هرود
22 هرامش
4 ناتسمز 1399
هحفص یاه 618 - 609
DOI: 10.22059/jap.2020.302915.623531
یشهوژپ هلاقم یتنآ اب هسیاقم رد دیوش ردوپ فلتخم حوطس ریثأت رولف و ینمیا خساپ ،درکلمع رب نیسیاموولاف کیتویب
هجوج رد هدور یبورکیم یتشوگ یاه
یمارهش ناسحا
1
دار یرابج دمحم ،*
ینیسح هلادبع دیس ،2
یراختفا یدهم ،3 4
1 زرواشک شزومآ و تاقیقحت زکرم یماد مولع شخب ققحم . .ناریا ،نیوزق ،یزرواشک جیورت و شزومآ ،تاقیقحت نامزاس ،نیوزق ناتسا یعیبط عبانم و ی
2 .ناریا نیوزق ،روشک یکشزپماد نامزاس ،نیوزق ناتسا یکشزپماد لک هرادا ،دشرا یسانشراک .
3 اریا ،جرک ،یزرواشک جیورت و شزومآ ،تاقیقحت نامزاس ،روشک یماد مولع تاقیقحت هسسؤم ،رایشناد . .ن
4 یوزق ،یزرواشک جیورت و شزومآ ،تاقیقحت نامزاس ،نیوزق ناتسا یعیبط عبانم و یزرواشک شزومآ و تاقیقحت زکرم یماد مولع شخب ،رایداتسا . .ناریا ،ن
:هلاقم تفایرد خیرات 22
/ 22 / 1311
:هلاقم شریذپ خیرات 22
/ 24 / 1311
هدیکچ هب شهوژپ نیا ش ردوپ فلتخم حوطس رثا یسررب روظنم
هجوج هدور یبورکیم رولف و ینمیا خساپ ،درکلمع رب دیو زا هدافتسا اب و یتشوگ یاه
024 هجوج هعطق
سار هیوس هزور کی رن 843
هریج ،دهاش هریج لماش یشیامزآ یاهرامیت .دش ماجنا رارکت شش و رامیت جنپ اب یفداصت ًلاماک حرط بلاق رد حوطس یواح یاه
2 / 4 ، 5 / 4 دیوش ردوپ دصرد کی و یواح هریج و
244 یلیم یتنآ مرگولیک رد مرگ هجوج ییاذغ لیدبت بیرض و نزو شیازفا .دوب نیسیاموولاف کیتویب
یاه
هیذغت یتنآ یواح هریج اب هدش حوطس و کیتویب
5 / 4 شیب دیوش ردوپ دصرد کی و دوب ناگدنرپ ریاس زا رت
( 45 / 4 P<
هیذغت ناگدنرپ رد یمکش یبرچ نازیم .) هدش
یواح هریج اب مک دیوش ردوپ دصرد کی
هیذغت ناگدنرپ زا رت یتنآ یواح هریج اب هدش
( دوب دهاش و کیتویب 45
/ 4 P<
ینلک رامش .) و یلکایشیرشا یاه
هیذغت ناگدنرپ رد سولیسابوتکلا هریج اب هدش
هب دیوش ردوپ حوطس یمامت یواح یاه مک بیترت
شیب و رت هیذغت ناگدنرپ زا رت یواح و دهاش هریج اب هدش
-یتنآ
( دوب کیتویب 45
/ 4 P<
هیذغت ناگدنرپ رد دنفسوگ زمرق لوبلگ هیلع نتداپ هیوناث رتیت .) شیب دیوش ردوپ دصرد کی اب هدش
هیذغت ناگدنرپ زا رت دوب دهاش هریج اب هدش
( 45 / 4 P<
هیذغت ناگدنرپ .) هریج اب هدش
یتنآ رتیت ازنآولفنآ و لساکوین سوریو اب شلاچ رد دیوش ردوپ یواح یاه هیذغت ناگدنرپ هب تبسن یرتلااب یداب
اب هدش
یتنآ ( دندرک دیلوت دهاش و کیتویب 45
/ 4 P<
زا هدافتسا ،شهوژپ نیا جیاتن ساسارب .) 5
/ 4 دصرد کی ای و ینمیا متسیس خساپ ،دشر درکلمع هریج رد دیوش ردوپ
هجوج هدور یبورکیم طیحم یم دوبهب ار یتشوگ یاه
یم و دشخب هب دناوت گیاج ناونع یتنآ اب بسانم نیز .دوش هدافتسا دشر کرحم کیتویب
هژاودیلک
:اه هجوج ،لاروموه ینمیا هدور یبورکیم رولف ،درکلمع ،دیوش ،یتشوگ یاه
.
Effects of different dietary levels of dill powder versus growth promoters flavomycin on performance, humoral immune system response and cecal
microbial population of broiler chickens
Ehsan Shahrami1*, Mohammad Jabbari Rad2, Seyed Abdollah Hosseini3, Mehdi Eftekhari4
1. Researcher, Animal Science Research Department, Qazvin Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Qazvin, Iran
2. M.Sc. Expert, General Veterinary Administration of Qazvin, Iran Veterinary Organization, Qazvin, Iran
3. Associated professor, Animal Science Research Institute of Iran, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Karaj, Iran
4. Assistant professor, Animal Science Research Department, Qazvin Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Qazvin, Iran
Received: May 16, 2020 Accepted: July 12, 2020 Abstract
This study was conducted to evaluate the effect of different levels of dill powder on growth performance, hormonal immune system and cecal microbial population of broiler chickens using 420 mail broiler Ross 308 strain in a completely randomized design with 5 treatments and 6 replicates.
