ISSN (Print) 2616-6844 ISSN (Online) 2663-1318
Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің
ХАБАРШЫСЫ ВЕСТНИК
Евразийского национального
университета имени Л.Н. Гумилева
BULLETIN of the L.N. Gumilyov
Eurasian National University
ҚҰҚЫҚ сериясы LAW Series Серия ПРАВО
№1(126)/2019
1995 жылдан бастап шығады Издается с 1995 года
Founded in 1995
Жылына 4 рет шығады Выходит 4 раза в год Published 4 times a year
Астана, 2019
Astana, 2019
Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің ХАБАРШЫСЫ. ФИЛОЛОГИЯ сериясы - BULLETIN of the L.N. Gumilyov Eurasian National University. PHILOLOGY Series
Бас редакторы
Заң ғылымдарының докторы, профессор Амандықова С.К. (Қазақстан)
Бас редактордың орынбасары Ибрагимов Ж.И., з.ғ.д., доцент (Қазақстан) Бас редактордың орынбасары Сарсенова С.Н., з.ғ.к., доцент (Қазақстан)
Редакция алқасы
Абайдельдинов Е.М. з.ғ.д., проф. (Қазақстан) Абдрасулов Е.Б. з.ғ.д., проф. (Қазақстан) Алебастрова И.А. з.ғ.к., доцент (Ресей) Ақпанов А.Н. з.ғ.д., проф. (Қазақстан)
Баймаханов М.Т. з.ғ.д., проф., академик (Қазақстан) Балтабаев К.Ж. з.ғ.д., проф. (Қазақстан)
Букалерова Л.А. з.ғ.д., проф. (Ресей) Жумашева Г.С. з.ғ.к., доцент (Қазақстан)
Коняхин В.П. з.ғ.д., проф. (Ресей)
Коробеев А.И. з.ғ.д., проф. (Ресей)
Кристиан Цомплак д.ю.н., проф. (Польша) Мукашева А.А. з.ғ.д., проф. (Қазақстан)
Мурат Тумай PhD (Түркия)
Нургалиева Е.Н. з.ғ.д., проф. (Қазақстан) Тлепина Ш.В. з.ғ.д., проф. (Қазақстан)
Томас Давулис з.ғ.д., проф. (Литва)
Тхабисимова Л.А. з.ғ.д., проф. (Ресей)
Умирзаков П.К. з.ғ.к. (Қазақстан)
Хайрмуханмедов Н.И. PhD (Қазақстан)
Явуз Оглу PhD (Түркия)
Жауапты редактор, компьютерде беттеген: І.Р. Құрманғалиев Редакцияның мекенжайы: 010008, Қазақстан, Астана қ., Қ.Сәтбаев к-сі, 2, 349 б.
Тел.: +7(7172) 709-500 (ішкі 31-428) E-mail: vest_law@enu.kz
Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің Хабаршысы. Құқық сериясы Меншіктенуші: ҚР БжҒМ «Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті» ШЖҚ РМК 27.03.18 ж. № 16992-Ж-тіркеу куәлігімен Қазақстан Республикасының Ақпарат және коммуникациялар министрлігімен тіркелген.
Мерзімділігі: жылына 4 рет.
Тиражы: 35 дана
Типографияның мекенжайы: 010008, Қазақстан, Астана қ., Қажымұқан к-сі,13/1, тел.: +7(7172)709-500 (ішкі 31-357)
© Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті
Editor-in-Chief
Doctor of of Juridical Sciences, Professor Amandykova S.K. (Kazakhstan)
Deputy Editor-in-Chief Ibragimov Zh.I., Doctor of Juridical Sciences, Assoc.Prof. (Kazakhstan) Deputy Editor-in-Chief Sarsenova S.N., Can. of Juridical Sciences, Assoc.Prof. (Kazakhstan)
Editorial board
Abaydeldinov E.M. Doctor of Juridical Sciences, Prof. (Kazakhstan) Abdrassulov E.B. Doctor of Juridical Sciences, Prof. (Kazakhstan) Alebastrova I.A. Can. of Juridical Sciences, Assoc.Prof. (Russia) Akhpanov А.Н. Doctor of Juridical Sciences, Prof. (Kazakhstan) Baymakhanov M.T. Doctor of Juridical Sciences, Prof., Academician
(Kazakhstan)
Baltabayev K.Zh. Doctor of Juridical Sciences, Prof. (Kazakhstan) Bukalerova L.А. Doctor of Juridical Sciences, Prof. (Russia) Khairmuhanmedov N.I. PhD (Kazakhstan)
Konyakhin V.P. Doctor of Juridical Sciences, Prof. (Russia) Korobeyev A.I. Doctor of Juridical Sciences, Prof. (Russia) Krystian Complak Doctor of Juridical Sciences, Prof. (Poland) Mukasheva A.A. Doctor of Juridical Sciences, Prof. (Kazakhstan)
Murat Tumay PhD (Turkey)
Nurgaliyeva E.N. Doctor of Juridical Sciences, Prof. (Kazakhstan) Tlepina Sh.V. Doctor of Juridical Sciences, Prof. (Kazakhstan) Tomas Davulis Doctor of Juridical Sciences, Prof. (Lithuania) Thabisimova L.А. Doctor of Juridical Sciences, Prof. (Russia) Umirzakov P.K. Can. of Juridical Sciences (Kazakhstan)
Yavuz Oglu PhD (Turkey)
Zhumasheva G.S. Can. of Juridical Sciences, Assoc.Prof. (Kazakhstan)
Editor-in-Chief, PC: I.R. Kurmangaliyev
Editorial address: 2, К.Satpayev str., of.349, Astana, Kazakhstan, 010008 Теl.: +7(7172) 709-500 (ext. 31-428)
E-mail: vest_law@enu.kz
Bulletin of the L.N.Gumilyov Eurasian National University. Law Series
Owner: Republican State Enterprise in the capacity of economic conduct «L.N.Gumilyov Eurasian National University» Ministry of Education and Science of the Republic of Kazakhstan
Registered by Ministry of information and communication of Republic of Kazakhstan.
