هجنسارف ،درکلمع رب میرم راخ ردوپ ریثأت یاه
میزنآ و ینوخ یدبک یاه
هجوج یتشوگ یاه
باهش نیدلا هرق
*یسیو
رایداتسا
، هورگ مولع
،یماد هاگشناد دازآ یملاسا دحاو مئاق
،رهش مئاق
،رهش ناریا
خیرات لوصو :هلاقم 28 / 70 / 7375 خیرات
شریذپ :هلاقم 72 / 06 / 7376
هديكچ هريج رد میرم راخ هايگ ردوپ فرصم رثا قيقحت نیا رد هجنسارف ،دشر دركلمع رب
میزنآ و ينوخ یاه هجوج یدبک یاه
ااب يتشوگ یاه
زا هدافتسا 765 هعطق ةجوج هیوس رن يتشوگ سار
758 ،رفاص حطس هس رد میرم راخ ردوپ لماش هعلاطم دروم یاهروتکاف .دش هعلاطم
7 / 5 يتنآ و دصرد هس و و رفص حطس ود رد لوزاسکومیرتوک کيتويب
4 / 5 يک ره رد دصرد شیاامزآ ترواص هاب هک دوب کاروخ مرگول
هجنسارف ،دشر دركلمع تافص .دش ماجنا راركت هس و راميت شش اب يفداصت ًلاماک هیاپ حرط بلاق رد لیروتکاف یاه
میزنآ و ينوخ یاه
یدبک رد نایاپ رود ة شیامزآ ( 44 يگزور هزادنا ) م کارواخ ني نايم شهاک ببس میرم راخ ردوپ لتخم حوطس .دندش یريگ و يفراص
( دش شرورپ هرود لک رد ندب نزو ني نايم 50
/ 5
p<
هجناسارف نازايم شهااک بباس میرم راخ ردوپ فرصم .) ،نواخ لورتاسلک یااه
یرت هب نوخ مرس زارفسنارتونيمآ نينلاآ میزنآ و زارفسنارتونيمآ تاتراپسآ میزنآ ،دیرسيلگ ات بيترت
6 / 14 ، 8 / 13 ، 16 و 3 / 03 داش دصرد
( 51 / 5
p<
اتن ساسا رب .) میزنآ تظلغ شهاک ببس میرم راخ لتخم حوطس زا هدافتسا شیامزآ نیا زا لصاح جی
يام یدبک یاه .دواش
هجوج ةريج دصرد هس نازيم هب میرم راخ يیوراد هايگ ردوپ زا هدافتسا نیاربانب نآ دبک زا تظفاحم ثعاب يتشوگ یاه
يم اه .دوش
دیلك هژاو ،زارفسنارتونيمآ تاتراپسآ:اه نيمآ نينلاآ
،زارفسنارتو لوزاسکومیرتوک ،نیرام يليس ،میرم راخ
.
هرود
19 هرامش
4 ناتسمز 1396
هحفص یاه 889 - 879
همدقم يام يیوراد ناهايگ یاراب يانئمطم و بواخ بايقر دانناوت
يتنآ کيتويب نتاشادن .دنشاب رويط ةیذ ت رد اه بنااج رااثآ
ءوس رب اایاقب و دركلمع راضم
رد هدروآراف ااه دايلوت
يایوراد نااهايگ زا هدافتاسا ایازم زا رويط ا
تاس 1]
و 7 . [
دااض صاوااخ یاراد ناااهايگ ناایا ةراااصع يیااایرتکاب
و
تسا يناديسکادض 6]
.[
راخ يیوراد هايگ زا لا يتیرام ای میرم
ةريت ينساک اب ماان
يملع
Silybum Marianum
تسا 44]
ةرااصع .[
رذاب نایا
يليس ريظن یدایز رايسب تابيکرت یاراد هايگ .تاسا نیراام
ةراصع هناد کشخ د روکذم هايگ داصرد رااهچ ات کی یارا
نیرام يليس تسا
16]
نیرتشيب. [
میرم راخ يیوراد هايگ رثا
هب نیرام يليس تبسن
يم هداد .دوش بيکرت کی نیرام يليس
يلياس يلونف بيکرت دنچ زا يطولخم لماش و یدينونوولاف هک تسا نيناید يليس و نيتسیرک يليس ،نيب يليسوزیا ،نيب دنتسه مه رموزیا 17]
، 18 و 41 يليس . [
ةداام نیرترثؤم نيب
يليس رد دوجوم هاک تسا نیرام
هاب ناوانع ياتنآ نادياسکا و
یدبک ظفاحم هتخانش
تاظلغ و هدش نآ
رد ارفاص 65 رابارب
تسا نوخ 45]
.[
يليس نیراام یرادایاپ رد تايبثت و
یااشغ
یدبک یرايسب دنويپ زا عنام و دراد شقن زا
مومس اهوراد و اب
يم اهاشغ نیا يس .دوش
يل لاكیدار فذح قیرط زا نیرام یااه
دازآ و شیازفا زاتوماسیدديسکُارپوس میزانآ تيلاعف
، باجوم
يم اشغ تظافح و تيبثت دوش
3]
، 18 و 13 يليس . [
،نیرام
لولاس یااه دابک ار بياسآ عاوانا رابارب رد ااه
زا هالمج
سوریو
،اه داوم و يیايميش ياعيبط يماس داوم
داننام ماس
تظفاحم راق يم
دنک 14]
ردوپ زا هدافتسا .[
رذب میرام راخ
هجوج ةیذ ت رد یاه
زورياس زا يتاشوگ یدابک
یريگوالج
