رد ریس ردوپ فلتخم حوطس ریثأت یگژیو ،یدیلوت درکلمع رب ییاذغ ةریج
یاه
مخت یفیک هجنسارف و غرم
غرم ینوخ یاه راذگمخت یاه
حیبذ یتمعن هلا
1
، *
یدمحم هیور
2
1 .
،رها یعیبط عبانم و یزرواشک ةدکشناد ،یماد مولع هورگ ،رایداتسا ناریا ،زیربت ،زیربت هاگشناد
2 . یسانشراک شرا
،رها یعیبط عبانم و یزرواشک ةدکشناد ،یماد مولع هورگ ،د ناریا ،زیربت ،زیربت هاگشناد
خیرات لوصو :هلاقم 06 / 07 / 1395 خیرات
شریذپ :هلاقم 19 / 01 / 1396
هديكچ هب مخت تیایک ،یدیلوت درکلمع رب ریس ردوپ فلتخم حوطس ریثأت یسررب روظنم هجنسارف و ترم
ترم ینوخ یاه مخت یاه
ذفگ ،یرافجت را
دادعت 128 نس رد تیلا نمهول هیوس راذامخت ترم هعطق 58
جنپ دم هب(یاتاه بلاق رد و )هتاه
حرط ماک ًلا فداصت ی رافهچ نیب رد
تی رام راهچ اب و رارکت تره ره رد هدنرپ عیزوت ساق
.دش هریج ردوفپ دصرد هس و ود ،کی حوطس و دهاش ریج ماش یریامزآ یاه
رم ااص .دندوب ریس مخت یایک ایصوصخ و درکلمع هب طوب
ترم نفس رد افهرارکت زا کفی رفه یارفب اه 61
و 63 نازفیم و یفاتاه
هجنسارف مخت درز و ینوخ یاه داد نارن جیاتن .دندش یریگ هزادنا رود نایاپ رد ترم
مخت دیلوت دصرد مفخت دوت عومجم و ترم
،ترفم
رامیت ریثات تحت ییاذغ یدبت بیرض و یفرصم کاروخ رد ریفس ردوفپ ندوزففا اما ،دنتفران رارق یریامزآ یاه
طفس دفصرد هفس رد
دهاش اب هسیاقم مخت نزو شیازفا ببس
دش ترم ( 05 / 0
p<
).
دهافش هورگ اب هسیاقم رد ییاذغ ریج رد ریس ردوپ دصرد هس طس ندوزفا
نازیم هب واه ددع صخاش شیازفا بجوم 25
/ 4 (دش دحاو 05
/ 0
p<
طفس رد ریفس ردوپ مکم .) طفس شهافک بفجوم دفصرد هفس
مخت درز و نوخ مرس لورتسلک ترم رد ترم
مخت یاه (دش راذگ 05 / 0
p<
هجنسارف .) نیئتورپوپیل ماش ینوخ یاه
،لاافب یلافاچ افب یافه
یرت میزنآ و دیرسیلگ نینلاآ و زاراسنارتونیمآ اتراپسآ یدبک یاه
.دفنتفران رارق یریامزآ یاهرامیت ریثأت تحت زاراسنارتونیمآ ، فک رد
ترم ییاذغ ریج هب ریس ردوپ ندوزفا داد نارن جیاتن مخت یاه
مخت نزو شیازفا بجوم راذگ مخت دیاس تیایک دوبهب ،ترم
و دفش ترفم
مخت درز لورتسلک نازیم رب یرهاک رثا ریس نینچمه .تشاد ترم
دیلك هژاو :اه میزنآ مخت نزو ،لورتسلک ،واه ددع ،هدرز ،یدبک یاه ترم
.
هرود
19 هرامش
3 زییاپ 1396
هحفص یاه 670 - 657
همدقم یرافمیب ماوع لرتنک یارب رویط تعنص هدور از
فیبق زا یا
تنواع سیجنیرففرپ مویدیرتسلک ،یلکایشرشا زا یشان یاه
یتنآ هب هتسباو زویدیسکوک و کیتویب
ةهد راهچ رد و هدوب اه
یرامیب لرتنک یارب هتشذگ هفب یدیلوت درکلمع شیازفا و اه
ترم ییاذغ ریج تفسا هدش هدوزفا اه
[ 23 ] لافبند هفب افما .
یرتکافب تفمواقم شیازفا یرافمیب یافه
یفتنآ هفب تبفسن از
کیتویب لاس زا ،اه 2006
نآ زا هدااتفسا اپورا ةیداحتا رد افه
تفسا هدفش عوفنمم روفیط هیذغت رد دشر کرحم ناونع هب [ 25 ] یتنآ فرصم تیعونمم هچ رگا . ناریا رد زونه کیتویب
یفناران یلو هدرن ییارجا افهنآ زا هدااتفسا دروفم رد ییافه
لاوصحم دیلوت یارب رتریب یاضاقت نینچمه ،دراد دوجو یارفب یبفسانم نیزایاج ات هتشاد نآ رب ار ناققحم کیناگرا یندوزفا یتنآ یاه نیزایاج .دننک ادیپ یکیتویب
فسانم ییاه ب
یگژیو ظاح نمض هک دنتسه رفب یانم راثآ ،رظن دروم یاه
یفندوزفا ،اتفسار نفیا رد .دنشاب هتشادن ناسنا تملاس یافه
رادروخرب یدایز تیمها زا اهنآ زا صاح اقترم و یهایگ دنتسه یفیوراد دفنامیقاب کفرم افهنآ زا هدااتفسا هک ارچ