Registration certificate No. 16992-Ж from 27.03.2018 Periodicity: 4 times a year
Circulation: 35 copies
Address of printing house: 13/1 Kazhimukan str., Astana, Kazakhstan 010008;
tel.: +7(7172) 709-500 (ext.31-357)
© L.N. Gumilyov Eurasian National University
Главный редактор
Доктор юридических наук, профессор Амандыкова С.К. (Казахстан)
Зам. главного редактора Ибрагимов Ж.И., д.юр.н., доцент (Казахстан) Зам. главного редактора Сарсенова С.Н., к.юр.н., доцент (Казахстан)
Редакционная коллегия
Абайдельдинов Е.М. д.юр.н., проф. (Казахстан) Абдрасулов Е.Б. д.юр.н., проф. (Казахстан) Алебастрова И.А. к.юр.н., доцент (Россия) Ахпанов А.Н. д.юр.н., проф. (Казахстан)
Баймаханов М.Т. д.юр.н., проф., академик (Казахстан) Балтабаев К.Ж. д.юр.н., проф. (Казахстан)
Букалерова Л.А. д.юр.н., проф. (Россия) Жумашева Г.С. к.юр.н., доцент (Казахстан) Коняхин В.П. д.юр.н., проф. (Россия) Коробеев А.И. д.юр.н., проф. (Россия) Кристиан Цомплак д.юр.н., проф. (Польша) Мукашева А.А. д.юр.н., проф. (Казахстан)
Мурат Тумай PhD (Турция)
Нургалиева Е.Н. д.юр.н., проф. (Казахстан) Тлепина Ш.В. д.юр.н., проф. (Казахстан) Томас Давулис д.юр.н., проф. (Литва) Тхабисимова Л.А. д.юр.н., проф. (Россия) Умирзаков П.К. к.юр.н., (Казахстан) Хайрмуханмедов Н.И. PhD (Казахстан)
Явуз Оглу PhD (Турция)
Ответственный редактор, компьютерная верстка: И.Р. Курмангалиев Адрес редакции: 010008, Казахстан, г. Астана, ул. К.Сатпаева, 2, каб. 349
Тел.: +7(7172) 709-500 (вн. 31-428) E-mail: vest_law@enu.kz
Вестник Евразийского национального университета имени Л.Н.Гумилева. Серия: Право Собственник: РГП на ПХВ «Евразийский национальный университет имени Л.Н. Гумилева» МОН РК Зарегистрирован Министерством информации и коммуникаций Республики Казахстан.
Регистрационное свидетельство № 16992-Ж от 27.03.18 г.
Периодичность: 4 раза в год Тираж: 25 экземпляров
Адрес типографии: 010008, Казахстан, г. Астана, ул. Кажымукана, 13/1, тел.: +7 (7172) 709-500 (вн.31-357)
© Евразийский национальный университет имени Л.Н. Гумилева
Мазмұны
Конституциялық және әкімшілік құқық
Бәкішев Қ.Ә., Нұрғалиев Б.М. Жол жүрісі қауіпсіздігі шараларының жүйесін жетілдіру туралы ... 8 Жұмағұлов М.И., Жұмағұлов Д.М. «Қолданыстағы ұлттық заңнамаға сәйкес Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқығы» курсының мазмұнын бейімдеудің маңыздылығы .. 20 Қазбек Ж.А., Сматлаев Б.М. Қазақстан мен Ресейдің мемлекеттік және муниципалды қызметкерлерінің жемқорлыққа қарсы іс-қимылдың практикалық аспектілері ... 26 Ибрагимов Ж.И. Мемлекеттік қызметшілердің кәсіби құқықтық мәдениетін жетілдірудің мәселелері ... 34 Сыздыкова Г. И., Сатыбалды Л. Құқық қорғау органдарының бостандықтарына байланысты заңның ережелері (тәжірибе және ұсыныстар) ... 41
Қаржы және салық құқығы
Аронов А.Қ. Халықаралық инвестициялық арбитраждағы сыбайлас жемқорлық ... 48 Батырбекова Д.С., Үкін С.К. «Астана» Халықаралық қаржы орталығында салық режимінің кейбір мәселелері ... 57
Қылмыстық және қылмыстық-процессуалдық құқық
Ақпанов А.Н., Мадиева А.Ғ. Терроризмді және экстремизмді қаржыландыруға қарсы тұрудың кейбір мәселелері ... 66 Кемелбеков С.Т., Булеулиев Б.Т. Қазақстан Республикасының Қылмыстық-процестік кодексінде көзделген «процестік келісім» нормасын қолданудағы кейбір мәселелер ... 72 Рахимова Г.Н., Қуaнaлиевa Г.A., Cаулен Н. Қазақстан Республикасының қылмыстық заңнамасын жетілдірудің теориялық және тәжірибелік мәселелері ... 80 Сағымбеков Б.Ж., Қалиасқаров Р.С. Алдын ала тергеуді процессуалды жүргізу туралы мәселе бойынша ... 90 Темірғазин Р.Х., Өтебаев Е.К. Техногенді сипаттағы қылмыстық құқық бұзушылықтармен күрес ... 98 ШабановВ.Б., Даурембеков Е.К. Шетелдердегі қылмыстық сот өндірісіндегі күдікті- ге, айыпталушыға, сотталушыға қатысты күзетпен ұстау түрінде бұлтартпау шарасын қолданудың өзекті мәселелері (салыстырмалы-құқықтық талдау) ... 105
Азаматтық және экологиялық құқық
Жаркенова С.Б. Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасын жетілдірудің кейбір өзекті мәселелері ... 115 Жуманова М.Х., Кусаинова Л.И. Қазақстандағы қаржылық қызмет көрсету және бақылау типтері ... 123 Жусипова Б.А. Климаттың өзгеруіне бейімделуі аясында заңнамалардың қолданылуы ... 130 Қуaнaлиевa Г.A., Бacыгaрaев Ж.М., Шулaнбекoвa Г.К., Cаулен Н. «Жacыл экoнoмикaғa»
көшу және экoлoгиялық құқық бұзушылықтaрдың кейбір мәcелелері ... 138 Серебряков А.А. Ресей Федерациясы мен Қазақстан Республикасында жұмыс істеуге айрықша құқықты мұра ету ... 155
Халықаралық құқық
Гаврилова Ю.А. Халықаралық гуманитарлық құқық жүйесіндегі қарулы қақтығыстар кезеңінде азаматтық халықты қорғау қағидаттары ... 163 Мензюк Г.А., Умитчинова Б.А. ЕАЭО-на мүше мемлекеттер мен АҚШ-тың ұлттық қа- уіпсіздік жүйесіндегі экспорттық бақылау: салыстырмалы-құқықтық талдау ... 173
Contents
The constitutional and administrative Law
Bakishev K.A., Nurgaliev B.M. About improvement of system of measures of traffic safety ... 8 Zhumagulov M.I. , Zhumagulov D. The importance of adapting the content of the course
“Administrative Law of the Republic of Kazakhstan in accordance with the current national legislation ... 20 Kazbek Z.A. , Smatlayev B.M. Practical aspects of anti-corruption implementation for state and municipal employees of Kazakhstan and Russia ... 26 Ibragimov Zh.I. Problems of improving the professional legal culture of civil servants ... 34 Syzdykova G.I., Satybaldi L. Industrial regulations of the law related to freedom of conscience (practice and proposals) ... 41
Financial and tax law
Аronov A.K. Corruption in international investment arbitration ... 48 Batyrbekova D.S., Ukin S.K. Some issues of tax treatment in the International Financial Center