The treatments were including control diet, diets containing 0.2, 0.5 and 1 percent dill powder and a diet that contained 200 mg/kg flavomycin antibiotic. Body weight gain and feed conversion ratio were higher in chickens fed with flavomycin and dill powder at the levels of 0.5 and 1% in diet (P<0.05). Abdominal fat was lower in birds received 1% dill powder than those administrated by antibiotic and control group (P<0.05). The Escherichia coli and lactobacilli count in birds fed dill powder containing diets were lower and higher than birds fed control and antibiotic containing diets, respectively (P<0.05). Second antibody titer against SRBC was higher in birds fed by 1% dill powder in diet compared to birds fed the control diet (P<0.05). In challenge with NDV and influenza viruses, birds fed dill powder had higher antibody titer compared to those fed control and antibiotic containing diet (P<0.05). According to results of the present experiment, using 0.5 or 1% dill powder in diet improves performance, immune responses and intestinal microbial environment of broiler chickens and can be used as a good replacement for antibiotic growth promoters.
Keywords: broiler chickens, dill powder, humoral immunity, intestinal microflora, performance.
همدقم هدزاب دنیارف مضه و بذج رد هدور مسیناگراورکیم اب یاه
رقتسم رد هاگتسد شراوگ رد .تسا طابترا نیا زا
،ور
یندوزفا یاه یکاروخ یددعتم تهج طیارش دوبهب هاگتسد
شراوگ رویط هعسوت ی هتفا دنا . لاس یارب زا یدامتم یاه
کرحم یتنآ دشر یاه هب یکیتویب
ای هدنهاک تارثا هطساو
حلاصا شراوگ هاگتسد رد دوجوم ییایرتکاب تیعمج هدننک
یم هدافتسا رویط درکلمع و یتملاس دوبهب یارب اما دش
رد
ریخا لاس دنچ ینارگن
و شلاچ ییاه یارب هدافتسا زا نآ اه
هب دوجو هدمآ سا [ ت 3 ].
ینلاوط هدافتسا زا تدم
یتنآ کیتویب هب رویط هریج رد اه یرتکاب شرتسگ لیلد
یاه
یتنآ هب مواقم کیتویب
کرحم نیا یراگدنام و اه رد اه
تفاب ناسنا یتملاس یارب یدیدهت رویط ندب یاه .دوب دهاوخ
تیدودحم اذل یتنآ زا هدافتسا یاه
کیتویب هب اه کرحم ناونع
نیزگیاج زا هدافتسا هک تسا هدش ثعاب دشر یعیبط یاه
د ییلااب یبورکیمدض صاوخ هک ییوراد ناهایگ دننامه دنرا
[ دریگ رارق هجوت دروم 55
].
ناهایگ یدرکلمع راثآ زا یکی
.تسا یبورکیمدض تیلاعف ییوراد هب
یلکروط
، کرت ی تاب
گ ی ها ی صاخ ی ت مدض ی بورک ی دوخ ار زا رط ی ق ییاهراکوزاس
نوچ زجت ی ه د ی راو ه لولس
،ی ازفا ی ش سا ی د تی ه س وتی لوز ،ی سآ ی ب
هب اشغ ی لولس ،ی سآ ی ب هب ئتورپ ی ن اه ، تشن م عیا ولس ل هب
جراخ ، للاتخا رد لقن و لاقتنا نوتورپ
، ا للاتخ رد لاعف ی ت
زنآ ی م یاه ح ی تا ی ظن ری
ATPase
و گولج ی ر ی زا لوباتم ی مس
یرتکاب اه لامعا م ی دننک [ 7 ].
نایرتچ هداوناخ زا رطعم و یفلع هلاس کی یهایگ دیوش (
Umelliflora
) یملع مان اب
Anethum graveolens
.تسا
قرش یحاون نآ أشنم و هدوب هنارتیدم ی
رد یعیسو حطس رد
و ایلاتیا ،ایناپسا ،سیلگنا ،دنه ،رصم ،هشبح ،زاقفق ،ناریا یم تشک ناتسراجم ناریا رد نآ ییایفارغج راشتنا .دوش
هب نیئاص دننام فلتخم یحاون رد یعیبط تروص ،زیربت ،هعلق
تسا هدش رکذ شرفت و ناسارخ [
55 ].
هویم یواح دیوش 5
/ 2 د راهچ ات و نووراک .تسا ینغور سناسا دصر
ننومیل
و زا شیب نردنلاف 04
دصرد ار دیوش ینغور سناسا
یم لیکشت دنهد
[ 5 ].
زا دنترابع دیوش تابیکرت رگید
،لویپلاید ید
لورپماک ،نیراموک ،دیزونلاید ،نووراکوردیه
دوجوم یلصا یاهدیزوکیلگ لونولاف .دنتسه نیسیتسیریم و سریوک هایگ نیا گرب رد یداتب و نیتفاروزیا ،نیت
شرازگ دینوروکولگ تسا هدش
[ 20 ].
[ ییایرتکاب دض رثا یهاگشیامزآ تاعلاطم 8
و 27 دض ،]
[ یچراق 27 وکیام دض ،]
[ یمویرتکاب 23
یتنآ و ] ینادیسکا
[ 27 ریثأت اب طابترا رد .تسا هداد ناشن ار دیوش هایگ سناسا ]
هجوج درکلمع رب دیوش شرازگ زین یتشوگ یاه
اه رد یی
ردوپ دصرد هس زا هدافتسا ،شهوژپ کی رد .تسا سرتسد هجوج ییاذغ هریج رد دیوش نس رد یتشوگ یاه
25 ات 02
یریثأت اما ،دش کاروخ فرصم و نزو شیازفا ببس یگزور یرت و لورتسلک تظلغ رب هجوج نوخ مرس دیرسیلگ
رد اه
02 [ تشادن یگزور 0
].