تاريي ت و هدرک طبترام کايلوباتم
میزانآ ااب یااه
یدابک ار
هب روظنم تاريي ت حلاصا بولطمان
يابرچ حطس یااه
نواخ
لامعا يم دنک 13]
. [
زا هدافتسا ةنيمز رد يملع تاعلاطا ندوب مک هب هجوت اب اد هايگ
فداه اب قيقحت نیا ،رويط هیذ ت رد میرم راخ يیور ،داشر دراكلمع راب هرايج رد روکذام هايگ ردوپ رثا يسررب
هجنسارف میزنآ و ينوخ یاه هجوج یدبک یاه
يتاشوگ یاه
.دش ماجنا سار هیوس
شور و داوم اه
نیا رد زا شیاامزآ 765
هاعطق ةاجوج هزور کای يتاشوگ
ةیوس سار 758 رد هباشم نزو اب رن 18
دااعبا ااب ناپ 0
/ 1 ×
0 / 1 تدم هب رتم 44
هدافتسا زور یامد .دش
شیاامزآ نلاس
شيپ زا دورو هجوج رد اه 74 ةجرد يتناس تايبثت دارگ .داش
متسيس هب یرون تروص 47 يیانشور تعاس تعااس کی و
يكیرات هجوج .دوب هاب ااه
ترواص دازآ هاب بآ و کارواخ
يسرتسد هجوج .دنتشاد یاه
يتشوگ یدرآ ةريج اب ةایاپ راب
هیذ ت ایوس ةلاجنک و ترذ .دندش
هريج هدافتاسا دروام یاه
يالم تااقيقحت نامجنا داهنشيپ ساسا رب 11]
هداش هايهت [
لودااج(
1 یوراد هاانوگره دااقاف و ) زویديااسکوک دااض
و
يتنآ شیاامزآ زا راضاح قايقحت یارجا یارب .دندوب کيتويب هس رد راميت شش اب يفداصت ًلاماک حرط بلاق رد لیروتکاف
ت و رارااك 45 .دااش هدافتااسا رارااكت رااه رد هااجوج هااعطق
حطس هس رد میرم راخ ردوپ لماش يسررب دروم یاهروتکاف ،رفص 7 / 5 يتنآ و دصرد هس و رد لوزااسکومیرتوک کايتويب
و رفص حطس ود 4
/ 5 .دوب کاروخ مرگوليک ره رد دصرد
نزو و ي تفه تروص هب ناد فرصم هجوج
نایاپ رد اه
ید یوزارت اب هتفه ره هزادانا مراگ ود تقد اب يلاتيج
یرايگ
نآ ساسارب هک دش ني ناايم لمااش دشر دركلمع تافص اه
ني ناايم و يیاذاغ لیدبت بیرض ني نايم ،کاروخ فرصم هجوج ندب نزو هزادنا شرورپ ةرود لک رد اه
.دنداش یريگ
،نوخ ةنومن ذخا یارب رد
نایاپ رود ة شیامزآ ( 44 ياگزور )
زا ره ود نپ هعطق هدنرپ رن باختنا و نوخ یرايگ زا قایرط
دیرو لاب ماجنا هنومن .دش هالول هب هلصافلاب نوخ یاه
یااه
دض ةدام یواح یامد رد تعاس ود تدم هب و لقتنم داقعنا
73 ياصصخت ها اشیامزآ هب و یراده ن دارگ يتناس ةجرد
زا ساپ ها اشیامزآ رد .دندش لاسرا يكشزپماد یزااسادج
یاامد رد نآ ژوفیرتناس و مرس 45
- يتنااس ةاجرد ااب داراگ
تيک و رزیلاانآوتا ها تسد زا هدافتسا یاه
يیايميشويب تظلغ
،زکولگ لورتسلک ، یرات دیراسيلگ تاتراپاسآ میزانآ ،نواخ
( زارفااسنارتونيمآ ( زارفااسنارتونيمآ نياانلاآ ،)AST
و )ALT
( يیايلق زاتافسف هزادنا )ALP
.دندش یريگ
لودج 1 داوم . یكاروخ و اوم ییایمیش بیكرت د
یذغم هریج و نیزاغآ لحارم رد ییاذغ یاه
1دشر
داوم يکاروخ )دصرد(
ةلحرم ( نیزاغآ 1 - 41 )يگزور هلحرم
(دشر 44 - 44 )يگزور
ترذ 75
/ 04 05
/ 61
لاجنک ة ایوس ( 44 )ماخ نيئتورپ دصرد 55
/ 73 43
/ 74
نغور نادر باتفآ 40
/ 4 40
/ 4
گنس کهآ 48
/ 1 73
/ 1
ید ميسلک تافسف 84
/ 1 40
/ 1
کمن 43
/ 5 70
/ 5
لمكم يندعم داوم 4
40 / 5 40
/ 5
لمكم داوم نيماتیو ي 7 40
/ 5 40
/ 5
ید لا نينويتم 16
/ 5 53
/ 5
بيکرت هدش هبساحم يیايميش
یژرنا لباق تخوس و زاس یرهاظ )مرگوليک رد یرلاکوليک(
7545 7115
نيئتورپ ماخ ( دصرد ) 64
/ 41 44
/ 13
يبرچ ماخ ( دصرد ) 87
/ 4 50
/ 0
ميسلک ( دصرد ) 55
/ 1 35
/ 5
رفسف لباق سرتسد ( دصرد ) 48
/ 5 76
/ 5
میدس ( دصرد ) 45
/ 5 10
/ 5
نیزيل ( دصرد ) 73
/ 1 18
/ 1
نينويتم ( دصرد ) 46
/ 5 78
/ 5
)دصرد( نيئتسيس + نينويتم 87
/ 5 37
/ 5