اوفع نودب اناویح و ناسنا یارب اهنآ هیذغت و هتشادن ضر
.دنتسه یبناج و یهایگ راصع ،ناهایگ زا هدااتسا هب ریخا ةهد دنچ رد
هب اهنآ اقترم رتفریب روفیط ییاذفغ رفیج زا یئزج ناونع
ترم ةلگ یریگرد ببس ترم هوبنا شرورپ .تسا هدش هجوت مخت یرافمیب زا یضعب اب راذگ نفیا زا یفخرب هفک هدفش افه
یرامیب یفم تیارفس نافسنا هفب اه نافهایگ .دفنک
و یفیوراد
هراصع یاه نآ بفجوم هفک دفنراد یلاعف تسیز ابیکرت اه
یگژیو یخرب داجیا یفم روفیط رد دفیام یافه
نآ زا ،دنوفش
یم هلمج شیازففا و دفیلوت تفیایک رب اهنآ دیام راثآ هب ناوت
یفگژیو ریاس و ثم دیلوت ،یلانادفض ،ییایرتکابدفض یافه
یتنآ و یسوریودض درک هراشا ینادیسکا
12]
یفس .[
مافن افب ر
یملع
Allium sativum
هفب زاب رید زا هافیگ و هفیودا ناوفنع
یرافمیب یفخرب نامرد یارب ییوراد یفم هدااتفسا افه
.دوفش
اوففخ یاراد ریففس رد دوففجوم لاففعف تففسیز اففبیکرت یتنآ دفض ،ینادیسکا دفنهد دوفبهب و یلانادفض ،یفبورکیم
اناالوسویت ناپورپ یپورپ یاراد ریس .تسا ینمیا متسیس و شیپ زاس تفسا نیفلآ یبق زا لاعف تسیز دیساونیمآ یاه
افبیکرت هفب مفه نآ و یدفبت نیفسیلآ رادفیاپان دام هب هک فففیبق زا یفففبرچ رد لوفففلحم و رادفففیاپ لافففعف تفففسیز ید یلآ ید ،دیالوس یلآ
ید رد لوفلحم اقتفرم و دیالوفس
سا ثم آ -
یلآ - یفم یدبت نیئتسیس تفبثم ریثأفت .دوفش
ت رد ریس فرصم و یفبورکیم دفض درکراک هب ار رویط هیذغ
یتنآ اوخ طبترفم لافعف تسیز ابیکرت نینچ ینادیسکا
یم دنناد [ 18 ] شیامزآ یاتن . یفم نافرن یلبق یاه
هفک دفهد
تسیز ابیکرت زا هدااتسا یهااریامزآ طیارش رد ریس لاعف
شراوگ هااتسد درکراک دوبهب ببس شوم یناویح لدم اب و هففلخادم شهاففک قففیرط زا رففییغت و نویففسادیسکا یاففهرگ
یم ندب ینمیا و یبورکیم تیعمج دوش
[ 20 ] .
جیاتن یتوااتم دروم رد ریثأت یندوزفا ریس رفب ،درفکلمع
ااص یایک مخت ترفم هجنفسارف و ترفم ینوفخ یافه
یافه
مخت راذگ رفب ریس ردوپ فلتخم حوطس یسررب .دراد دوجو
مخت ترم عون شش یور رد راذگ
28 شفش دم هب یاتاه
دفیلوت اافص رفب یفتبثم ریثأت ریس ردوپ هک داد نارن هتاه مخت نزو ،ترم مخت
هدوفت دفیلوت ،ترم مفخت یا
نازفیم ،ترفم
نزو شیازففا و ییاذفغ یدفبت بیرفض ،یفرفصم کاروخ تشادن [ 6 ] و نزو شیازفا زا یکاح اقیقحت یخرب جیاتن .
مخت دیلوت ییارافک و کاروفخ فرفصم رفب ریثأفت نودب ترم
ترم رد کاروخ تفسا ریفس ردوفپ افب هدش هیذغت یاه
10] [
رد یلاح ریس ندوزفا هک یایک ااص رب یرثا ییاذغ ریج هب
مخت صخافش ،هتفسوپ و هدرز دفصرد و نزو فیبق زا ترفم
و هتسوپ تماخض ، کش تفسا هتشادن هدیاسpH
[ 26 ] افب .
نیا درز دفصرد تفبثم شفساپ ، افقیقحت رفاید رد ،لافح
مخت ترم [ 6 ] تبسن نیچردلب مخت درز لورتسلک شهاک و
تفسا هدفش شرازفگ ریفس سناسا و ردوپ ندوزفا هب [
19 ] .
رییغت ییاناوت ییوراد ناهایگ رتریب تخوس
لورتفسلک زاسو
یم و دنراد ار افناویح ییاذغ ریج رد اهنآ ندوزفا اب ناوت
ملاس لاوصحم .درک دیلوت رت
رب ساسا رافمآ رفرتنم هدفش طفسوت نامزافس رافبراوخ
یناهج [ 9 ] ناریا اب دیلوت شیب زا 90 رازه نت
،ریس زا هلمج
یاهرورک حرطم
رد دیلوت نیا لوصحم تسا هب یروط هفک
مه نونکا طس ریز تفرک ریفس رد نارفیا دودفح 10 رازفه
راففتکه و نیاناففیم درففکلمع
نآ 10 نففت رد راففتکه تففسا .