«Astana» ... 57 Criminal and criminal procedural Law
Akhpanov А.N., Маdiyeva А.G. Some issues of countering financing terrorism and extremism 66 Kemelbekov S.Т., Buleuliev B.T. Some application of the norm «procedural agreement» in the Criminal procedure of the code of the Republic of Kazakhstan ... 72 Rakhimova GN, Kuanynlуeva GA, Saulen N. Theoretical and practical issues of improving the criminal legislation of the Republic of Kazakhstan ... 80 Sagymbekov B.Zh., Kaliaskarov R.S. On the issue of procedural management of pre-trial investigation ... 90 Temirgazin R.Kh., Utebayev E.K. Fight against criminal offenses of technogenic characteristics 98 Shabanov V.B., Daurembekov Е.К. Actual problems of application of a measure of restraint in the form of detention concerning of suspect, accused, defendant of criminal proceedings of foreign countries (the comparative and legal analysis) ... 105
Civi аnd ecological Law
Zharkenova S.B. Some topical issues of improving the Labor legislation of the Republic of Kazakhstan ... 115 Zhumanova M.Kh., Kussainova L.I. Types of regulation and supervision of the financial activity in Kazakhstan ... 123 Zhussipova B.A. Application of legislation under climate change adaptation ... 130 Kuanaliyeva G.А., Bassygarayev Z.M., Shulanbekova G.K., Saulen N. The transition to a
«green economy» and some problems of environmental offenses ... 138 Serebryakov А.А. Inheritance of the exclusive right to work in Russian Federation and The Republic of Kazakhstan ... 155
International Law
Gavrilova Yu.A. Principles of Protecting Civilians in Armed Conflicts in the System of International Humanitarian Law ... 163 Menzyuk G.A., Umitchinova B.A. Export Controls in the System of National Security in the EAEU Member States and the USA: a Comparative Legal Analysis ... 173
Содержание
Конституционное и административное право
Бакишев К.А., Нургалиев Б.М. О совершенствовании системы мер безопасности дорожного движения ... 8 Жумагулов М.И., Жумагулов Д. Важность адаптации содержания учебного курса
«Административное право Республики Казахстан в соответствии с действующим национальным законодательством ... 20 Казбек Ж.А., Сматлаев Б.М. Практические аспекты реализации противодействия кор- рупции для государственных и муниципальных служащих Казахстана и России ... 26 Ибрагимов Ж.И. Проблемы совершенствования профессиональной правовой культуры государственных служащих ... 34 Сыздыкова Г. И., Сатыбалди Л. Oтраслевые нормы закона, связанные со свободой совести (практика и предложения) ... 41
Финансовое и налоговое право
Аронов А.К. Коррупция в международном инвестиционном праве ... 48 Батырбекова Д.С., Укин С.К. Некоторые вопросы налогового режима в Международном финансовом центре «Астана» ... 57
Уголовное и уголовно-процессуальное право
Ахпанов А.Н., Мадиева А.Г. Некоторые вопросы противодействия финансированию терроризма и экстремизма ... 66 Кемелбеков С.Т., Булеулиев Б.Т. Некоторые вопросы применения норм
«процессуального соглашения», предусмотренных Уголовно-процессуальным кодексом Республики Казахстан ... 72 Рахимова Г.Н., Куаналиева Г.А., Cаулен Н. Теоретические и практические проблемы совершенствования уголовное законодательство Республики Казахстан ... 80 Сагымбеков Б.Ж., Калиаскаров Р.С. К вопросу о процессуальном руководстве досудебным расследованием ... 90 Темиргазин Р.Х., Утебаев Э.К. Борьба с уголовными правонарушениями техногенного характера ... 98 Шабанов В.Б., Даурембеков Е.К. Актуальные проблемы применения меры пресечения в виде содержания под стражей в отношении подозреваемого, обвиняемого, подсудимого в уголовном судопроизводстве зарубежных стран (сравнительно-правовой анализ) ... 105
Гражданское и экологическое право
Жаркенова С.Б. О некоторых актуальных вопросах совершенствования трудового законодательства Республики Казахстан ... 115 Жуманова М.Х., Кусаинова Л.И. Виды регулирование и надзора финансовой деятельности в Казахстане ... 123 Жусипова Б.А. Применение законодательства в области адаптации к изменению климата 130 КуаналиеваГ.А., Басыгараев Ж.М., Шуланбекова Г.К., Саулен Н. Переход к «зеленой экономике» и некоторые проблемы экологических правонарушений ... 138 Серебряков А.А. Наследование исключительного права на произведение в Российской Федерации и Республике Казахстан ... 155
Международное право
Гаврилова Ю.А. Принципы защиты гражданского населения в период вооруженных конфликтов в системе международного гуманитарного права ... 163 Мензюк Г.А., Умитчинова Б.А. Экспортный контроль в системе национальной безопасности государств - членов ЕАЭС и США: сравнительно-правовой анализ ... 173
123
№1 (126)/2019
Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің ХАБАРШЫСЫ. ҚҰҚЫҚ сериясы - BULLETIN of L.N. Gumilyov Eurasian National University. LAW Series
IRSTI 10.63.01
M.Kh. Zhumanova1, L.I. Kussainova2
1L.N. Gumilyov Eurasian National University, Astana, Kazakhstan
2K. Zhubanov Aktubinsk Regional State University, Aktobe, Kazakhstan
Types of regulation and supervision of the financial activity in Kazakhstan
Abstract. The article is devoted to the study of step-by-step implementation of normative-legislative acts of financial services rights protection. The characteristic features of each stage are analyzed. The modern stage regulating protection of the rights of consumers of financial services is the author proposes to use the word experience of prudential and non-prudential regulation of the financial market. The distinctive features of prudential regulation and prudential supervision of the financial market are shown.
