هرود
23 هرامش
3 زییاپ 1400
هحفص یاه 335 - 325
DOI: 10.22059/jap.2021.322772.623611
یشهوژپ هلاقم تافص درکلمع یبایزرا رد هشلا تایصوصخ و دشر
هرب اه ی صلاخ هتخیمآ و یدرک یدرک یاه
×
فنامور
یلعدواد
1یقاس یکرابم یلع ،*
چولب یطابر دمحم ،2
یقاس هیضار ،3 4
1
،رایشناد . مولع شخب زکرم ،یماد یزرواشک شزومآ و تاقیقحت و
عبانم یعیبط ناسارخ .ناریا ،دهشم ،یزرواشک جیورت و شزومآ تاقیقحت نامزاس ،یوضر
2 .ناریا ،دهشم ،یوضر ناسارخ یزرواشک داهج ،یماد مولع شخب ،یماد مولع دشرا یسانشراک .
3 یزرواشک داهج ،یماد مولع شخب ،یماد مولع دشرا یسانشراک . .ناریا ،ناوریش ،یلامش ناسارخ
4 یوجشناد .
،یرتکد .ناریا ،لباز ،لباز هاگشناد ،یزرواشک هدکشناد ،یماد مولع هورگ
:هلاقم تفایرد خیرات 15
/ 02 / 1400 لاقم شریذپ خیرات
ه : 14 / 04 / 1400
هدیکچ شهوژپ زا فده هتخیمآ تارثا یسررب ،رضاح
یکرت و دشر درکلمع رب یرگ هرب هشلا ب
یدرک هتخیمآ و یدرک داژن دنفسوگ یاه
× ود زا روظنم نیدب .دوب فنامور
( صلاخ یدرک داژن هرب یکیتنژ هورگ هتخیمآ هرب و )KK
یدرک یاه
× ( فنامور دش هدافتسا هشلا هیزجت یارب هورگ ره زا هرب شش زا .دش هدافتسا )KR
دادعت.
هرب هتفرگ ریش زا یاه هورگ رد هدش
یکیتنژ یاه وKK
هبKR بیترت 95 و 45 هب سأر یازا 100 هرب .دوب شزیمآ ضرعم رد شیم سار صلاخ یدرک یاه
یاراد
شیب نیرت هرب و یاه هتخیمآ مک یاراد دلوت نزو نیرت هب( دندوب
بیترت 5 / 4 لباقم رد 1 / 4 فا ،لصاح جیاتن ساسارب .)مرگولیک هرب هنازور نزو شیاز
هتخیمآ یاه
هرب هب تبسن شیب یریگریش زا لبق هرود رد یدرک یاه
( دوب رت 05 /
>0
،)P اما هرب ینایاپ نزو نیگنایم هرب هب تبسن یدرک یاه
هب( هتخیمآ یاه بیترت
8 / 54 لباقم رد
5 / 41 شیب )مرگولیک ( دوب رت
05 /
>0 هورگ .)P ینعم ریثأت یکیتنژ یاه شلا نزو رب یراد
ه هرب درس و مرگ یاه دنتشادن یراورپ یاه
، اما هتخیمآ ریثأت تماخض رب یرگ
ینعم نار و هبند نزو ،یبرچ ( دوب راد
05 /
>0 هتخیمآ داد ناشن هعلاطم نیا زا لصاح جیاتن .)P هرب تبسن یرتهب یدرکلمع یریگریش زا لبق هرود رد اه
صلاخ یاه
هرب درکلمع راورپ هرود رد اما ،دنراد درک یاه
هتخیمآ هب تبسن صلاخ ی یم رتهب اه
.دشاب
هژاودیلک
:
اه هتخیمآ .یدرک دنفسوگ ،فنامور چوق ،دشر ،هشلا تابیکرت ،یرگEvaluation of growth performance and carcass characteristics in purebred Kurdi and Kurdi × Romanov lambs
Davoud Ali Saghi1*, Ali mobaraki2, Mohammad Robati Baluch3, Razieh Saghi4
1. Associate Professor, Department of Animal Science, Khorasan Razavi Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Mashhad, Iran.
2. M.Sc. Animal Sciences, Department of Animal Science, Agriculture Organization of Khorasan Razavi, Mashhad, Iran.
3. M.Sc. Animal Sciences, Department of Animal Science, Agriculture Organization of North Khorasan, Shirvan, Iran.
4. Ph.D. Candidate, Department of Animal Science, Faculty of Agriculture, University of Zabol, Zabol, Iran.
Received: May 5, 2021 Accepted: July 5, 2021 Abstract
The aim of this study was to evaluate the effect of crossbreeding on growth performance and carcass composition of purebred and crossbred Kurdi lambs. Thus, two genetic groups including purebred Kurdi lambs (KK) and crossbred Kurdi*Romanov lambs (KR) were used. For analysis of carcass traits, six lambs from each group were selected and slaughtered. The number of weaned lambs for KK and KR were 95 and 45, respectively. Our results indicated thatKK purebred lambs had the highest (4.5 kg) and KR crossbred lambs had the lowest (4.1 kg) birth weight (P < 0.05). Crossbred Kurdi*Romanov lambs had higher average daily gain than KK purebred lambs (P < 0.05). The means of final weights of purebred lambs were significantly higher than crossbred lambs (54.8 vs. 41.5 kg, respectively). The genetic groups had no significant effect on cold and hot carcass weights.
The effect of crossbreeding on fat thickness, fat-tail and leg was significant (P < 0.05). Crossbred lambs performed better than purebred lambs in the pre-weaning period, but purebred Kurdi lambs performed better than crossbred lambs in the fattening period. In general, it can be reported that the crossbreeding of Kurdi sheep with Romanov sheep did not show the desireble results.
Keywords:Carcass composition, Crossbreeding, Growth performance, Kurdi sheep, Romanonv sheep.