1 . ريج ة هیاپ یواح لقادح ریداقم داوم یذ م هيصوت هدش نمجنا يلم تاقيقحت یارب رويط ( تسا 15
4 ،) ره مرگوليک امكم ل ينداعم دراوام رایز ار نيمأات
يم دنک ( 05555 ليم ي مرگ
،زن نم 40555 ليم ي مرگ
،نهآ 05555 ليم ي مرگ
،یور 0555 ليم ي مرگ
،سم 055 ليم ي مرگ ،دای 155 اليم ي مراگ موينلاس
7 و ) راه
مرگوليک لمكم ينيماتیو دراوم ریز ار نيمأت يم دنک ( 7055555 نياب داحاو نيمااتیو ياللملا
،A 1555555 داحاو نياب نيمااتیو ياللملا ،D3
3555 داحاو
نيب نيماتیو يللملا ،E
1555 يليم نيماتیو مرگ ،K3
355 يليم نيماتیو مرگ ،B1
7755 يليم نيماتیو مرگ ،B2
0555 يليم نيماتیو مرگ ،B3
1055 يليم مراگ
نيماتیو ،B5 105 يليم نيماتیو مرگ ،B6
055 يليم نيماتیو مرگ ،B9
0 / 3 يليم نيماتیو مرگ ،B12
405555 يليم و نيلواک نيمااتیو مراگ 055
ياليم مراگ
.)نيتويب نيماتیو
هداد هزادنا زا لصاح یاه مران طياحم رد تافاص یريگ
( لسکا رازفا 4517
و شزادرپ و تبث ) اب
شور لدم يمومع
يطخ ( اب و )GLM
هدافتسا زا ران م رازافا یراامآ
SAS
14]
( هطبار یارب[
1 .دنداش هیزجت ) ني ناايم
هداد ااه کامک هاب
نومزآ دنچ هنماد یا نكناد و رد حطس یراامآ جناپ داصرد
هسیاقم دش دن .
( 1 )
yijk= µ + Ai+ Bj+ (AB)ij+ eijk
لدم نیا رد هک
yijk
؛تفص ره رادقم ، ؛ني ناايم راثا ،µ
Ai
؛میرم راخ ردوپ حوطس رثا ،
Bj
ياتنآ حوطس رثا ، کايتويب
؛لوزاسکومیرتوک
(AB)ij
اخ حوطاس لباقتم رثا ، و میرام را
يتنآ و لوزااسکومیرتوک کيتويب
eijk
ياشیامزآ یااطخ راثا ،
.تسا
ثحب و جياتن شهااک بباس میرام رااخ ردواپ لتخم حوطس زا هدافتسا ةرود لاک رد نداب نزو ني نايم و يفرصم کاروخ ني نايم غرم شرورپ (دش شیامزآ دروم یاه
50 / 5
p<
زا هدافتسا اما .)
يتنآ ببس لوزاسکومیرتوک کيتويب تافاص راداقم شیازافا
( دش روکذم 50
/ 5
p<
شیاامزآ دروام روتکاف ود لباقتم رثا .)
هب و يفراصم کارواخ ني ناايم شهااک بباس يالک رواط
(دااش شرورااپ ةرود لااک رد ندااب نزو ني نااايم 50
/ 5
p<
.)
هدهااشم يیاذغ لیدبت بیرض رد یرادانعم ريي ت هنو چيه لودااج( دااشن 4
لودااج رد جرداانم جیاااتن ساااسا رااب .) 4
دهاشم يم ه رااخ هاايگ ردواپ دصرد فرصم شیازفا اب دوش
نآ عابت هاب و کارواخ فرصم رادقم ،يیاذغ ةريج رد میرم غراام ندااب نزو زا هدافتااسا اااب .تااسا هااتفای شهاااک اااه
يتنآ نداب نزو و کارواخ فرصم لوزاسکومیرتوک کيتويب
يتنآ .تفای شیازفا يم کيتويب
یااهدركلمع دوابهب ااب دناوت
تعنامم ،هدنرپ يمومع زا
یرتکاب رارقتسا رد یازیراميب یاه
،کارواخ فراصم شیازافا ببس ،هدور تفاب دوبهب و هدور دوش هدنرپ دركلمع و ندب نزو
4]
. [
لاباقتم رااثآ يسررب اب
يم هدهاشم هاب طوابرم کارواخ فراصم نیرتاشيب هک دوش
حطاس و ياسررب دروام روتکاف ود دصرد رفص حوطس 4
/ 5
يتنآ دصرد نیارباانب .تسا کيتويب
راثا میرام رااخ حوطاس
ياتنآ حوطاس و يشهاک فراصم راب ياشیازفا راثا کايتويب
ااب جیردات هاب لاباقتم رااثآ رد .دانراد ندب نزو و کاروخ ود راب نآ ياشهاک رااثآ میرام رااخ حوطس ریداقم شیازفا و هتفای شیازفا کيتويب يتنآ حوطس هب تبسن روکذم تفص يم شهاک ندب نزو و کاروخ فرصم فاص حطس رد .دبای
ر
يتنآ ،میرم راخ فراصم راب ار دواخ ياشیازفا راثا کايتويب
يم ناشن ندب نزو و کاروخ حوطس رد اما ،دهد
7 / 5 هاس و
قواف تافاص راب میرام رااخ يشهاک رثا ،میرم راخ دصرد يم نایامن و میرام رااخ يشهاک رثا ،لباقتم راثآ رد اذل .دوش
يتنآ يشیازفا رثا يم لداعتم ار ر یدمه کيتويب