مین طولخم یرگید شهوژپ رد
+هنوپ دصرد هجوج هریج رد دیوش ردوپ دصرد مین
یاه
ینعم رثا یتشوگ ییاذغ لیدبت بیرض و نزو شیازفا رب یراد
هجوج [ تشاد اه 2
].
هعلاطم رد یتنآ رایع ،یرگید
هیلع یداب
و کی حوطس طسوت هیوناث خساپ رد دنفسوگ زمرق لوبولگ [ دوب رتلااب دیوش و ریس دصرد مین 24
].
شهوژپ زا فده
یسررب رضاح دیوش ردوپ فلتخم حوطس رثا
اب هسیاقم رد
یتنآ درکلمع رب ،نیسیاموولاف کیتویب و ینمیا هناماس خساپ ،
هجوج هدور یبورکیم رولف .دوب یتشوگ یاه
شور‌و‌داوم
اه
هب شهوژپ نیا تدم
02 هاگتسیا یتاقیقحت هنایشآ رد زور
لیعامسا عبانم و یزرواشک شزومآ و تاقیقحت زکرم دابآ
سا یعیبط زا هدافتسا اب و نیوزق نات
024 هجوج هعطق
کی رن یتشوگ سار داژن زا هزور
843 حرط کی بلاق رد
و رارکت شش و رامیت جنپ اب یفداصت ًلاماک 50
رد هجوج
هریج .دش ارجا رارکت ره ،رفص حوطس لماش یشیامزآ یاه
2 / 4 ، 5 / 4 و دیوش ردوپ دصرد کی و مه
یواح هریج نینچ
244 یلیم ک رد مرگ یتنآ مرگولی نیسیاموولاف کیتویب
.دندوب
هرود یارب هیاپ هریج بیکرت ات کی( نیزاغآ یاه
24
( دشر و )یگزور 02
- 25 یاهزاین ساسارب )یگزور
هیصوت هجوج هدش یتشوگ یاه
[ 25 ] لودج( دندش میظنت 5
هتشادرب( دیوش ردوپ .) نیوزق رهش زا )ناتسبات رد هدش
یدرگ بایسآ و کشخ سپس و یرادیرخ ریداقم رد و د
نییعت هب ،هدش هجوج هریج هب هنازور تروص .دش هدوزفا اه
شیامزآ هرود لوط رد هب بآ و اذغ
رایتخا رد دازآ تروص
هجوج هب یرون همانرب و دش هداد رارق اه تروص
28 تعاس
.دیدرگ لامعا یشوماخ تعاس کی و ییانشور
لودج 1 . هیاپ هریج ییایمیش بیکرت و یکاروخ داوم
)دصرد( یکاروخ هدام ( نیزاغآ هریج
21 - 1 )یگزور ( دشر هریج
24 - 21 )یگزور
ترذ 36
/ 22 33
/ 22
ایوس هلاجنک 39
2 / 34
یهایگ نغور 2
/ 3 2
جنرب هتسوپ 1 1
1
ید تافسف میسلک 22
/ 1 32
/ 1
میسلک تانبرک 3
/ 1 22
/ 1
کمن 18
/ 0 18
/ 0
یب میدس تانبرک 22
/ 0 24
/ 0
-DL نینویتم 3
/ 0 2
/ 0
-L دیارلکوردیه نیزیل -
02 / 0
-L نینوئرت 06
/ 0 03
/ 0
ینیماتیو لمکم 22 2
/ 0 22
/ 0
یندعم لمکم 22 3
/ 0 22
/ 0
هبساحم یذغم داوم هدش
مرگولیک رب یرلاکولیک( مسیلوباتم لباق یژرنا )
3000 3080
)دصرد( ماخ نیئتورپ 2
/ 21 3
/ 19
)دصرد( میسلک 1
90 / 0
)دصرد( هتاتیفریغ رفسف 42
/ 0 4
/ 0
لباق نیزیل )دصرد( مضه 13
/ 1 06
/ 1
)دصرد( مضه لباق نیئتسیس + نینویتم 9
/ 0 36
/ 0
)دصرد( مضه لباق نینوئرت 82
/ 0 33
/ 0
1 . .دندش هیاپ هریج رد جنرب یجراخ هتسوپ نیزگیاج ،هدافتسا نازیم رب انب دیوش ردوپ فلتخم حوطس
2 . هنیماتیو لمکم مرگولیک ره یواح
4400000 ب دحاو نی نیماتیو یللملا ؛A
32000 نیب دحاو نیماتیو یللملا ؛D
14400 نیب دحاو نیماتیو یللملا ؛E
2000
یلیم نیماتیو مرگ ؛K
640 یلیم ؛نیملاابوک مرگ 612
یلیم ؛نیمایت مرگ 3000
یلیم ؛نیولافوبیر مرگ 4896
یلیم ؛کینتوتناپ دیسا مرگ 12160
یلیم ؛نیساین مرگ 612
یلیم کودیریپ مرگ ؛نیس
2000 یلیم و نیتویب مرگ 260
.دوب دیارلک نیلوک مرگ
3 . یواح یندعم لمکم مرگولیک ره 2
/ 64 ؛زنگنم مرگ 8 / 33 ؛یور مرگ 100 ؛نهآ مرگ 8 ؛سم مرگ 640 یلیم ؛دی مرگ 190 یلیم و تلابک مرگ 8
.دوب موینلس مرگ
هب کاروخ فرصم و ندب نزو یگتفه تروص
هزادنا یدبت بیرض و یریگ هب تافلت .دش هبساحم ل
تروص
.دش مودعم نیزوت زا سپ و تبث هنازور زمرق لوبلگ نگداپ هیلع نتداپ رتیت نومزآ یارجا یارب
زا دصرد جنپ نویسناپسوس ،دنفسوگ لوبلگ
اه زمرق ی
یاهزور رد و هیهت دنفسوگ 23
و 85 ، 2 / 4 یس نیا زا یس
یشیامزآ دحاو ره زا هدنرپ ود هنیس هلضع رد لولحم (
52
زا سپ زور تفه سپس .دش قیرزت )رامیت ره زا هدنرپ ( قیرزت 85 و 02 هجوج زا ،)یگزور اه
نوخ ریگ .دش ی
یامسلاپ هنومن
اه نوخ ی هب
کمک رتناس ی تعرس اب ژویف
8444 هقیقد رد رود هب
تدم 55 هنومن و دش ادج هقیقد اه
یامد رد زیلانآ نامز ات 24
- یتناس هجرد دندش دمجنم دارگ
[ 52 ].