همدقم ی ک ی زا هار راک اه ی تسد ی با ی هب شیازفا داصتقا درکلمع
،ی
زم زا هدافتسا ی
ت اه ی ب ی ن اهداژن ی م فلتخم ی
دشاب و
هب هدمع روط ا
ز همانرب اه ی مآ ی هتخ رگ ی ب یار ا ی ن روظنم
هدافتسا یم دوش . فده لصا ی لوت ی د ازفا ناگدننک ی
ش
دشر درکلمع .تسا هلگ
زا لصاح یداصتقا دوس
یروراب و تملاس اب نادنفسوگ نآ
اه و تسا طبترم
یلصا فادها زا لااب یروراب شرورپ
ناگدنهد دنفسوگ
یم تثارو اما .دشاب ثعاب ،یلثمدیلوت تافص نییاپ یریذپ
سب یکیتنژ تفرشیپ هدش زا لیلد نیمه هب .دشاب راوشد رای
هدافتسا هدزابرپ یاهداژن اب هدزاب مک یموب یاهداژن یقلات یم لااب یروراب اب ییاهداژن یهاتوک نامز تدم رد ات دننک
دننک دیلوت [
15 ].
هدزابرپ یاهداژن هلمج زا فنامور داژن
تسا هتفرگ رارق یدایز تاهجوت دروم هک تسا
.
فنامور دنفسوگ أشنم یم هیسور روشک
هب هک دشاب
بآ و هدوب هبند دقاف داژن نیا .تسا راگزاس درس یاوهو
هب نیگنایم اب ازولقدنچ داژن ناونع 2
/ 2 نیب رد شیاز ره رد هرب
یم هتخانش ناگدننکدیلوت دوش
15[ هرب دلوت نزو .] یلیخ اه
هدام رد غولب نزو ،نییاپ اه
40 ات 50 اهرن رد و مرگولیک 55
ات
80 لیک یم مرگو زا جراخ یلثمدیلوت تایصوصخ یاراد .دشاب
یم سردوز غولب و )لاس لوصف مامت( لصف هب .دشاب
لیلد
زا جراخ یلحف و سردوز غولب ،ییازولقود تایصوصخ هب داژن نیا رن تاناویح لصف بلغا رد یردپ هیاپ ناونع
هدش هدافتسا اکیرمآ و اپورا رد هدشزتنس یاهداژن تسا
[ 23 ].
عیرس رت ی داژن رد هشلا بیکرت و دشر دوبهب هار ن
یموب یتشوگ داژن کی اب داژن نیا یقلات ، تسا
[ 21
.]
یگژیو و یدنبراورپ درکلمع یدایز رایسب تاعلاطم یاه
شرازگ فنامور داژن اب فلتخم یاهداژن رد ار هشلا هدرک هتخیمآ رد .دنا شیم یرگ
چوق اب یساوآ یاه یاه
هتخیمآ ،هلوراش و فنامور یرگ
ینعم دوبهب بجوم راد
دشر تافص
، لیدبت بیرض ییاذغ
مامت تمیق شهاک و هرب رد تشوگ مرگولیک کی هدش
یساوآ هتخیمآ یاه
×
یساوآ و فنامور
× هدش هلوراش تسا
[ 15
.] هعلاطم رد
یگژیو و یدنبراورپ درکلمع زین یرگید هرب هشلا یاه
یاه
هتخیمآ اب یساوآ یقلات زا لصاح رن یساوآ یاه
× مور فنا
دش شرازگ و یسررب هک
شیازفا یدنبراورپ هرود لوط رد
هرب هنازور نزو اه
019 /
±0 278 / 0 لیدبت تبسن ،مرگولیک
کاروخ 79 / 4
، ینایاپ هدنز نزو نیگنایم 968
/
±0 62 / 33 و
درس هشلا نزو 627
/
±0 91 / 14 دوب و داد ناشن دش ه هک
شخب و کاروخ هدزاب ،هنازور نزو شیازفا هشلا یاه
هرب رن یاه هتخیمآ یساوآ اب یساوآ
× ریداقم هباشم فنامور
داژن هب طوبرم یساوآ
دوب [ 24
.]
هعلاطم رد یا
راورپ و دشر تافص درکلمع ی
هرب اه ی
رـل ی راـیتخب هتخیمآ،ی یاه فنامور
× رل ی رایتخب ی و
یناتسکاپ
× رل ی رایتخب ی یسررب و دش شرازگ هک
ارب ی
راورپ و دشر تافص درکلمع دوبهب ی
نیب یقلات ، اهداژن
ی
رل و فنامور ی
رایتخب ی هب روط ینعم راد ی رتهب زا یقلات
اهداژن نیب ی
رل و یناتسکاپ ی
رایتخب ی دوب [ 23 ] رد .
یرگید شهوژپ هرب یدیلوت درکلمع
یقلات لصاح یاه
شیم و یباجنس ،یراشفا یاه چوق اب )ملایا( یدرک یاه
شرازگ و یسررب لاش دش
هرب هک یقلات زا لصاح یاه
هرب ریاس هب تبسن لاش چوق اب یدرک شیم و دلوت نزو اه
جیاتن هب هجوت اب .دنتشاد یرتلااب یگهام شش هب
تسد هدمآ
زا شیم اب یقلات یارب ار لاش چوق شهوژپ نیا یدرک یاه
دندرک داهنشیپ [
5 ].
داجیا و یموب یاهداژن یکیتنژ تیفرظ ییاسانش هتخیمآ م یاه یم ناریا طیارش اب بسانت شیازفا رد دناوت
.دشاب رثؤم و دیفم نادنفسوگ یداصتقا هدزاب یدرک داژن
رخ لامش
،ناسا هقبط رد هک تسا یدنفسوگ نادنفسوگ یدنب
همین هورگ ءزج ،ناریا بوسحم یتشوگ نیگنس
یم دوش [ 5 ].