انب .دننک نیارب
يم لباقتم راثآ ندش رادانعم ليلد رادانعم ريي ت زا يشان دناوت
و میرم راخ توافتم حوطس شنک مه رب رد هطوبرم تافص ،روکذام شنک مهرب رد .دشاب لوزاسکومیرتوک کيتويب يتنآ ياتنآ ياشیازفا رثا هب تبسن میرم راخ يشهاک راثآ کايتويب
اشم تااقيقحت ااب قيقحت نیا جیاتن .تسا بلاغ نایا رد هبا
دراد تقباطم هنيمز 6]
، 3 و 10 .[
ريثأاات يااسررب يااتنآ و میراام راااخ حوطااس
کاايتويب
روتکااف ود حوطاس لباقتم راثآ نينچمه و لوزاسکومیرتوک هجنسارف رب روکذم میزنآ و ينوخ یاه
لودج رد یدبک یاه
( 7 راب میرام راخ لتخم حوطس فرصم .تسا هدش هنارا )
غرم نوخ زکولگ امزآ دروم یاه
فرصم اما .دشن رادانعم شی
يتنآ زکوالگ تاظلغ شیازفا ببس لوزاسکومیرتوک کيتويب
( دش نوخ 50
/ 5
p<
يتنآ فرصم .) کيتويب
رد ناسون ببس اه
يم نوخ زکولگ دنوش
17]
.[
لودج 2 یتنآ و میرمراخ حوطس رثا . آ لباقتم رثا نینچمه و لوزاسكومیرتوك کیتویب
ن درکلمع رب اه
جوج ه رد یتشوگ یاه رود
ة ات کی 42 یگزور
لماوع کاروخ فرصم ني نايم
)مرگ(
ندب نزو ني نايم )مرگ(
لیدبت بیرض
( میرم راخ حوطس )دصرد
a رفص
a 7035 1330 85
/ 1
7 /
b 5
a 7445 1815 35
/ 1
b 7
b 7453 1337 35
/ 1
ني نايم درادناتسا یاطخ 54
/ 44 40
/ 18 10
/ 5
P.value
57 / 5 57
/ 5 08
/ 5
ومیرتوک حوطس لوزاسک
( )دصرد
b رفص
b 7036 1338 85
/ 1
4 /
a 5
a 7600 4575 85
/ 1
ني نايم درادناتسا یاطخ 30
/ 40 36
/ 13 15
/ 5
P.value
54 / 5 57
/ 5 64
/ 5
)دصرد( میرمراخ :لباقتم تارثا ×
لوزاسکومیرتوک )دصرد(
رفص ×
a رفص
a 7031 1338 85
/ 1
رفص × 4 /
a 5
a 7645 1333 84
/ 1
7 / 5 ×
b رفص
b 7443 1875 88
/ 1
7 / 5 × 4 /
b 5
b 7434 1880 80
/ 1
7 ×
b رفص
b 7430 1840 34
/ 1
7 × 4 /
b 5
c 7433 1851 34
/ 1
ني نايم رايعم یاطخ اه
84 / 45 45
/ 18 11
/ 5
P.value
54 / 5 57
/ 5 04
/ 5
:a-b
ني نايم توافت ،نوتس ره رد تسا رادانعم هباشمريغ فورح اب اه
( 50 / 5
p<
) .
نامه دج رد هک روط ( لو
7 يم هدهاشم ) شیازافا اب دوش
يتنآ رادقم يم شیازفا نوخ زکولگ ،کيتويب
لاباقتم راثا .دبای
يتنآ و میرم راخ شیازافا بباس لوزااسکومیرتوک کايتويب
(دش زکولگ نوخ تظلغ 50
/ 5
p<
ياشیازفا راثا نآ ليلد هک )
يتنآ دایز تظلغ ريي ت .تسا نوخ زکولگ رب کيتويب زکوالگ
نوخ ب ه یدایز لماوع ب
دابک .دراد ي تس تاظلغ مياظنت رد
نوخ زکولگ دراد شقن
نیا ،یدبک یراميب رد . دنیآرف
رااچد للاتخا
يم دوش 7]
و 0 .[
راداقم شیازفا اب رضاح شیامزآ رد
يتنآ تاظلغ شهااک و داش هدياشک شلااچ هب دبک ،کيتويب
يتنآ فرصم زا يشان نوخ زکولگ لوزااسکومیرتوک کيتويب
لودج(
7 يم ار ) ا نیا هب ناوت هک يشیامزآ رد .داد تبسن رم
غرم یور لتخم حوطس زا هدافتسا ،دش ماجنا يتشوگ یاه
،رفص 155 و 455 يليم يليس مرگ راب یراداانعم ريثأت نیرام
تشادن نوخ زکولگ لتخم حوطس 4]
ر ید يقيقحت رد .[
هجوج یور هک رثا دش ماجنا يتشوگ یاه
455 يليم راب مرگ
خ زکولگ رب میرم راخ مرگوليک داشن رادانعم نو
4]
جیااتن . [
.دراد تقباطم رضاح قيقحت جیاتن اب تاعلاطم نیا لورتاسلک نازيم شهاک ببس میرم راخ لتخم حوطس
( نوخ 50 / 5
p<
يتنآ يلو ) ثاعاب لوزااسکومیرتوک کايتويب
( دش نآ تظلغ شیازفا 51
/ 5
p<
؛ لاباقتم راثا .)هاس لودج
يتنآ و میرم راخ رتسلک رب لوزاسکومیرتوک کيتويب
نوخ لو
(دش رادانعم 50
/ 5
p<
.) لاباقتم رثا ندش رادانعم ليلحت یارب
يم هاب تباسن میرم راخ رتشيب يشهاک رثا هک درک رکذ ناوت