هنومن یتنآ رتیت نییعت یارب امسلاپ یاه هیلع یداب
دنفسوگ زمرق لوبلگ و ازنآولفنآ و تیشنورب ،لساکوین
(SRBC)
لاسرا هاگشیامزآ هب دندش
. خساپ رتیت نییعت یارب
لک
(IgM+IgG)
تظلغ نویسانیتولگامه شور زا
یتنآ دض هدشدیلوت یداب هزادنا یارب .دش هدافتسا SRBC
-
یریگ زا IgG
خساپ یازجا زا ود ره هک IgM SRBC
یتنآ یزاسادج اب دنتسه رد هک لوناتاوتپاکرم هب مواقم یداب
تقیقح یم lgG
لک خساپ زا رادقم نیا رسک و دشاب
یتنآ فرعم هک لوناتاوتپاکرم هب ساسح یداب
lgM
یم مادقا ،دشاب دش
[ 50 ].
نس رد 02
دحاو ره زا هجوج هعطق ود یگزور
رظن زا هک یشیامزآ دحاو نیگنایم نزو هب کیدزن ینزو
نآ زا ،نیزوت زا سپ و باختنا ،دندوب یشیامزآ رد اه
هلول داقعنادض یواح یاه نوخ EDTA
سپس و دش یریگ
هنومن .دندش راتشک ناگدنرپ شرامش یارب نوخ یاه
لوبلگ .دش لاسرا هاگشیامزآ هب دیفس یاه لک شرامش یارب
لوبلگ رتموتیسامه ملا زا دیفس یاه
(hemocytometter)
و
لوبلگ یقیرفت شرامش یارب دیفس یاه
سپ زا شرتسگ هیهت
شور زا ینوخ گنر
اسمیگ یزیمآ .دش هدافتسا
سپس .دش نیزوت یلاخ هشلا ،ینکرپ و راتشک زا سپ هشلا تاعطق نار(
لاب و تشپ ،هنیس ،اه و )اه
مه نینچ
مادنا
،بلق ،لاحط ،دبک ،هدعملازول هلمج زا( یلخاد یاه سروب ،نادگنس هب )
یمکش هطوحم یبرچ هارمه یزاسادج
وت و نآ یبسن نزو و دندش نیز هب اه
نزو زا یتبسن تروص
مه .دش هبساحم هدنز ناگدنرپ لماک موکس نینچ
هتشادرب
دندش و نوکلاف رد تفرگ رارق لیرتسا یاه
و لاقتنا زا سپ
شیامزآ نامز ات و هاگشیامزآ هب رد
34 - یتناس هجرد دارگ
ن .دندش یرادهگ هزادنا یارب
رولفورکیم تیعمج یریگ
،هدور کی و دش هتشادرب موکس تایوتحم زا مرگ یارب
هزادنا یناوارف یریگ یرتکاب تیعمج
کیتکلا دیسا یاه و
یلک مرف هب اه بیترت تشک طیحم زا و راگآ MRS
Mac
Conkey
.دش هدافتسا راگآ یارب
لک شرامش
م ی ناگراورک ی مس زین اه شور زا لولحم رد تقر هیهت
لیرتسا .دش هدافتسا راگآ تناک تیلپ تشک طیحم وPBS
هداد لصاح یاه مرن زا هدافتسا اب
رازفا هخسن( SAS
2 / 0 ) [ 25 ] ( لدم یارب 5
هیزجت ) نیگنایم و
یاه تافص
نومزآ طسوت یسرربدروم لامتحا حطس رد نکناد
جنپ
دندش هسیاقم دصرد .
هطبار ( 5 )
Yij= µ + Ti + eij
لدم نیا رد هک
Yij
هدهاشم زا کی ره یددع رادقم ، اه
؛شیامزآ رد ؛تیعمج نیگنایم ،µ
Ti
و ییاذغ هریج رثا ،
eij
.تسا شیامزآ یاطخ
ثحب‌و‌جیاتن دیوش ردوپ فلتخم حوطس تارثا یج رد
لودج رد هر (
2 )
لک و دشر ،نیزاغآ هرود رد .تسا هدش هدروآ هرود
یواح هریج هک یناگدنرپ نزو شیازفا ،شرورپ یتنآ دندرک فرصم کیتویب شیب
رت و دهاش ناگدنرپ زا
ناگدنرپ هیذغت هدش یواح هریج اب 2
/ 4 دیوش ردوپ دصرد
( دوب 45 / 4
P<
.)