شیازفا ،هشلا یبرچ و هبند شهاک ،دشر تعرس دوبهب از ره رد هرب دادعت نیا رد ییاذغ لیدبت بیرض دوبهب و شی
دنچره .دش دهاوخ یداصتقا هدزاب شیازفا هب رجنم داژن داژن عونت ی دنفسوگ رد ی
ک ی رد هدافتسادروم مهم عبانم زا
مآ ی هتخ رگ ی م ی دشاب اما ، اپ زا هدافتسا ی
ه اه ی ردپ ی ردام و ی
داژن حلاصا همانرب ره رد بسانم ی
مآ و ی هتخ رگ ی زا
هلأسم اه ی ساسا و مهم ی
م ی دشاب . یارب اضاقت شیازفا
هب یجراخ هدزابرپ یاهداژن زا هدافتسا درکلمع دوبهب روظنم
هتخیمآ بجوم ،یموب یاهداژن لثمدیلوت نامدنار و یرگ
یاه
شرورپ نیب رد روک زا فده اذل .تسا هدش ناگدنهد
ینونک شهوژپ سررب
ی هرب درکلمع اه
ی مآ زا لصاح ی
هتخ
اپ ی ه ردام ی یدرک چوق اب اه ی .دوب فنامور
شور و داوم اه
هب روظنم یارجا رضاح شهوژپ زا
200 داژن شیم سأر
هلگ ،یدرک یدرک دنفسوگ داژن حلاصا و شرورپ هاگتسیا
نیسح(
یلامش ناسارخ ناتسا رد عقاو )ناوریش دابآ هب ناونع شیم .دش هدافتسا یردام هیاپ اه
هب روط هب یفداصت
2 هورگ 100 چوق اب لوا هورگ .دندش میسقت یسأر یاه
باختنا یدرک چوق لومعم شور هب هلگ زا هدش
یراذگ
هورگ نیا رد .دندش هداد شزیمآ یعیبط هب
تدم هخرچ هس
چوق یلحف نتسبآ زا ات دنتشاد روضح هلگرد اه
ندش
شیم زا سپ مود هورگ .ددرگ لصاح نانیمطا اه
مه نامز ف یزاس شور هب فنامور چوق مرپسا اب یلح
حیقلت یپوکسارپلا دندش
شیم شیاز . ید طساوا زا اه
هام
نمهب رخاوا ات هام
دوب هورگ ،نیاربانب ، یکیتنژ یاه
KK
هرب(
)یدرک صلاخ یاه
KR و هرب(
یدرک هتخیمآ یاه
×
)فنامور هب
بیترت شیم یقلات زا لصاح یدرک یاه
( هب ناونع چوق اب )یردام هیاپ اه
فنامور و یدرک ی
هب تسد .دمآ شیم یلثمدیلوت درکلمع شیاز زا سپ نامدنار( اه
هرب نامدنار و یروراب هبساحم )یلثمدیلوت ییاناوت و یریگ
شیم دادعت تبسن زا یروراب نامدنار .دش هدرک نامیاز یاه
شیم دادعت هب هرب نامدنار ،شزیمآ ضرعم رد یاه
زا یریگ
هرب دادعت تبسن یاه
شیم دادعت هب هدشدلوتم نامیاز یاه
شیم یلثمدیلوت ییاناوت و هدرک هرب دادعت تبسن زا اه
زا یاه
شیم دادعت هب هتفرگریش دش هبساحم هدرک نامیاز یاه
[ 14 ].
هرب هنایهام نزو ،دلوت نزو هب یریگریش نزو و اه
ناونع
طقف .دندش تبث و یریگدروکر ،یریگریش زا لبق تافص سیس دراو اهرن هدام زین راورپ هرود رد .دندش راورپ مت
و )مرگ( هنازور نزو شیازفا ،)زور رد مرگ( یفرصم کشخ .دندش تبث و یرادربدروکر ییاذغ لیدبت بیرض
هریج دنفسوگ ییاذغ درادناتسا لوادج زا هدافتسا اب ،اه
[ 17 ] ، هب تروص
ًلاماک ( تبون ود رد هنازور و هیهت طولخم 8
و حبص 16 )رهظزادعب هب
هرب رایتخا رد دازآ روط هداد رارق اه
یم .دش نزو یشک هرب اه تعاس سأر 10
تروص حبص
یم نزو ره زا لبق .تفرگ هرب یشک
هب اه تدم 14 - 12 تعاس
هب بآ و دندوب مورحم اذغ زا طقف رایتخا رد دازآ تروص
هرب .تشاد رارق اه هب یفرصم کاروخ رادقم
رد هنازور تروص
ا شیامزآ لوط مامت هتخیر کاروخ رادقم توافت ز
زا هدش
و دش هبساحم هدنامسپ رادقم هرب ،یدنبراورپ هرود نایاپ رد
اه
زا سپ 12 سپس .دندش نیزوت کاروخ زا تیمورحم تعاس
هب یکیدزن هدنز نزو هک رامیت ره زا هرب سأر شش دادعت .دندش راتشک و باختنا ،دنتشاد دوخ رامیت هدنز نزو نیگنایم ب حبذ زا سپ هر
لاتیجید یوزارت زا هدافتسا اب هشلا تاعطق ،اه
تقد اب 10 صخشم هبند نودب مرگ هشلا نزو و نیزوت مرگ
هشلا زا کی ره .دش تبث و زا سپ اه
24 رد یرادهگن تعاس
یامد 4 یتناس هجرد + ،هتسار( تمسق جنپ هب و نیزوت دارگ
هولق ،ندرگ نزو سپس ،دندش میسقت )نار و تسد ،هاگ
اح تاعطق هشلا نامدنار هبساحم یارب .دش تبث و نییعت هلص
مه .دش میسقت ماد هدنز نزو رب درس هشلا نزو ،نینچ
هرامش هدند یور یبرچ تماخض 12
سیلوک زا هدافتسا اب
هزادنا .دش یریگ
هداد یاه لصاح زا یریگریش زا لبق درکلمع رد
بلاق
حرط ک
ًلاما فداصت ی )یکیتنژ هورگ ود اب(
اب هدافتسا زا
مرن رازفا یرامآ
SAS ( هخسن 2 / 9 ) هیور دروم GLM
دنتفرگ رارق یرامآ لیلحت و هیزجت هطبار(
1 .) ارب ی اقم ی هس
م ی گنا ی ن ت ی اهرام زا م ی گنا ی ن لقادح تاعبرم و
نومزآ
هنماددنچ رد نکناد یا حطس
5 % اطخ هدافتسا [ دش 20 .]
هطبار ( 1 )
Yijkl= µ + Gi +Sexj+Btk+ eijkl
هک رد نآ
Yij ، هتسباو ریغتم ،
زا لبق درکلمع تافص
یریگریش
µ؛
، هتسباو ریغتم لک نیگنایم
Gi ؛
، رثا هورگ یاه
یکیتنژ
Sexj ؛ سنج رثا ،
هرب
Btk ؛اه ، دلوت عون رثا هرب
اه و
eijkl
، یشیامزآ یاطخ تسا
.