يتنآ يشیازفا رثا لورتاسلک تاظلغ شهااک بباس کايتويب
.تسا هدش نوخ داام لورتسلک
ة ياب و لكاش يموام يیواب
هک تسا مه رد کاروخ و تاسا دوجوم ماه
دابک طاسوت
هتخاس يم من لورتسلک .دوش ي
و دواش طولخم نوخ اب دناوت
هتاسب نيئتوراپ ااب ار نآ دابک .دواش لاح نوخ رد ای یدانب
ياام هااتفگ نيئتورپوااپيل نآ هااب هااک داانک ياام
سپااس .دوااش
يم لمح ندب لتخم طاقن هب ار لورتسلک نيئتورپوپيل دانک
17]
. [
يتنآ حطس شیازفا اب شیامزآ نیا رد دبک هاب کيتويب
دش هديشک شلاچ شیازافا لايلد اذال .داش للاتخا راچد و
يم نوخ لورتسلک دايلوت رد للاتاخا دناوت
نيئتورپواپيل رد
ياتنآ ساكع يالمع میرم راخ يفرط زا .دشاب دبک کايتويب
میزانآ تاظلغ شهااک اب و هداد ماجنا بباس ،یدابک یااه
نایا رب لاد نوخ لورتسلک شهاک هک هدش دبک زا تظفاحم م یور هک يقيقحت رد .تسا رما غر
هداش ماجنا يتشوگ یاه
،رفااص االتخم حوطااس زا هدافتااسا ،تااسا 155
و 455
يليم يليس مرگ التخم حوطاس راب یراداانعم ريثأات نیرام
تاشادن نواخ لورتاسلک 4]
حوطاس را ید ياقيقحت رد . [
نواخ لورتسلک حوطس رب یرادانعم ريثأت میرم راخ لتخم تشادن 10]
قيقحت جیاتن اب روکذم قيقحت ود جیاتن .[
رضاح
هجوج یور هک يشیامزآ رد اما .دراد تقباطم يتاشوگ یاه
رثا دش ماجنا 455
يليم بباس میرام رااخ مرگواليک رب مرگ
دش نوخ لورتسلک شیازفا 0]
راضاح قيقحت جیاتن اب هک [
يم ار جیاتن رد توافت ليلد .تسا توافتم رد تواافت ناوات
غ ةريج ةيهت رد توافت ،هدافتسا دروم یاهراميت حوطس يیاذ
.درک رکذ شیامزآ ماجنا تقد رد توافت و شهااک بباس میرام راخ ردوپ لتخم حوطس فرصم
یرت تظلغ هجوج نوخ دیرسيلگ
داش شیاامزآ دروام یاه
( 51 / 5
p<
يتنآ .) شیازافا ثاعاب لوزااسکومیرتوک کايتويب
ياااتنآ و میرااام رااااخ لاااباقتم راااثا و تاااظلغ کااايتويب
یرات تظلغ شهاک ببس لوزاسکومیرتوک دیراسيلگ
نواخ
(دش 50 / 5
p<
.) ياكی دیرسيلگ یرت رد ماهم یااهروتکاف زا
راميب زورب ی
.تسا يبلق یاه رت
ی يابرچ يعوان ،دیراسيلگ
.تسا ندب رد دوجوم کارواخ فراصم شیازافا اب
یرلااک ،
يفاضا کاروخ فرصم زا لصاح رات هب
ی لیدابت دیراسيلگ
يم ولس رد و دوش ل
هرايخذ ندب يبرچ یاه يام
دواش 17]
. [
ود ريثأت دنور یرات رب يسررب دروم روتکاف
نواخ دیراسيلگ
نآ ريثأاات هباااشم .تااسا لورتااسلک رااب اااه
شهاااک لاايلد
یرت ناكمم میرم راخ ردوپ زا هدافتسا رثا رد نوخ دیرسيلگ کارواخ فراصم راب میرام رااخ يشهاک رثا زا يشان تسا
رادقم نآ عبت هب هک دشاب رات
ی دیراسيلگ شهااک زاين نواخ
يم داش راکذ بالطم ساكع رب .دبای ياتنآ ه
بباس کايتويب
و کاروخ فرصم شیازفا رت
ی دیرسيلگ .تاسا هداش نوخ
دازام یژرنا کاروخ فرصم شیازفا اب دش رکذ هک روطنامه تروص هب رت
ی دیرسيلگ يام هرايخذ هاک ياقيقحت رد .دواش
غرم یور حوطاس زا هدافتاسا ،تسا هدش ماجنا يتشوگ یاه
،رفاص لتخم 155
و 455 ياليم يلياس مراگ ريثأات نیراام
یرات لتخم حوطس رب یرادانعم تاشادن نواخ دیراسيلگ
4]
رثا میرم راخ لتخم حوطس فرصم ر ید يقيقحت رد .[
یرت رب يشیازفا ای يشهاک تاشادن نوخ دیرسيلگ
10]
رد .[
هجوج یور هک يشیامزآ فراصم ،داش مااجنا يتشوگ یاه
455 يليم تاظلغ شهااک ثاعاب میرم راخ مرگوليک رب مرگ
یرت اش نواخ دیرسيلگ د
0]
راضاح قايقحت جیااتن ااب هاک[
.دراد تقباطم
شهااک ببس میرم راخ ردوپ لتخم حوطس زا هدافتسا ( دااش زارفااسنارتونيمآ تاتراپااسآ میزاانآ تااظلغ 50
/ 5
p<
.)
