و دشر .
الجم ة
ناگرگ يكشزپ مولع ها شناد يملع ،
7 : 17 - 13 .
[ 0
تمعن .]
يملااسا ، ااين يیارضخ ،ح ينيسح ،ا يهلا س ،ع ( ع يمارگ و ف يناسا 1787
تارايي ت يسررب )
هاب يابرجت هدوالآ رد نادنفسوگ یژولوتاپ لاكينيلک يكاشزپماد ةدكاشناد ةلجم .سوتروتنک سوكنومه .نارهت ها شناد 03
( 4 :) 151 - 153 .
[6]. Aas E (2003) A practitioners perspectives:
traditional tannin-treatment against intestinal parasites in sheep and cattle. Ethnobotany Research and Applications 1:31-38.
[7]. Arsenos G, Banos G, Valergakis GE, Fortomaris P and Zygoyiannis D (2004) Proposed husbandry practices to ensure animal health and product quality in organic sheep and goat production systems.
Proceedings of the 2nd SAFO Workshop, Witzenhausen, Germany.
[8]. Burke JM, Orlik S, Miller JE, Terrill TH, and Mosjidis JA (2010) Using copper oxide wire particles or sericea lespedeza to prevent peri- parturient gastrointestinal nematode infection in sheep and goats. Livestock Science 132(1):
13-18.
[9]. Burke JM and Miller JE (2006) Evaluation of multiple low doses of copper oxide wire particles compared with levamisole for control of Haemonchus contortus in lambs. Veterinary Parasitology 139(1): 145-149.
[10]. Getz WR (2006) Selective tools for internal parasite management in sheep. Georgia small ruminant research and extension center.
[11]. Gundamaraju R (2013) Evaluation of anti- helmintic activity of Ferula foetida “Hing- A natural Indian spice” aqueous extract. Asian Pacific Journal of Tropical Disease 3(3): 189 [12]. Hendrix CM (1998) Diagnostic Veterinary
Medicine (2nd edition), Mosby Publishers, State Louis. pp. 249-255 & 257-259.
[13]. Hoste H, Athanasiadou S, Paolini V, Jackson F, Coop RL, Kyriazakis I, Barrow E, Fouraste L, Valderrabano J, Uriarte J, Larsen M, Mejer H and Thamsborg S (2004) Nutritional aspects of bioactive forages for worm control
in organic sheep and goats. Proceedings of the 2nd SAFO Workshop. Witzenhausen, Germany.
[14]. Kakar SA, Tareen RB, Sandhu ZUD, Azam Kakar M, Kakar SUR, Iqbal Z and Jabeen H (2013) In vitro and in vivo anthelmintic activity of Ferula costata (Kor) against gastrointestinal nematodes of sheep. Pakistan Journal of Botany 45: 263-268
[15]. Kumar P and Singh DK (2014) In vitro anthelmintic activity of Allium sativum, Ferula Asafoetida, syzygium aromaticum and their active components against Fasciola gigantica. Journal of Biology and Earth Sciences 4:1
[16]. Marley CL, Cook R, Keatinge R, Barrett J and Lampkin NH (2003a) The effect of birdsfoot trefoil (Lotuscorniculatus) and chicory (Cichorium intybus) on parasite intensities and performance of lambs naturally infected with helminth parasites.
Veterinary Parasitology 112: 147-155.
[17]. Marley CL, Cook R, Barrett J, Keatinge R, Lampkin, NH and McBride SD (2003b) The effect of dietary forage on the development and survival of helminth parasites in ovine faeces. Veterinary Parasitology 118: 93-107.
[18]. MozafarianV (2013) Identifiction of Iranian medicinal aromatic plants. Farhang Moaser publishers, pp.1444 (In Persian).
[19]. NRC (2007) Nutrient Requirements of Small Ruminants. Sheep, Goats, Cervids and NewWorld Camelids. National Academy Press.Washington, DC.