Key words: financial services, consumer’s protection, prudential regulation, non-prudential regulation, prudential supervision.
DOI: https://doi.org/10.32523/2616-6844-2019-126-1-123-129 Consequences of the global financial crisis stipulate for topicality of the financial services consumers’ rights. There is objective link between protection of the financial services consumers’
rights and stability of the financial sector. Restoration of the consumers’ trust placed in the financial system is one of the tasks of prime importance of the global financial organizations in any country of the world. [1, p.1] In Kazakhstan out of 5 social initiatives of the President (2018) 2 initiatives are connected with provision of the financial services [2] related to creation of the comfortable living environment and Kazakhstan people welfare growth [3].
The concept of the system of protection of the financial services consumers’ rights should be understood as an aggregate of economic, legal, regulatory forms and methods aimed at protection of the rights and safeguarding legal interests of the financial services’ consumers.
There are both prudential regulation and non-prudential regulation in the RoK.
Prudential regulation is one of the types of financial activity regulation. Task of the prudential regulation is to ensure stability and reliability of the financial organizations as well as protection of the interests of their depositors. Therefore, two goals of prudential regulation may be singled out: - protection of the individuals and legal entities as the consumers of the financial services against the risk of possible wreck of each certain entity; - protection of the financial system in general against the risk of “chain reaction” in the form of wreck of the entire range of the structures and, therefore, it is of macroeconomic nature.
Internationally, for example, in Great Britain, there are two main government authorities regulating the financial services consumers’ rights protection at the country level: prudential supervision authority and business ethics administration. “Financial Ombudsman is an independent and non-public structure. The services of the Financial Ombudsman are free for the consumers and his/her decision is final. Such Service exists owing to the License Fees paid by the financial organizations. Moreover, the financial organizations pay for each case through the Financial Ombudsman.” [4]
Non-prudential regulation shall ensure: 1) protection of the financial services consumers’
rights; 2) creation of favourable conditions for doing business; 3) compliance with the applicable law. Since provision of compliance with the prudential norms is more difficult task for both regulating authority and for institutions being regulated.
The most important principle of building the efficient system which will make it possible to regulate the financial services sector to avoid burdensome prudential regulation for non- prudential purposes. It is evident that the norms being introduced comply with the concept of
Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің ХАБАРШЫСЫ. ҚҰҚЫҚ сериясы - BULLETIN of L.N. Gumilyov Eurasian National University. LAW Series
124
№1 (126)/2019
risk oriented approach to regulation and supervision and allow implementing the principles of proportionality or proportionality of distribution of the regulatory load, therefore, they should be positively perceived by the market players.
Prudential regulation is aimed at protection of the financial stability of the financial intermediaries being licensed for prevention of the financial system instability. The latter will make it possible to protect the depositors against loss of money. Prudential supervision is an intense process by which a controlling authority monitors compliances with the prudential regulation rules and in case of danger of bankruptcy of a financial institute; it tries to take measures to remedy the situation.
Non-prudential regulation is not exact term designating any regulation of the financial institutes without the goal to protect solvency of the institutes being regulated. Non-prudential regulation may pursue many different objectives but one of the most general and important is provision of transparency - availability of the information about activity of the financial organizations for regulating authorities and general public.
Efficient prudential regulation and supervision require extremely high costs - for regulating authority, for the institutes being regulated and for economy in general. If prudential regulation and supervision are applied where it is not required, development of the financial system slows down - and probability that low-income population will gain access to the required financial services reduces. And, on the contrary, many types of non-prudential regulation - in particular, those aimed at provision of financial institutes’ transparency - largely do not need intervention of the controlling authorities and may be performed by the institutes themselves, and, consequently, they require from all participants significantly lesser expenses than prudential regulation and supervision.
There is a wide range of options in the world practice. These are from voluntary disclosure of the information by the entities on an individual basis based on the standard indicators of the activity approved sector-wide before disclosure of the information to a government authority upon prescription of the law or other norms. The obtained information becomes the public domain.
All this controls compliance with the requirements and applies forced penalties in respect of the entities which fail to comply with them. [5]
More than 20 legislative provisions aimed at increase of the level of protection of the rights and interests of the banks’ customers were adopted in the RoK starting from 2006. The analysis of regulatory and legal documents held allows noting that rule-making work is enhanced constantly and it promotes enhancement of the consumers’ rights protection system.
The main and essential peculiarities of the legislative data are:
- Bank Ombudsman institute; “Bank Ombudsman is a person independent in his/her activity who settles the disagreements arising out of the mortgage contract between a bank and borrower - an individual for achievement of agreement on satisfaction of the rights and interests of a borrower and bank protected by the law” [6].