لودج 2 هجوج درکلمع رب یشیامزآ یاهرامیت ریثأت . اه
هرود رد یتشوگ ی شرورپ فلتخم یاه
اهرامیت یازفا
)مرگ( نزو ش )مرگ( کاروخ فرصم
ییاذغ لیدبت بیرض
21 - 1 یگزور 42
- 22 یگزور 42
- 1 یگزور 21
- 1 یگزور 42
- 22 یگزور 42
- 1 یگزور 21
- 1 یگزور 42
- 22 یگزور 42
- 1 یگزور
bc دهاش
b 609
b 1482 2031 932
2386 3331
6 /
a 1 88 /
a 1 82 / 1
2 / 0 دیوش ردوپ دصرد 296c
1463b
2021b
940 2330
3321 29
/
a 1 89 /
a 1 82 / 1
2 / 0 دیوش ردوپ دصرد 624abc
1232ab
2123ab
1021 2332
3803 61
/
ab 1 81 /
ab 1 36 / 1
1 دیوش ردوپ دصرد 630ab
1608a
2241a
996 2839
3848 28
/
b 1 36 /
b 1 32 / 1
یتنآ کیتویب 643a
1233a
2199a
1001 2833
3840 22
/
ab 1 80 /
b 1 34 / 1
18 SEM / 29 36 / 83 22 / 42 13 / 43 12 / 31 21 / 99 011 / 0 09 / 0 02 / 0
P-Value 008
/ 0 002 / 0 022 / 0 21 / 0 33 / 0 33 / 0 181 / 0 003 / 0 002 / 0
ینعم هباشم ریغ فورح اب نوتس ره رد ماقرا توافت :a-c
( تسا راد 02 / 0
P<
.)
نیگنایم درادناتسا یاطخ :SEM
.اه
هرود رد یناگدنرپ نزو شیازفا رد یتوافت ،روکذم یاه
واح هریج هک یتنآ ی
ناگدنرپ اب دندرک تفایرد کیتویب
تفایرد و کی یواح هریج هدننک 5
/ 4 دیوش ردوپ دصرد
.دشن هدهاشم لیدبت بیرض شرورپ هرود لک و دشر هرود رد دیوش ردوپ دصرد کی یواح هریج هک یناگدنرپ ییاذغ
ناگدنرپ و دهاش ناگدنرپ زا رتهب دندرک فرصم هیذغت
هدش
یواح هریج اب اب 2
/ 4 رد ( دوب دیوش ردوپ دص 45
/ 4
P<
.)
هرود رد ییاذغ لیدبت بیرض رد یتوافت ،روکذم یاه تفایرد دیوش ردوپ دصرد کی یواح هریج هک یناگدنرپ
تفایرد ناگدنرپ اب دندرک یتنآ هدننک
یواح هریج و کیتویب
5 / 4 .دشن هدهاشم دیوش ردوپ دصرد ناگدنرپ ،شیامزآ هرود نایاپ رد رضاح هعلاطم رد
تفایرد هدننک یتنآ و کیتویب مه
نینچ حوطس 5 / 4 و کی
نامادنار و دشر رظن زا یرتهب درکلمع دیوش ردوپ دصرد لمع دوبهب نیا .دنداد ناشن کاروخ فرصم دروم رد درک
یتنآ یم کیتویب ن دناوت
دشر کرحم رثا زا یشا
یتنآ کیتویب مسیناکم قیرط زا اه داوم بذج شیازفا یاه
اخض شهاک هجیتن رد یذغم و هدور لایلتیپا تفاب تم
تیعمج حلاصا هدور یبورکیم
دشاب شهاک هب رجنم هک
یذغم داوم یسرتسد تیلباق شیازفا و ییایرتکاب ریمخت ناویح یارب یم دشر درکلمع هجیتن رد و
دنوش [ 50 ].
ثا ر
نیسیاموولاف تبثم هب
یتنآ ناونع رد دشر کرحم کیتویب
هجوج یتشوگ یاه تسا هدش شرازگ
[ 22 ].
ب حوطس فرصم زا یشان درکلمع دوبه 5
/ 4 کی و
یم زین هریج رد دیوش ردوپ دصرد کیرحت زا یشان دناوت
دض رثا و یمضه داوم حشرت ییوراد ناهایگ ییایرتکاب
شرازگ .دشاب ناهایگ رد دوجوم سناسا ،هک تسا هدش
قیرط زا یشراوگ تیلاعف رب یدیفم تاریثأت ییوراد میزنآ حشرت کیرحت نآ یمضه یاه
نیب زا و یسونژود ندرب
ورکیم هلمج زا محازم لماوع مسیناگرا
دوجوم رضم یاه
دنراد یکاروخ داوم و شراوگ هاگتسد رد [
54 ].
شرازگ
هب و هتشاد یبورکیمدض تیلاعف دیوش هک هدش کی ناونع
شیازفا و هدعم یکیزیف لامعا تیوقت رد ییوراد هایگ تسا رثؤم ییاذغ داوم بذج و مضه [
2 ].
طم رد هعلا دیوش لمکم هک دش شرازگ شوگرخ یور یا
نازیم هب 5 / 4 هب هریج رد دصرد ینعم روط
ار ییاهن نزو یراد
دیشخب دوبهب ار ییاذغ لیدبت بیرض و داد شیازفا [
58 ].