هداد تادهاشم و راورپ هرود درکلمع هب طوبرم یاه
زا لصاح تافص ( هطبار زا هدافتسا اب هشلا هیزجت
2 و هیزجت )
.دندش لیلحت هطبار ( 2 )
Yij= µ + Gi + eij
هک رد نآ
Yij ، ، هتسباو ریغتم هرود درکلمع تافص
؛ِراورپ
،µ
هتسباو ریغتم لک نیگنایم
Gi ؛ ، رثا هورگ یاه
یکیتنژ
eij و
، یشیامزآ یاطخ تسا
.
اتن ی ج شیم )یروراب( یلثمدیلوت درکلمع اب هتفای یقلات یدرک یاه
چوق ( لودج رد فنامور و یدرک یاه 1
.تسا هدش هدروآ )
شیم چوق اب هک ییاه تفج یدرک یاه
دندوب هدرک یریگ
هب .دنتشاد یرتلااب یروراب نامدنار دادعت زا ،رگید ترابع
100 چوق اب هک یسأر ،دندوب هتفای یقلات یدرک یاه
95
شیم یارب یروراب نامدنار .دندرک نامیاز سأر یدرک یاه
یقلات چوق اب هتفای فنامور یاه
48 .دش دروآرب دصرد
هرب دادعت هورگ یارب هتفرگریش زا یاه
یکیتنژ یاه
،KK
هب KR
بیترت 95 و 48 نیاربانب .دش شرازگ سأر
هرب نامدنار شیم رد یریگ
یقلات یاه چوق اب هتفای
یاه
تفج لکش هب یدرک هورگ هب تبسن یعیبط یریگ
.دوب رتلااب فنامور یدرک یکیتنژ هرب یریگریش زا لبق درکلمع
یقلات زا لصاح یاه
شیم چوق اب یدرک یاه لودج رد فنامور و یدرک یاه
( 2 ) هرب دلوت نزو .تسا هدش هئارا اه
هب روط ینعم یراد
تحت ریثأت هورگ ( تفرگ رارق یکیتنژ یاه 05
/
>0 .)P
هرب یاه یدرک صلاخ دلوت نزو
زا یرتلااب هرب
یاه هتخیمآ
یدرک
× .دنتشاد فنامور هرب دلوت نزو
تحت اه ریثأت
تیسنج نآ اه هرب یریگریش زا نزو .تفرگن رارق اه
هب روط
ینعم اد تحت یر ریثأت
هورگ عون و تیسنج ،یکیتنژ یاه
هرب دلوت ( تفرگ رارق اه 05
/
>0 )P
هب ، هک یروط زا نزو
هرب یریگریش یدرک هتخیمآ یاه
× اب هسیاقم رد فنامور
هرب صلاخ یدرک یاه شیب
دوب رت
.
لودج 1 شیم یلثمدیلوت درکلمع . هعلاطمدروم یاه
هورگ دروم یکیتنژ یاه
1
KK KR
( شزیمآ ضرعم رد شیم سأر
) 100
100
( هدرک نامیاز شیم سأر
) 95
48
( هدش دلوتم هرب سأر
) 97
52
( هدش هتفرگریش زا هرب سأر
) 95
45
)دصرد( یروراب نامدنار 95
48
هرب نامدنار )دصرد( یریگ 02
/ 1 08 / 1
)دصرد(یلثمدیلوت ییاناوت 100
91
1 KK. ماد : ،یدرک صلاخ یاه :KR
ماد یدرک هتخیمآ یاه
× فنامور
هرب یدرک هتخیمآ یاه
× هرب هب تبسن فنامور یاه
هنازور نزو شیازفا صلاخ یدرک شیب
یرت دشر هرود رد
( دنتشاد یریگریش زا لبق 05
/
>0 .)P
مه نینچ نزو شیازفا
هرب هنازور رن یاه
شیب زا رت هرب هدام یاه دوب
( 05 /
>0 .)P
هرب رد هنازور نزو شیازفا ولق کت یاه
شیب رت زا هرب یاه
دوب ولقود (
05 /
>0 .)P
و هنازور نزو شیازفا ،یفرصم کشخ هدام نازیم هرب راورپ هرود رد ییاذغ لیدبت بیرض زا لصاح یاه
شیم یقلات چوق اب یدرک یاه
رد فنامور و یدرک یاه
( لودج 3 .تسا هدش هئارا )
لودج 2 هرب یریگریش زا لبق درکلمع درادناتسا فارحنا و نیگنایم . یقلات زا لصاح یاه
فلتخم یاه
دلوت نزو )مرگولیک(
یریگریش زا نزو )مرگولیک(
هنازور نزو شیازفا )زور رد مرگ(
یریگریش زا نس )زور(
هورگ یکیتنژ یاه
**
**
**
ns
a KK 27 /
±05 /
b 4 10 /
±1 6 /
b 27 14 /
±9 1 / 283
±3 83
b KR 21 /
±0 1 /
a 4 84 /
±0 3 /
a 31 98 /
±6 6 / 305
±2 89
ns سنج
**
**
ns
رن 21 /
±0 43 /
a 4 84 /
±0 26 /
a 30 92 /
±6 3 / 316 87
/
±2 12 / 87
هدام 21
/
±0 21 /
b 4 85 /
±0 15 /
b 28 99 /
±6 2 / 280 91
/
±2 26 / 85
دلوت عون
*
**
**
ns
ولق کت 13a
/
±0 62 /
a 4 51 /
±0 97 /
a 30 42 /
±4 19 / 320 83
/
±1 02 / 89
ولقود 32b
/
±0 84 /
b 3 30 /
±1 78 /
b 28 94 /
±10 52 / 260 51
/
±4 40 / 83
لک نیگنایم 79
/
±0 32 / 4 27
/
±3 45 / 29 09
/
±27 35 / 294 25
/
±11 75 / 86
ماد :KK
،یدرک صلاخ یاه ماد :KR
یدرک هتخیمآ یاه
× فنامور
نیگنایم توافت :a-b
رد هباشم ریغ فورح اب اه ینعم نوتس ره
( تسا راد 05 /
>0 .)P
و ** ،*
:ns
هب ینعم حوطس بیترت یرامآ حطس رد یراد
05 / 0 و 01 / 0 ینعم مدع و یم یراد
.دنشاب
لودج 3 هرب راورپ هرود درکلمع . یقلات زا لصاح یاه
فلتخم یاه
هورگ تفص یکیتنژ یاه SEM
P-Value
KK KR
)زور رد مرگ( یفرصم کشخ هدام 5a
/
±97 97 /
b 1250 8 /
±86 74 / 960 6
/ 143 04
/ 0
)مرگ( هنازور نزو شیازفا 97a
/
±25 8 /
b 288 13 /
±23 8 / 120 2
/ 28 004
/ 0
ییاذغ لیدبت بیرض 17
/
±2 54 / 5 04
/