A large number of pioneering amendments aimed at reduction of the borrowers’ debt burden was adopted, the borrower’s liabilities will not depend on the external factors in future and bank services transparency will be provided:
- prohibition to issue mortgage loans in foreign currency to a person who does not have income in this currency;
- prohibition to demand remuneration and liquidated damages accrued after 180 days of delay in liability performance under the residential mortgage contract;
- prohibition for capitalization (summing up) of remuneration and liquidated damages to the principal on the residential mortgage contract;
- prohibition to recover debt from other property of a debtor under the residential mortgage contract in case of sale of pledge fully securing the main liability as of the moment of entering into the mortgage contract and being sold through the courts;
125
№1 (126)/2019
Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің ХАБАРШЫСЫ. ҚҰҚЫҚ сериясы - BULLETIN of L.N. Gumilyov Eurasian National University. LAW Series
- prohibition for accrual of increased liquidated damages (fine and penalty) on loan in case of delay in payment more than 90 days (upon expiry of 90 days: not more than 0.03% of the outstanding amount per day). The norm has retroactive effect, i.e. if there is accrued penalty after 01.07.2016, it will be recalculated in accordance with new requirements that will reduce daily payment of the borrower on penalty by more than 10 times;
- a borrower’s right for top-priority repayment of principal arrears and remuneration in case of insufficiency of money and in case of its long-term insolvency - right for repayment of liquidated damages and fines in the last turn;
- requirement to issue of retail loans at fixed rate without any additional commissions and fees payable by a borrower;
- prohibition for amending the provisions of the bank loan contracts unilaterally except for the cases of improvement for a borrower provided by law and subject to giving the corresponding notice to a borrower;
- restriction for recovery of money from an account of a borrower - individual - not more than 50% of a sum available and/or to be credited. [7]
The adopted Debt Collection Act of the Republic of Kazakhstan aimed at creation of the legal environment for pre-trial indebtedness recovery and protection of a debtor and its indebtedness against unlawful actions on the part of debt collection agencies.
The National Bank of the Republic of Kazakhstan signed the Memorandum with a range of the banks and non-governmental organizations to prohibit eviction of citizens from the only dwelling for heating season period [8]. Considering that the most share of past-due indebtedness under residential mortgage contracts (82%) fell to the loans issued in 2004-2009, the Board of the National Bank approved the Program for refinancing mortgage loans aimed at rendering assistance and preservation of the only dwelling of mortgage borrowers. The National Bank allocated 130 billion tenge [9] for implementation of the Program. The Program stipulates for debt-relief of the borrowers in relation to remuneration, penalty (liquidated damages), commissions and refinancing of the outstanding principal at the rate 3% per annum. The average rate of remuneration under the loan contracts entered into within the specified period is 15% per annum.
For efficient implementation of the Program, coverage of the largest amount of problem borrowers and rendering support for the borrowers related to vulnerable social groups, the National Bank together with the public authorities and non-governmental organizations conducted the following work [9]:
- together with the Ministry of National Economy of the Republic of Kazakhstan and Ministry of Finance of the Republic of Kazakhstan, the borrowers - individuals and banks are released from payment of taxes arising in forgiving indebtedness within the limits of the Program (privileges are valid up to 2027);
- together with the Ministry of Justice of the Republic of Kazakhstan, the issue of prompt release from attachment of pledge property on loans refinanced within the limits of the Program was developed;
The above mentioned measures made it possible to involve the borrowers into the Program to the maximum possible extent and to suspend eviction of the problem borrowers from dwelling by the banks.
As of 1 September 2018, 3 071 requests to the amount of 32 878 330 billion tenge were filed; 2 504 requests to the amount of 22 233 805 billion tenge were approved; 1 551 requests to the amount of 11 709 22 tenge were refinanced. [10]
Considering the revolving mechanism of drawdown of funds before 2026, it is planned that the Program will cover 40 000 loans. [10] The revolving mechanism makes it possible to perform refinancing of loans within 10 years after primary placement of the funds in the banks
Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің ХАБАРШЫСЫ. ҚҰҚЫҚ сериясы - BULLETIN of L.N. Gumilyov Eurasian National University. LAW Series
126
№1 (126)/2019
at the expense of the funds obtained from repayment of the loans refinanced earlier. Therefore, the banks have to direct the funds obtained from loan repayment to refinancing of the approved requests of the borrowers timely.
At the expense of remuneration on the deposit of Fund for Problem Loans JSC, the banks were recovered the indebtedness of vulnerable social groups on the state fees sums in the amount of KZT 215 million and currency difference on problem currency loans in the amount of KZT 7.4 billion. [10]
In April 2017 the Program implementation functions were transferred to the Ministry of Finance represented by Fund for Problem Loans JSC. In March 2018 the subsidiary of the National Bank - Kazakhstan Fund of Stability JSC was defined as the operator on Program implementation. [10]
After adoption of the Program by the National Bank for purposes of refinancing of the loans waiting in a queue, the banks were stated additional limits in the amount of KZT 20 billion formed as a result of return by the banks to Fund for Problem Loans JSC of the sums not disbursed by 1 April 2017. [10]
The Board of the National Bank approved the amendments to the Program providing for refinancing of currency mortgage loans of the individuals issued before 1 January 2016 in tenge at the rate of the National Bank as of 18 August 2015, i.e. KZT 188.35 per US Dollar. The currency difference sum nearly KZT 137.3 billion will be covered at the expense of the National Bank funds. Therefore, the banks will forgive the borrowers’ indebtedness on remuneration, commissions, penalties to the amount of KZT 136 billion. The Program will additionally cover nearly 22 thousand currency loans of the individuals [11]. Following the results of Program implementation in Kazakhstan, the issue of all currency loans of the individuals secured by residential property will be settled. 16 banks and 1 mortgage organization [10] started refinancing of currency mortgage loans.
For the purposes of additional support of mortgage borrowers who were not included into the Program or cannot perform the obligations under the contracts after loans refinancing within the frameworks of the Program, the Law of the RoK “On amendments of some legislative acts of the Republic of Kazakhstan on the issues of currency regulation and currency control” No. 168 - VI ZRK dated 02.07.2018, Article 8 of the Law of the RK “On banks and banking activity in the Republic of Kazakhstan” was amended in a part of granting to the banks of the rights to lease out dwelling which was pledged under the mortgage loan contract [12,13] based on a tenancy (lease) agreement. This amendment will enable a borrower to take again ownership of dwelling owned by him/her earlier which was transferred to the bank balance within the limits of enforcement proceeding.
The National Bank interacts with the financial services consumers and non-governmental organizations’ heads on a permanent basis. Public reception offices have been operating in all territorial branches and in the central office since 2014.
3 485 citizens were consulted personally in 2017 on the financial services issues, legal support was provided to more than 1 000 citizens who applied to the public reception offices of the National Bank. 365 meetings of the borrowers with the representatives of the banks and mortgage companies were arranged and, following the results thereof, the borrowers were offered possible conditions of loans restructuring [10].