رد
هجوج یور یشیامزآ طولخم ندوزفا یتشوگ یاه
5 / 4
هفاضا هب دیوش ردوپ دصرد 5
/ 4 هریج هب یهوک هنوپ دصرد
ا دوبهب ببس اما ،دیدرگ ییاذغ لیدبت بیرض و نزو شیازف
تشادن کاروخ فرصم رب یریثأت [
2 ].
یرگید شیامزآ رد
رد دیوش ردوپ دصرد کی ندوزفا 25
دصرد هس و لوا زور
زا دیوش ردوپ 25
ات 02 شیازفا و نزو شیازفا ببس یگزور
ینعم ریثأت اما ،دش کاروخ فرصم لیدبت بیرض رب یراد
هجوج ییاذغ شادن اه
ت [ 0 ].
فرصم یشیامزآ رد لباقم رد
نازیم هب دیوش ردوپ 5
/ 5 رب یتبثم ریثأت هریج رد دصرد
هجوج ییاذغ لیدبت بیرض و نزو شیازفا رد یتشوگ یاه
02 تشادن یگزور [
24 ].
یازجا یبسن نزو و هشلا هدزاب رب یشیامزآ یاهرامیت رثا مادنا و نآ ( لودج رد یلخاد یاه
8 ازیم .تسا هدش هئارا ) ن
یتنآ یواح هریج هک یناگدنرپ یمکش یبرچ فرصم کیتویب
شیب دندرک تفایرد ناگدنرپ زا رت
هریج هدننک یواح یاه
حوطس 2 / 4 ، 5 / 4 دوب دیوش ردوپ دصرد کی و (
45 / 4
P<
اما ،)
هریج هک یناگدنرپ یمکش هطوحم یبرچ نازیم رد یتوافت یتنآ یواح تفایرد ناگدنرپ اب دندرک تفایرد کیتویب
هدننک
نکمم یمکش یبرچ دصرد شهاک .دشن هدهاشم دهاش هریج یرتکاب تیعمج شیازفا رثا رد تسا هب دیفم یاه
هطساو
لودج( دشاب هریج هب دیوش ندوزفا 0
ناشن هعلاطم کی رد .) یبرچ شهاک ببس سولیسابوتکلا لمکم ندوزفا هک دش هداد
تسا هدیدرگ یمکش هرفح [
52 ].
تیعمج شیازفا
یرتکاب دیلوت یاه شراوگ هاگتسد رد کیتکلا دیسا هدننک
زلایسکوبرک آوک لیتسا میزنآ تیلاعف شهاک قیرط زا ًلاامتحا شهاک ببس )برچ یاهدیسا زتنسویب هدننکدودحم میزنآ(
یم ندب یبرچ یاوتحم دوش
[ 20 ].
،لیسابوتکلا تیعمج رب یشیامزآ یاهرامیت ریثأت شا موکس تایوتحم ییایرتکاب تیعمج لک و یلکایشیر
هجوج ( لودج رد اه 0
رامش .تسا هدش هداد ناشن )
ینلک دهاش هریج هک یناگدنرپ رد یلکایشیرشا یرتکاب یاه
شیب دندرک فرصم هیذغت ناگدنرپ زا رت
ریاس اب هدش
هورگ ( دوب یشیامزآ یاه 45
/ 4
P<
ینلک رامش .) یرتکاب یاه
دنرپ رد سولیسابلا هیذغت ناگ
،کی حوطس اب هدش 5
/ 4 و
2 / 4 شیب دیوش ردوپ دصرد . هیذغت ناگدنرپ زا رت
اب هدش
یتنآ یواح هریج ( دوب دهاش و کیتویب
45 / 4
P<
مه .) نینچ
ینلک رامش هیذغت ناگدنرپ رد روکذم یاه
هریج اب هدش
شیب دهاش هیذغت ناگدنرپ زا رت
یواح هریج اب هدش
یتنآ ( دوب کیتویب 45
/ 4
P<
.) ج رد ییایرتکاب لک تیعم
ناگدنرپ هیذغت
هدش هریج و دهاش هریج اب یواح یاه
،کی حوطس 5
/ 4 و 2 / 4 دیوش ردوپ شیب
رت ناگدنرپ زا
هیذغت هدش یتنآ یواح هریج اب ( دوب کیتویب
45 / 4
P<
.)
لودج 3 رب یشیامزآ یاهرامیت ریثأت . هجوج هشلا یازجا یبسن نزو
نس رد یتشوگ یاه 42
یگزور
هرامیت )هدنز نزو دصرد( هشلا یاهرتماراپ ا
هشلا هنیس اه نار دبک لاحط سروب هدعملازول نادگنس
بلق یمکش یبرچ
دهاش 32
/ 30 33 / 20 91 / 12 09 / 2 166 / 0 166 / 0 366 / 0 6 / 1 283 /
ab 0 82 / 1
2 / 0 دیوش ردوپ دصرد 66
/ 69 21 / 21 33 / 12 04 / 2 188 / 0 188 / 0 391 / 0 23 / 1 29 /
bc 0 62 / 1
2 / 0 ش ردوپ دصرد دیو
02 / 31 88 / 20 93 / 11 2 201 / 0 201 / 0 333 / 0 68 / 1 601 /
bc 0 30 / 1
1 دیوش ردوپ دصرد 82
/ 30 98 / 20 26 / 12 11 / 2 211 / 0 211 / 0 401 / 0 38 / 1 248 /
c 0 23 / 1
یتنآ کیتویب 29
/ 30 23 / 20 43 / 12 14 / 2 182 / 0 182 / 0 411 / 0 22 / 1 239 /
a 0 92 / 1
91 SEM / 0 62 / 0 62 / 0 06 / 0 09 / 0 09 / 0 031 / 0 03 / 0 049 / 0 22
/ 0
P-Value 33
/ 0 94 / 0 33 / 0 19 / 0 42 / 0 42 / 0 11 / 0 92 / 0 31 / 0 024
/ 0
ینعم هباشم ریغ فورح اب نوتس ره رد ماقرا توافت :a-c
( تسا راد 02 / 0
P<
.)