شرازگ و لوصحم نیا هوبنا دیلوت هب هجوت اب نیاربانب یافه
رب ینبم ضقانتم نفیا رویط ةیذغت رد یندوزفا نیا دیام راثآ
،درفکلمع رفب ریفس ردوفپ ریثأفت یفسررب فدفه افب هعلاطم مخت یایک ایصوصخ هجنسارف و ترم
ترم ینوخ یاه یافه
مخت .دش ماجنا راذگ
شور و داوم اه
افب یفدافصت ًلاماک حرط بلاق رد شیامزآ 128
ترفم هفعطق
مخت دیاس نمهول ةیوس راذگ امیت راهچ رد1
رارفکت راهچ و ر
نس زا هتاه جنپ دم هب )رارکت ره رد ترم هعطق تره اب(
58 اففت 63 هرففیج .دففش ماففجنا یففاتاه یارففب ییاذففغ یاففه
هورگ یدنمزاین ساسا رب یریامزآ فلتخم یاه ییاذفغ یاه
ترم مخت یاه هیوفس یافمنهار طفسوت هدفش هیفصوت راذفگ
هفطوبرم یراجت [
14 ] لودفج رد .دندفش میفظنت 1
بفیکرت
.تسا هدش هداد نارن هیاپ ییاذغ ریج لاس رد قیقحت نیا 1394
ترفم ةفعرزم رد مفخت
راذفگ
زا مزلا ریدافقم .دفش مافجنا رفها ناتسرهش رد عقاو یراجت نیجرت ةناخراک زا ریس ردوپ یمیلفس کرهفش رد عفقاو کفت
زیربت هفس و ود ،کی نازیم هب ریس ردوپ .دش هدااتسا و هیهت
نس زا و هدوزفا هیاپ ییاذغ هریج هب دصرد 58
هفب یفاتاه
1. LSL-Lite
ترم هب هتاه جنپ دم مخت یاه
.دفش هیذغت راذگ یفسرتسد
ترم مافش زفین یرون ةمانرب و یرایتخا اذغ و آ هب اه 16
.دوب یریامزآ رود لوط رد ییانشور تعاس مخت دیلوت هزادفنا هنازور روص هب االت و ترم
یرفیگ
کاروفخ فضاات زا هتاه ره نایاپ رد کاروخ فرصم .دش هزادنا هدنامیقاب کاروخ و هدش هداد هرود فک یارب و یریگ
هبساحم مفخت نزو و دیلوت دصرد هب هّجوت اب .دش ترفم
،افه
هدوت دیلوت مخت یا
نازفیم نتفرفگ رفظن رد اب و هبساحم ترم
نیفیعت ییاذفغ یدبت بیرض ،یفرصم کاروخ یارفب .دفش
مففخت تففیایک هففب طوففبرم ااففص یففسررب ناففیاپ رد ،ترففم
هتاه دادعت ،مجنپ و موس یاه 12
مخت ددع روفص هب ترم
رامیت ره زا یفداصت هزادنا .دش اختنا یریامزآ
لوط یریگ
مخت ضرع و ترم
تفقد اب( لاتیجید سیلوک زا هدااتسا اب اه
001 / 0 یلیم یافرغ ندرفک ادج زا دعب .تفرگ روص )رتم
زا هدااتفسا افب هتفسوپ تماخفض ،نآ ندرک کرخ و هتسوپ مفخت یاهتنا ود و ینایم ةطقن زا و رتمورکیم و نیفیعت ترفم
نآ نیانایم یارب اه
هزادفنا .دش هدااتسا یرامآ ةیزجت یرفیگ
هااتفسد زا هدااتفسا افب وافه ددع و هدرز گنر دش
Egg
Multi Tester (EMT- 5200)
،نیفشام وفبور تخافس(
هفطبار زا هدااتفسا اب واه ددع .تفرگ روص )نپاژ ،ویکوت ( 1 دش هبساحم ) [
10 ]
.
( 1 )
𝐇𝐔 = 𝟏𝟎𝟎 × 𝐥𝐨𝐠 [𝐇 + 𝟕. 𝟓𝟕 − 𝟏. 𝟕 × 𝐖𝟎.𝟑𝟕]
هطبار نیا رد یفلیم بسح رب ظیلغ هدیاس عااترا ،H
و رفتم
مخت نزوW
.تسا مرگ بسح رب ترم مفخت وفصخم نزو ةبساحم یارب ( ةفطبار زا ترفم
2 )
دش هدااتسا [
7 ].
( 2 ) .𝐄𝐒𝐆 =
𝑬𝑾 [𝟎. 𝟗𝟔𝟖 × (𝐄𝐖 − 𝐒𝐖) + (𝟎. 𝟒𝟗𝟐𝟏 × 𝐒𝐖)]⁄
هففطبار نففیا رد ،ESG
وEW
هففبSW
نزو لداففعم بففیترت
مخت وصخم مفخت نزو ،ترم
.تفسا هتفسوپ نزو و ترفم
هبفساحم هدرز رفطق هفب هدرز عااترا میسقت زا هدرز صخاش .دش فففیاپ رد هزادفففنا زا دفففعب و یفففریامزآ رود نا یرفففیگ
هجنسارف مخت یایک یاه هدرز ،ترم
مفه افب و یزافسادج افه
هزادنا نامز ات و دش طولخم هجنسارف یریگ
رفظن دروفم یاه
یامد رد 20
- یتناس هجرد نیفیعت یارب .دش یرادهان دارگ
مخت درز لورتسلک نازیم رادقم ادتبا ترم
2 / 0 افب هدرز مرگ
یلیم جنپ یل ود دفم هفب دفصرد ود میفساتپ دیسکوردیه رت یامد رد آ مامح رد تعاس
50 یتنافس ةجرد رارفق دارفگ
ندوزففا اب سپس دش هداد 10
یفلیم شفخب زا نازفاه رفتیل
دش ادج هدرز راصع ینوباصریغ [
12 ] لورتفسلک نازفیم و
دنا یمیزنآ شور هب هدرز راصع هزا
دش یریگ [
15 ] نازفیم .
و فک لورتسلک یرفت
تفیک زا هدااتفسا افب هدرز دیرفسیلگ
لدم رزیلاانآوتا هااتسد طسوت نومزآ سراپ تکرش یراجت نوسیلآ 300 .دش نییعت
لودج 1 ریج ییایمیش تابیكرت و یكاروخ داوم.
ة یاپ یشیامزآ ة
غرم یاه مخت راذگ .