The National Bank of the RK monitors compliance of the financial organizations with the requirements set by the legislation and regulatory legal acts of the National Bank on a permanent basis. Following the results of consideration of the financial services consumers’ requests and in case of identifying violations, the National Bank applies restricted enforcement measures and penalties. Thus, within the limits of protection of the financial services consumers for the first half-year of 2018, the National Bank applied 160 restricted enforcement measures, including:
47 penalties in the form of imposition and recovery of fines to the amount of KZT 40 047 882.
113 restricted enforcement measures, including 102 written improvement notices and 11 written warnings [10] were given.
127
№1 (126)/2019
Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің ХАБАРШЫСЫ. ҚҰҚЫҚ сериясы - BULLETIN of L.N. Gumilyov Eurasian National University. LAW Series
In the context of the financial sector:
1) The second-tier banks - 129 (42 fines, 78 written improvement notices, 9 written warnings);
2) Microfinance organizations - 20 (5 fines, 14 written improvement notices, 1 written warning);
3) Insurance companies - 4 written improvement notices;
4) Debt collection agencies - 7 (6 written improvement notices, 1 written warning); [10]
Thus, constant rule-making work makes it possible to implement measures to strengthen the financial services consumers’ rights protection in the RoK.
Әдебиеттер тізімі
1 Brix L., McKee K. Consumer Protection Regulation in Low-Access Environments: Opportunities to Promote Responsible Finance. Washington, D.C.: CGAP, 2010, 40 p.
2 Назарбаев Н.А. Пять социальных инициатив. Астана, март, 2018.
3 Послание Президента Республики Казахстан Н. Назарбаева казахстанцам «Рост благосо- стояния граждан Казахстана: повышение доходов и качества жизни». 5 октября 2018 г.
4 Закон РК «О внесении изменений в некоторые законодательные акты Республики Ка- захстан по вопросам валютного регулирования и валютного контроля» № 168 - VI ЗРК от 02.07.2018.
5 Закон Республики Казахстан № 2444 от 31 августа 1995 года «О банках и банковской дея- тельности в Республике Казахстан» (с изменениями от 04.07.2018). Статья 40-1.
6 Закон Республики Казахстан «О внесении изменений и дополнений в некоторые зако- нодательные акты Республики Казахстан по вопросам неработающих кредитов и активов банков второго уровня, оказывающих финансовые услуги и деятельность финансовых ор- ганизаций Национальный Банк Республики Казахстан »от 24.11.2015.
7 Меморандум между Национальным банком РК и банками второго уровня о взаимоотно- шениях и сотрудничестве с банками второго уровня по вопросам оказания помощи проб- лемным ипотечным заемщикам банков второго уровня от 5 декабря 2014 года.
8 Программа рефинансирования ипотечных кредитов, утвержденная постановлением Правления Национального Банка Республики Казахстан от 24.04.2015 № 69.
9 Постановление Правления Национального Банка Республики Казахстан «Об утвержде- нии Обязательных условий договора банковского займа» № 18 от 28.02.2011.
10 Закон РК «О внесении изменений в некоторые законодательные акты Республики Ка- захстан по вопросам валютного регулирования и валютного контроля» № 168 - VI ЗРК от 02.07.2018.
11 О создании дочернего предприятия Национального банка - АО «Казахстанский фонд стабильности». Постановление Правления Национального банка N130 от 30 июня 2017 г.
М.Х. Жуманова, Л.И. Кусаинова
Л.Н. Гумилев ат. Еуразия ұлттық университеті, Астана, Қазақстан Қ.Жұбанов ат. Ақтөбе мемлекеттік университеті, Ақтөбе, Қазақстан
Қазақстандағы қаржылық қызмет көрсету және бақылау типтері
Аңдатпа. Тұтынушыларға қаржылық қызмет көрсетуде құқықтарын қорғау кезеңмен нор- мативтік-құқықтық актілер негізінде мақалада нақты көрсетілген. Әрбір кезең нақты сипаттамамен талқыланған. Қаржылық қызмет көрсетуде тұтынушылардың құқығын қорғауды реттеудің қазіргі
Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің ХАБАРШЫСЫ. ҚҰҚЫҚ сериясы - BULLETIN of L.N. Gumilyov Eurasian National University. LAW Series
128
№1 (126)/2019
кезеңдері қарастырылған. Қаржылық нарықты әлемдік тәжірибедегі пруденциальды және пруден- циальды емес реттеуді қолдануды ұсыну автордың зерттеуінің негізі болады. Олардың қаржылық нарықтағы негізгі мүмкіндіктері көрсетілген.
Түйін сөздер: қаржылық қызметтер, тұтынушыларды қорғау, пруденциалдық реттеу, пру- денциалдық реттеу, пруденциалдық қадағалау.
М.Х. Жуманова, Л.И. Кусаинова
Евразийский государственный университет им. Л.Н. Гумилева, Астана, Казахстан Актюбинский государственный университет им. К..Жубанова, Актюбе, Казахстан
Виды регулирование и надзора финансовой деятельности в Казахстане
Аннотация. Статья посвящена изучению поэтапного внедрения нормативно-законодатель- ных актов защиты прав потребителей финансовых услуг. Проанализированы характерные особен- ности каждого этапа. Рассмотрен современный этап, регулирующий защиту прав потребителей финансовых услуг. На основе проведенного исследования автором предлагается использовать ми- ровой опыт пруденциального и непруденциального регулирования финансового рынка. Показаны отличительные особенности пруденциального регулирования и пруденциального надзора финансо- вого рынка.
Ключевые слова: финансовые услуги, защита потребителей, пруденциальное регулирова- ние, непруденциальное регулирование, пруденциальный надзор.
References
1 Brix L., McKee K. Consumer Protection Regulation in Low-Access Environments: Opportunities to Promote Responsible Finance. (D.C.: CGAP, Washington, 2010, 40 p.).