نیگنایم درادناتسا یاطخ :SEM
.اه
لودج 4 هجوج موکس تایوتحم یبورکیم تیعمج رب یشیامزآ یاهرامیت ریثأت . رد اه
42 یگزور
(log CFUg-1)
اهرامیت یلکایشیرشا تیعمج
سولیساب وتکلا تیعمج ییایرتکاب تیعمج لک
a دهاش 42 /
b 3 31 /
a 6 26 / 3
2 / 0 دیوش ردوپ دصرد 21b
/
a 6 68 /
a 3 92 / 6
2 / 0 دیوش ردوپ دصرد 02b
/
a 6 94 /
a 3 88 / 6
1 دیوش ردوپ دصرد 30b
/
a 6 91 /
a 3 83 / 6
یتنآ کیتویب 86b
/
c 2 96 /
b 2 23 / 2
21 SEM / 0 61
/ 0 39
/ 0
P-Value 003
/ 0 001
/ 0 01
/ 0
ینعم هباشم ریغ فورح اب نوتس ره رد ماقرا توافت :a-c
( تسا راد 02 / 0
P<
.)
نیگنایم درادناتسا یاطخ :SEM
.اه
سناسا شهاک اب ییوراد ناهایگ شراوگ هاگتسد pH
ر طیارش لیسابوتکلا دشر یارب ا
یم بسانم اه و دننک
یم دوبهب ار ینمیا درکراک نشخب
د [ 53 ].
رضاح شیامزآ رد
یوش ردوپ زین لیسابوتکلا دشر شیازفا هب رجنم د
هک دش اه
ًلاامتحا شهاک رثا رد شراوگ هاگتسد pH
هورگ رد یاه
فرصم .تسا هدوب دیوش ردوپ هدننک
هعلاطم رد هک دش هدهاشم یهاگشیامزآ طیارش رد یا
سوئرس سولیساب یرتکاب شیب
رت و تمواقم نی یرتکاب
کایشرشا یل مک رت ار تمواقم نی دیوش رذب سناسا هب تبسن
داد ناشن روکذم شیامزآ جیاتن و دنتشاد هک
دیوش هراصع
زینشگ و نارداموب هراصع اب هسیاقم رد ریثأت
شیب رت یور ی
تسا هتشاد یلکایشیرشا [
55 ].
هعلاطم رد نازیم رگید یا
درکلمع تهباشم سناسا یبورکیمدض
اب هسیاقم رد دیوش
یتنآ ویب کیت ،نیلکیاسارتت یسکا ریظن جیار یاه
نیلیس ینپ و لکینفمارلک ،نیسیاماتنج هب
بیترت 544 ، 32 ،
85 و 57 هک دش شرازگ و دش هدهاشم دصرد سناسا
ربارب رد یبسانم یبورکیمدض تیلاعف دیوش یلکایشرشا
،
یفیت لانوملاس سلیتبوس سولیساب ،
سوئروا فاتساو دراد
[ 8 ].
زین رضاح شیامزآ رد هورگ
تفایرد یاه ردوپ هدننک
دیوش تفایرد هورگ دننام هب یتنآ هدننک
اب هسیاقم رد کیتویب یلکایشیرشا تیعمج دهاش هورگ
مک رت هجوت اب .دنتشاد ی
مسیناکم هب یتنآ کرتشم لمع یاه
کیتویب و اه ناهایگ
هب یبایتسد تهج ییوراد ناهایگ زا هدافتسا ،ییوراد دیدج تابیکرت نآ رب هبلغ و
هب بسانم اه یم رظن
.دسر
دنفسوگ زمرق لوبلگ هیلع نتداپ تست هب طوبرم جیاتن
(SRBC)
و تیشنورب ،لساکوین سوریو هیلع نتداپ رتیت و
ازنآولفنآ
(H9N2)
هورگ رد ( لودج رد یشیامزآ یاه 5
ناشن )
دنفسوگ زمرق لوبلگ هیلع نتداپ هیوناث رتیت .تسا هدش هداد
(SRBC)
ج هک یناگدنرپ رد ، هری
،کی حوطس یواح یاه 5
/ 4
و 2 / 4 یواح هریج هک یناگدنرپ و دیوش ردوپ دصرد
یتنآ شیب ،دندرک تفایرد کیتویب هیذغت ناگدنرپ زا رت
اب هدش
( دوب دهاش هورگ 45
/ 4
P<
نسکاو سوریو هیلع نتداپ رتیت .)
هریج هک یناگدنرپ رد ازنآولفنآ و لساکوین حوطس یواح یاه
،کی 5 / 4 و 2 / 4 دوپ دصرد شیب دندرک فرصم دیوش ر
زا رت
هیذغت ناگدنرپ یتنآ یواح هریج اب هدش
دهاش هریج و کیتویب
( دوب 45 / 4
P<
.) نپرتونوم نیب رد شیب یاراد ننیپ افلآ ،اه
رثا نیرت
کیرحت ننومیل و ننیپ افلآ .تسا ینمیا متسیس رب یگدننک
کیرحت تارثا یاراد لولس رب یگدننک
ینمیا متسیس یاه هدوب
و نل سوف ی ت اه ار زا رط ی ق نایب یم لاعفCD69
دنک [ 57 ].