يااتنآ االتخم حوطااس ني نااايم نيااب فلاتااخا کاايتويب
زارفااسنارتونيمآ تاتراپااسآ میزاانآ یارااب لوزاااسکومیرتوک راام راااخ لااباقتم رااثا .دااشن رادااانعم يااتنآ و می
کاايتويب
راداانعم زارفسنارتونيمآ تاتراپسآ میزنآ رب لوزاسکومیرتوک يااتنآ و میراام راااخ ردوااپ زا هدافتااسا .دااشن کاايتويب
هب لوزاسکومیرتوک تاظلغ شیازافا و شهااک ببس بيترت
میزنآ زارفسنارتونيمآ نينلاآ ( دش
51 / 5
p<
ردواپ لباقتم رثا .)
يااتنآ و میراام راااخ لوزاااسکومیرتوک کاايتويب
میزاانآ رااب
.دشن رادانعم زارفسنارتونيمآ تاتراپسآ هيفاصت ار نواخ دبک
م ي تخوس لوئسم و دنک
و ،يایادز ماس ،يیاذاغ داوام زااس
اس تخ یااهدركلمع زا یراياسب و نواخ داقعنا یاهروتکاف
يتايح .تسا ولس هک يما نه ل
بياسآ دابک یاه يام
،داننيب
یزنآ م يلولس نورد یاه ار
نوخ هب يم هک دنزیر يم
ات ااب ناو
یزنآ نیا نازيم ،نوخ شیامزآ م
زادانا ار اه ه
دراک یرايگ .
ود
ترااابع داابک يلااصا میزاانآ زا دنتااسه
میزاانآ نياانلاآ
زارفسنارتونيمآ میزانآ و تاسا دابک رد طاقف هک
تاتراپاسآ
زارفسنارتونيمآ هک
هولاع رب دبک رد تلاضع
،بلق ،هاچيهام
هيلک و ز م تفای يم دوش رد مه اب میزنآ ود نیا رگا.
نواخ
،دنشاب هتشاد دوجو يم
بياسآ رااچد دابک هک تفایرد ناوت
تسا هدش 8]
و 44 لودج رد جردنم تاعلاطا هب هجوت اب .[
( 7 يم هدهاشم ) تاظلغ ،میرام رااخ راداقم شیازفا اب دوش
میزنآ يم هک تسا هتفای شهاک روکذم یاه راثا راب لاد دناوت
ياتنآ ،میرم راخ سكع هب .دشاب هايگ نیا يتظفاحم يب
کايتو
رد قواف میزانآ ود شیازفا ببس و هديشک شلاچ هب ار دبک .تسا هدش نوخ رااخ يتظافح رثا يسررب یارب يقيقحت رد
شوم هب نآ يلكلاورديه ةراصع ،میرم قیرزت هدام و رن یاه
هزادنا زا سپ .دش رد زارفاسنارتونيمآ تاتراپسآ میزنآ یريگ
دشن هدهاشم یرادانعم فلاتخا سنج ود 15]
ت رد .[
يقيقح
میزنآ شهاک ثعاب میرم راخ لتخم حوطس فرصم ر ید داش زارفسنارتونيمآ تاتراپسآ
10]
یور هاک ياشیامزآ رد .[
هجوج فراصم ،دش ماجنا يتشوگ یاه 455
ياليم راب مراگ
تاتراپسآ میزنآ شیازفا ای شهاک ثعاب میرم راخ مرگوليک دشن زارفسنارتونيمآ 0]
ةرايج فراصم اب ر ید يقيقحت رد .[
واح ی 855 يليم يليس مرگ تاتراپاسآ میزانآ تاظلغ نیرام
تفای شهاک زارفسنارتونيمآ 8]
زا هدافتاسا ااب يشیامزآ رد .[
یواح ةريج 855
يليم يليس مرگ میزنآ تظلغ ،نیرام
نينلاآ
زارفسنارتونيمآ تفای شهاک
8]
یاراب را ید ياشیامزآ رد .[
هاب نآ يلكلاوردايه ةرااصع ،میرم راخ يتظافح رثا يسررب م شو هزادانا زا سپ .دش قیرزت هدام و رن یاه میزانآ یرايگ
زارفااسنارتونيمآ نياانلاآ یرادااانعم فلاتااخا سنااج ود رد
دشن هدهاشم 15]
رد .[
هجوج یور هک يقيقحت يتاشوگ یاه
رثا دش ماجنا 455
يليم میزانآ رب میرم راخ مرگوليک رب مرگ
دشن رادانعم زارفسنارتونيمآ نينلاآ 0]
.[
االتخم حوطااس رااثا يااتنآ و میراام راااخ
کاايتويب
راب روکذم روتکاف ود لباقتم رثا نينچمه و لوزاسکومیرتوک .داشن راداانعم يیايلق زاتافسف میزنآ دابک یااظو زا ياكی
ارفص ديلوت تسا
ابرچ ماضه هب هک ي
کامک ااه يام
دانک .
سيک رد ،دبک رد هدش هتخاس یارفص ة
هريخذ ارفص يم
.دوش
سيک ة دراد رارق دبک ریز رد ارفص ه.