هریج یازجا دصرد
رذ 4
/ 44
(ایوس ةلاجنک 48
نیئتورپ % )ماخ
2 / 22
مدنگ 10
مدنگ سوبس 5
ایوس نغور 5
/ 3
فدص ردوپ 15
/ 10
ید ااسف میسلک 98
/ 1
کمن 20
/ 0
تیمیزنآ 5
/ 1
یندعم مکم 25 1
/ 0
ینیماتیو مکم 25 1
/ 0
نینویتم لا د 14
/ 0
نینوئرت لا 02
/ 0
میدس انبرکیب 35
/ 0
دیارلک نیلوک 02
/ 0
یت ا یب نادیسکا یتنآ 04 2
/ 0
ادقم هدش هبساحم یذغمداوم ر
تخوففس ففباق یژرففنا و
رد یرلاففکولیک(یرهاظ زاففس
)مرگولیک 2725
)دصرد(ماخ نیئتورپ 3
/ 16
)دصرد( میسلک 19
/ 4
سرتسد رد راسف )دصرد(
41 / 0
میدس )دصرد(
16 / 0
(رلک )دصرد(
16 / 0
لا - (نیزیل )دصرد(
62 / 0
نینویتم نیئتسیس–
)دصرد(
66 / 0
نافوتپیرت )دصرد(
17 / 0
لا - )دصرد(نینوئرت 53
/ 0
)دصرد(نیلاو 64
/ 0
)مرگولیک رد مرگ(نیلوک 4
/ 0
)مرگ ولیک رد نلااو یکا یلیم(هریج یتیلورتکلا لداعت 242
1 داقم . ری و نیماتی اه ندعم داوم و ی
مکم طسوت هدش نیمأت اه
رد ره ک ییاذغ ریج زا مرگولی ر
12 رازه ب دحاو نی للملا ی و نیماتی لانیتر سنارت(A
) اتسا ،
5 رازه ب دحاو نی للملا ی و نیماتی
D3
)لورایسلک هلوک(
، 25 یلیم مرگ و نیماتی
،) اتسا لورفوکوت(E
5 / 3 یفلیم مرفگ و نیمافتی
K3
نویدافنم(
یفب ،) االوفس 2
/ 2
یلیم مرگ و نیماتی
B1
6 ،
/ 6 یلیم و مرگ نیماتی
B2
، 1 / 1 یلیم و مرگ نیماتی
B3
، 35 یلیم و مرگ نیماتی
B5
، 5 / 4 یلیم و مرگ نیماتی
B6
، 2 یلیم و مرگ نیماتی
B9
، 023 / 0
م یلی و مرفگ نیمافتی
B12
)نیملاابوکونایفس(
، 023 / 0 م یفلی ب مرفگ ،نیتوفی 100 یفلیم لوفک مرفگ نی ارلک ،دفی زفنانم 90 یفلیم مرگ )زفنانم االوفس(
ور ، ی 90
یففلیم مرگ )یور دیففسکا(
نففهآ ، 55 یففلیم مرگ نففهآ االوففس(
سففم ،) 11 یففلیم مرگ )سففم االوففس(
، دففی 7 / 1 یففلیم مرگ و )میففساتپ دففیدی(
نلففس موی 4 / 0
یلیم مرگ .)میدس تینلس(
.هدش هلیتوب نئولوت یسکوردیه رنادیسکا یتنآ3
هزادنا یارب هجنفسارف یریگ
رود نافیاپ رد ینوفخ یافه
یریامزآ و اختنا ترم ود رارکت ره زا نوخ
دیرو زا یریگ
لاب نآ ةلیسو هب اه گنرس
دش ماجنا یرتسا یاه .
هنومن یاه
د ینوخ هلول نور دافقعنا دفض هدافم یواح یاه هفبEDTA
دش قتنم هااریامزآ هدااتفسا اب نوخ یامسلاپ هلصافلاب و
تعرس اب ژوایرتناس زا 1500
دفم هب و هقیقد رد رود 15
یاففمد رد هففقیقد 25
یتناففس ةففجرد ففخاد و ادففج دارففگ
یاففمد رد رزففیرف رد و هففتخیر وففیتورکیم 20
- ةففجرد
یتناس زادنا نامز ات دارگ ه
هجنفسارف یرفیگ رفظن دروفم یافه
.دندش یرادهان هزادفنا یارب
هجنفسارف یرفیگ ینوفخ یافه
یرت و لورتسلک ماش نیئتورپوپیل و دیرسیلگ
یلافاچ افب اه
میزففنآ و لااففب اتراپففسآ یدففبک یاففه
و زاراففسنارتونیمآ
نینلاآ هنومن زاراسنارتونیمآ یاه
هب دمجنم یزکرم هااریامزآ
ربت یکشزپ مولع هاارناد زی
و دش هداد لاقتنا هجنسارف
یافه
رظن دروم سرافپ(یمک صیخفرت یراجت تیک زا هدااتسا اب
نوفسیلآ لدفم(رزیلاانآوتا هااتفسد کفمک هفب )نومزآ 300
)
هزادنا دش یریگ
.
هداد یاه هجنفسارف یارب هدمآ تسدب ییایمیفشویب یافه
یرت و لورتسلک و نوخ ةفیور زا هدااتفسا اب هدرز دیرسیلگ
ومع یطخ لدم (یم
)GLM
مرن یرامآ رازفا هخسنSAS
2 / 9
و دفش فیلحت و هفیزجت یفدافصت ًلامافک حرفط بلاق رد و دنچ نومزآ زا هدااتسا اب یریامزآ یاهرامیت نیانایم ةسیاقم هنماد دفش ماجنا دصرد جنپ یرامآ طس رد نکناد یا [
21 ] .
( ةطبار روص هب حرط یرامآ لدم 3
رتسا )
( 3 )
Yij =µ+ Ti+ eij
رد هففک فورففح هففطبار نففیا
Yij
µ ،
،
Ti,
و
eij
هففب بففیترت
رانایب رفثا ،تیعمج نیانایم ،هعلاطم دروم ااص ادهارم
.تسا یریامزآ یاطخ رثا و یریامزآ ریج هداد ندوب لامرن نومزآ یارب وریپاش نومزآ زا اه
- کلیو
هداد سنایراو یتخاونکی داجیا یارب .دش هدااتسا هب هک ییاه
درز و هدیافس ،هتسوپ دصرد یبق زا دندوب دصرد روص مخت سونیسکرآ عون زا هداد یدبت یرامآ ةیزجت زا بق ترم
ود ةریر هداد .دفش ماجنا اهنآ یور رب م هدفمآ تفسدب یافه
مخت یایک ایصوصخ و درکلمع یارب زا هدااتفسا افب ترفم
نافمز رد هدنوش رارکت یاهدروکر یریامزآ حرط ةفیور افب
PROC MIXED
مرن رازفا افت دفش فیلحت و هفیزجتSAS
یرافمآ ةیزجت رد زین شیامزآ مود و لوا رود نیب فلاتخا رامآ لدم .دوش دراو ( ةطبار روص هب حرط ی
4 .تسا )
( 4 )
Yijkm=µ + Ti + Wj + TWij + Øk(ji) + Eijkm
یرامآ لدم نیا رد ،تیعمج نیانایم ،µ
Ti
رافمیت رفثا ،
،یریامزآ
Wj
،هرود رفثا ،
TWij
،هرود و رافمیت فباقتم رفثا ،
Øk(ji)
و رافمیت رفه رد هدش ساق دنرپ یفداصت رثا ،
Eijkm
،
ا یریامزآ یاطخ رثا .تس
ثحب و جیاتن ترفم درفکلمع رفب ریفس ردوفپ ففلتخم حوطفس ریثأت یافه
مفخت (یفریامزآ رود ففک رد راذففگ 58
اففت 63 رد )یففاتاه
لودج 2 رفیج و هرود فباقتم رفثا .تفسا هدش هداد نارن رفثا .دفرن شرازگ نآ دادعا هجیتن رد و دوبن رادانعم ییاذغ
یور ییاذفغ رفیج هفب ریفس ردوفپ فلتخم حوطس ندوزفا صخاش مخت دیلوت دصرد یاه مخت دوت عومجم و ترم
،ترم
یفلو دفرن رادانعم یفرصم کاروخ و ییاذغ یدبت بیرض ببفس دصرد هس نازیم هب ییاذغ ریج هب ریس ردوپ ندوزفا مخت نزو شیازفا دش هرود ک رد ترم
( 05 / 0
p<
) .