[20]. Pandey VS, Verhulst A, Gatenby RM, Saithanoo S, Barcelo P and Monteiro LS (1994) Genetic resistance to internal parasites in sheep and goats and its exploitation for increasing animal productivity in Southeast Asia: an example of international collaborative research. Strategic development for small ruminant production in Asia Pacific.
Proceeding of a symposium held in conjunction with the 7th Asia-Australasian Association of animal production society congress., Denpasar, Bali, Indonesia, pp. 39- 50
[21]. Podstatzky L, Chizzola R and Witschnig GM (2013) Additional feeding of Asa foetida to sheep infested with Haemonchus contortus:
Evaluation of fecal egg count and haematocrit. Planta Medica 79 - PL18.
[22]. Sefidlcon F., Askari F and Mina M (1998) Essential Oil Composition of Ferula assa- foetida L. from Iran. Journal of Essencial Oil Research. 10;687-689.
[23]. Soli F, Terrill TH, Shaik SA, Getz WR, Miller JE, Vanguru M and Burke JM (2010) Efficacy of copper oxide wire particles against gastrointestinal nematodes in sheep and goats. Veterinary parasitology 168(1): 93-96.
[24]. Thamsborg SM (2001) Parasite control on organic sheep farms: options and limitations.
The 5th NAHWOA Workshop, Rødding. 11-13.
[25]. Zia-Ul-Haq M, Ahmad M, Mehjabeen JN, Ahmad S, Qayum M and Marwat IK (2011b) Antimicrobial screening of selected flora of Pakistan. Archives of Biological Sciences 63(3): 691-695.
Effect of Ferula alliacea resin and copper oxide wire on control of internal parasites and performance of Baluchi fattening lambs
Hossein Manafi Rasi1,Hossein Heidari Chahbaghi2, Salman Afshar3, Narges Afsharipour4
1. Assistant Professor, Institute of Technical & Vocational Higher Education & Skill Training of Agriculture Jihad, Agricultural Research, Education & Extension Organization, Tehran, Iran
2. M.Sc., Research & Education Center of Agriculture Jihad, Tehran, Iran
3. Expert, Institute of Technical & Vocational Higher Education & Skill Training of Agriculture Jihad, Agricultural Research, Education & Extension Organization, Tehran, Iran
4. Expert, Veterinary Office of South Kerman, Kerman, Iran
Received: September 18, 2017 Accepted: November 28, 2017
Abstract
This study was carried out to investigate the effect of Ferulla alliacea resin and wire copper oxide on internal parasite control as well as growth performance of Baluchi fattening lambs. Towenty-five Baluchi lambs, aged 6 to 7 months and weighed 20±5 Kg on average were selected as trial sample. The experiment was done using completely randomized design with five groups as treatments replicated five times for 60 days. Treatments consisted of (1) control (without additive), (2) Ferulla alliacea resin, (3) copper oxide wire, (4) combination of copper and Ferulla alliacea resin, (5) albendazole (anti parasite druge). During the experiment period, some parameters such as EPG (the number of eggs per gr of feces) and PCV (hematocrit equivalent) were measured at 0, 15, 30, 45 and 60 day of experiment, as well as weight gain weekly. According to the results, body weight changes were significant in 3th, 4th, 5th and 7th weeks (P<0.05). No significant difference was observed for PCV at all times. In addition, it appeared that copper oxide, Ferulla alliacea resin and albendasole had the same effect on decreasing EPG on 60th d. In addition, the combination of Ferulla alliacea resin and copper oxide effectively reduced EPG in a shorter time (45th d) . The findings showed that Ferulla alliacea and copper oxide can be used as control of internal parasites in sheep, especially in organic systems.
Keywords: Baluchi lambs, copper oxide wire, Ferulla alliacea, internal parasites, organic husbandry.
Email: manafihosein@yahoo.com
Journal of
Animal Production
(College of Abouraihan – University of Tehran) Vol. 19 No. 4 Winter 2017