ارفاص نایرج هک يما ن
یزنآ ،دوش هتسب ارفص یارجم ای و دوش مک م
رد يصاخ یاه
دایز دبک يم .دنوش زا يكی یزنآ نیا م زاتافاسف نيلاكلآ اه اای
.تسا يیايلق زاتافسف ارفاص نایرج تلاكشم
يام هاب داناوت
سيک ،دبک رد لكشم تلع ة
لول ای ،ارفص ه
آ هب لاصتا یاه ن
اه
.دشاب غ شیازفا نیاربانب نایا هاب ًلاومعم روکذم میزنآ تظل
تسا هدید بيسآ دبک هک تسا ينعم 7]
، 3 و 41 هاجوت اب . [
میزانآ راب يسررب دروم روتکاف ود زا کی چيه رثا هک نیا هب دانور رد يلاكاشا اذال ،تاسا هدشن رادانعم يیايلق زاتافسف .تسا هدماين دوجو هب ارفص نایرج يسررب یارب يقيقحت رد
م راخ يتظافح رثا شوم هب نآ يلكلاورديه ةراصع ،میر
یاه
هزادانا زا ساپ .دش قیرزت هدام و رن زاتافاسف میزانآ یرايگ
دشن هدهاشم یرادانعم فلاتخا سنج ود رد يیايلق 15]
.[
لودج 3 . ریثأت یتنآ و میرمراخ حوطس نینچمه و لوزاسكومیرتوك کیتویب
نآ لباقتم رثا اه
تیلوباتم رب میزنآ و نوخ یاه
یدبك یاه
لماوع زکولگ
يليم(
رد مرگ يسد )رتيل لورتسلک
يليم(
رد مرگ يسد )رتيل یرت
دیرسيلگ يليم(
رد مرگ يسد )رتيل
AST
رتيل رد دحاو(
)نوخ مرس
ALT
رتيل رد دحاو(
)نوخ مرس
ALP
رتيل رد دحاو(
)نوخ مرس
( میرم راخ حوطس )دصرد
رفص
a 466
a 170
a 35
a 164 44 / 4 1754
7 / 5
b 400
b 147
b 36
b 143 71 / 7 1443
7
b 446
b 118
c 34
c 176 35 / 1 1413
ني نايم رايعم یاطخ اه
14 / 4 14
/ 4 44
/ 4 47
/ 7 04
/ 5 14
/ 44
P.value
64 / 5 57
/ 5 51
/ 5 57
/ 5 51
/ 5 56
/ 5
لوزاسکومیرتوک حوطس (
)دصرد
b رفص
a 444
b 118 36
b 140 67 / 4 1765
4 /
a 5
b 464
a 174 84
a 107 61 / 7 1787
ايم رايعم یاطخ ني ن
اه 74
/ 7 44
/ 4 34
/ 1 44
/ 7 45
/ 5 37
/ 3
P.value
57 / 5 51
/ 5 54
/ 5 56
/ 5 51
/ 5 56
/ 5
)دصرد( میرمراخ :لباقتم راثآ ×
)دصرد( لوزاسکومیرتوک
رفص ×
ab رفص
a 443
a 175 35 161
14 / 4 1405
رفص × 4 /
a 5
a 463
a 173 83 160
31 / 7 1467
7 / 5 ×
b رفص
b 476
b 116 66 101
37 / 7 1405
7 / 5
× 4 /
a 5
a 406
a 174 86 108
54 / 4 1463
7 ×
b رفص
b 445
b 116 31 143
81 / 7 1403
7 × 4 /
a 5
ab 435
ab 144 38 105
64 / 7 1403
ي نايم رايعم یاطخ ن
اه 84
/ 0 44
/ 7 34
/ 7 34
/ 0 34
/ 5 34
/ 04
P.value
54 / 5 54
/ 5 54
/ 5 56
/ 5 56
/ 5 53
/ 5
:a-b ني ناايم تواافت ،نوتس ره رد هبااشمريغ فوراح ااب ااه
تاسا راداانعم (
50 / 5 p<
؛) :AST ؛زارفاسنارتونيمآ تاتراپاسآ میزانآ نيانلاآ میزانآ :ALT
و زارفسنارتونيمآ .تسا يیايلق زاتافسف میزنآ :ALP
يليس يلياس رد دوجوم ةدام نیرترثؤم هک نيب نیراام
تاسا
یرادیاپ رد و
تيبثت یدبک یاشغ دانويپ زا عناام و دراد شاقن
مومس اشغ نیا اب اهوراد و يام اه
فذاح ااب يافرط زا و دواش
لاكیدار یاه دازآ و شیازفا زاتومسیدديسکُارپوس میزنآ تيلاعف
،
يم دبک زا تظافح ببس دوش
14]
، 18 و 13 .[
يتنآ فرصم کيتويب
یرادغرم رد اه مادنا تيلاعف ،اه
یاه هب ندب
يم شلاچ هب ار دبک هژیو راضاح قايقحت جیاتن .دشک
راخ ردوپ فرصم هک تخاس نشور يلع میرم
شهااک مغر
هجوج ندب نزو و کاروخ فرصم يام اه
شلااچ ااب داناوت
ردوپ دصرد هس حطس زا هدافتسا نیاربانب .دنک هلباقم روکذم میزنآ حشرت شهاک اب میرم راخ هايگ تاتراپاسآ یدابک یاه
رد ار راثا نیرتاشيب زارفاسنارتونيمآ نينلاآ و زارفسنارتونيمآ يتنآ فرصم شلاچ اب هلباقم تويب
.دراد کي
ینادردق و ركشت نیدب تایامح زا هليسو دازآ ها اشناد یوانعم و يلاام یااه
مناق دحاو يملاسا يم یراز ساپس رهش
.دوش
عبانم
[1]. Alcicek A, Bozkurt M and Cabuk M (2003) The effect of an essential oil combination derived from selected herbs growing wild in Turkey on broiler performance, South African Journal of Animal Science, 33(2): 89-94.
[2]. Chauvin C, Gicquel-Bruneau M, Perrin- Guyomard A, Hambert F, Salvat G, Guillemot D and Sanders P (2005) Use of avilamycin for growth promotion and avilamycin-resistance among Enterococcus faecium form broilers in a matched case- control study in France, Preventive Veterinary Medicine, 70: 155-163.
[3]. Craig JW (1999) Health, promoting properties of common herbs, American Journal of Clinical Nutrition, 70: 491-499.