مخت نزو رد شیازفا ترم
ات هس حوطس ندوزفا ماانه هب
جنپ ردوپ زا دصرد ریس
ةیاپ ریج رد ترم
مفخت یافه راذفگ
هدش هدهارم [
16 ] یناوفخمه رفضاح ةفعلاطم جیافتن افب هک
یراید ةعلاطم رد .دراد [
27 ] زین حوطس زا هدااتسا 05
/ 0 و
1 نیچردلب ریج رد ریس ردوپ دصرد مخت یاه
یریثأت راذگ
مخت دیلوت دصرد ،ندب نزو رب و ییاذغ یدبت بیرض ،ترم
رفضاح شیافمزآ جیافتن فلاخرفب افما تشادن ییاذغ هدزاب ریس راصع ندوزفا .دش نیچردلب مخت نزو شیازفا بجوم هب رازه هب کی نازیم هب یفرفصم آ رد هفتاه تفره دم
چردلب نی یریثأت ردام یاه مفخت نزو نیانایم رب
نیچردفلب
تشادن [ 3 ] .
لودج 2 غرم درکلمع رب ریس ردوپ فلتخم حوطس ریثأت.
مخت یاه نس رد راذگ 58
یلا 63 یگتفه
هورگ یریامزآ یاه مخت نزو †
ترم )مرگ(
مخت دیلوت ترم
)دصرد(
هدوت دیلوت یا
مخت ترم
)ترم ره یازا هب مرگ(
کاروخ نیانایم )زور رد مرگ(ترم ره یفرصم بیرض
ییاذغ یدبت
دهاش 21
/ 61 b 33
/ 83 00
/ 51 55
/ 111 19
/ 2
ریس ردوپ 1 دصرد 13
/ 62 b 52
/ 84 51
/ 52 99
/ 110 11
/ 2
ریس ردوپ 2 دصرد 59
/ 62 b 89
/ 84 13
/ 53 16
/ 111 09
/ 2
ریس ردوپ 3 دصرد 99
/ 63 a 23
/ 84 90
/ 53 35
/ 111 07
/ 2
اه نیانایم درادناتسا یاطخ 4729
/ 0 0688
/ 2 2907
/ 1 1932
/ 0 0529
/ 0
Pvalue
0097 / 0 9563
/ 0 5787
/ 0 2480
/ 0 5062
/ 0
رa-b
نیانایم .تسا رادانعم فلاتخا یاراد وااتم فورح اب نوتس ره یاه
یرففاید ناففققحم نیففنچمه [
6 ] هففک دففندرک شرازففگ
هدروآرف و رفب یرثا ریس یاه مفخت نز
نیفنچ .دنتفشادن ترفم
واات دروفم طفس فیلد هفب تفسا نفکمم جیاتن رد ییاه
نآ زا هدااتسا [
26 ] امز دم ، ترم طسوت یندوزفا تفایرد ن
کش و هدفش یروآرفف ای و هزات روص هب ریس زا هدااتسا
رطاخ هب ًلاامتحا ریس .دشاب زا نآ رد دوفجوم لاعف ابیکرت
ید یبق ید یلآ ید و دیالوفس یرفت فیلآ
دیالوفس [ 11 ] افب
هدفش یحفصت یرهافظ زاس و تخوس باق یژرنا شیازفا تفیلباق و نژورفتین مفضه تفیلباق و نژورفتین یارب مفضه
یژرنا یموئلیا [
17 ] مخت نزو دوبهب بجوم یم ترم
.دوش
لودج 3 یایک ااص رب ریس ردوپ فلتخم حوطس راثآ
مخت نارن ار ترم یفم
رفیج و هرود نیفب فباقتم رفثا .دفهد
مخت یایک ایصوصخ رب ییاذغ شرازگ و دوبن رادانعم ترم
.درن دصرد و هتسوپ تماخض ،هتسوپ دصرد و نزو ااص
مخت ترم هب هتسکش یاه هریج ریثأت تحت یرادانعم روط
یاه
ریفس ردوفپ یددع رظن زا اما ؛دنتفران رارق یریامزآ ییاذغ نزو شیازفا بجوم مفخت ةتسوپ تماخض و
رد .دفش ترفم
رافهچ و ود ،کی نازیم هب ریس ردوپ زا هدااتسا ،یسررب کی نیچردلب ییاذغ ریج رد دصرد مخت یاه
هب راذگ دفم 12
مخت تمواقم رب یرادانعم رثا هتاه ترم
نزو ،یاتسکش هب اه
مفخت ةتسوپ تماخض و تفشادن نیچردفلب
[ 26 ] نیفنچمه .
رد ریفس رافصع زا هدااتفسا دندرک شرازگ یراید ناققحم نیچردلب یفرصم آ نزو یور رفب یرادافنعم رثا ردام یاه
تفشادن نآ تماخفض و هتسوپ [
3 ] هفس طفس زا هدااتفسا .
نزو شیازفففا ثففعاب ییاذففغ رففیج رد ریففس ردوففپ دففصرد مخت وصخم ترم
مخت یاه هرفیج اب هسیاقم رد راذگ
یافه
ریففس ردوففپ دففصرد ود و کففی ،راففص حوطففس یواففح (دش 05 /
>0 مخت وصخم نزو .)p
نزو و تماخض اب ترم
مخت ةتسوپ رد ترم
تماخفض و نزو هفچ رفه ،تسا طابترا
مخت هتسوپ رتفریب زفین وفصخم نزو دفشاب رتفریب ترفم
هتسوپ تماخض شیازفا قیقحت نیا رد دنچ ره .دوب دهاوخ تفشاد فیامت یرادانعم هب اما ؛درن رادانعم یرامآ احل زا
( 089 / 0
= ندوزففا هفک دفنداد نارن ناققحم .)p
8 / 0 دفصرد
یچردلب ییاذغ ریج هب ریس ردوپ ن
مخت یاه راذفگ
نفس افب(
52 هب )هتاه رد رادافنعم شیازففا بفجوم هتاه تره دم
مففخت وففصخم نزو دففش نیچردففلب
[ 2 ] نزو شیازفففا .