±1 06 / 7 73
/ 1 192 / 0
ماد :KK
،یدرک صلاخ یاه ماد :KR
یدرک هتخیمآ یاه
× فنامور
نیگنایم توافت :a-b
ره رد هباشم ریغ فورح اب اه ینعم نوتس
( تسا راد 05 /
>0 .)P
نیگنایم درادناتسا یاطخ :SEM
یم ناشن جیاتن هرب یفرصم کشخ هدام رادقم هک دهد
اه
هب راورپ هرود یط رد ینعم روط
هورگ ریثأت تحت یراد یاه
( تسا هتفرگ رارق یکیتنژ 05
/
>0 هدام ،ساسا نیا رب .)P
هرب یفرصم کشخ شیب صلاخ یدرک یاه
کشخ هدام زا رت
هرب یفرصم یدرک هتخیمآ یاه
× .دوب فنامور
هورگ ینعم ریثأت یکیتنژ یاه نزو شیازفا رب یراد
هرب هنازور ( دنتشاد راورپ هرود لوط رد اه
05 /
>0 .)P
هرب هنازور نزو شیازفا هب تبسن یدرک صلاخ یاه
هرب یدرک هتخیمآ یاه
× نآ نیب فلاتخا و رتلااب فنامور اه
ینعم دوب راد ( 05 /
>0 هرب ییاذغ لیدبت بیرض .)P
هب اه روط
ینعم هورگ ریثأت تحت یراد اما ،تفرگن رارق یکیتنژ یاه
هرب یددع ظاحل هب لیدبت بیرض صلاخ یدرک یاه
مک ییاذغ هرب هب تبسن یرت
یدرک هتخیمآ یاه
× فنامور
.دنتشاد
هرب هشلا تایصوصخ یراورپ یاه
هرب هشلا تایصوصخ شیم یقلات زا لصاح یراورپ یاه
یاه
چوق اب یدرک ( لودج رد فنامور و یدرک یاه
4 هدش هئارا )
یم ناشن جیاتن .تسا هرود ینایاپ نزو( هدنز نزو هک دهد
هرب )راورپ هب یراورپ یاه
ینعم روط ریثأت تحت یراد
هورگ ( تفرگ رارق یکیتنژ یاه 05
/
>0 .)P
ینایاپ نزو نیگنایم
هرب هرب اب هسیاقم رد صلاخ یدرک یراورپ یاه هتخیمآ یاه
یدرک
× شیب فنامور ( دوب رت
05 /
>0 نزو رد یتوافت .)P
یاه هشلا درس و مرگ
هرب یاه هورگ رد یراورپ یاه یکیتنژ یاه
هرب رد هشلا هدزاب .دشن هدهاشم یدرک هتخیمآ یاه
× فنامور
شیب هرب زا رت اخ یدرک یاه ( دوب صل
05 /
>0 .)P
هرب هشلا تابیکرت و ازجا یراورپ یاه
هرب هشلا یازجا نزو و یبرچ تماخض یراورپ یاه
هرب زا لصاح ود هب طوبرم هدشراتشک یاه
هورگ یکیتنژ
دروم هعلاطم لودج رد (
5 ) .تسا هدش هئارا
لودج 4 هرب هشلا تایصوصخ . یاه
یقلات زا لصاح یراورپ فلتخم یاه
هورگ تفص یکیتنژ یاه SEM
P-Value
KK KR
)مرگولیک( راورپ هرود نایاپ هدنز نزو 8a
/
±2 8 /
b 54 6 /
±2 5 / 41 24
/ 4 002
/ 0
)مرگولیک( راتشک هدنز نزو 8a
/
±2 2 /
b 48 6 /
±2 1 / 42 24
/ 4 24
/ 0
)مرگولیک( مرگ هشلا نزو 3
/
±1 24 / 23 5
/
±1 48 / 23 21
/ 2 16
/ 0
)مرگولیک( درس هشلا نزو 3
/
±1 59 / 22 4
/
±1 62 / 22 09
/ 2 14
/ 0
)دصرد( هشلا هدزاب 2b
/
±4 89 /
a 46 8 /
±3 70 / 53 22
/ 1 01
/ 0
ماد :KK
،یدرک صلاخ یاه ماد :KR
یدرک هتخیمآ یاه
× فنامور
توافت :a-b
نیگنایم اه ینعم نوتس ره رد هباشم ریغ فورح اب ( تسا راد
05 /
>0 .)P
نیگنایم درادناتسا یاطخ :SEM
لودج 5 هرب هشلا یازجا . یقلات زا لصاح یراورپ یاه
فلتخم یاه
هورگ تفص یکیتنژ یاه SEM
P-Value
KK KR
یلیم( یبرچ تماخض
a )رتم 28 /
±1 41 /
b 5 14 /
±1 64 / 2 89
/ 1 04
/ 0
)مرگولیگ( هبند نزو 17a
/
±0 01 /
b 3 15 /
±0 57 / 0 25
/ 0 006
/ 0
نزو )مرگولیگ( هتسار 21
/
±0 24 / 4 19
/
±0 51 / 3 32
/ 0 09
/ 0
)مرگولیگ( ندرگ نزو 13
/
±0 30 / 1 12
/
±0 20 / 1 19
/ 0 139
/ 0
هولق نزو )مرگولیگ( هاگ 14
/
±0 85 / 1 12
/
±0 44 / 1 21
/ 0 126
/ 0
)مرگولیگ( تسد نزو 14
/
±0 82 / 2 12
/
±0 12 / 2 20
/ 0 23
/ 0
)مرگولیگ( نار نزو 21a
/
±0 31 /
b 5 18 /
±0 70 / 4 30
/ 0 02
/ 0
ماد :KK
،یدرک صلاخ یاه ماد :KR
یدرک هتخیمآ یاه
× فنامور
توافت :a-b
نیگنایم اه ینعم نوتس ره رد هباشم ریغ فورح اب ( تسا راد
05 /
>0 .)P
نیگنایم درادناتسا یاطخ :SEM
هورگ نیا رد یسررب دروم یکیتنژ یاه شهوژپ
ریثأت
ینعم هرب مهدزاود هدند یبرچ تماخض رب یراد یاه
( دنتشاد هتخیمآ و صلاخ 05
/
>0 .)P
مک رت نیگنایم نی
هرب هورگ هب قلعتم مهدزاود هدند یبرچ تماخض یاه
یدرک هتخیمآ
× هشلا هب طوبرم نآ نیرتلااب و فنامور
هرب فلاتخا رگیدکی اب هک دوب صلاخ یدرک یاه
ینعم ( دنتشاد یراد 05
/
>0 .)P
هرب هبند نزو یدرک یاه
هرب هبند نزو و رادقم نیرتلااب صلاخ یدرک هتخیمآ یاه
×
فنامور مک رت نیب فلاتخا و دنتشاد ار رادقم نی نآ
اه زین
ینعم دوب یراد (
05 /
>0 هورگ .)P
یکیتنژ یاه ریثأت
ینعم هرب تسد و هاگولق ،ندرگ ،هتسار نزو رب یراد یاه
دنتشادن یسررب دروم .