لودج 2 دنفسوگ زمرق لوبولگ هیلع نتداپ تست نومزآ جیاتن رب یشیامزآ یاهرامیت ریثأت . (
)SRBC
سوریو هیلع نتداپ رتیت ،
هجوج رد ازنآولفنآ و تیشنورب ،لساکوین یتشوگ یاه
رامیت یداب یتنآ هیلوا رتیت
تنآ هیوناث رتیت یداب ی
لساکوین تیشنورب
ازنآولفنآ
Total Ig IgG
IgM Total Ig
IgG IgM
دهاش 32
/ 3 33 / 2 38 /
b 2 23 /
b 6 01 /
b 2 22 /
c 4 22 / 4 29 /
b 3 13 / 3
2 / 0 دیوش ردوپ دصرد 2
/ 3 2 / 2
ab 2 3 /
ab 3 22 /
a 2 12 /
ab 2 03 / 6 31 /
a 3 62 / 4
2 / 0 دیوش ردوپ دصرد 63
/ 3 22 / 2 38 /
a 2 93 /
a 3 6 /
a 2 33 /
a 2 83 / 6 63 /
a 3 32 / 4
1 دیوش ردوپ دصرد 13
/ 8 2 / 2 63 /
a 2 21 /
a 8 63 /
a 2 24 /
a 2 22 / 6 83 /
a 3 2 / 4
یتنآ کیتویب 88
/ 3 32 / 2 13 /
a 2 93 /
a 3 32 /
a 2 22 /
bc 2 00 / 2 91 /
b 3 23 / 3
3 SEM / 0 29 / 0 31 / 0 22 / 0 23 / 0 18 / 0 12 / 1 42 / 0 29 / 0
P-Value 63
/ 0 81 / 0 33 / 0 022 / 0 006 / 0 03 / 0 01 / 0 99 / 0 009 / 0
توافت :a-c
ینعم هباشم ریغ فورح اب نوتس ره رد ماقرا ( تسا راد
02 / 0
P<
.)
نیگنایم درادناتسا یاطخ :SEM
.اه
دیوش لباق ریداقم یواح یهجوت
ننومیل ننیپافلآ و
تسا [ 5 ] یم هک هیجوت دناوت رد ینمیا خساپ شیازفا هدننک
زا هدافتسا هجیتن قیرط زا هریج رد دیوش فلتخم حوطس
پ رتیت شیازفا لگ هیلع نتدا
شیازفا و دنفسوگ زمرق لوب
شیامزآ نیا رد ازنآولفنآ و لساکوین سوریو هیلع نتداپ هدش شرازگ یشیامزآ رد .دشاب لی
ننوم دیوش رد دوجوم
،
رد شوم بجوم ازفا ی ش دادعت لوبلگ یاه فس ی
،د ازفا ی ش
لک نتداپ یاه
لوت ی هدشد و ازفا ی لولس ش یاه
لوت ی دننکد ه
نتداپ رد
،لاحط ت ی سوم
، سروب رباف ی س ی سو و زغم زمرق
ناوختسا دش [ 22 ].
مه هک تسا هدش شرازگ نینچ یتنآ
نادیسکا یاه
دوجوم رد گ ی ناها وراد یی زا سکارپ ی ساد ی نو برچ ی اه ی
اشغ ی لولس گولج ی ر ی م ی دننک و عنام زا عضت ی ف س ی متس
ای نم ی ندب نآ تیوقت و م
ی دنوش [ 5 ].
شیازفا نتداپ رایع
نفسوگ زمرق لوبلگ هیلع مه و د
هیلع نتداپ رتیت نینچ
ار شیامزآ نیا رد ازنآولفنآ سوریو و لساکوین سوریو یم یتنآ راثآ اب ناوت زین دیوش هراصع رد دوجوم ینادیسکا
.تسناد طبترم هک هدش شرازگ ،رگید ییوس زا
کرحم دشر یاه
قیرط زا یهایگ ریثأت
تیصاخ و شراوگ هاگتسد رب
هدافتسا دوبهب نمض ،یبورکیمدض شیازفا و یذغم داوم زا
هجوج رد ینمیا دوبهب بجوم ،دشر یتشوگ یاه
یم دنوش
[ 0 ].
رد یتنآ زا هدافتسا ماگنه راب شهاک هجیتن رد کیتویب
ادیپ شهاک ینمیا کیرحت ،هدور یبورکیم یم
ک دن [ 28 ].
رد
هعلاطم یتنآ رایع نازیم زین رضاح هیلع یداب
رد SRBC
یتنآ رامیت مک کیتویب
رت ت زا ردوپ یواح یاهرامی دیوش
.دوب لیسابوتکلا شیازفا و اه
ک نیا ه لیسابوتکلا کمک اب اه
یتنآ نژ مسیناگراورکیم ،هدشدازآ یاه و بذج ار هدرم یاه
هب یم ینمیا کیرحت ثعاب میقتسم روط دنوش
[ 84 ] ،
یم یواح یاهرامیت رد ینمیا هیوناث خساپ شیازفا دناوت
وت زین ار شیامزآ نیا رد دیوش .دیامن هیج
لولس شرامش هب طوبرم جیاتن هسیاقم و نوخ دیفس یاه
لولس تبسن یشیامزآ فلتخم یاهرامیت رد نوخ دیفس یاه
نس رد 02 ( لودج رد یگزور 2
.تسا هدش هداد ناشن ) رد
هدش شرازگ یشیامزآ لی
ننوم دیوش رد دوجوم
، رد شوم
بجوم ازفا ی ش دادعت لوبلگ یاه فس ی د تسا هدش [
22 ].