مخت وصخم ترم
وراد نافهایگ زا هدااتفسا رفثا رد افه یفی
یم دهاش هورگ هب تبسن نفیا هفک دفشاب فیلد نیا هب دناوت
میزفنآ فشرت شیازفا رب یدیام راثآ ناهایگ یفشراوگ یافه
میزنآ هلمج زا فلتخم تیعفضو دوبهب زین و هدعملازول یاه
تخیر افب هفک دفنراد یذفغم داوفم ذفج رد هدور یسانش
یفم تفیوقت هتسوپ وسر رتریب یذغم داوم تفایرد دوفش
[ 13 ] افحل زا افهنت هتسوپ نزو قیقحت نیا رد لاح نیا اب .
.تشاد شیازفا یددع دوزفا هچ رگا رفیج هفب ریفس ردوفپ ففلتخم حوطس ن
ترففم ییاذففغ مففخت یاففه
یففخرب رففب یراداففنعم رففثا راذففگ
هجنسارف مخت یایک یاه ،هدرز و هدیافس دفصرد مافش ترم
ریس ردوپ دصرد هس طس اما تشادن هدرز صخاش و گنر مفخت وافه ددفع شیازففا ثفعاب ییاذغ هریج رد دفش ترفم
( 05 /
>0 افب هفعلاطم نیا رد واه ددع شیازفا .)p
هفتفای یافه
هفب ریس ردوپ دصرد هس زا هدااتسا ةنیمز رد یراید قیقحت دم 15 ترفم ییاذفغ رفیج رد هتاه مفخت یافه
راذفگ 30
هففتاه تففشاد تففقباطم یا [
16 ] شرازففگ جیاففتن نیففنچمه .
حوطس زا هدااتسا ریثأت مدع رب ینبم یراید 1
/ 0 و 1 دصرد
ریج رد ریس ردوپ نیچردلب ییاذغ
مخت یاه دصرد رب راذگ
تفشاد تفقباطم واه ددع و هدرز ،هدیاس [
27 ] وافه ددفع .
مخت دیاس تیایک دنهد نارن و ماوفق هفچره و تسا ترم
واه ددع دشاب رتریب هدیاس ماکحتسا دوفب دهاوخ رتلااب زین
یم و رد یفنیئتورپ افبیکرت یفافک روفضح زا یکاح دناوت
دشاب هدیاس [
24 ] هدیاس ماوق داجیا ماع نیسووا نیئتورپ .
او ،هدیاس نیسووا شیازفا اب هک تسا ترفم مفخت وافه دفح
یم شیازفا دبای
[ 24 ] .
دیساونیمآ زا ینغ هایگ کی ریس هفک تفسا موینلفس و اه
تفسا کافخ زا موینلفس نافسآ ذج ییاناوت یاراد [
22 ] .
هدفش هریخذ کش نینویتمونلس ریفس رد یفلآ موینلفس زا یا
هب هک تسا هب و ذج هدور زا لاعف روص
روفخ رد روفط
یفم عمجت اناویح تفاب رد یهجوت دفبای
[ 22 ] نیفنچمه .
نیئتفسیسونلس ینعی لاعف مرف هب یناسآ هب رویط رد موینلس یم یدبت نیئتورپونلس یدیتپپ ریجنز خاد رد هک ؛دوش
افه
یم رارق دریگ [ 8 ] نافپورپ یپورپ اقترم ندوب اراد اب ریس .
انوالوسویت [
18 ] دفض ار شراوفگ هااتسد طیحم ینوفاع
میزفنآ تفیلاعف شیازففا بفجوم تسا نکمم و هدرک یافه
دوفش هدور افیوتحم و )زلایفمآ فیبق زا(هدعملازول [
13 ] .
یذفغم داوم عمجت و ذج هدزاب ًلاامتحا ریس ردوپ نیاربانب ر هنیمآ یاهدیسا و نیئتورپ هلمج زا تفاب رد ا
یدفبت و افه
هدروآرف هب مخت یبق زا ییاه
یم دوبهب ار ترم بجوم و دهد
یم نآ تیایک ءاقترا .دوش
لودج رد 4
ردوفپ فلتخم حوطس ریثأت هب طوبرم جیاتن
هجنسارف یخرب رب ریس مفخت درز و ینوفخ یاه
ترفم یافه
مخت رفب یفریامزآ یافهرامیت ریثأفت .تسا هدش هدروآ راذگ
میزففنآ نازففیم اتراپففسآ یدففبک یاففه
و زاراففسنارتونیمآ
نینلاآ میزنآ نیا تیلاعف نازیم .دوبن رادانعم زاراسنارتونیمآ اه
میزنآ تیلاعف شیازفا .تسا دبک درکراک تیعضو رانایب یاه
لولففس بیففسآ زا ناففرن یدففبک مدففع .تففسا یدففبک یاففه
میزنآ تیلاعف نازیم یریذپریثأت ندوزففا افب هراشا دروم یاه
ریس ردوپ یم نارن هریج رد
رفب یفانم رثا ریس ردوپ هک دهد
مخت ترم ییایمیشویب درکراک حوطفس ندوزففا .درادفن راذفگ
نازیم شهاک ببس ریج هب ریس ردوپ دصرد هس و ود ،کی ترم مرس ک لورتسلک مخت یاه
(دفش راذفگ 05
/ 0
p<
یفلو )
نیئتورپوفپیل نازفیم رب یرادانعم ریثأت لاافب یلافاچ افب یافه
.تشادن دوزفا رفیج هب ریس ردوپ دصرد هس و ود حوطس ن
مفخت درز لورتفسلک نازفیم شهاک ببس ییاذغ دفش ترفم
( 05 / 0
p<
) نازیم رب یریثأت یلو یرت
هدرز دیرسیلگ .تشادن
هب ریس ردوپ ندوزفا نازیم
کی رفثا ییاذفغ هرفیج رد دصرد
عم ن هفسیاقم رد و دادفن نارن هدرز لورتسلک نازیم رب یرادا
اهنت دهاش هورگ اب شهافک لورتفسلک نازفیم یددفع رظن زا
هدفش هفیذغت هورگ رد هدرز لورتسلک نازیم نینچمه .تفای زا رفتمک یرادافنعم روط هب دصرد هس طس یواح هریج اب لودج( دوب ریس ردوپ دصرد کی طس اب هدش هیذغت هورگ 4 یم نارن نیا و ) افب هدرز لورتفسلک نازفیم شهافک دفهد
رد ریس ردوپ رتلااب حوطس فرصم یم دیدرت هریج
.دوش
هفس ندوزففا ،رفضاح شیافمزآ جیافتن فلاخرب هچ رگا ترفم هریج رد ریس ردوپ دصرد مفخت یافه