ددع ظاحل هب هشلا ی
هرب یدرک یاه
صلاخ شیب نیرت ولق ،ندرگ ،هتسار نزو ه
تسد و هاگ ار
دنتشاد هرب نار نزو نیگنایم . صلاخ یدرک یاه
شیب زا رت
هرب یدرک هتخیمآ یاه
× فنامور دوب ( 05 /
>0 .)P
ثحب شیم ،هعلاطم نیا رد چوق اب هک ییاه
یدرک یاه
تفج ریگ ( یروراب نامدنار نیرتلااب ،دندوب هدرک ی 95
یارب یروراب نامدنار .دنداد صاصتخا دوخ هب ار )دصرد شیم چوق اب هتفای یقلات یاه فنامور یاه
48 دصرد
هب تسد نامدنار ًلاامتحا .دمآ مک
هتخیمآ هورگ رد اه
هب لیلد
پلا کینکت و فنامور دمجنم مرپسا زا هدافتسا ا
یپوکسار
یم هک دشاب هب
روط یاراد دنفسوگ رد کینکت نیا یعیبط
یم نییاپ نامدنار هرب دادعت .دشاب
ود یارب هتفرگریش زا یاه
یدرک و صلاخ یدرک یکیتنژ هورگ
× فنامور هب بیترت
95 و 45 هب سأر .دمآ تسد نامه
روط هدهاشم هک
یم هرب دادعت ،دوش یریگریش
هدش یدرک یکیتنژ هورگ رد
آ هورگ هب تبسن صلاخ ناشن رما نیا .دوب رتلااب هتخیم
یم هرب هک دهد یدرک صلاخ یاه
هب لیلد هب لااب قباطت
یریگریش زا هلحرم هب یرتهب طیارش رد یطیحم طیارش هب تبسن صلاخ یدرک هورگ رد تافلت نازیم .دندیسر
هورگ یدرک هتخیمآ مک رت هرب نامدنار .دوب هورگ رد یریگ
هتخیمآ خ یدرک هورگ هب تبسن اه صلا
شیب رت دوب
، ًلاامتحا
هرب نامدنار ندوبلااب تلع شیم رد یریگ
هتخیمآ هورگ یاه
یم صلاخ یدرک هورگ هب تبسن فنامور اب طوبرم دناوت
رد نومروه قیرزت زا یشان ییازولقود هب مه
نامز یزاس
پلا ماجنا یارب یلحف ا
ییازولقود نازیم هک دشاب یپوکسار
هتخیمآ هورگ رد 8
گ رد و دصرد هک صلاخ یدرک هور
تفج ریگ دنتشاد یعیبط ی 2
.دش هدهاشم دصرد
هرب دلوت نزو یاه
یدرک صلاخ 10 شیب دصرد زا رت
هرب دلوت نزو شیم یقلات زا لصاح یاه
یدرک یاه
× فنامور
شیب .دوب یرت ن هرب هب طوبرم دلوت نزو نیگنایم یدرک یاه
مک و صلاخ هرب هب طوبرم نآ نیرت
یدرک هتخیمآ یاه
×
هرب یریگریش زا نزو .دوب فنامور هتخیمآ زا لصاح یاه
یدرک
× فنامور 13 شیب دصرد یریگریش زا نزو زا رت
هرب شیب .دوب صلاخ یدرک یاه مک و نیرت
نزو نیگنایم نیرت
هب یریگریش زا هورگ هب قلعتم بیترت
هتخیمآ یکیتنژ یاه
یدرک
× مه .دوب صلاخ یدرک و فنامور شیازفا نازیم نینچ
زو هرب هنازور ن یدرک یاه
× نازیم هب فنامور 10
دصرد
شیب هرب زا رت هب صلاخ یدرک یاه ( دمآ تسد
05 /
>0 .)P
هزادنا لباق و سرتسد رد تفص نیلوا دلوت نزو یریگ
یم نیا جیاتن رد هک دشاب شهوژپ
یدوبهب هب لیلد ماجنا
هتخیمآ ًلاامتحا .تسا هتفرگن تروص نآ رد یرگ هب
لیلد
یزورته دوجو یم دلوت نزو یارب یفنم س
رد هک دشاب
شیب رت هلاقم اه نیب ار نازیم نیا 3
/ 0 - ات 2 / 4 - شرازگ
هدرک دنا [ 1 و 14 ].
زا دعب شرورپ هرود رد هرب ومنودشر
تحت دلوت ریثأت
تیریدم هوحن ،دلوت عون ،سنج ،پیتونژ
یم شرورپ طیارش و یسررب رد .دشاب
تعرس رد دشر
هتخیمآ یاهداژن یاه ینعم یرترب فلتخم
هب تبسن یراد
زا نزو و دشر تعرس تافص رد صلاخ یاهداژن هدش شرازگ یریگریش تسا
[ 5 ، 6 ، 7 ، 16 و 22 ].