2 Nazarbayev N.A. Pyat’ sotsial’nykh initsiativ [Five Social Initiatives]. Astana, Mart, 2018. [in Russian]
3 Poslaniye Prezidenta Respubliki Kazakhstan N. Nazarbayeva narodu Kazakhstana «Rost blagosostoyaniya kazakhstantsev:povysheniye dokhodv i kachestva zhizni». [The Message of President of the Republic of Kazakhstan N. Nazarbayev to Kazakhstan people “Kazakhstan citizens welfare growth: increase of income and quality of life”. 5 October 2018, Astana]. (Astana, 5 oktyabrya 2018.). [in Russian]
4 Zakon RK «O vnesenii izmeneniy i dopolneniy v nekotoryye zakonodatel’nyye akty Respubliki Kazakhstan po voprosam valyutnogo regulirovaniya i valyutnogo kontrolya» [Law of the RoK
“On amendments of some legislative acts of the Republic of Kazakhstan on the issues of currency regulation and currency control” No. 168 - VI ZRK dated 02.07.2018.]. [in Russian]
5 Zakon Respubliki Kazakhstan № 2444 ot 31 avgusta 1995 goda «O bankakh i bankovskoy deyatel’nosti v Respublike Kazakhstan» (s izmeneniyami ot 04.07.2018). Stat’ya 40-1 [Law of the Republic of Kazakhstan No. 2444 dated 31 August 1995 «On Banks and Banking Activity in the Republic of Kazakhstan» (as amended on 04.07.2018). Article 40-1]. [in Russian]
6 Zakon Respubliki Kazakhstan «O vnesenii izmeneniy i dopolneniy v nekotoryye zakonodatel’nyye akty Respubliki Kazakhstan po voprosam nerabotayushchikh kreditov i aktivov bankov vtorogo urovnya, okazyvayushchikh finansovyye uslugi i deyatel’nost’ finansovykh organizatsiy Natsional’nyy Bank Respubliki Kazakhstan »ot 24.11.2015 [Law of the Republic of Kazakhstan “On introduction of changes and amendments into some legislative acts of the Republic of Kazakhstan on the issues of non-performing loans and assets of the second-tier banks,
129
№1 (126)/2019
Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің ХАБАРШЫСЫ. ҚҰҚЫҚ сериясы - BULLETIN of L.N. Gumilyov Eurasian National University. LAW Series
rendering the financial services and activity of the financial organizations of the National Bank of the Republic of Kazakhstan” dated 24.11.2015]. [in Russian]
7 Memorandum mezhdu Natsional’nym bankom RK i bankami vtorogo urovnya o vzaimootnosheniyakh i sotrudnichestve s bankami vtorogo urovnya po voprosam okazaniya pomoshchi problemnym ipotechnym zayemshchikam bankov vtorogo urovnya ot 5 dekabrya 2014 goda [The Memorandum between the National Bank of the RK and second-tier banks on mutual relations and cooperation with the second-tier banks on the issues of rendering assistance to the problem mortgage borrowers of the second-tier banks dated 5 December 2014]. [in Russian]
8 Programma refinansirovaniya ipotechnykh kreditov, utverzhdennaya postanovleniyem Pravleniya Natsional’nogo Banka Respubliki Kazakhstan ot 24.04.2015 № 69 [Mortgage Loans Refinancing Program approved by the resolution of the Board of the National Bank of the Republic of Kazakhstan dated 24.04.2015 No. 69]. [in Russian]
9 Postanovleniye Pravleniya Natsional’nogo Banka Respubliki Kazakhstan «Ob utverzhdenii Obyazatel’nykh usloviy dogovora bankovskogo zayma» № 18 ot 28.02.2011 [Resolution of the Board of the National Bank of the Republic of Kazakhstan “On Approval of the Mandatory Provisions of the Bank Loan Contract” No. 18 dated 28.02.2011]. [in Russian]
10 Zakon RK «O vnesenii izmeneniy v nekotoryye zakonodatel’nyye akty Respubliki Kazakhstan po voprosam valyutnogo regulirovaniya i valyutnogo kontrolya» № 168 - VI ZRK ot 02.07.2018 [Law of the RK “On amendments of some legislative acts of the Republic of Kazakhstan on the issues of currency regulation and currency control” No. 168 - VI ZRK dated 02.07.2018]. [in Russian]
11 O sozdanii dochernego predpriyatiya Natsional’nogo banka - AO «Kazakhstanskiy fond stabil’nosti». Postanovleniye Pravleniya Natsional’nogo banka N130 ot 30 iyunya 2017 goda [O sozdanii dochernego predpriyatiya Natsional’nogo banka - AO «Kazakhstanskiy fond stabil’nosti».
Postanovleniye Pravleniya Natsional’nogo banka N130 ot 30 iyunya 2017 goda]. [in Russian]
Авторлар туралы мәлімет:
Жуманова М.Х.– Заң ғылымдарының кандидаты, Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің аға оқытушысы, Астана, Қазақстан.
Кусаинова Л.И. - Экономика ғылымдарының кандидаты, Қ.Жұбанов атындағы Ақтөбе мемлекеттік университетінің доценті, Ақтөбе, Қазақстан.
Zhumanova M.H. - Candidate of Legal Sciences, Senior Lecturer at the L.N. Gumilyov Eurasian National University, Astana, Kazakhstan.
Kusainova L.I. - Candidate of Economic Sciences, associate professor of K. Zhubanov Aktobe State University, Aktobe, Kazakhstan.
Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің ХАБАРШЫСЫ. ҚҰҚЫҚ сериясы - BULLETIN of L.N. Gumilyov Eurasian National University. LAW Series
180
№1 (126)/2019
«Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің Хабаршысы.
Құқық сериясы» журналында мақала жариялау ережесі
1. Журнал мақсаты. Заң ғылымдары бойынша мұқият тексеруден өткен ғылыми құндылығы бар мақалалар жариялау.
2. Журналда мақала жариялаушы автор мақаланың қол қойылған бір дана қағаз нұсқасын Ғылыми басылымдар бөліміне (редакцияға, мекенжайы: 010008, Қазақстан республикасы, Астана қаласы, Қ. Сәтпаев көшесі, 2, Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті, Бас ғимарат, 349 кабинет) және vest_law@enu.kz электрондық поштасына Word форматындағы нұсқаларын жіберу қажет. Мақала мәтінінің қағаз нұсқасы мен электронды нұсқалары бірдей болулары қажет.
Мақалалар қазақ, орыс, ағылшын тілдерінде қабылданады.