[4]. Ebrahimi R, Mohammad Abadi T, Sari S, Zamiri M and Beygi Nassiri M (2013) Silymarin effect on oxidative stress induced by lead in broiler chickens, Iranian Journal of Animal Science Reaserch, 5(4): 302-312.
[5]. Faani Maki A, Ebrahimzadeh A, Ansari Nik H and Ghazaghi L (2013) The effect of medicinal plants of milk thistle (Silybum marianum L.) and thyme (L. Thymus vulgaris) on the immune system and some blood parameters in broiler chickens, Journal of Veterinary Clinical Pathology, 2(26): 19-26.
[6]. Hernandez F, Madrid J, Garcia V, Orengo J and Megias MD (2004) Influence of two plants extracts on broiler performance, digestibility and digestive organ size, Poultry Science, 83: 169-174.
[7]. Hosseini SM and Shalaee M (2013). Effect of Milk thistle seed on yield and quality parameters in laying hens eggs, Journal of Animal and Poultry Research, 2(1): 31-39.
[8]. Jamshidi A, Ahmadi Ashtiani H, Gholamhosseini B and Bakaee S (2007). The effects of oral administration of the extract Milk thistle (silymarin) on histological and biochemical changes caused by aflatoxin in broilers, Medicinal Plants, 4(24): 9-14.
[9]. Kalorey DR, kurkure NV, Ramgaonkar IS, Sakhare PS, Warke S and Nigot NK (2005) Effect of polyherbal feed supplement
“Growell” during induced aflatoxicosis, ochratoxicosis and combined mycotoxicoses in broilers, Poultry Science, 65(12): 2239-2245.
[10]. Madani S, Naderi K, Asgari S, Khaksar D and Taal Belhossini M (2006). The effect of aqueous and alcoholic ginger and milk thistle on the thioacetamide hepatotoxicity in rats, Iranian Medicinal and Aromatic Plants, 22(2):
79-84.
[11]. National Research Council (1994) Nutrient Requirements of poultry, 9th rev. ed. National Academy press, Washington DC.
[12]. Pour Amini P (2011) Milk thistle herb, Blue Oak online magazine, 3: 5-7.
[13]. Radco L and Cybulski W (2007) Application of silymarin in human and animal medicine, Wounds-A Compendium of Clinical Research and Practice, 1 (1): 022-026.
[14]. SAS Institute (1999) SAS User’s Guide. SAS Inst. Inc., Cary, NC.
[15]. Schiavone A, Righi F, Quarantelli A, Bruni R, Serventi P and Fusari A (2007) Use of Silybum marianum fruit extract in broiler chicken nutrition: influence on performance and meat quality, Journal of Animal Physiology and Animal Nutrition, 91: 256–262.
[16]. Schulz V, Hansel R and Tyler VE (1997) Rational Phytotherapy: A Physicians'Guide to Herbal Medicine, Berlin: Springer, p: 306.
[17]. Sobolova L, Skottova N, Vecera R and Urbanek K (2006) Effect of silymarin and its polyphenolic fraction on cholesterol absorption in rats, Pharmacological Research, 53: 104- 112.
[18]. Surai PF (2015) Silymarin as a Natural Antioxidant: An Overview of the Current Evidence and Perspectives, Antioxidants, 4:
204-247.
[19]. Tedesco D, Steidler S, Galletti S, Tameni M, Sonzogni O and Ravarotto L (2004) Efficacy
of Silymarin-Phospholipid Complex in Reducing the Toxicity of Aflatoxin B1 in Broiler Chicks, Poultry Science, 83: 1839–
1843.
[20]. Tyler V (1993) The Honest Herbal.
Binghamton, N. Y: Pharmaceutical Products.
[21]. Vogel G, Trost W and Braatz R (1975) Pharmacodynamics, site and mechanism of action Silybum marianum (L.) Gaertn. 1.
Acute toxicology or tolerance, general and specific (liver-) Pharmacology, Arzneimittel- Forschung-Drug Research, 25 (1): 82-89.
[22]. Zargari E (2011). Medicinal plants, Tehran University press, Volume 3: 34-38.
Effects of milk thistle powder on performance, blood parameters and liver enzymes of broiler chickens
Shahabodin Gharahveysi
Assistant Professor, Department of Animal Science, Qaemshahr Branch, Islamic Azad University, Qaemshahr, Iran
Received: January 17, 2017 Accepted: September 3, 2017
Abstract
This research was conducted to study the effects of the milk thistle powder on growth performance, blood parameters and liver enzymes in the 360 male broiler chicks (Ross 308). The studied factors were milk thistle powder at 0, 0.3 and 3% levels and antibiotic Cotrimoxazole at 0 and 0.2% per kg diet, which was a factorial experiment in a completely randomized design with 6 treatments and 3 replications. Growth performance traits, blood parameters and liver enzymes were measured at the end of the experimental period (42-day). The different levels of milk thistle powder caused a decrease in the mean of feed intake and body weight in the whole period (P<0.05). Consumption of milk thistle powder reduced cholesterol, triglyceride, Aspartate aminotransferase (AST) enzyme and Alanine aminotransferase (ALA) enzyme of blood serum levels up to 12.6%, 17.8%, 16%, and 59.7%, respectively (P<0.01). Based on the results of this experiment, the use of different levels of milk thistle powder has led to a decrease in the concentration of liver enzymes. Therefore, the use of milk thistle powder at a rate of 3% in the ration of broiler chickens protects their livers.
Keywords: Alanine aminotransferase, aspartate aminotransferase, cotrimoxazole, milk thistle, silymarin.
Email: S.gharavysi@Qaemiau.ac.ir
Journal of
Animal Production
(College of Abouraihan – University of Tehran) Vol. 19 No. 4 Winter 2017