هرب یفرصم کشخ هدام نازیم راورپ هرود یط رد اه
هب روط ینعم تحت یراد ریثأت
هورگ هتفرگ رارق یکیتنژ یاه
( تسا 05 /
>0 هرب یفرصم کشخ هدام رادقم .)P
یاه
درک هرب یفرصم کشخ هدام رادقم هب تبسن صلاخ ی یاه
یدرک هتخیمآ
× هنازور نزو شیازفا .دوب رتلااب فنامور
هرب صلاخ یدرک یاه زا رتلااب
یدرک هتخیمآ
× فنامور
.دوب زور دوجو اب
نیا هک هرب رد یریگریش زا لبق درکلمع -
دوب رتهب فنامور یاه
، اما هدام نیگنایم راورپ هرود رد
یفرصم کشخ بیرض و هنازور نزو شیازفا نازیم و
هرب رد لیدبت هرب هب تبسن صلاخ یدرک یاه
هتخیمآ یاه
.دوب رتهب مه
نینچ هرب رد ینایاپ نزو ، و صلاخ یدرک یاه
فنامور اب هتخیمآ هب
بیترت 8 / 54 و 5 / 41 مرگولیک هب تسد
ینعم فلاتخا یرامآ ظاحل هب هک دمآ دنتشاد مه اب یراد
( 05 /
>0 جیاتن .)P
دروم رد ی ریثأت
هتخیمآ تبثم رب یرگ
هدش شرازگ نیققحم زا یرایسب طسوت دشر تعرس رد .تسا هعلاطم
یا هتخیمآ هنازور نزو شیازفا طسوتم یاه
یساوآ
× یساوآ و هلوراش
× ( فنامور هب
بیترت 234 و 311
( صلاخ یساوآ اب )زور رد مرگ 207
توافت )زور رد مرگ
ینعم رایسب هتشاد یراد
تسا [ 15 ].
هتخیمآ دشر تعرس ،رپرود اب تیاو سکورک تنس یرگ
هرب صلاخ تیاو سکورک تنس هب تبسن ار هتخیمآ یاه
هب ینعم روط یوحن هب ،داد شیازفا یراد
هب ندیسر نامز هک
نزو 30 هرب رد مرگولیک صلاخ یاه
8 /
±6 153 هرب رد و یاه
هتخیمآ 4 /
±7 9 / 118 هورگ ود هنازور نزو شیازفا و زور
تنژ هب یکی بیترت 3 /
±4 1 / 108 و 7 /
±4 1 / 125 دوب مرگ [ 8 ] رد .
هتخیمآ یور رب هک یشهوژپ ،فنامور اب سکورک تنس یرگ
یلوپ و لسکت هرب ،دش ماجنا یپ
صلاخ سکورک تنس یاه
مک اما ،دنتشاد ار لیدبت بیرض نیرتلااب و نزو شیازفا نیرت
ینعم توافت هتخیمآ هورگ راهچ نیب تشادن دوجو یراد
[ 19 ] لیدبت بیرض و هنازور نزو شیازفا هعلاطم کی رد .
هرب ییاذغ هتخیمآ و ساکاراک صلاخ یاه
نآ یاه ود لیا اب اه ینعم توافت نامارکآ و سنارف
تشادن یراد [
9 ] دنچ ره .
جیاتن هب تسد شهوژپ جیاتن اب شهوژپ نیا رد هدمآ نارگ
نادنفسوگ زا لصاح جیاتن اب اما ،درادن یناوخمه هدشرکذ م هتخیمآ و ناماراکرو دراد تقباطم ،فنامور اب نآ یاه
[ 25 ] زین فنامور و یرایتخب یرل نادنفسوگ یقلات رد .
هرب رد هنازور نزو شیازفا یرایتخب یرل صلاخ یاه
شیب هرب زا رت هتخیمآ یاه یرایتخب یرل
× ناونع فنامور
دوب هدش [ 13 ] هب ًلاامتحا . نیا لیلد
هتسد رد فنامور داژن هک
غولب نزو اب سردوز یاهداژن 50
غولب نس و مرگولیک
یم نییاپ زا لبق نارود رد دشر لیسناتپ یاراد ،دشاب
هتسهآ دشر یاراد نآ زا دعب و هدوب یریگریش یم رت
دشاب
هرب رد لماع نیا هک .دش هدهاشم هتخیمآ یاه
هرب ینایاپ هدنز نزو نیگنایم یدرک یراورپ یاه
هرب هب تبسن صلاخ مآ یاه
یدرک هتخی
× رتلااب فنامور
هب تسد دمآ . ینعم شیازفا و یفرصم کشخ هدام نازیم راد
هرب هنازور نزو شیازفا نازیم یددع شیازفا زین یاه
نزو هک تسا هدش ثعاب راورپ هرود یط رد صلاخ یدرک هرب ییاهن رد راورپ هرود نایاپ رد یکیتنژ هورگ نیا یاه
هرب اب هسیاقم رتلااب هتخیمآ یاه
.دشاب
هرب درس هشلا نزو و مرگ هشلا نزو صلاخ یدرک یاه
اب هسیاقم رد یدرک هتخیمآ
× ینعم توافت فنامور یراد
دنتشادن . ساسارب هب طوبرم هشلا نامدنار نیرتلااب ،جیاتن
هرب یدرک هتخیمآ یاه
× دوب فنامور .
مه نینچ هرب یاه
یاراد صلاخ یدرک مک
رت هشلا نامدنار نی دندوب
نزو .