دفم هفب راذفگ
درز لورتسلک تظلغ رب یرادانعم ریثأت تسناوتن هام تره مخت دشاب هتشاد ترم [
4 ] و زا هدااتفسا یراید ةعلاطم رد یل
ترم ریج رد ریس ردوپ مخت یاه
طفس شهافک ثعاب راذگ
مففخت درز و امففسلاپ لورتففسلک دففش ترففم
[ 6 ] هففب . ،هولاففع
رادفقم هفب ریس ردوپ فرصم 5
/ 1 دفصرد رفیج رد ییاذفغ
هرود یا شش هتاه ترم رد یا یاه
مخت شهافک بجوم راذگ
شش دصرد ی دش هدرز لورتسلک رد [
1 ] تفسدب جیافتن هک
شرازگ نآ جیاتن اب رضاح شیامزآ رد هدمآ .دراد تقباطم اه
رادفقم هفب ریس هراصع ندوزفا نینچمه 1
/ 0 آ رد دفصرد
هتاه تره دم هب ردام نیچردلب یفرصم شهافک ثفعاب
هب هدرز و مرس لورتسلک نازفیم هفب بیترت
23 و 16 دفصرد
دش [ 3 ] نآ . یگدفننک تفعنامم رثا هب ار شهاک نیا تلع اه
هراصع نیا میزنآ مع رب اه
و دفیپیل تخافس یدفیلک یافه
لورتفسلک نازفیم شهاک رد ریس رثا .دنداد تبسن لورتسلک نکمم هب تسا نآ رد دوجوم یدرگوگ ابیکرت دوجو یلد
ید و نیسیلآ یبق زا تفیلاعف شهاک و یلآ یپورپ دیالوس
میزنآ دشاب لورتسلک تخاس رد رثؤم یاه [
6 ] . ا رب روصت نی
کرت هک تسا ابی
گ یهای زنآ رب می یاه دبک ی و هتفشاذگ رثا
ثعاب نازیم رد رییغت هدرز لورتسلک
یم وش دن [ 5 ] ابیکرت .
یففم راففهم ار لورتففسلک تخاففس یدرگوففگ هففکیروطب دففننک
میزفنآ تفیلاعف ریفس فرصم اب دندرک شرازگ یدفبک یافه
رثؤم ،لورتسلک زتنس رد 3
- یفسکوردیه 3
فیتم - میزنآوفک آ
زاتکودر (
HMG-COA
) و 7 - االآ - لورتسلک زلایسکوردیه و
یتف میزنآ یم شهاک زاتتنس دیسا دبای
[ 5 و 19 ] .
یرت نازیم ییاذغ ریج هب ریس ندوزفا و هدرز دیرفسیلگ
هب ار نوخ یامسلاپ مدفع .دادن رارق ریثأت تحت رادانعم روط
یرت طس رادانعم شهاک کفی زا هدااتفسا اب نوخ دیرسیلگ
مخت ترم رد ریس ردوپ دصرد راذگ
[ 19 ] هدفش شرازفگ زین
زا هدااتفسا هفک دنداد نارن یراید ناققحم باقم رد .تسا ریس ردوپ [
3 ] ریس راصع و [
27 ] نیچردلب ییاذغ ریج رد
مخت گ یرت تظلغ شهاک بجوم راذ .دفش امسلاپ دیرسیلگ
یم ار فلاتخا نیا یلامتحا تلع ،ریفس دروآرف عون اب ناوت
هدفنرپ عوفن و هفیذغت نافمز دم ،هدااتسا دروم هایگ طس مخت .تسناد طبترم راذگ رفیج هفب ریس ردوپ ندوزفا داد نارن شیامزآ نیا جیاتن
مخت ترم ییاذغ مخت نزو دوبهب ببس راذگ
م وافه ددع و تر
مفخت درز و نوخ یامسلاپ لورتسلک نازیم شهاک و ترفم
هفب .دش یفم یفلک روفط شهافک یارفب تففرگ هفجیتن ناوفت
مفخت یفلخاد تفیایک و نزو دوفبهب و هدرز لورتسلک ترفم
یم هس طس ات ناوت ترم ییاذغ ریج رد ریس ردوپ زا دصرد
مخت .درک هدااتسا راذگ
عبانم
[ 1
فطل ،آ یعیفر ،ش یمیحر .]
ا یردان رارفا و ه نایهلا
( 1387 رد سففم و ریففس ردوففپ ماوففت فرففصمریثات )
مفخت درز لورتسلک تظلغ شهاک نافغرم رد ترفم
مخت نارهت هاارناد یکشزپماد اقیقحت ةلجم .راذگ .
63 ( 2 )ر 1 - 6 .
[2]. Al Aqil AA (2016) Effects of adding different dietary levels of garlic (Allium sativum) powder on productive performance and egg quality of laying hens. International Journal of Poultry Science 15(4): 151-155.
[3]. Behnamifar A, Rahimi S, Karimi Torshizi M A, Hasanpor S and Mohamadzade Z (2015) Effect of thyme, garlic and caraway herbal extracts on blood parameters, productivity, egg quality, hatchability and intestinal bacterial population of laying Japanese quail.
Iranian Journal of Veterinary Medicine 9(3):
179-187.
[4]. Birrenkott G, Brockenfelt G, Owens M and Halpin E (2000) Yolk and blood cholesterol levels and organoleptic assessment of eggs from hens fed a garlic-supplemented diet.
Poultry Science 79(Suppl 1): 75 (Abstract).
[5]. Bölükbasi SC, Erhan MK and Ürüsan H (2010) The effects of supplementation of bergamot oil (Citrus bergamia) on egg production, egg quality, fatty acid composition of egg yolk in laying hens. The Journal of Poultry Science 47(2): 163-169.
[6]. Chowdhury S and Smith T (2002) Effects of dietary garlic on cholesterol metabolism in laying hens. Poultry Science 81(12): 1856- 1862.