3. Автордың қолжазбаны редакцияға жіберуі мақаланың Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің хабаршысында басуға келісімін, шетел тіліне аударылып қайта басылуына келісімін білдіреді. Автор мақаланы редакцияға жіберу арқылы автор туралы мәліметтің дұрыстығына, мақала көшірілмегендігіне (плагиаттың жоқтығына) және басқа да заңсыз көшірмелердің жоқтығына кепілдеме береді.
4. Мақаланың көлемі: 8 беттен 18 бетке дейінгі көлемде қабылданады;
Мақаланың құрылымы: ( А4 беттінде, кітап өлшемінде, жолдың барлық жақтауы – 20 мм. Шрифт: Times New Roman, размер (кегль) - 14);
5. ХҒТАР http://grnti.ru/ - бірінші жолдың сол жақтауында;
Автор(лар)дың аты-жөні – жолдың ортасында;
Мекеменің толық атауы, қаласы, мемлекеті (егер авторлар әртүрлі мекемеде жұ- мыс жасайтын болса, онда әр автор мен оның жұмыс мекемесі қасында бірдей белгі қой- ылу керек) – жолдың ортасында;
Автор(лар)дың Е-mail-ы – жақша ішінде, курсивпен, жолдың ортасында;
Мақала атауы – жолдың ортасында, жартылай қою кіші әріппен жазылады;
Аннотация (100-200 сөз; формуласыз, мақаланың атауын мейлінше қайталама- уы қажет; әдебиеттерге сілтемелер болмауы қажет; мақаланың құрылысын (кіріспесі, мақаланың мақсаты, міндеттері, қарастырылып отырған сұрақтың тарихы, зерттеу әдістері, нәтижелер/талқылау, қорытынды) сақтай отырып, мақаланың қысқаша мазмұны берілуі қажет).
Түйін сөздер (6-8 сөз не сөз тіркесі)
Түйін сөздер мақала мазмұнын көрсетіп, мейлінше мақала атауы мен аннотациядағы сөздерді қайталамай, мақала мазмұнындағы сөздерді қолдану қажет. Сонымен қатар, ақпараттық-іздестіру жүйелерінде мақаланы жеңіл табуға мүмкіндік беретін ғылым салаларының терминдерін қолдану қажет.
Негізгі мәтін мақаланың мақсаты, міндеттері, қарастырылып отырған сұрақтың тарихы, зерттеу әдістері, нәтижелер/талқылау, қорытынды бөлімдерін қамтуы қажет – жоларалық интервал - 1, азат жол «қызыл жолдан» - 1,25см, беттеу жолағы – еніне сай жасалады.
Таблица, суреттер – аталғаннан кейін орналастырылады. Әр таблица, сурет қасында оның аталуы болу қажет. Сурет айқын, сканерден өтпеген болуы керек.
Мақаладағы формулалар тек мәтінде оларға сілтеме берілсе ғана номерленеді.
Жалпы қолданыста бар аббревиатуралар мен қысқартулардан басқалары міндетті түрде алғаш қолданғанда түсіндірілуі берілуі қажет.
Қаржылай көмек туралы ақпарат бірінші бетте көрсетіледі.
181
№1 (126)/2019
Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің ХАБАРШЫСЫ. ҚҰҚЫҚ сериясы - BULLETIN of L.N. Gumilyov Eurasian National University. LAW Series
Әдебиеттер тізімі
Мәтінде әдібиеттерге сілтемелер тікжақшаға алынады. Мәтіндегі әдебиеттер тізіміне сілтемелердің номерленуі мәтінде қолданылуына қатысты жүргізіліде: мәтінде кездескен әдебиетке алғашқы сілтеме [1] арқылы, екінші сілтеме [2] арқылы т.с.с. жүргізіледі. Кітапқа жасалатын сілтемелерде қолданылған бетттері де көрсетілуі керек (мысалы, [1, 45 бет]).
Жарияланбаған еңбектерге сілтемелер жасалмайды. Сонымен қатар, рецензиядан өтпейтін басылымдарға да сілтемелер жасалмайды (әдебиеттер тізімін әзірлеу үлгілерін төмендегі мақаланы рәсімдеу үлгісінен қараңыз).
6. Мақала соңындағы әдебиеттер тізімінен кейін библиографиялық мәліметтер орыс және ағылшын тілінде (егер мақала қазақ тілінде жазылса), қазақ және ағылшын тілінде (егер мақала орыс тілінде жазылса), орыс және қазақ тілінде (егер мақала ағылшын тілінде жазылған болса) беріледі.
Авторлар туралы мәлімет: автордың аты-жөні, ғылыми атағы, қызметі, жұмыс орны мен мекенжайы, телефон, e-mail – қазақ, ағылшын тілдерінде толтырылады.
7. Қолжазба мұқият тексерілген болуы қажет. Техникалық талаптарға сай келмеген қолжазбалар қайта өңдеуге қайтарылады. Қолжазбаның қайтарылуы оның журналда басылуына жіберілуін білдірмейді.
Редакцияға түскен мақала жабық (анонимді) тексеруге жіберіледі. Барлық рецензиялар авторға жіберіледі. Автор (рецензент мақаланы түзетуге ұсыныс берген жағдайда) үш күн аралығында қайта қарап, қолжазбаның түзетілген нұсқасын редакция- ға қайта жіберуі керек. Рецензент жарамсыз деп таныған мақала қайтара қарасты- рылмайды. Мақаланың түзетілген нұсқасы мен автордың рецензентке жауабы редакцияға жіберіледі.
8. Төлемақы. Басылымға рұқсат етілген мақала авторларына төлем жасау туралы ескертіледі. 2019 жылға төлемақы көлемі ЕҰУ қызметкерлері үшін - 4500 теңге, басқа ұйым мен мекеме қызметкерлері үшін - 5,500 теңге.
Рекзивизиттер:
АО «Банк ЦентрКредит»
БИК банка: KCJBKZKX
ИИК: KZ978562203105747338 (KZT) Кнп 861
Кбе 16
АО «Bank RBK»
Бик банка: KINCKZKA
ИИК: KZ498210439858161073 (KZT) АО «ForteBank»
БИК Банка: IRTYKZKA ИИК: KZ599650000040502847