هدنز هرب رد یدنبراورپ هرود ینایاپ یدرک صلاخ یاه
یکیتنژ هورگ ود رد درس و مرگ هشلا نزو و دوب رتلااب ینعم فلاتخا ،دنتشادن یراد
اما نامدنار هتخیمآ هورگ رد
یرتلااب هب تسد هب هجوت اب .دمآ نیا
هک رد هتخیمآ تاناویح
نییاپ رایسب هبند نزو شیامزآ نیا ًلاامتحا ،دنتشاد یرت
هتخیمآ هورگ رد هشلا نامدنار یرترب هب
لیلد دوجو مدع
ماد رد هبند .دشاب شیامزآ دروم یاه
هتخیمآ یلپ داژن یرگ کلوفاس و هیوبمار اب کیزکم ییوپ
[ 10 ] مه و هتخیمآ نینچ فنامور و هلوراش اب یساوآ یرگ
[ 15 ] ینعم ریثأت رد اما .تشادن مرگ و درس هشلا نزو رب یراد
یرگید یسررب [
12 ] هتخیمآ رد هشلا دصرد یدنز یاه
× لز
( 2 / 53 یدنز و )دصرد
× ( لاش 1 / 50 هب )دصرد روط
ینعم مک یراد ( صلاخ یدنز زا رت 2
/ 58 رد .دوب )دصرد
هعلاطم هرب رد هشلا دصرد و نزو مه یا سکورک تنس یاه
ینعم توافت صلاخ تیاو هتخیمآ اب یراد
سکورک تنس یاه
تیاو - ( تشادن رپرود 8
/ 41 رد ربارب 3 / 41 )دصرد [ 8 ] .
هتخیمآ رد هدش شرازگ جیاتن ساسارب شیم یرگ
رپرود یاه
چوق اب ونیرم نتاماس و پیشدنلا ونیرم ،سنارف ود لیا یاه راتشک نس هک لوا لاس رد یلاوتم لاس ود رد ییاقیرفآ
±4 251
،دوب زور هتخیمآ زا صلاخ رپرود رد هشلا دصرد
اه
شیب مود لاس رد اما ،دوب رت هرب راتشک هک
عیرس اه ماجنا رت
( دوب هدش
±4 169 ینعم توافت )یگزور هرب نیب یراد
یاه
هتخیمآ و صلاخ ( تشادن دوجو اه
5 / 40 ات 9 / 40 یارب دصرد
هتخیمآ و اه 6 / 41 )صلاخ رپرود یارب دصرد [
3 ] یط .
هرب اب هسیاقم رد یشهوژپ راتشک نزو ،صلاخ تیدامیت یاه
هتخیمآ تیدامیت یاه
× نمود تیدامیت و
× کوکرپ سونیرم
هب بیترت 6 / 4 ، 9 و 7 / 10 صلاخ نمود و هتفای شیازفا دصرد
مک تسا هتشاد ار هشلا نزو و راتشک نزو نیرت [
4 ] رد .
هعلاطم هتخیمآ رد یا چوق و فنامور شیم یاه
،یبلیدا یاه
ینعم شیازفا راتشک نزو ،راتشکزا لبق نزو( هشلا تافص راد
هرب رد )درس هشلا نزو و هرب هب تبسن هتخیمآ یاه
یاه
دش شرازگ فنامور [
6 ] راتشک نزو زین یرگید یسررب رد .
هتخیمآ رد ار مرگ هشلا نزو و بیترتب فنامور و یساوآ یاه
95 /
±0 60 / 33 و 67 /
±0 69 / 15 دندرک شرازگ [
24 ] قباطم .
هتخیمآ و ناماراکروم نادنفسوگ رد رضاح هعلاطم اب یاه
ناماراکروم ×
ک نزو ،فنامور رد مرگ هشلا نزو و راتش
هرب شیب ناماراکروم صلاخ یاه هرب زا رت
شرازگ هتخیمآ یاه
تسا هدش [
25 ] . هرب هشلا رد هدزاود هدند یبرچ تماخض
یدرک یاه
هرب هشلا رد یبرچ تماخض ربارب ود ًابیرقت صلاخ یاه
یدرک هتخیمآ
× فلاتخا نیا هک ،دش هدهاشم فنامور
هب روط ینعم تحت یراد ریثأت
هورگ .دوب یکیتنژ یاه
مه نینچ نار نزو و هبند نزو هب
روط ینعم تحت یراد
ریثأت هورگ تفص ود ره نیگنایم و تفرگ رارق یکیتنژ یاه
صلاخ یدرک یکیتنژ هورگ یارب هورگ ریاس هب تبسن
اه
ینعم فلاتخا اب یراد
شیب رت .دوب
هشلا یبرچ دصرد شهاک شهوژپ نیا فادها زا یکی هرب ه هرب دروم رد فده نیا هک دوب هتخیمآ یا هتخیمآ یاه
یدرک
× هرب نیا رگید فرط زا .دش ققحم فنامور یاه
مک هتخیمآ مادقا اذل .دنداد صاصتخا دوخ هب ار هبند نزو نیرت
قیرط زا ،هبند شهاک قیرط زا هشلا یبرچ شهاک تهج هتخیمآ یم هیصوت فنامور و یدرک یاهداژن نیب یرگ رد .دوش
آ کی ییاهتنا تمسق رد یکیتسلا هقلح نداد رارق اب شیامز
هرب هبند لحم هب تعنامم نآ دشر زا اه
ناشن جیاتن .دمآ لمع
دنفسوگ هبند رد یبرچ نازیم هک داد نا
مک رایسب شیامزآدروم
مک(
زا رت 5 شیب یلو .دوب )دصرد رت
نی تسوپ ریز رد یبرچ
اعما نیب و ء
دش هریخذ اشحا و [
18 ] هب هجوت اب . جیاتن
هئارا هب ،هدش یم رظن یارب یکیژولویزیف رظن زا تاناویح دسر
یم لداعت تلاح کی رد ندب یبرچ نازیم یتلاح رد اذل .دنشاب
شور اب هک هتخیمآ ای و هبند عطق ریظن ییاه
مد داژن اب یرگ راد
یم شهاک هبند دصرد دبای
[ 14 ] ریاس رد یبرچ نازیم ،
تمسق رادقم رد رییغت هجیتن رد و هتفای شیازفا ندب یاه
ینعم نآ یبسن شرازگ ریاس و هعلاطم نیا جیاتن .تسین راد
اه
[ 2 ] یم ناشن هشلا یبرچ شهاک یارب مادقا هک دهد
هتخیمآ قیرط زا نادنفسوگ ناکما یرگ
یم ریذپ دشاب
، دنچره
طوبرم جیاتن زا نانیمطا یارب ،هشلا یبرچ شهاک هب
شیب تاشیامزآ مزلا یرت
تسا .
هعلاطم رد هتخیمآ دروم رد یا یاهداژن اب یساوآ داژن یرگ
صلاخ یساوآ هبند نزو ،ییاپورا هبند نودب 74
/ 2 و مرگولیک