[7]. Coutts JA and Wilson GC (1991) Egg quality handbook: Queensland Department of Primary Industries.
[8]. Edens F (2002) Practical applications for selenomethionine: broiler breeder reproduction. Paper presented at the Nutritional biotechnology in the feed and food industries. Proceedings of 18th alltech’s Annual Symposium. Nottingham University Press. Nottingham, UK. Pages.
[9]. FAO (2014) FAOSTAT Statistics Division.
(www.Fao.org/corp/statistics/en)
[10]. Haugh R (1937) The Haugh unit for measuring egg quality.
[11]. Horn NL, Ruch F, Miller G, Ajuwon KM and Adeola O (2016) Determination of the adequate dose of garlic diallyl disulfide and diallyl trisulfide for effecting changes in growth performance, total-tract nutrient and energy digestibility, ileal characteristics, and serum immune parameters in broiler chickens.
Poultry Science 0: 1-6.
[12]. Jiang Z, Fenton M and Sim JS (1991) Comparison of four different methods for egg cholesterol determination. Poultry Science 70(4): 1015-1019.
[13]. Lee KW, Everts H, Kappert H, Frehner M, Losa R and Beynen A (2003) Effects of dietary essential oil components on growth performance, digestive enzymes and lipid metabolism in female broiler chickens. British Poultry Science 44(3): 450-457.
[14]. Lohmann Tierzucht (2007) Management guide for laying hens: Lohmann white-classic Lohmann Tierzucht GmbH, Cuxhaven Germany.
[15]. Nogueira G and Bragagnolo N (2002) Assessment of methodology for the enzymatic assay of cholesterol in egg noodles. Food Chemistry 79(2): 267-270.
[16]. Olobatoke R and Mulugeta S (2011) Effect of dietary garlic powder on layer performance, fecal bacterial load, and egg quality. Poultry Science 90(3): 665-670.
[17]. Olukosi O and Dono N (2014) Modification of digesta pH and intestinal morphology with the use of benzoic acid or phytobiotics and the effects on broiler chicken growth performance and energy and nutrient utilization. Journal of Animal Science 92(9):
3945-3953.
[18]. Peinado M, Ruiz R, Echávarri A, Aranda- Olmedo I and Rubio L (2013) Garlic derivative PTS-O modulates intestinal microbiota composition and improves digestibility in growing broiler chickens.
Animal Feed Science and Technology 181(1):
87-92.
[19]. Qureshi AA, Abuirmeileh N, Din ZZ, Elson CE and Burger WC (1983) Suppression of avian hepatic lipid metabolism by solvent extracts of garlic: Impact on serum lipids.
Journal of Nutrition 113: 1746-1755.
[20]. Ramiah SK, Zulkifli I, Rahim NAA, Ebrahimi M and Meng GY (2014) Effects of two herbal extracts and virginiamycin supplementation on growth performance, intestinal microflora population and fatty acid composition in broiler chickens. Asian- Australasian journal of animal sciences 27(3):
375-382
[21]. SAS S and Guide S U s (2009) Version 9.2.
SAS Institute Inc., Cary, NC.
[22]. Shen L, Van Dyck K, Luten J and Deelstra H (1997) Diffusibility of selenate, selenite, seleno-methionine, and seleno-cystine during simulated gastrointestinal digestion. Biological Trace Element Research 58(1): 55-63.
[23]. Steiner T (2006) Managing gut health: natural growth promoters as a key to animal performance. Nottingham university press.
[24]. Toussant MJ and Latshaw JD (1999) Ovomucin content and composition in chicken eggs with different interior quality.
Journal of the Science of Food and Agriculture 79(12): 1666-1670.
[25]. Windisch W, Schedle K, Plitzner C and Kroismayr A (2008) Use of phytogenic products as feed additives for swine and
poultry. Journal of Animal Science 86(14_suppl): E140-E148.
[26]. Yalcın S, Onbaşılar EE, Reisli Z and Yalcın S (2006) Effect of garlic powder on the performance, egg traits and blood parameters of laying hens. Journal of the Science of Food and Agriculture 86(9): 1336-1339.
[27]. Yalçın S, Onbaşılar İ, Şehu A and Yalçın S (2007) The effects of dietary garlic powder on the performance, egg traits and blood serum cholesterol of laying quails. Asian- Australasian Journal of Animal Science 20:
944-947.
The effects of different levels of dietary garlic powder on productive performance, egg quality traits and blood parameters of laying hens
Zabihollah Nemati1,Raviye Mohammadi2
1. Assistant Professor, Department of Animal Science, Ahar Faculty of Agriculture and Natural Resources, University of Tabriz, Tabriz, Iran
2. M.Sc., Department of Animal Science, Ahar Faculty of Agriculture and Natural Resources, University of Tabriz, Tabriz, Iran
Received: September 27, 2016 Accepted: April 8, 2017
Abstract
This study was conducted to investigate the effect of different level of garlic powder on the performance, egg quality traits and blood parameters in commercial laying hens. A total of one hundred and twenty eight 58-wk-old Lohmann lite (LSL) hens were allotted into four dietary treatment groups replicated four times with eight hens per replicate in a completely randomized design. Experimental diets included of control diet (no supplemented garlic powder) and three levels of garlic powder, (1, 2 and 3% of diet).
Laying performance traits and egg quality parameters were recorded by replicate at 61 and 63 wk-old.
Blood and egg yolk parameters were measured at the end of the trial. Results indicated that egg production percent, egg mass, feed intakeand feed conversion rate were not affected by experimental treatments. However, egg weight was increased by 3% garlic powder compared with the control diet (p<0.05). Haugh unit of eggs increased by 4.25 units, at 3% garlic powder over the control diet (p<0.05).
Garlic powder supplementation of laying hen diets at 3% level lead to decreases in serum and egg yolk cholesterol (p<0.05). Blood parameters including high density lipoproteins, triglycerideand liver aspartate aminotransferase and alanine aminotransferase were not affected by treatments. In conclusion, dietary supplementation of garlic powder improved egg weight and albumen quality of eggs and has also lowering effect on cholesterol content of egg yolk.
Keywords: :cholesterol, egg weight, hugh unit, liver enzymes, yolk.
Email: znemati@tabrizu.ac.ir
Journal of
Animal Production
(College of Abouraihan – University of Tehran) Vol. 19 No. 3 Autumn 2017
